1. ¿Jas jujuntik slekilalik yuja teyotik ja bʼa xchonabʼ ja Jyoba?

 ¡JELNI xyaʼa gustoʼil yuja teyotik ja bʼa xchonabʼil ja Jyoba! Ama ja bʼa tsaʼanikxta kʼakʼu it wanxta jomel ja sakʼanili, stsʼakatal ja Jyoba ayni jun jpamilyatik bʼa yaʼtijumik Dyos bʼa tsoman ay (Sal. 133:1). Ja tojelal wa xyakitik ja Dyosi wa skoltayotik bʼa gusto oj ajyuk ja jpamilyatiki (Efes. 5:33–6:1). Sok cha wa xyakitik ja biboʼil wa xmakunikujtik bʼa skʼulajel luchar soka pensarik bʼa mi xtulwani sok ajyel gusto.

2. ¿Jasa tʼilan oj kʼuluktik? ¿Sok jas yuj?

² Ama jachuk, bʼa mi oj kʼul jbʼajtik desanimar ja bʼa yaʼteltajel ja Jyoba, ayni ekʼele tʼilan jel oj kʼujoluktik. ¿Jas yuj? Yujni ja jas wa skʼulane sok wa xyalawe ja tuk ojni bʼobʼ syajbʼesotik. Cha ojni bʼobʼ jkʼul jbʼajtik desanimar yajni wa xkʼulantik jastik mi lekuk, mas ja yajni junxta sok tikʼanxta wa xkʼulantik. Ja bʼa artikulo it oj skoltayotik bʼa mi oj katikan yaʼteltajel ja Jyoba ja bʼa jastik it: 1) yajni jun hermano wa syajbʼesotik, 2) yajni ja jtatamtik ma jcheʼumtik wa skʼulanotik desanimar sok 3) yajni keʼntikta wa xkʼulan jbʼajtik desanimar. Bʼa kada jujune oj kiltik jasa wa xbʼobʼ jnebʼtik bʼa jun sjejel bʼa Biblia.

YAJNI JUN HERMANO WA SYAJBʼESOTIK

3. ¿Jas wokol wa x-ekʼ sbʼaje ja yaʼtijumik ja Jyoba?

³ Ja wokoli. Ja smeranili, ayni hermanoʼik ke oj skʼuluke bʼa jastik mi lek oj kiltik. Tuk bʼobʼta oj skʼulukotike desanimar ma oj skʼulukitik jas mi lekuk. Ayni ekʼele, ja ansyanoʼiki cha wa skʼulane jastik mi lekuk. Spetsanil ja jastik jaw,  bʼobʼta jujuntik oj skʼuluke dudar ta jani it ja xchonabʼ ja Dyosi. Jaʼuktoma «lajan oj yaʼteltaye» ja Jyoba sok ja yermanoʼe, bʼobʼta oj stsaʼe mixa oj skʼumuke ja maʼ yajbʼesjiyeyuji ma mixa oj wajuke ja bʼa reunioniki (Sof. 3:9). ¿Lek maʼ skʼulajel ja jaw? La kiltik jasa wa xbʼobʼ jnebʼtik bʼa jun sjejel bʼa Biblia bʼa ekʼ sbʼaj juntikxta jastal jaw.

4. ¿Jastik wokol ekʼ sbʼaj ja jekabʼanum Pablo?

