Kaʼax ja bʼa sbʼaʼal

ENTREBISTA | RACQUEL HALL

Jun ixuk judía wa xcholo jas yuj kʼe spaklay ja skʼuʼajel yiʼoji

Jun ixuk judía wa xcholo jas yuj kʼe spaklay ja skʼuʼajel yiʼoji

Ja Racquel Hall ti ajyi bʼa jun pamilya mero judíoʼe, ja snani israelí jaxa stati austríaco. Ja snantat ja snani teye bʼa jun kʼole bʼa spila sbʼaje sok yaʼawekan ja Israel ja bʼa 1948, jani ja jabʼil jaw spila sbʼaj ja Estado. Ja rebista ¡Kʼeʼan! sjobʼoyi ja Racquel jasa nikjiyuj bʼa oj kʼe spaklay ja skʼuʼajel yiʼoji.

Cholokabʼtikon sbʼaja wa sakʼanili.

Pojkiyon bʼa 1979, bʼa Estados Unidos. Yajni ay kiʼoj oxe jabʼil, ja jnantati skʼutsu ja snupanele. Ja jnani ya kʼikon jastal ja skostumbre ja judíoʼik, sok wajyon bʼa eskuelaʼik judío, bʼa wa sbʼiʼilan yeshivás. Yajni ay kiʼoj juke jabʼil ti wajtikon kulan man Israel; ja eskuela bʼa wajyoni tey bʼa jun kibutz, bʼa jachni wa sbʼiʼilan ja lugarik bʼa alajik. Yajni tsʼikwi ja jun jabʼili, tixa wajtikon bʼa México.

Anima mey jun sinagoga mojan ja bʼa jnaji, mini jchʼaya ja jkostumbreʼik: wani stsana kandelaʼik ja bʼa skʼakʼujil sábado, wa xkʼuman ja Torá [ja yabʼal ja Dyos yiʼoje ja judíoʼik] sok wa xkayi orasyon soka skoltanel jun sidur, ma libro bʼa yajelyi orasyon. Jel xkiʼaj gusto yaljel yabʼ ja jmojik eskuela ke ja jrelijyoni jani ja mero original. Ja keʼn nunka bʼa jkʼumunej ja Yajkʼachil Testamento, bʼa wa staʼa tiʼal ja yaʼtel soka sjejelik bʼa Jesukristo; ja jnani yalakabʼ ke mok jkʼuluk, pes xiwelabʼi sbʼaj oj sjom-on.

¿Jas yuj awala oja kʼumuk ja Yajkʼachil Testamento?

Yajni tsʼikwikuj ja 17 jabʼili, kumxiyon bʼa Estados Unidos bʼa oj chʼak ja eskuela. Jun kamigo yalakabʼ ke kʼotelbʼi snochuman Jesús sok mibʼi tsʼikan oj ajyuk ja jsakʼanil ta mi xkʼuʼan bʼa Jesús.

«Ja matik wa skʼuʼane bʼa Jesús lom loʼlubʼale», jach jakʼayi.

«¿Ay maʼ bʼa jun ekʼele akʼumunej ja Yajkʼachil Testamento?», sjobʼoki.

«Miyuk», jakʼayi.

Ti yalakabʼ: Anto, «¿jastal modo oj bʼobʼa wal jachuk? Mini lek yaljel ta mi xnaʼatik; ja jaw jani sbʼaja matik mi jas snaʼawe».

Junta spochoki soka jas yalakabʼi, pes jachni wa xcha jkʼuʼan ja keʼn. Kʼixwelxta jyamayi ja sBiblia sok kiʼaj och bʼa jnaj bʼa skʼumajel ja Yajkʼachil Testamento.

¿Jastala wila ja jasa kʼumani?

Jelni cham kabʼ yajni jnaʼa ke ja Yajkʼachil Testamento stsʼijbʼane judíoʼik. Sok yajni mas wanon skʼumajeli, masto wa xkʼot kil ja Jesús jun winik jel xyajtani sok chʼin yaʼa sbʼaj bʼa wani skʼana oj skoltay ja kristyano, sok mi bʼa kechan oj sloʼlay. Asta wajyon bʼa jun biblioteca sok kiʼaj jujuntik libro bʼa wa staʼa tiʼal bʼa yeʼna. Pe mini june ya kʼokxukon ta yeʼn ja Mesías. Jujuntik wa xyala ke kʼotelbʼi Dyos, bʼa mi ay stojolil xkabʼi. Ti wa xkala jbʼaja: «¿Machun wa skʼuman ja Jesús yajni wa xyayi orasyon? ¿Yeʼnta wa skʼuman sbʼaj?». Chomajkil, ja Jesús chami, pe ja Biblia wa xyala sbʼaja Dyosi: «Ja weʼn mi la chami». *

Anto, ¿jasa akʼulani?

