Kaʼax ja bʼa sbʼaʼal

Kaʼax ja bʼa sbʼaʼali

ARTIKULO BʼA SPAKLAJEL 14

TSʼEBʼOJ 56 Jeʼa teya bʼa smeranil

«Laxa jkʼujoluktik bʼa takʼanbʼel»

«Laxa jkʼujoluktik bʼa takʼanbʼel»

«Laxa jkʼujoluktik bʼa takʼanbʼel» (HEB. 6:​1, nota).

JA JAS OJ NEBʼXUK

Ja yaʼtijumik Dyos bʼa takʼanexa jani wa spensarane sok wa skʼulane ja jas wa skʼana ja Jyoba. Cha wani stsaʼawe lek ja jastik wa skʼulaneʼi.

1. ¿Jasa wa smajlay bʼa keʼntik ja Jyoba?

 JUNE ja bʼa ekʼeleʼik mas jel gusto x-ajyi jun nupanum jaʼa ja yajni wa x-ajyi jun yal yalatse. Jastalni kʼajyel, jelni xkʼot syajtaye yuja pojkeltoʼi. Pe mini skʼanawe tolabida oj ajyuk jastal jun yal alats. Pes lekbʼi mi xkʼiʼi, jelni oj cham skʼujole. Junxta jastal jaw, ja Jyoba jelni xgustoʼaxi yajni wa xkʼe jnebʼtik sbʼaja yeʼni, pe mini skʼana tolabida oj ajyukotik jastal «yal alatsik» (1 Cor. 3:1). Jaʼuktoma, wani smajlay ke spetsanil ja yaʼtijumiki ‹akʼotuke jastal matik niwakexa› (1 Cor. 14:20).

2. ¿Jastik sjobʼjel oj katikyi sjakʼjel ja bʼa artikulo it?

2 Ja bʼa artikulo it oj katikyi sjakʼjel ja sjobʼjelik it: ¿jas wa stojolan kʼotel jun yaʼtijum Dyos bʼa niwanxa?, ¿jasa tʼilan oj kʼuluktik bʼa oj kʼotkotik jun yaʼtijum Dyos bʼa takʼanxa?, ¿jas yuj jel tʼilan ja mero waʼelal bʼa Dyos? sok ¿jas yuj mok jipjkʼujol jbʼajtik?

¿JAS WA STOJOLAN KʼOTEL JUN YAʼTIJUM DYOS BʼA NIWANXA?

3. ¿Jas wa stojolan kʼotel jun yaʼtijum Dyos bʼa niwanxa?

3 Ja bʼa Biblia, kʼotel jun yaʼtijum Dyos bʼa niwanxa mini tolabida ti chʼikanuk soka bʼa jabʼiltiki. Pes ja bʼa yaljel griego ke wa sutxi «niwanxa» cha wani xbʼobʼ stojoluk «takʼanxa» sok «tsʼikanxa» (1 Cor. 2:6). a Ja yuj wani la kʼotik yaʼtijumik Dyos bʼa niwanxa ma takʼanxa yajni wala kʼitik ja bʼa yaʼteltajel sok wa xkaʼatikan ajyel jastal yal untik. ¿Wan maʼ xkʼan yal ja jaw ke yajni june maʼ wa xtakʼanbʼi mixa jas oj bʼobʼ skʼul mas? Miniʼa. Wani xmajlaxi ke mok yakan kʼiʼel (1 Tim. 4:15). Pe ¿jastalxa wa xnaxi ta jun yaʼtijum Dyos bʼa keremto ma ayxa skʼujol ke takʼanxa?

4. ¿Jastal kʼotele ja yaʼtijumik Dyos bʼa takʼanexa?

4 ¿Jastal kʼotele ja yaʼtijumik Dyos bʼa takʼanexa? Wani skʼuʼane spetsanil ja jastik yaʼunej kujlajuk ja Jyoba, bʼa mi jaʼukta ja bʼa wa skʼanaweʼi. Ama yuja mulanume oj skʼuluke jastik mi lekuk, pe wani sjeʼawe ja bʼa sakʼanile ke wa skʼujolane spensarajel sok skʼulajel ja jas wa smajlay ja Jyoba ja bʼa yaʼtijumiki. Wani xyawe ajyuk ja ajkʼach modoʼali sok wa skʼulane ja janekʼ wa xbʼobʼyujile bʼa jachuk kada kʼakʼu oj slaj mas ja jastal wa spensarane soka bʼa Dyosi (Efes. 4:​22-24). Snebʼuneje stsajel lek ja jas wa skʼulaneʼi yuja wa skʼuʼane ja sleyik sok ja srasonik ja Jyoba, sok ja yuj mini xmakuniyujile jun najat lista bʼa oj aljukyabʼye ja jas oj skʼulukeʼi. Chomajkil, yajni wa stsaʼawe skʼulajel jun jasunuk, wani skʼujolane ja janekʼ wa xbʼobʼyujile bʼa oj skʼuluke (1 Cor. 9:​26, 27).

