1. ¿Jasa tʼilan oj skʼuluke ja keremtik snochumane Kristo bʼa lek oj wajyujile?

 JA REY David yala yabʼ ja Salomón: «Ajyan tsats sok ajyan jastal jun winik» (1 Rey. 2:​1-3). Spetsanil ja keremtik bʼa snochumane Kristo bʼa lek oj wajyujile ja bʼa sakʼanile, tʼilani oj snebʼe skʼuʼajel ja jastik yaʼunej kujlajuk ja Jyoba sok ja rasonik bʼa Biblia (Luc. 2:52). ¿Jas yuj jelni tʼilan ja keremtik bʼa oj kʼotuke lekil snochumane Kristo?

2, 3. ¿Jas yuj jel tʼilan ja keremtik akʼotuke lekil snochumane Kristo?

² Ja keremtik bʼa snochumane Kristo ayni yiʼoje cholalik bʼa jel tʼilan ja bʼa pamilya sok ja bʼa kongregasyon. Ta junto kerema, seguro apensaraʼunejni sbʼaja cholalik oj bʼobʼ ajyukawuj ja bʼa tyempo jakumi. Bʼobʼta awaʼunejyi jawa kʼelsat ochel precursor, ma siervo ministerial sok mas tsaʼan ansyano. Bʼobʼta waxa kʼana oj nupanan sok oj ajyuka wuntikil (Efes. 6:4; 1 Tim. 3:1). Pe bʼa oja ta jawa kʼelsat sok bʼa lek awajukawuj, tʼilani oj kʼotan jun lekil snochuman Kristo. b

³ ¿Jas oj skoltaya bʼa oj takʼanbʼanan mas soka jastik bʼa Dyos? ¿Jasa jel tʼilan oja nebʼ skʼulajel bʼa oja kʼul ganar? Sok ¿jastal oja chapabʼaj ja wego bʼa lek oj wajukawuj soka cholalik oj ajyukawuj ja bʼa tyempo jakumi? La kiltik.

4. ¿Bʼa wa xbʼobʼa taʼ lekil sjejelik? (Cha kʼela ja potoʼik).

⁴ Tsaʼa lekil sjejelik. Ojni bʼobʼ wajuka kʼujol sbʼaja tojil winike wa staʼa tiʼal ja Biblia bʼa wa syajtaye ja Dyos  sok stalnaye ja xchonabʼi bʼa tuktukil modo. Seguro ja bʼa wa pamilya sok ja bʼa wa kongregasyon ayni hermanoʼik bʼa takʼane sok oj bʼobʼa noch-e (Heb. 13:7). Chomajkil, ojni bʼobʼa noch ja lekil sjejel bʼa Jesús (1 Ped. 2:21). Yajni xa paklay spetsanil ja lekil sjejelik jaw pensaraʼan sbʼaja modoʼalik waxa wila bʼa kada jujune (Heb. 12:​1, 2). Tsaʼan, ojni bʼobʼa pensaraʼuk jasa oja kʼuluk bʼa snochjel ja sjejel wa xyaʼawe.

5. ¿Jasa tʼilan oja kʼuluk bʼa oja pensaraʼuk lek, sok jas yuj jel tʼilan? (Salmo 119:9).

⁵ Aʼajyukawuj sok talnay «ja spensarajel leki» (Prov. 3:21). Ja winike bʼa ayiʼoj ja modoʼal it, wani spilawe tyempo bʼa spensarajel bʼajtanto ay jas oj stsaʼe skʼulajel. Ja yuj, kʼujolan bʼa oj ajyukawuj ja modoʼal it sok bʼa mi oj chʼayukawuj. ¿Jas yuj? Ja bʼa luʼumkʼinal it ay jitsan keremtik akʼixuk bʼa jani wa skʼulane ja jas wa spensaraneʼi sok ja bʼa jastal ay xyabʼyeʼi (Prov. 7:7; 29:11). Chomajkil, ja telebisyon, ja pelikulaʼik, ja Internet sok ja paginaʼik bʼa Internet jelni wa xbʼobʼ sjoma. Anto, ¿jasa tʼilan oja kʼuluk bʼa oj ajyukawuj ja modoʼalik bʼa spensarajel lek? Bʼajtan, tʼilani oja wil ja rasonik wa xtax bʼa Biblia sok spensarajel jas yuj ja Jyoba wa xyalawabʼ ke jani mas lek bʼa weʼna. Tsaʼan, amakunuk ja jasa nebʼuneji bʼa oja tsaʼ jastik jun bʼa lek wa xyila ja Jyoba (kʼuman ja Salmo 119:9). Ajyelawuj ja modoʼal bʼa spensarajel lek jelni tʼilan bʼa oj kʼotan jun lekil snochuman Kristo (Prov. 2:​11, 12; Heb. 5:14). Ja wego, ojni kiltik jastal ja spensarajel lek wa xbʼobʼ skoltaya. Sbʼajtanil, jastal yiljel ja hermanaʼik sok xchabʼil, bʼa oja tsaʼ lek ja jastal oja chapabʼaji.