⁴ Ja sjejel bʼa Biblia. Ja jekabʼanum Pablo wani snaʼa ke ja yermanoʼiki mulanume. Jun sjejel, yajni kʼe wajuk ja bʼa kongregasyon bʼa Jerusalén, jitsan mi sjipawe skʼujol bʼa yeʼna sok wa xiwyeyuj (Hech. 9:26). Mas tsaʼan, jujuntik mi lek staʼawe tiʼal (2 Cor. 10:10). Chomajkil, ja Pablo yila jun hermano bʼa stsaʼa skʼulajel jun jasunuk mi lekuk bʼa bʼobʼta ojni ya slok yok ajyi jitsan snochumanik Kristo (Gál. 2:​11, 12). Cha kʼulajini desanimar yuja Marcos, june ja bʼa mero smoji (Hech. 15:​37, 38). Ja Pablo ojni bʼobʼ spensaraʼuk ajyi ke ayni yiʼoj rasonik bʼa mixa oj smojtay ja yermanoʼik bʼa yajbʼesjiyuji. Pe jaʼuktoma oj yakan ja jaw bʼa oj ajuk jitsuk soka Jyoba, sjeʼa jun lekil smodo sok mini yaʼakan yaʼteltajel toj lek. ¿Jasa koltajiyuji?

5. ¿Jasa koltajiyuj ja Pablo bʼa mi oj jits soka yermanoʼiki? (Colosenses 3:​13, 14; cha kʼela ja dibujo).

⁵ Ja Pablo jelni syajtay ja yermanoʼiki, ja yuj mini waj skʼujol ja bʼa jastik mi lek skʼulaneʼi, jani ja bʼa tsamal smodo yiʼojeʼi. Cha koltajini yuja yajalkʼujol bʼa oj yaʼ perdon, jastalni yala ja bʼa Colosenses 3:​13, 14 (kʼuman). Jun sjejel, ¿stojbʼes maʼ ja kʼumal ajyiyuj soka Marcosi? Stojbʼesniʼa. Anima jipjikanyuj ja Marcos ja bʼa bʼajtan sbiaje jastal misionero, ja Pablo mini tajki soka yeʼn. Mas tsaʼan, stsʼijbʼanyi jun tsamal karta ja kongregasyon bʼa Colosas bʼa yala ke ja Marcosi jelni chaʼanyabʼal sok kʼotelni ‹jun koltanum bʼa wa x-ajiyi kulan skʼujol› (Col. 4:​10, 11). Chomajkil, yajni ti ajyi lutan bʼa Roma, skʼanani oj waj koltajuk yuja Marcos (2 Tim. 4:11). Chikani lek ke ja Pablo yaʼani perdon ja yermanoʼik sok ajyi mojan soka yeʼnle. ¿Jasa wa sjeʼakitik ja sjejel yaʼa?

6, 7. ¿Jasa oj skoltayotik bʼa mi oj katikan sjejelyile yajalkʼujol ja kermanotik ama yuja spaltaʼe? (1 Juan 4:7).

⁶ Ja jas wa xnebʼatik. Ja Jyoba wani skʼana ke mi oj katikan sjejelyi yajalkʼujol spetsanil ja kermanotiki (kʼuman ja 1 Juan 4:7). Ta ja bʼa kongregasyon ay maʼ jas skʼulankitik bʼa mi xbʼobʼ skʼuluk  jun snochuman Kristo, la jpensaraʼuktik ke mini jaʼuk wa skʼana oj skʼuluk sok wani skʼujolajel bʼa skʼulajel ja bʼa toji (Prov. 12:18). Anima mulanumotik, ja Jyoba jelni skʼanawotik. Yajni wa xkʼulantik jastik mi lekuk mini sjipawotikani sok mi xtajki jmoktik (Sal. 103:9). Jelni tʼilan oj nochtik ja kala Tatik sok yajel perdon ja tuki (Efes. 4:32–5:1).

