JA Jyoba yaʼunejkitik jitsan majtanalik, sok mini ay duda ke jpetsaniltik jel xkatikyi tsʼakatal yujni wa xyaʼakan keʼn oj tsatik jastal oj kabʼtik stsamalil ja jastik jaw. June ja bʼa majtanalik jaw jaʼa vino. Pes ja Biblia wa xyala: «Ja pani wa xchapxi bʼa oj ya gustoʼil sok ja vino wa xya gustoʼaxuk ja sakʼanili» (Ecl. 10:19; Sal. 104:15). Pe bʼobʼta ayni kilunejtik ke jujuntik kristyano wani xchʼika sbʼaje wokol yuja yujel trago. Chomajkil, chikan bʼa lugar sok jas kulturaʼil, ja kristyano tuktukilni ja jas wa spensarane sok ja jas yaʼuneje kujlajuk sbʼaja yujel trago. ¿Jastal tʼilan oj kiltik ja snochumanotik Kristo ja it?

Yajni ay jas oj tsatik skʼulajel, jaʼuktoma ja oj kitik ja jas wa skʼulane ja bʼa jlugartik ma ja bʼa kʼitik, tʼilani ja oj kaʼ tʼabʼan jkʼujoltik ja jastal wa xyila ja Dyos ja trago. Bʼa jachuk masni gusto oj ajyukotik.

Seguro kilunejtik ke ja bʼa luʼumkʼinali ay jitsan kristyano bʼa tikʼan wa xyuʼaje sok bʼa wanxa xjelxiye. Ayni wa xyuʼaje bʼa oj skʼul sbʼaje relajar. Tuk wa xyuʼaje bʼa oj chʼay skʼujole ja wokolik yiʼoje. Sok ay lugarik bʼa jel xyuʼaje ja kristyano bʼa oj sjeʼ ke jel takʼane ma jel ja yipe.

Pe ja snochumanotik Kristo ayni kiʼojtik ja tsamal stojelal ja jKʼulumantik. Ja bʼa Yabʼali wa xyala kabʼtik ja swokolil wa xyiʼajan ja jelxelxa yujel. Jun sjejel, ja bʼa Proverbios 23:​29-35 wa staʼa tiʼal bʼa jun kristyano bʼa wa xyakbʼi sok jujuntik ja bʼa wokolik wa xchʼika sbʼaji. a Jun ansyano bʼa Europa sbʼiʼil Daniel wa xcholo jastal ajyi ja sakʼanil bʼajtanto oj och Testigo: «Ja jelxel yujel trago yiʼajon och bʼa stsajel jastik mi lekuk sok ekʼ jbʼaj jastik bʼa jelto yaj xkabʼ man wego».

¿Jas oj skoltayotik bʼa oj tsatik lek ja jastik sok bʼa mi oj kokotik ja bʼa wokol bʼa jelxelxa yujel trago? Ja jas oj skoltayotik jani yiljel ja jastik junuk jastalni wa xyila ja Dyos.

La kiltik jasa wa xyala ja Biblia sbʼaja trago sok jas jujuntik rason yuja wa xyuʼaje ja kristyano.

Ja Yabʼal ja Dyos mi wa xyala ke mi lekuk ja oj uxuk trago bʼa jun modo mi jelxeluk. Jaʼuktoma, wa xya kabʼtik stojol ke ja yujel vino wani xbʼobʼ abʼxuk stsamalil, pes ja bʼa Eclesiastés 9:7 wa xyala: «Abʼan jawa waʼeli sok gustoʼil, sok ukʼan jawa vino sok juna kʼujol gusto lek». Ja Biblia wa staʼa tiʼal bʼa jujuntik ekʼele ke ja Jesús sok tuk yaʼtijumik toj ja Jyoba yuʼaje vino (Mat. 26:​27-29; Luc. 7:34; 1 Tim. 5:23).