5. ¿Jasa wa xbʼobʼ ekʼ sbʼaje ja yaʼtijumik Dyos bʼa mito takʼanukeʼi? (Efesios 4:​14, 15).

5 Ja stukil ja yaʼtijumik Dyos bʼa mito takʼanukeʼi jelni pasil oj bʼobʼ loʼlajuke yuja matik «wa xyawe makunuk trampaʼik sok jel snaʼawe sloʼlajel ja tuki». Ojni bʼobʼ skʼuʼuke ja skʼuʼajelik mi meranuk sok ja jastik wa xyalawe ja apostataʼiki (kʼuman ja Efesios 4:​14, 15). b Bʼobʼta ay ekʼele wa skʼanawe oj kʼulwanuke imbidiar, slejel tiro, wegoxta oj yajbʼesjuke ma jel pasil oj koʼuke ja bʼa prebaʼiki (1 Cor. 3:3).

6. ¿Jas sjejel wa skoltayotik yabʼjel stojol bʼa kʼotel jun yaʼtijum Dyos bʼa takʼanxa? (Cha kʼela ja potoʼik).

6 Jastalni kilatikta, ja Biblia wa sjeʼa ke kʼotel jun yaʼtijum Dyos bʼa takʼanxa wani slaja sbʼajsok june maʼ niwanxa. Ayni jitsan jastik mito snaʼa jun yal untik, ja yuj wani xmakuniyuj ja skoltanel sok ja stalnanel june maʼ niwanxa. Jun sjejel, yajni jun nanal oj ekʼ skʼuts jun calle, bʼobʼta ojni skʼanyi ja yal yakʼixi bʼa oj syamyi ja skʼabʼi. Pe yajni wanxa kʼiʼel ja yal yakʼixi, bʼobʼta ja nanali ojxa yakan oj skʼuts stuchʼil pe ojtoni ya julyi skʼujol ke a-skʼel bʼa xchabʼil lado bʼajtanto oj ekʼ skʼutse. Yajni niwanxa ja yakʼixi, wanxani xbʼobʼ skoltay sbʼaj stuchʼil soka bʼa jastik jaw xiwela sbʼaji. Jachni junxta wa x-ekʼ ja bʼa yaʼteltajel ja Dyosi: ja yaʼtijumik Dyos bʼa mito takʼanukeʼi jitsani ekʼele wanto xmakuniyujile ja matik takʼanexa bʼa oj koltajuke soka bʼa jastik xiwela sbʼaj wa xya ajyuk ja bʼa yaʼteltajel ja Dyosi sok bʼa oj stsaʼe lek ja jas oj skʼulukeʼi. Pe ja stukil ja yaʼtijumik Dyos bʼa takʼanexa wanxani xbʼobʼ spensaraʼuke ja rasonik bʼa Biblia bʼa oj snaʼe ja jas wa spensaraʼan ja Jyoba sbʼaj jun jasunuk sok jachuk oj stsaʼe lek ja jas oj skʼulukeʼi.

Ja yaʼtijumik Dyos bʼa mito takʼanuke tʼilani oj snebʼe yajel makunuk ja rasonik bʼa Biblia bʼa oj stsaʼe lek ja jas oj skʼulukeʼi. (Kʼela ja parrapo 6).


7. ¿Wan maʼ xmakuniyujile ja yaʼtijumik bʼa Dyos bʼa takʼanexa bʼa oj koltajuke yuja tuki?