⁷ Chomajkil, mokni chʼay jkʼujoltik ke yuja jelxa mojan ja chʼakelali, tʼilani tsoman lek oj ajyukotik soka kermanotiki. Wani xmajlaytik ke oj ijuk jpatiktik sok asta bʼobʼta oj lutjukotik preso. Ja bʼa jutsʼinik jaw, jani mas oj makunukujtik ja kermanotiki (Prov. 17:17). Jachtikni ekʼ sbʼaj jun ansyano bʼa España sbʼiʼil Josep. a Yuja mi och soldadoʼi, lutjini preso sok tuk hermanoʼik. Wa xcholo: «Yuja lajan ajyitikon ja tiw, jelni pasil oj bʼobʼ chʼinajbʼukotikon soka tuk hermanoʼiki. Ja yuj tʼilani jtekʼa jbʼajtikon sok yajel jbʼajtikon perdon sok spetsanil jkʼujoltikon. Ja jaw skoltayotikon bʼa ajyel tsoman sok stalnajel jbʼajtikon yuja tuk presoʼik bʼa mi Testigoʼuke. Wa xjul jkʼujol ja bʼa ekʼele yajbʼi ja jkʼabʼi sok potsan ajyi sok mi xbʼobʼ jnike. Yuja mi jas xbʼobʼ jkʼuluk jach jtuchʼil, jun hermano yeʼnani wa xchukʼuki ja jkʼuʼi sok wa skoltayon bʼa tuk modoʼik jel xmakunikuj. Kilani jastal kʼotel ja meran yajtanel ja yajni mas wa xmakunikuji». ¡Jelxani tʼilan oj tojbʼestik chikan jas wokol kiʼojtik soka kermanotiki!

YAJNI JA JTATAMTIK MA JCHEʼUMTIK WA SKʼULANOTIK DESANIMAR

8. ¿Jastik wokol wa stʼaspune ja nupanumiki?

⁸ Ja wokoli. Spetsanil ja nupanumik «ojni ekʼ sbʼaje wokol ja bʼa sakʼanileʼi», jastalni wa xyala jaman lek ja Biblia (1 Cor. 7:28). ¿Jas yujil? Yujni ja tatamal sok ja cheʼumal mulanumeni. Chomajkil, tuktukil ja smodoʼe sok ja jas wa xyiʼaje gusto. Bʼobʼta tuktukil ja skulturaʼe ma ja jastal akʼubʼal kʼiʼuke. Sok yajni x-ekʼ ja tyempo, bʼobʼta oj chiknajuk modoʼalik mi lekuk bʼa mi yilawe ja yajni snobioto sbʼajeʼi. Spetsanil ja it ojni bʼobʼ ya jomuk ja jastal wa xyila sbʼaje. Jaʼuktoma oj snaʼe ke xchawanile wa x-ekʼye toj sok oj aʼtijuke lajan bʼa stojbʼesel ja swokole, bʼobʼta yeʼntani oj ya smuluk sbʼaje ma asta oj spensaraʼuke ja jas mas leki jani spiljel sbʼaje ma skʼutsjel ja snupaneleʼi. Pe ¿ja maʼ jaw ja jas mas leki? b La kiltik bʼa jun sjejel bʼa Biblia bʼa mi skʼulan sbʼaj desanimar ama jel ajyiyuj wokolik ja bʼa snupaneli.

9. ¿Jas wokol ekʼ sbʼaj ja Abigaíl?

⁹ Ja sjejel bʼa Biblia. Ja Abigaíl jani nupanel soka Nabal, jun winik bʼa wa xyala ja Biblia ke jel kalax sok wa skʼulan jastik mi lekuk (1 Sam. 25:3). Seguro jelni wokol ajyel sok june jastal jaw. Jun kʼakʼu, ja Abigaíl staʼani modo oj spak ajnel ja bʼa snupaneli. Pes ja David, ja maʼ oj ochkan rey ja bʼa Israel, wani skʼana oj smil ja Nabal yuja yutunej ja swiniki sok ja yeʼn (1 Sam. 25:​9-13). Ja Abigaíl ojni bʼobʼ spak ajnel ajyi sok yajelkan ke ja David a-skʼuluk ja jas xchapuneji. Pe jaʼuktoma oj skʼuluk ja jaw, ya kʼokxuk ja David bʼa oj ya perdon ja sakʼanil ja Nabal (1 Sam. 25:​23-27). ¿Jasa nikjiyuji?