Pe mini junukxta ja oja wuʼ tʼusan trago sok ja ojxa yakbʼan. Ja Biblia jaman lek wa xyala: «Mok yakbʼanik sok vino» (Efes. 5:18). Chomajkil wa xyala ke «ja matik wa xyakbʼi […] mini oj sbʼajuke ja sGobyerno ja Dyosi» (1 Cor. 6:10). Jastalni wa xkilatik, ja Jyoba mini lek xyila ja ojxa jelxan yujel sok ja ojxa yakbʼan. Jaʼuktoma ja oj kitik ja jas wa spensaran ja kristyano wa sjoybʼanotiki, ja keʼntiki jani tʼilan oj kʼujoluktik yiljel ja jastik junuk jastalni wa xyila ja Dyos.

Jitsan kristyano wa xyalawe: «Ja keʼn ojni bʼobʼ kuʼ jitsan trago sok mi oj yakbʼukon». Pe ja modoʼal jaw jelni xiwela sbʼaj. Ja Biblia wa xchiktes lek ke ja kristyano bʼa ‹moso aye sbʼaja yujel vino›, seʼa ixuk ma winik, ojni bʼobʼ koʼuke bʼa chaʼanik mulal sok sjomjel ja jastal wa xyila sbʼaje soka Jyoba (Tito 2:3; Prov. 20:1). Asta ja Jesús yala ke jujuntik mini oj ochuke ja bʼa yajkʼachil luʼumi yuja «jelxel yujel» (Luc. 21:​34-36).  Anto, ¿jas oj bʼobʼ koltajuk jun snochuman Kristo bʼa mi oj koʼuk ja bʼa trampaʼik bʼa ti chʼikansok ja yujel trago?

Jastalni kilatik, jelni xiwela sbʼaj ja yajni jaʼ oj nochtik ja jas wa skʼulan ja kristyano ja bʼa jkulturatik ja yajni ay jas wa stsaʼatik skʼulajel sbʼaja yujel trago. Ja yuj, ja snochumanotik Kristo wani xleʼatik modo skʼulajel ja jas lek xyila ja Jyoba ja bʼa jas ti chʼikan soka waʼelal sok ja yujeli. Ja Biblia wa xyaʼakitik ja rason it: «Sea wanex waʼel, wanex yujel ma wanex skʼulajel chikan jasunuk, kʼulanik yibʼanal bʼa stoyjel ja Dyosi» (1 Cor. 10:31). La kiltik jujuntik sjobʼjel sok rasonik bʼa Biblia bʼa tʼilan oj ka tʼabʼan jkʼujoltik.

¿Wan maʼ xkuʼaj trago yuj wa xkʼana lek oj yilone ja tuki? Ja Éxodo 23:2 wa xyala: «Moka noch ja tuk kristyanoʼik». Ja bʼa bersikulo jaw, ja Jyoba wan yaljel yabʼ ja israʼelenyoʼik bʼa mok snoche ja kristyanoʼik bʼa wa skʼulane jastik mi lekuk. Sok ja srason jaw wantoni xmakuniyuj ja snochumanik Kristo. Ta ja wa xkiʼajtik ja jas wa spensarane sok wa skʼulane ja tuk, ojni bʼobʼ jkʼoktik ja jastik yaʼunej kujlajuk ja Jyoba sok xchʼayjel ja jastal lek wa xkila jbʼajtiksok (Rom. 12:2).

¿Wan maʼ xkuʼaj trago bʼa oj jeʼ ke jel ja kipi? Bʼa jujuntik kultura, ja yujel jitsan sok ja tikʼan skʼuljel mini ay smaloʼil x-ilxi (1 Ped. 4:3). Pe la kiltik ja rason wa xyaʼa ja 1 Corintios 16:13: «Ajyanik kʼelan jakan, ajyanik yij ja bʼa skʼuʼajeli, mok xiwanik, ajyanik tsats». Chikani lek ja trago mini wa xya ajyuk mas yip jun kristyano. Jaʼuktoma: wa sjomo ja jpensartik sok maxani wokol xkabʼtik stsajel jastik bʼa lek. Jaʼuktoma oj ya ajyuk mas kiptik, ja yujel jitsan trago wani xchʼaka ja kiptik. Ja Isaías 28:7 wa xyala ke ja matik wa xchʼaya sbʼaj yuja smul ja trago wa xbʼechʼeljiye ekʼe sok wa sloko yoke.