6. ¿Jastal oj sjeʼ ke wa skisa ja hermanaʼik jun kerem bʼa wa spensaraʼan lek?

⁶ Ja spensarajel leki ojni skoltaya bʼa oja kis ja ixukeʼi. Jun sjejel, bʼobʼta jun kerem tsamal wa xyila jun hermana sok wa skʼana oj snaʼ sbʼaj mas. Mini ay smaloʼil ja jaw. Pe jun kerem bʼa wanxa spensaraʼan lek mini oj yale, sok mini oj stsʼijbʼuk sok mini oj skʼuluk jun jasunuk bʼa oj ya spensaraʼuk ke yuj wa skʼana ta mito wanuk spensarajel oj nupanusok ja hermana jaw (1 Tim. 5:​1, 2). Maʼ ta wankʼa snajel sbʼaj jun hermana, ojni stalnay ja jastal wa xnaji sbʼaj ja hermana jaw, yajni mi xkansok stuchʼil ta mi teysoke june bʼa mas takʼanxa (1 Cor. 6:18).

7. ¿Jastal oj stsaʼ bʼa oj xchap sbʼaj jun kerem bʼa wa spensaraʼan lek?

 ⁷ Pilan modo bʼa jastal jun kerem sok akʼix wa sjeʼa ke snebʼunejxa ja jastal wa spensaraʼan ja Jyoba jani ja jastal wa skʼutes sbʼaj sok wa sjixa ja yolomi. Bʼa tʼusan mi spetsanil ekʼele, ja matik wa skʼulane kʼuʼal sok wa spukuwe mini skisawe ja Jyoba sok yiʼojeni jun kuxil sakʼanile. Sok ja yuj ja kʼuʼalik wa xyawe eluki jelni pitan ma wani xyaʼawekan ke ja winikeʼi aʼilxuke jastal ixuke. Jun kerem bʼa wan skʼujolajel bʼa oj kʼot jun lekil snochuman Kristo ojni ya tʼabʼan skʼujol ja rasonik bʼa Biblia sok ja lekil sjejel yiʼoj ja bʼa kongregasyon ja yajni wa stsaʼa jastal oj skʼutes sbʼaj sok xchapjel sbʼaj. Ojni bʼobʼ sjobʼ sbʼaj: «¿Wan maʼ xchiktes ja jastik wa stsaʼa skʼulajel ke wa xpensaraʼan lek sok wa xkisa ja jastal wa spensaraʼan ja tuk? ¿Wan maʼ xchiktes ke jun yaʼtijumon Dyos yuja jastal wa xkʼutes jbʼaji?» (1 Cor. 10:​31-33; Tito 2:6). Ja keremtik bʼa wa spensaraʼane leki mini kechanuk wa xkisjiyeyuj ja yermanoʼiki, cha jachni yuja sTate bʼa satkʼinali.

8. ¿Jastal wa xbʼobʼ snebʼ jun hermano bʼa oj sjip skʼujole bʼa yeʼna?

⁸ Aʼakan bʼa oj sjip skʼujole amok. Ja jaw wa stojolan skʼulajel yibʼanal jawa choliki (Luc. 16:10). Pensaraʼan ja bʼa sjejel yaʼa ja Jesús. Ja yeʼn tolabida skʼulan sok jipjini kʼujolal. Pe skʼulani yibʼanal ja jas aljiyabʼ yuja Jyoba, asta ja yajni mi pasiluk skʼulajeli. Syajtay ja kristyanoʼiki, pe mastoni ja snebʼumaniki, sok puesto ajyi bʼa yajel ja sakʼanil yuj yeʼnle (Juan 13:1). Jastalni Jesús, kʼujolan ja janekʼ wa xbʼobʼawuj bʼa skʼulajel chikan jas aʼtel x-ajiwi. Ta mixa naʼa jastal skʼulajel, aʼabʼaj chʼin sok kʼanayi akoltajel jun hermano bʼa takʼanxa. Mok malana wabʼ ja janekʼ wa xlajxiwuj skʼulajeli (Rom. 12:11). Mas lek, chʼakan kʼulan ja jas oj aljukawabʼ oja kʼuluki; kʼulan «bʼa lajansok yeʼnani sbʼaja Jyoba sok mi bʼa winikeʼuk» (Col. 3:23). Pe yuja mulanuma, naʼa ja janekʼ wa xlajxiwuji sok kʼotan ila ja jastik mi stojoluk oj bʼobʼa kʼuluki (Prov. 11:2).