10. ¿Jasa bʼobʼta nikjiyuj ja Abigaíl bʼa mi oj skʼul sbʼaj desanimar ama jel ajyiyuj wokol ja bʼa snupanel?

 ¹⁰ Ja Abigaíl wani syajtay ja Jyoba, sok bʼa yeʼna ja jas wa spensaran ja Jyoba sbʼaja nupanel jelni tʼilan. Bʼobʼta wani snaʼa ja jas yala ja Jyoba yajni yayi jun xcheʼum ja Adán (Gén. 2:24). Ja Abigaíl wani snaʼa lek ke bʼa stiʼ sat ja Dyosi ja nupanel juni jasunuk jel chaʼanyabʼal. Mini ay duda, ja kʼankʼunel yiʼoj bʼa yajel gustoʼaxuk ja Dyos nikjiyuj bʼa oj skoltay ja statami sok spetsanil ja matik tey bʼa snaji. Bʼa mi oj miljuk ja Nabal yuja David, wegoxtani ay jas skʼulan sok puestoni ajyi bʼa skʼanjel perdon yuj jun jasunuk bʼa mi yeʼn skʼulan. Seguro ke ja Jyoba jelni syajtay ja ixuk it bʼa mi xiwi sok bʼa jel xchʼaka sbʼaj. ¿Jasa wa xbʼobʼ snebʼe sbʼaja Abigaíl ja cheʼumalik sok ja tatamalik? La kiltik.

11. a) ¿Jasa wa skʼana ja Jyoba oj skʼuluke ja matik nupanele? (Efesios 5:33). b) ¿Jasa waxa nebʼa ja sjejel bʼa Carmen? (Cha kʼela ja potoʼik).

¹¹ Ja jas wa xnebʼatik. Ja Jyoba wani skʼana ke ja matik nupanele a-skise ja nupanel, asta ta jawa tatam ma jawa cheʼum ayiʼoj jun smodo bʼa jel wokol. Seguro ke jelni xgustoʼaxi ja Dyos ja yajni wa xyila ke ja nupanumik wa skʼujolane ja janekʼ wa xbʼobʼyujile bʼa stojbʼesel ja swokoleʼi, syajtajel sbʼaje sok skisjel sbʼaje (kʼuman ja Efesios 5:33). La kiltik ja sjejel bʼa Carmen. Ayxani junuk wake jabʼil nupanel ja yajni kʼe skʼul estudiar ja Biblia soka Testigoʼik sok yiʼaj jaʼ. Ja yeʼn wa xcholo: «Ja jtatami mini lek yila ja jas jtsaʼaʼi sok jelni xtajki yuja wa xpila tyempo bʼa yaʼteltajel ja Jyoba. Wa xyutajon, sok wa skʼulanon amenasar bʼa oj yaʼonkani». Ama jachuk, ja Carmen mini skʼulan sbʼaj desanimar. Bʼa junuk 50 jabʼil skʼulani ja janekʼ bʼobʼyuj bʼa syajtajel sok skisjel ja statami. Cha wa xyala: «Yajni ekʼ ja jabʼili jnebʼani yabʼjel lek stojol ja jtatami sok tsamalxta skʼumajel. Wani xnaʼa ke ja nupaneli jelni chaʼanyabʼal xyila ja Jyoba. Ja yuj jkʼulani ja janekʼ bʼobʼkuj bʼa skoltajel ja jnupaneli. Ja yajtanel kiʼoj bʼa Jyoba skoltayon bʼa nunka jkʼulan jbʼaj desanimar». c Ta x-ajyi wokolik ja bʼa wa nupaneli, wani xbʼobʼ ajyan seguro ke ja Jyoba ojni skoltaya sok bʼa oj kuchukawuj.

YAJNI KEʼNTIKTA WA XKʼULAN JBʼAJTIK DESANIMAR

12. ¿Jastal oj bʼobʼ kabʼtik ta kotik bʼa jun chaʼan mulal?