Ta wa xkʼanatik oj ajyuk kiptik bʼa skʼulajel ja bʼa toji, tʼilani oj leʼ jkoltajeltik bʼa Jyoba sok skʼujolajel bʼa ajyel kʼelan jakan sok yij ja bʼa skʼuʼajeli (Sal. 18:32). Bʼa oj bʼobʼuk, tʼilani oj talnay jbʼajtik lek sok mi oj tsatik skʼulajel jastik bʼa wa xbʼobʼ sjom ja jastal wa xkila jbʼajtik soka Jyoba. Jani jaw ja jas skʼulan ja Jesús ja yajni ti ajyi bʼa  luʼumi, sok jitsan kristyano kʼot yile ke kʼotelni jun winik bʼa ay yip sok bʼa mi xiwi.

¿Wan maʼ xkuʼaj bʼa mi oj pensaraʼuk ja bʼa jwokoliki? Ja tsʼijbʼanum bʼa jun salmo yalyabʼ ja it Ja Jyoba: «Yajni jel chamkʼujol ayon juntiro, ja weʼn awaki kulan jkʼujol sok wa lamxukon» (Sal. 94:19). Ta ay jastik junuk bʼa jel xya chamukakʼujol, moka leʼa koltajel bʼa trago, masni lek bʼa Jyoba. Jun modo bʼa skʼulajel ja it jani yajelyi orasyon tikʼan. Sok jitsan jel koltubʼale skʼanjelyi rasonik jun hermano bʼa takʼanxa ja bʼa kongregasyon. Ja smeranili, yajni june wa x-och yuʼ bʼa oj kuchyuj ja wokolik yiʼoji, masni mey yip bʼa oj kuchyuj sok bʼa skʼulajel ja bʼa jas toji (Os. 4:11). Ja Daniel, bʼa tax tiʼal ja bʼajtanto, wa xyala: «Wanoni skʼulajelsok luchar ja jelxelxa chamkʼujol soka keʼn wa xka jmuluk jbʼaj. Wa xkuʼaj bʼa oj kuchkuj ja jas wan ekʼeli, pe ja smeranili kechani lajxikuj stajel mas wokolik sok xchʼayjel ja kamigoʼik sok ja jastal lek wa xkila jbʼaji». Pe ¿jasa koltajiyuj? Ja yeʼn wa xcholo: «Kaʼa jbʼaj kuenta ke tʼilani oj leʼ jkoltajel bʼa Jyoba, sok mini jaʼuk ja bʼa trago. Soka skoltaneli bʼobʼni kuchkuj ja jwokoliki». Mok chʼay jkʼujoltik ke anima ja jas wan ekʼel jbʼajtiki lajansok mixa oj tojbʼuk, ja Jyoba tolabida ti oj ajyuk tiw bʼa oj skoltayotik (Filip. 4:​6, 7; 1 Ped. 5:7).

Ta ja weʼn bʼa jujuntik ekʼele waxa wuʼaj trago, lekni oja waʼabʼaj jujuntik sjobʼjel. «¿Ayma maʼ yalatakabʼ ja bʼa jpamilya ma jun lekil kamigo ke chamkʼujol ay yuja wa xyila janekʼ wa xkuʼaj trago?». Ja jaw ojni bʼobʼ xchiktes ke wanxani paxel jastal jun kostumbre ma jun wokol bʼa jach mixa waʼabʼaj kuenta. «¿Mas xa maʼ wa xkuʼaj trago ja wego yuja ajyi?». Ja jaw ojni bʼobʼ sjeʼ ke anima mito jel kʼajyeluka soka trago, bʼobʼta ojni yiʼa och bʼa oj kʼajyan. «¿Wokol maʼ xkabʼ yajelkan jujuntik kʼakʼu jach mi oj kuʼ trago?». Ja jaw wani xbʼobʼ stojoluk ke wanxani kʼotel jastal jun kostumbre ma wanaxa kʼajyelsok. Anto bʼobʼta wanxani xmakuniwuj ja skoltanel june maʼ jel chapan bʼa oj bʼobʼa wakani.