7 ¿Wan maʼ stojolan ja jaw ke ja yaʼtijumik Dyos bʼa takʼanexa mixato xmakuniyujile ja skoltanel ja tuki? Miniʼa. Ay ekʼele cha wani xmakuniyujile bʼa oj skʼane skoltajele. Ja stukili eske jun yaʼtijum Dyos bʼa mito takʼanuk bʼobʼta ay ekʼele oj smajlay ke pilan maʼ oj stsaʼ ja jas oj skʼuluki ma oj aljukyabʼi, pe jun yaʼtijum Dyos bʼa takʼanxa wani xya makunuk ja sbiboʼil sok ja srasonik ja hermanoʼik bʼa ayxa yiʼoje mas experiensyaʼi pe wani snaʼa ke «yeʼn kajan sbʼaj skʼulajel ja cholal yiʼoji» (Gál. 6:5).

8. ¿Jas yuj wa xkalatik ke ja yaʼtijumik Dyos bʼa takʼanexa mi junxta kʼoteluke?

8 Jastalni ja matik niwakexa mi junukxta kʼoteluke, ja yaʼtijumik Dyos bʼa takʼanexa mini spetsaniluke junxta ayiʼoje ja modoʼaliki. Jun sjejel, jujuntik jel bibo wa xbʼobʼ kʼotuke, tuk mi xiwye, jujuntik jel jaman skʼujole sok jaxa tuk jel syajal skʼujole. Chomajkil, bʼobʼta bʼa chabʼ yaʼtijumik Dyos bʼa takʼanexa tuktukil ja jastal oj kʼot yile bʼa jun jasunuk bʼa akuerdo ay soka jas wa xyala ja Biblia sok mas ta jaʼ ti chʼikan soka jconcienciatiki. Ja yuj mini june bʼa yeʼnle oj skʼul jusgar ja jas oj stsaʼ ja juni, xchawanileni oj skʼujoluke bʼa oj ajyuke tsoman (Rom. 14:10; 1 Cor. 1:10).

¿JASA OJ KʼULUKTIK BʼA OJ KʼOTKOTIK YAʼTIJUMIK DYOS BʼA TAKʼANEXA?

9. ¿Jas yuj wa xkalatik ke mini jun yaʼtijum Dyos yeʼnta stuchʼil wa xkʼot takʼanbʼuk?

9 Jun yal untik yeʼntani stuchʼil wa xkʼot niwanbʼuk yajni wa x-ekʼ ja tyempo, pe mini june ja bʼa yaʼtijumik Dyos yeʼnta stuchʼil wa xkʼot takʼanbʼuk yajni wa x-ekʼ ja jabʼiliki. Jun sjejel, ja hermanoʼik bʼa Corinto skʼulane aseptar ja lekil rasoni, yiʼaje jaʼ, ajiyile ja yip ja Dyosi sok jelni jas snebʼawe ja bʼa jekabʼanum Pablo (Hech. 18:​8-11). Pe jujuntik jabʼil tsaʼan yajni yiʼajeta jaʼi, jitsan mitoni takʼanuke (1 Cor. 3:2). ¿Jasa oj kʼuluktik ja keʼntik bʼa mi oj ekʼ jbʼajtik ja jaw?

10. ¿Jasa tʼilan oj kʼuluktik bʼa oj kʼotkotik yaʼtijumik Dyos bʼa takʼanexa? (Judas 20).

10 Bʼa oj kʼotkotik yaʼtijumik Dyos bʼa takʼanxa, bʼajtan tʼilan oj katik ajyuk ja kʼankʼunel bʼa oj takʼanbʼukotik. Ja matik wa skʼanawe oj ajyuke jastal yal untik bʼa mito spensarane lek nunkani oj kʼiʼuke ja bʼa yaʼteltajel ja Dyosi (Prov. 1:22). Mini xkʼanatik oj kʼotkotik jastal ja matik niwakexa, bʼa mi skʼulane ja cholalik yiʼoje sok wa smajlaye yeʼnto ja snantate oj stsaʼe ja jas oj skʼulukeʼi. Jaʼuktoma, wani xkʼanatik keʼntik oj kʼuluktik ja cholal kiʼojtik bʼa oj kʼikotik ja bʼa yaʼteltajel ja Dyosi (kʼuman ja Judas 20). Ta ja weʼn waxa wabʼ mito takʼanuka, kʼanayi ja Jyoba ke ayawi «ja kʼankʼunel sok ja ipal bʼa skʼulajel» (Filip. 2:13).