9. ¿Jas yuj jelni tʼilan ke jun kerem oj snebʼ jastik bʼa oj koltajukyuj?

⁹ Bʼa oj kʼotan jun lekil snochuman Kristo, tʼilani oja nebʼ jujuntik jastik bʼa oj skoltaya ja jastik oja nebʼi. Ojni skoltaya bʼa oj ajyukawuj cholalik ja bʼa kongregasyon, sok bʼa oj ajyukawuj juna waʼtel bʼa oj bʼobʼ skoltaya stupjel jawa gastoʼiki ma ja bʼa wa pamilya sok bʼa oja wiʼ abʼaj lek soka tuk. La kiltik jujuntik ja bʼa it.

10, 11. ¿Jas yuj jelni lek bʼa jun kerem sok sbʼaja kongregasyon ja oj snebʼ skʼumajel sok stsʼijbʼajel lek? (Salmo 1:​1-3; cha kʼela ja poto).

¹⁰ Nebʼa skʼumajel sok stsʼijbʼajel lek. Ja Biblia wa xyala ke ja winike bʼa gusto ayi sok lek wan wajelyuj wani skʼuman ja Yabʼal ja Dyos kada kʼakʼu sok wa spensaraʼan (kʼuman ja Salmo 1:​1-3). Sok jachuk wa  xkʼot snaʼ ja jas wa spensaraʼan ja Jyoba, sok ja jaw wa xkoltajiyuj bʼa oj yabʼ stojol sok bʼa oj spensaraʼuk jaman lek (Prov. 1:​3, 4). Ja bʼa kongregasyon jani wa xkʼanxi ja tikʼe winike jastal jaw. ¿Jas yuj?

¹¹ Ja hermanoʼik sok ja hermanaʼik wani skʼanawe ja skoltanele ja winike bʼa oj jejukyileyuj sok bʼa oj ajukyileyuj lekil rasonik bʼa Biblia (Tito 1:9). Ta waxa naʼa skʼumajel sok stsʼijbʼajel lek, ojni bʼobʼa chap loʼilik sok komentarioʼik bʼa chapan lek sok bʼa oj ya tsatsbʼuk ja skʼuʼajele ja tuk. Sok chomajkil, yajni xa paklay sok xa maklay loʼilik ja bʼa reunionik sok ja bʼa asambleaʼik, ojni bʼobʼ wa ochuka notaʼik bʼa oj yijbʼuk ja skʼuʼajela wiʼoj sok bʼa oj stsatsankʼujoluk ja skʼuʼajel yiʼoj ja tuk hermanoʼiki.

12. ¿Jas oj skoltaya bʼa loʼilanel soka tuk?

¹² Nebʼa jastal loʼilanel soka tuk. Ja it juni modoʼal jel tʼilan bʼa yibʼanal ja winike snochumane Kristo. Wani stojolan snajel smaklajel sok yabʼjel stojol ja jas wa spensaran sok ja jastal ay xyabʼ ja tuk (Prov. 20:5). Wani xbʼobʼa nebʼ bʼa oja naʼ ja jas wa xchiktes jun kristyano yuja jastal wa xkʼumani, ja jastal wa sjeʼa ja sniʼ sati sok yuja jastal wa sniktalan sbʼaji. Ja it wani xnebʼxi yajni wa xkatik ekʼ tyempo sok jun kristyano. Ta tolabida wa xkiʼajtik loʼil june sok aparatoʼik, jastal bʼa correo ma sok mensajeʼik, mastoni wokol oja wabʼ loʼilanel soka tuk bʼa stiʼ sate. Ja yuj tolabida leʼa modo loʼilanelsok ja kristyanoʼik bʼa stiʼ sat (2 Juan 12).

13. ¿Jasa mas tʼilan oj snebʼ jun kerem? (1 Timoteo 5:8; cha kʼela ja poto).