¹² Ja wokoli. Bʼobʼta ojni jkʼul jbʼajtik desanimar ta kotik bʼa jun chaʼan mulal. Ja Biblia wa xyala ke ja jmultiki ojni bʼobʼ ya  ajyukujtik «jun kʼujolal bʼa yajbʼel ay sok tʼenan» (Sal. 51:17). Jani jaw ja jas ekʼ sbʼaj ja Robert, jun hermano bʼa jitsan jabʼil skʼujolan bʼa oj och siervo ministerial. Pe koʼ bʼa jun chaʼan mulal sok yaʼa sbʼaj kuenta ke xchʼaykʼujolanta ja Jyoba. Ja yeʼn wa xyala: «Jelni mulal ayon kabʼi, lajansok koʼ jbʼaj jun monton ladrilloʼik. Tsaʼan kʼe yajbʼuk ja lukumi, kʼe okon sok kayi orasyon ja Jyoba. Wa xjul jkʼujol ke jpensaraʼan ke ja Dyosi mixa nunka oj smaklayon. Pes katani och stristeʼil». Ta kotik bʼa jun chaʼan mulal, bʼobʼta ja jkʼujoltik bʼa yajbʼel ayi oj ya jkʼuʼuktik ke ja Jyoba sjipawotiktakani sok lomxtani oj kaʼteltaytik (Sal. 38:4). ¿Ayma bʼa jun ekʼele jach awabʼunej? Ta jachuk, ojni skoltaya ja sjejel bʼa jun tojil yaʼtijum ja Jyoba bʼa mini jits soka yeʼn ama koʼ bʼa jun chaʼan mulal.

13. ¿Jas chaʼan mulal koʼ ja Pedro, sok jastik mi lek skʼulan bʼa jani iji och yuja jaw?

¹³ Ja sjejel bʼa Biblia. Ja akwal bʼajtanto oj chamuk ja Jesús, ja jekabʼanum Pedro skʼulani jujuntik jastik mi lekuk bʼa iji och bʼa oj koʼ jun chaʼan mulal. Bʼajtan, sjipani lek skʼujol bʼa yala ke tojni oj ajyuk ama ja tuk jekabʼanumik sjipawekan ja Jesús (Mar. 14:​27-29). Tsaʼan, ja bʼa jardín bʼa Getsemaní, tikʼanxtani ochkan swayel (Mar. 14:​32, 37-41). Sok yajni yamji ja Jesús, sjipanikani (Mar. 14:50). Sok tsaʼan, ja Pedro yala oxe ekʼele mi snaʼa sbʼaj ja Jesús asta skʼulan jurar (Mar. 14:​66-71). ¿Jastal yabʼ yajni yaʼa sbʼaj kuenta ke koʼelxa bʼa jun chaʼan mulal? Bʼa jelni mulal ay yabʼi, ochni stristeʼil sok bʼojti yokʼel (Mar. 14:72). ¿Wan maʼ x-ekʼ bʼa wa pensar jastal yabʼi yajni ekʼ jujuntik oraʼik sok yila ja yamigo Jesús tixa lokan ekʼ ja bʼa poste? Seguro yabʼ ke mixani xmakuni.

14. ¿Jasa koltajiyuj ja Pedro bʼa mi oj jits soka Jyoba? (Kʼela ja dibujo ).

¹⁴ Ja Pedro tekʼxiyuj sok mini jits soka Jyoba. ¿Jasa koltajiyuji? Mini spila sbʼaj, smojtay ja yermanoʼik, bʼa bʼobʼta jel aji kʼulan skʼujol (Luc. 24:33). Chomajkil, yajni sakʼwi ja Jesús, sjeʼa sbʼaj soka Pedro, bʼobʼta bʼa oj stsatsankʼujoluk (Luc. 24:34; 1 Cor. 15:5). Sok jaʼuktoma oj yalyabʼ ja Pedro ja jastik mi lek skʼulani, ja Jesús yala yabʼ ja yamigo ke oj ajukyi cholalik jel chaʼanyabʼal (Juan 21:​15-17). Ja Pedro wani snaʼa ke koʼta bʼa jun chaʼan mulal, pe mini yaʼakan skʼulajel ja bʼa toji. ¿Jas yuj? Yujni skʼuʼunej lek ke mini jipubʼalukan yuja Jesús, sok wani xkoltajiyuj ja yermanoʼiki. La kiltik jasa wa xnebʼatik ja bʼa sjejel yaʼa.