11. ¿Jastik koltanel wa xyakitik ja Jyoba bʼa oj kʼotkotik yaʼtijumik bʼa takʼanxa? (Efesios 4:​11-13).

11 Ja Jyoba mini smajlay jtuchʼiltikta oj takʼanbʼukotik. Wani xyakitik talnanumik sok jeʼumanik ja bʼa kongregasyon bʼa wa skoltayotike ‹yijbʼel jastal jun winik bʼa ayxa skʼujol sok oj kʼot jtatik ja jastal takʼan lek ja Kristo› (kʼuman ja Efesios 4:​11-13). Cha wani xyakitik ja yipi, bʼa wa skoltayotik ajyelkujtik «ja spensar ja Kristo» (1 Cor. 2:​14-16). Chomajkil, yaʼakan ke atsʼijbʼajuk ja chane Evangelioʼik, bʼa wa skoltayotik snajel sbʼaj lek ja jas skʼulan ja Jesús ja yajni ti ajyi ja bʼa Luʼumi. Ta wa xnochotik ja jastal wa spensaran ja Jesús, ja jastal wa xkʼumani, sok ja jas wa skʼulani, ojni kʼotkotik yaʼtijumik Dyos bʼa takʼanexa.

JA JANEKʼTO STʼILANIL JA MERO WAʼELAL BʼA DYOSI

12. ¿Jasunkiluk «ja bʼajtanik sjejelik sbʼaja Kristo»?

12 Bʼa oj takʼanbʼukotik, tʼilani oj nebʼtik «ja bʼajtanik sjejelik sbʼaja Kristo». Jujuntik ja bʼajtanik sjejelik jaw tini chʼikan ja sutxel jkʼujoltik, ja skʼuʼajel, ja yijel jaʼ sok ja sakʼwelal (Heb. 6:​1, 2). Jpetsaniltik ja meran yaʼtijumotik Dyos tʼilani oj natik sbʼaj. Ja yujil, ja jekabʼanum Pablo staʼa tiʼal yajni xcholo yabʼ jun nole kristyano ja bʼa Pentecostés (Hech. 2:​32-35, 38). Bʼa oj kʼotkotik snochumanik Kristo, jelni tʼilan oj kʼultik aseptar ja sjejelik jaw. Pes ja Pablo yala ke ja mi oj kʼuʼuktik ja bʼa sakʼwelal cha lomni bʼa yibʼanal ja jas wa xkʼuʼantiki (1 Cor. 15:​12-14). Pe mokni malanta kabʼtik oj nebʼtik ja bʼajtanik sjejelik jaw bʼa oj takʼanbʼukotik.

13. ¿Jasa tʼilan oj kʼuluktik bʼa oj katik el slekilal ja mero waʼelal bʼa Dyos wa staʼa tiʼal ja Hebreos 5:14? (Cha kʼela ja potoʼik).

13 Mini kechanukta ja bʼajtanik sjejelik, cha tini kiʼojtik ja mero waʼelal bʼa Dyosi. Ja waʼelal jaw mini kechanta ti chʼikanuk soka sley ja Jyoba, cha tini ayiʼoj ja srasonik, bʼa wa skoltayotik yabʼjel stojol ja jastal wa spensarani. Bʼa oj katik el slekilal, tʼilani oj kʼultik estudiar ja Biblia, spensarajel sok skʼujolajel bʼa yajel makunuk ja jas wa xnebʼatiki. Ja jaw wani sjeʼakitik oj tsatik lek ja jas oj kʼuluktiki bʼa oj ya gustoʼaxuk ja Jyoba (kʼuman ja Hebreos 5:14). c

Ja mero waʼelal bʼa Dyos wa sjeʼakitik stsajel skʼulajel jastik bʼa oj ya gustoʼaxuk ja Jyoba. (Kʼela ja parrapo 13). d


14. ¿Jastal skoltay ja Pablo ja corintioʼik bʼa oj takʼanbʼuke?