¹³ Nebʼa weʼn oja makʼlay abʼaj. Jun lekil snochuman Kristo, tʼilani yeʼn mismo oj smakʼlay sbʼaj sok ja spamilya (kʼuman ja 1 Timoteo 5:8). Bʼa jujuntik país, ja keremtik akʼixuk ojni snebʼe jun aʼtel wa skʼulan ja snantate ma bʼa june ja bʼa spamilyaʼe, jaxa tuki tʼilani oj wajuke bʼa jun eskuela bʼa oj snebʼ jun aʼtel. Chikani jastal, masni lek ay jas oja nebʼ bʼa oja makʼlay abʼaj (Hech. 18:​2, 3; 20:34; Efes. 4:28). Aʼtijanan tsats sok chʼakan kʼulan jawa waʼteliki. Jachuk oj kʼot najuka bʼaj lek sok masni oj bʼobʼa taʼ juna waʼtel sok mi oja chʼaye. Jawa modoʼiki sok ja jastik oja nebʼ skʼulajel jtaʼatikon tiʼali, ojni skoltaya bʼa oj chʼaka kʼuluk jawa cholik oj ajyukawuj ja bʼa tyempo ti jakumi. La kiltik jujuntik.

14. ¿Jas oj koltajukyuj jun kerem bʼa xchapjel sbʼaj bʼa oj yaʼteltay ja Jyoba bʼa tyempo tsʼikan?

¹⁴ Wani xbʼobʼa waʼteltay ja Jyoba bʼa tyempo tsʼikan. Jitsan hermanoʼik bʼa takʼanexa, kʼeni aʼtijuke jastal precursor ja  yajni keremeto. Ta ochyaxa precursor, ojni anebʼ aʼtel sok kristyano bʼa tuktukil kʼotele sok bʼa oja naʼ jastal oja wa makunuk ja takʼini (Filip. 4:​11-13). ¿Jas yuj mi la och precursor auxiliar? Jani jaw ja koltubʼaleyuj jitsan bʼa oj kʼotuke precursor regular. Sok ja jaw, ojni skoltaya bʼa oja taʼ tuk cholalik bʼa tyempo tsʼikan, jun sjejel kʼotel aʼtijum bʼa tyempo tsʼikan ja bʼa yajel kʼe naʼitsik bʼa tsomjelal ma betelita.

15, 16. ¿Jasa tʼilan oj skʼuluk jun kerem ta wa skʼana oj kʼot siervo ministerial ma ansyano?

¹⁵ Ojni bʼobʼ kʼotan siervo ministerial ma ansyano. Yibʼanale ja hermanoʼik tʼilani oj skʼujoluke aʼtel bʼa kʼotel ansyano bʼa kongregasyon. Ja Biblia wa xyala ke ja matik ayiʼoj skʼelsat bʼa oj yaʼteltay jachuk ja yermanoʼe «wani skʼana jun lekil aʼtel» (1 Tim. 3:1). Bʼajtanto oj kʼotan ansyano, tʼilani oj ochan siervo ministerial. Ja siervo ministerialik wani skoltaye ja ansyanoʼik bʼa jitsan modo. Tanto ja ansyanoʼik sok ja siervo ministerialik, chʼin wa xyaʼa sbʼaje skoltajel ja yermanoʼe sok kongana wa xcholowe. Jun kerem wani xbʼobʼ aʼtijuk bʼa kʼotel siervo ministerial ama mito ayuk mas sjabʼil. Sok wani xbʼobʼ ajuk och ansyano jun siervo ministerial bʼa chapanxa ay tsaʼan ja yajni ayxa yiʼoj 20 jabʼil.

¹⁶ Ja jas wa xkʼanxi sbʼaja siervo ministerialik sok sbʼaja ansyanoʼik tini ay bʼa Biblia sok jani ja jastal wa xjeʼatikyi syajal jkʼujoltik ja Jyoba, ja jpamilyatik sok ja kongregasyon (1 Tim. 3:​1-13; Tito 1:​6-9; 1 Ped. 5:​2, 3). Ama mini ay jun jasunuk bʼa oj skoltaya bʼa oj chʼaka kʼuluk, jun jasunuk bʼa oj skoltaya jani skʼujolajel bʼa yabʼjel stojol ja jas ti chʼikan kada jujune sok skʼanjelyi ja Jyoba bʼa a-skoltaya skʼulajel. c

17. ¿Jastal oj bʼobʼ xchap sbʼaj jun kerem bʼa oj kʼot jun lekil tatamal sok olomal bʼa pamilya? (Cha kʼela ja poto).