Bʼa mi oj koʼuke ja bʼa wokolik jaw, jujuntik snochumanik Kristo stsaʼuneje mini tʼun oj yuʼe trago.  Ay tuk hermanoʼik bʼa mi xyuʼaje yujni mi xyiʼaje gusto ja yajbʼali. Ta ay maʼ wa xnaʼatik sbʼaj bʼa jach stsaʼunej ja mas leki jani skisjel ja jas stsaʼuneji sok mok jkʼenaytik.

Jujuntik yiluneje slekilal ja yajel sbʼaje stikʼanil. Bʼobʼta wa stsaʼawe oj yaweyi jun stikʼanil ja janekʼ wa xyuʼaje. Ma ja janekʼ ekʼele sok kechantani yujel tʼusan ja bʼa waʼelali ma jun ekʼele ja semana. Pilan, jani stsajel jas tikʼe trago oj yuʼe sok jas tikʼe ja miyuki. Jun sjejel jujuntik wa xyuʼaje vino ma cerveza bʼa jun modo mi jelxeluk, pe miyuk ja bʼa mas jel ja yipi, cha mini ja coctelik ma jach sokan. Yajni wa xnaʼatik lek ja janekʼta stikʼanil kaʼunej jbʼajtik, masni pasil wa xbʼobʼ jkistik. Jun snochuman Kristo bʼa takʼanxa wa stsaʼa oj skʼuluk ja jaw sok wa snocho mini ay sbʼej oj kʼixwuk.

Chomajkil, tʼilani oj pensaraʼuktik ja bʼa tuk. Ja Romanos 14:21 wa xyala: «Masni lek mok kʼuxuk bʼakʼet sok mini yujel vino sok mini skʼulajel jun jasunuk bʼa wa xya slok yok jawa wermano». Bʼa tuk yaljelik, tʼilani oj natik yajulal sok oj jetik yajtanel. Ta wa xkilatik ke ja yujel trago wa xbʼobʼ syajbʼes jun kermanotik, yuja wa xyajtaytik puestoni oj ajyukotik bʼa mi oj kʼuluktik ja bʼa ekʼele jaw. Jachuk wa xjeʼatik ke wa xkisatik ja jastal wa xyabʼye ja tuk sok mini jaʼuk oj leʼ ja jlekilaltik, jani ja slekilal ja bʼa tuki (1 Cor. 10:24).

Chomajkil, ja snochumanik Kristo ojni cha jkʼuʼuktik chikan jas ley bʼa yaʼunej kujlajuk ja Gobyerno bʼa ti chʼikansok ja trago. Jun sjejel, bʼobʼta stimunej bʼa mi oj yuʼe trago ja matik koʼelto sjabʼile ma ja matik wa syamawe karro ma jujuntik makinaʼik (Rom. 13:​1-5).

Ja Jyoba yaʼunejkitik ja libreʼil bʼa stsajel jastal oj kabʼtik stsamalil ja jitsan majtanalik yaʼunejkitiki. Ja yuj, jpetsaniltik ojni bʼobʼ jtsatik ja jas oj kabʼtik sok ja jas oj kuʼtik. Tolabida la katik makunuk lek ja libreʼil jaw sok la jetikyi ja kala tatik bʼa satkʼinal soka jas wa xtsaʼatik skʼulajel ke wa xkʼanatik oj katik gustoʼaxuk.