Mini xchʼaywani ja smeranili, wani syaka sbʼaj; sok wani xkʼana oj jtaʼe. Ja yuj kayi orasyon ja Dyos sok spetsanil kʼujol sok wanon okʼel, pe sbʼajtanil ekʼele mixa ka makunuk ja sidur. Kechan pabor chʼak kayi orasyon, skʼojtsine ja jpuerta: chawane testigoʼik bʼa Jyoba. Ochtikon loʼil sok yawekanki jun spoyetoʼe. Ja juʼun jaw soka tuk loʼilik ajyikujtikoni ya kʼokxukon ke ja jastik wa skʼuʼaneʼi tini elel bʼa Biblia. Jun sjejel, ja Testigoʼik wa skʼuʼane ke ja Jesús mi juneʼita kʼotel soka Tatali, yeʼnani kʼotel «ja Yunin ja Dyosi» * sok «ja bʼajtan skʼulbʼen ja Dyosi». *

Tʼusan tsaʼan, cha kumxiyon bʼa México sok ti jnochoyi skʼulajel estudiar soka Testigoʼik sbʼaja jastik alubʼalkan sbʼaja Mesiasi. ¡Jelni jitsan! Pe ama jachuk, aytoni jduda. Wa xjobʼo jbʼaj: «¿Kechan maʼ yeʼn waj ja Jesús ja maʼ chʼak ekʼ sbʼaj jastik alubʼalkani? ¿Jaxa ta kechan sjeʼa sbʼaj jastal Mesías bʼa sloʼlajel ja kristyano?».

¿Jasa mero ya kʼokxani?

Ja Testigoʼiki sjeʼaweki ke mini jun loʼlanum oj bʼobʼ ya kʼotuk ja jas alubʼalkani. Jun sjejel, bʼajtanxa lek 700 jabʼil, ja Miqueas yalakan ke ja Mesías ti oj pojkuk bʼa Belén. * ¿Machun oj bʼobʼ stsaʼ ja lugar bʼa oj pojkuki? Ja Isaías stsʼijbʼan ke ja Mesías oj miljuk jastal jun mero mulanum, pe ama jachuk ti oj mukjuk soka rikoʼiki. * Yibʼanal ja jastik jaw jani chʼak ekʼ sbʼaj ja Jesús.

Bʼa keʼna, ja tixani ya kʼokxukoni jani ja bʼa lame intilal eljan ja Jesús. Ja Biblia wa xyala ke ja Mesías juni yintil ja rey David. * Ja judíoʼik yaʼuneje ochkan lek juʼun sbʼaja lame intilali, ja yuj lekbʼi ja Jesús mi ti el bʼa spamilya David, mini oj kʼotuke tekʼan yaljel ja skontraʼiki. Pe mini bʼobʼyujile, pes chikani lek ja Jesús yintilni ja David. Asta ja nole kristyano awaniye yaljel ke yeʼnani «ja Yunin ja David». *

Ja bʼa jabʼil 70, bʼa ekʼta 37 jabʼil chamel ja Jesús, ja soldadoʼik romano xchʼakawe ja Jerusalén, sok ja jastik ochelkan juʼuni chʼayi ma chʼayji snajel. Ja yujil, bʼa oj ilxuk bʼa lame intilal eleljan, ja Mesías tʼilani oj sjeʼ sbʼaj bʼajtanto ja bʼa jabʼil jaw.

¿Sok jasa kʼota naʼi?

Ja bʼa Deuteronomio 18:18, 19, ja Dyos yalakan ke oj ajyuk jun aluman ja bʼa Israel jastal ja Moisés sok yala: «Ojni jkʼanyi kuenta ja maʼ mi smakla ja jas wa xyala bʼa jbʼiʼil keʼna». Yajni jpaklay lek yibʼanal ja Biblia, yani jkʼuʼuk ke ja Jesús bʼa Nazaret yeʼnani ja aluman jaw.

^ par. 15 Habacuc 1:12.

^ par. 20 Miqueas 5:2; Mateo 2:1.

^ par. 20 Isaías 53:3, 7, 9; Marcos 15:43, 46.

^ par. 21 Isaías 9:6, 7; Lucas 1:30-32. Ja Mateo kapitulo 1 wa staʼa tiʼal ja lame intilal bʼa sparte ja stat ja Jesús, jaxa bʼa Lucas kapitulo 3, bʼa sparte ja snani.