¹⁷ Wani xbʼobʼ nupanan sok kʼotel jun olomal bʼa pamilya. Jastalni yala ja Jesús, ay hermanoʼik bʼa takʼanexa bʼa wa stsaʼawe kanel soltero (Mat. 19:12). Pe ta atsaʼa oj nupanan, weʼnani awiʼoj ja cholal bʼa tatamal sok olomal bʼa pamilya (1 Cor. 11:3). Ja Jyoba wani smajlay ke ja tatamal a-syajtay ja xcheʼumi sok ayayi ja jastik wa xmakuniyuj ja bʼa sakʼanili, ja bʼa jastal ay xyabʼi sok ja jas wa xmakuniyuj bʼa Dyosi (Efes. 5:​28, 29). Ja modoʼalik sok ja jastik waxa naʼa skʼulajel kilatik ja bʼa artikulo it, jastal ja spensarajel lek, skisjel ja ixuke sok bʼa ajipjuka kʼujol, ojni xchapa bʼa kʼotel jun lekil tatamal sok jun lekil olomal bʼa pamilya.

18. ¿Jastal wa xbʼobʼ xchap sbʼaj jun kerem bʼa oj kʼot jun lekil tatal?

 ¹⁸ Wani xbʼobʼ ajyuka wuntikil. Ta nupaniya, wani xbʼobʼ ajyuka wuntikil. Ja sjejel bʼa Jyoba wani sjeʼawi jitsan jastik junuk sbʼaja jas wa stojolan kʼotel jun lekil tatal (Efes. 6:4). Ja Jyoba mini skomo sbʼaj bʼa yaljel yabʼ ja sKerem Jesús, bʼa wa syajtay sok bʼa lekni xyila (Mar. 1:11). Ta kʼot ajyuka wuntikil, jelni lek oj kʼajyan bʼa oja walyabʼye ke waxa kʼanawe sok stoyjel ja yajni wa skʼulane jastik lek. Ja tatalik bʼa wa snochowe ja sjejel bʼa Jyoba wani skoltaye ja yuntikile bʼa oj takʼanbʼuke jastal snochumane Kristo. ¿Jastal wa xbʼobʼa chapabʼaj man wego bʼa oj kʼotan jun lekil tatal? Jani syajtajel jawa pamilya sok ja hermanoʼik bʼa kongregasyon, sok snebʼjel bʼa yaljel yabʼye ke waxa kʼanawe sok bʼa chaʼanyabʼal waxa wilawe (Juan 15:9). Ja it mini kechan oj skoltaya ja yajni la nupani sok ayxa wa wuntikil, cha ojni skoltaya ke man wego jel chaʼanyabʼal oj kʼotan bʼa stiʼ sat ja Jyoba, ja bʼa wa pamilya sok ja kongregasyon.

19, 20. ¿Jasa tʼilan oj skʼuluk jun kerem bʼa oj kʼot jun lekil snochuman Kristo? (Kʼela ja potoʼik bʼa skʼeʼulabʼil ja spatiki).

¹⁹ Ta junto kerema, ajuluka kʼujol ke tʼilani ay jas oja kʼuluk bʼa oj kʼotan jun lekil snochuman Kristo. Tʼilani oja tsaʼ lekil sjejelik bʼa oja pensaraʼuk lek, bʼa oj jipjuka kʼujol, jani snebʼjel jastik bʼa oj skoltaya sok xchapjelabʼaj ja bʼa tyempo jakumi.

²⁰ Yajni wa xkana pensaraʼuk bʼa yibʼanal ja jas tʼilan oja kʼuluki, bʼobʼta ayni oja wil ke jel jitsan. Pe mok eluka gana, ¡ojni lajxukawuj! Mok chʼayuka kʼujol ke wa skʼana oj skoltaya ja Jyoba (Is. 41:​10, 13). Ja hermanoʼik sok ja hermanaʼik bʼa wa kongregasyon tini oj ajyuke amok bʼa oj skoltaya. Yajni la kʼot ja tikʼe kristyano wa skʼana oj kʼotan ja Jyoba, jelni gusto oj ajyan. Jel xkʼanawatikon sok wa xkʼanatikon ke ja Jyoba aya koʼ slekilal ja jastik oja kʼuluk bʼa kʼotel jun lekil snochuman Kristo (Prov. 22:4).