14 Ja yaʼtijumik Dyos bʼa mito takʼanuke wokolni xyabʼye oj stsaʼe lek ja jas oj skʼuluke yajni mi staʼawe ja bʼa Biblia jun rason bʼa oj aljukyabʼye ja jas mero oj skʼulukeʼi. Ja bʼa ekʼeleʼik jaw, bʼobʼta jujuntik oj spensaraʼuke ke ojni bʼobʼ skʼuluke ja jas wa skʼanaweʼi. Tuk bʼobʼta oj skʼane ay jas oj kujlajuk yajni ja smeranili mixa ay stʼilanil. Jun sjejel, ja snochumanik Kristo bʼa Corinto skʼanaweyi ja Pablo ke ay jas oj ya kujlajuk ta oj bʼobʼ yabʼye ja waʼelal kʼapubʼalxayi ja kʼulubʼal dyosiki. Jaʼuktoma oj yalyabʼye ja jas oj skʼulukeʼi, ja Pablo xcholo yabʼye ke kada jujune ayiʼoj ‹ja derecho bʼa stsajeli› jastalni wa xyala ja sconcienciaʼe. Yala jujuntik rasonik bʼa Biblia bʼa oj koltajuke stsajel skʼulajel jun jasunuk bʼa oj ajyuk laman ja sconcienciaʼe sok bʼa mi maʼ oj yawe slok yok (1 Cor. 8:​4, 7-9). Jachuk sjeʼayile oj takʼanbʼuke yajel makunuk ja spensare sok mi pilan maʼ oj aljukyabʼye ma yeʼnta ay jas oj yawe kujlajuk.

15. ¿Jastal skoltay ja Pablo ja snochumanik Kristo bʼa hebreoʼe bʼa mok yawekan kʼiʼel ja bʼa yaʼteltajel ja Dyosi?

15 Wa xtaʼatik pilan jasunuk jel chaʼanyabʼal ja bʼa jas yala ja Pablo bʼa stsʼijbʼanyi ja snochumanik Kristo bʼa hebreoʼe. Jujuntik yawetakan kʼiʼel ja bʼa yaʼteltajel ja Dyosi, sok ja yuj yala yabʼye: «Wani xa kʼanawex oj cha kʼe awuʼex lech sok mi meran waʼeluk» (Heb. 5:12). Mini snebʼawe sok mi skʼulane aseptar ja jastik yajkʼachil wan jejelyile yuja Jyoba ja bʼa kongregasyoni (Prov. 4:18). Jun sjejel, jitsan snochumanik Kristo bʼa judíoʼe wantoni skʼanawe ke tʼilan oj kʼuʼaxuk ja ley bʼa Moisés ama ekʼta junuk 30 jabʼil ja chʼayeli yuja sakʼanil yaʼa ja Kristo (Rom. 10:4; Tito 1:10). Ja smeranili, ajyelni yujile tyempo bʼa oj kʼajyuke. Ja yuj, ja Pablo wani skʼana oj skoltaye bʼa oj skʼuluke aseptar ja smeranilik mas nakʼan wan sjejelyile ja bʼa karta jaw. Ja mero waʼelal jaw bʼa Dyos jani ja jas mero wa xmakuniyujile ja snochumanik Kristo bʼa oj yabʼye stojol ke ja yajkʼachil modo bʼa stoyjel ja Jyoba mastoni lek, mi oj xiwuke sok oj snocheyi xcholjel ama kontra wa x-iljiye yuja judíoʼiki (Heb. 10:​19-23).

¿JAS YUJ MOK JIPJKʼUJOL JBʼAJTIK?

16. Yajni takʼanotikxa, ¿jasun tʼilan oj kʼuluktik?

16 Tʼilani mi kechanta oj kʼujoluktik bʼa oj takʼanbʼukotik, cha tʼilani jach oj ajyukotik, ja yuj mokni jipjkʼujol jbʼajtik (1 Cor. 10:12). Jelni tʼilan tikʼanxta la jpaklay jbʼajtik bʼa oj kiltik ta wantik takʼanbʼel (2 Cor. 13:5).

17. ¿Jasa wa sjeʼakitik ja Karta bʼa Colosenses sbʼaja takʼanbʼeli?

17 Ja bʼa sKarta bʼa Colosenses, ja Pablo cha staʼa tiʼal ja stʼilanil bʼa oj takʼanbʼukotik sok bʼa mi oj chʼaytik. Ama ja snochumanik it bʼa Kristo takʼanexa, yala yabʼye ke a-stalnay sbʼaje bʼa mok loʼlajuke yuja pensarik bʼa luʼumkʼinali (Col. 2:​6-10). Sok ja Epafras, bʼa wa snaʼa sbʼaj lek ja kongregasyoni, tolabida yayi orasyon bʼa mok yawekan ajyel «toj jastal kristyanoʼik bʼa takʼane» (Col. 4:12). ¿Jasa wa sjeʼakitik ja it? Ke tanto ja Pablo sok ja Epafras wani snaʼawe lek ke bʼa mi oj katikan takʼanbʼel, tʼilani oj kʼujoluktik sok ojni makunukujtik ja skoltanel ja Jyoba. Wani skʼanawe ke ja colosenseʼik mok yawekan takʼanbʼel ama wane stʼaspujel wokolik.

