¿Wan maʼ xa naʼa ajyi?
¿Jas yuj ja bʼa Biblia ay fraseʼik wa skʼulan repetir?
AYNI ekʼele ja tsʼijbʼanumik bʼa Biblia skʼulane repetir fraseʼik, cha ayni bʼa yaljelik. ¿Jas yuj skʼulane? La kiltik bʼa oxe modo yuja bʼa bʼobʼta ijiye skʼulajel:
Ja yajni tsʼijbʼaji. Ja bʼa poko Israel tʼusan mi spetsaniluk ja kristyano mini ayiʼoje jun kopya ja bʼa Leyi. Tʼusani mi tolabida jaʼ wa smaklaye ja yajni wa stsomo sbʼaje bʼa oj smaklaye ja jas wa xkʼumaji ja bʼa tabernáculo sok ja bʼa templo (Deut. 31:10-12). ¿Wan maʼ x-ekʼ bʼa jpensartik ja jastik wa xjomji yolome yuja jitsan ora wa x-ajyiye tekʼan sok ja jitsan kristyano wa x-ajyiye? (Neh. 8:2, 3, 7). Ja bʼa ekʼeleʼik jaw, smaklajel jitsan ekʼele ja fraseʼik bʼa tʼilani masni pasil wa xjul skʼujole sok yajel makunuk. Ja wa xkʼulaji repetir jelni xmakuni ja yajni jel jitsan jastik ti chʼikan, jastal ja bʼa jastik yaʼunejkan kulan ja Dyos sok ja jastik stsaʼunej skʼulajeli (Lev. 18:4-22; Deut. 5:1).
Ja jastal tsʼijbʼaji. Tʼusan meyuk ma ay mas ja 10% ja bʼa Biblia kʼotel tsʼebʼojik, bʼa tini chʼikan ja Salmoʼik, ja El Cantar de los Cantares sok ja Lamentaciones. Jujuntik tsʼebʼojik ayiʼoj jun smojol tsʼebʼoj. Ja frase it ke wa skʼulan repetir wa xmakuni bʼa xchiktesel ja stemaʼil ja tsʼebʼoji sok bʼa mas pasil yajelkan bʼa jpensartik. Bʼa oj natik, la kiltik ja Salmo 115:9-11: «Kala Israel, jipa akʼujol bʼa Jyoba. (Yeʼn jawa koltanel sok jawa escudo). Kala snaj bʼa Aarón, jipa akʼujol bʼa Jyoba. (Yeʼn jawa koltanel sok jawa escudo). Ja weʼnlex ke wala xiwyex yuja Jyoba, jipa akʼujolex bʼa Jyoba. (Yeʼn jawa koltanel sok jawa escudo)». Yajni ay maʼ wa stsʼebʼantay ja tsʼebʼoj jaw, seguro ke ja jas jel tsamal yiʼoji wani xkan lek skʼujole.
Ja jas yuj tsʼijbʼaji. Jujuntik tsʼijbʼumanik skʼulane repetir fraseʼik yujni jel tʼilanik sok wa skʼana oj xchiktese. Jun sjejel, yajni ja Jyoba yala yabʼ ja israʼelenyoʼik ke mok sloʼe chikʼ, yaʼakan ke Moisés tikʼanxta askʼul repetir jas yujil ja mandar jaw. Ja Dyosi wani skʼana ke oj xchiktes lek ke ja sakʼanil ja kristyano ma ja chanteʼi tini ay bʼa xchikʼel, wa xkʼan alxuk, ja chikʼi jani yiʼoj ja sakʼanili (Lev. 17:11, 14). Mas tsaʼan, yajni ja jekabʼanumik sok ja ansyanoʼik bʼa Jerusalén staʼawe tiʼal ja jastik mok jkʼuluktik bʼa lek ayilotik ja Dyos, cha skʼulane repetir ja stʼilanil mok kabʼtik chikʼ (Hech. 15:20, 29).
Ama ja Biblia ayni ekʼele wa skʼulan repetir jujuntik jastik junuk, ja jaw mi wa stojolan ke wa skʼana ja Jyoba oj kʼultik repetir jujuntik frase, bʼa lajansok kʼotel jun kostumbre. Pes jas Jesús yala: «Yajni xa wayi orasyon, moka wal ja junxta yaljelik kada ekʼele» (Mat. 6:7). Cha yala jitsan ekʼele bʼa jastik oj bʼobʼ jchʼiktik ja bʼa korasyontiki sok akuerdoni ay soka jas wa skʼana ja Dyosi (Mat. 6:9-13). Ama ja yajni wa xkatikyi orasyon ja Jyoba, mi xkalatik ja junxta yaljel kada ekʼele, pe ojni bʼobʼ jtatikyi tiʼal bʼa junxta temaʼik bʼa jitsan ekʼele wa xkʼanatik (Mat. 7:7-11).
¡Jelni lek ke ja Biblia wa skʼulan repetir jujuntik yaljelik sok fraseʼik! Juni modo wa xya makunuk ja kala Niwan Jeʼumantiki bʼa oj sjekitik bʼa jlekilaltik (Is. 48:17, 18).