18. ¿Jasa oj bʼobʼ ekʼ sbʼaj jun yaʼtijum Dyos bʼa takʼanxa? (Cha kʼela ja poto).

18 Ja Pablo ya julyi skʼujol ja hebreoʼik ke jun snochuman Kristo bʼa takʼanxa ojni bʼobʼ chʼayuj bʼa tolabida ja jastal lek wa x-ilji yuja Dyosi. Ta mixa skʼana oj skʼuʼukyi ja Jyoba, ojni bʼobʼ jits soka yeʼni bʼa mixa oj sutxuk skʼujol sok mixa oj ajuk perdon. Ja slekilali, ja hebreoʼik mitoni jach kʼoteluke (Heb. 6:​4-9). ¿Jasa wa x-ekʼ ja bʼa jtyempotik sbʼaja matik chebʼel aye ma wa xwajye expulsado pe tsaʼan wa sutxi skʼujole? Yajni wa xyaʼa sbʼaje chʼin sok wa sutxi skʼujole, wani sjeʼawe ke mi jachukuke jastal ja matik staʼa tiʼal ja Pablo. Chomajkil, yajni wa xkumxiye soka Jyoba wani xmakuniyujile ja skoltanel wa x-ajiyile yuja yeʼni (Ezeq. 34:​15, 16). Ja yuj, ja ansyanoʼik ojni bʼobʼ skʼaneyi jun hermano bʼa takʼanxa bʼa oj skoltay oj cha tojbʼuk ja jastal wa xyila sbʼaje soka Jyoba

Ja Jyoba wa skʼapayi oj skoltay ja matik wa skʼanawe oj cha tojbʼuk jastal wa xyila sbʼaje soka yeʼni. (Kʼela ja parrapo 18).


19. ¿Jasa jkʼel satik oj katik ayuki?

19 Ta ja weʼn wana skʼujolajel bʼa oj takʼanbʼanan, moka wakani man oj lajxukawuj jawa kʼel sati. Moka wakan smakʼlajel abʼaj soka mero waʼelal bʼa Dyosi. Sok snebʼjel mas kada kʼakʼu bʼa spensarajel jastal wa spensaraʼan ja Jyoba. Sok ta takʼanaxa jastal jun yaʼtijum Dyos, kʼulan ja janekʼ oj bʼobʼukawuj bʼa mi oj chʼayukawuj.

¿JAS OJA WALE?

  • ¿Jas wa stojolan kʼotel jun yaʼtijum Dyos bʼa niwanxa?

  • ¿Jasa tʼilan oj kʼuluktik bʼa oj kʼotkotik jun yaʼtijum Dyos bʼa takʼanxa?

  • ¿Jas yuj mok jipjkʼujol jbʼajtik?

TSʼEBʼOJ 65 Kʼiʼan bʼa oj takʼanbʼan

a Ama ja bʼa Yabʼal ja Dyos tsʼijbʼunubʼal bʼa hebreo mi xya makunuk ja yaljel takʼanbʼel ma mito takʼanuka, pe wani xya jpensaraʼuktik sbʼaja jawi. Jun sjejel, ja libro bʼa Proverbios wa staʼa tiʼal ja stukil bʼa jun kerem mito ayiʼoj snajel, sok bʼa june bibo sok bʼa wa xyabʼ stojol (Prov. 1:​4, 5).

b Kʼela ja artikulo «Cómo protegerse de la información falsa» ja bʼa xetʼan «Tuk temaʼik» ja bʼa jw.org sok ja bʼa JW Library.®

c Kʼela ja bʼa xetʼan «Proyecto bʼa skʼulajel estudiar».

d XCHOLJEL SBʼAJA POTOʼIK: Jun hermano wan spensarajel ja rasonik bʼa Biblia sok tsaʼan wa xya makunuk yajni wa stsaʼa ja jas oj skʼel ja bʼa stelebisyoni.