15. ¿Jasa wa skʼana oj kʼuʼuktik lek ja Jyoba? (Salmo 86:5; Romanos 8:​38, 39; cha kʼela ja poto).

 ¹⁵ Ja jas wa xnebʼatik. Ja Jyoba wa skʼana ke oj kʼuʼuktik ke wa syajtayotik sok puesto ay bʼa oj yaʼotik perdon (kʼuman ja Salmo 86:5; Romanos 8:​38, 39). Anima mey smaloʼil oj kabʼtik keʼn jmultik ja wala kotik mulali. Pe mokni jpensaraʼuktik ke ja Jyoba mixa syajtayotik sok nunka oj yaʼotik perdon. Masni lek la jletik jkoltajeltik wego. Ja Robert, bʼa jtaʼatik tiʼal ja bʼa parrapo 12, wa xcholo: «Ja jas yiʼajon och bʼa oj kokon mulal jani skʼuʼajel ke oj kuchkuj jtuchʼil ja prueba». Yilani ke tʼilan oj loʼilanuk soka ansyanoʼiki. Ja Robert wa xcholo: «Yajni jkʼulan ja jaw, ja yeʼnle skoltayone bʼa oj kil ke ja Jyoba wantoni skʼanawon. Ja ansyanoʼiki mini sjipawonekani. Jaʼuktoma, cha sjeʼaweki ke ja Jyoba mini sjipunejukonkani». Jastalni ja Robert, wani xbʼobʼ ajyukotik seguro ke ja Jyoba jelni syajtayotik sok cha wa xyaʼawotik perdon ta jnaʼatik meran malaya, ta jleʼatik jkoltajeltik sok ta wa xkʼujolantik ja janekʼ wa xbʼobʼkujtik bʼa mixa oj cha jkʼuluktik ja junxta mulal jawi (1 Juan 1:​8, 9). Spensarajel ke ja Jyoba wantoni skʼanawotik ojni skoltayotik bʼa mi oj kʼul jbʼajtik desanimar ja yajni wa xkʼulantik jun jasunuk mi lekuki.

16. ¿Jas yuj mixa kʼana oja wakan yaʼteltajel ja Jyoba jach mi oja kʼulabʼaj desanimar?

¹⁶ Ja Jyoba jel chaʼanyabʼal xyila spetsanil ja jas wa xkʼulantik bʼa yaʼteltajel ja bʼa tsaʼanikxta kʼakʼu it jel wokoli. Ojni skoltayotik bʼa mi oj el jganatik sok bʼa mi oj jitskotik soka yeʼn anima wa xkʼulan jbʼajtik desanimar. Ojni bʼobʼ jyajtaytike ja kermanotik sok yajele perdon yajni wa syajbʼesotike. Ojni bʼobʼ jetikyi ja Jyoba ke jelni xyajtaytik sok wa xkisatik ja nupaneli skʼujolajel ja janekʼ wa xbʼobʼkujtik bʼa stojbʼesel chikan jas wokol x-ajyikujtik soka jtatamtik ma ja jcheʼumtik. Sok ta kotik bʼa jun chaʼan mulal, ojni bʼobʼ jletik ja skoltanel ja Jyoba, skisjel ja syajtanel sok ja sperdon sok mokni katikan yaʼteltajel. «Ja yuj mok katikan skʼulajel ja jas leki», yujni wa xnaʼatik ke ja Jyoba jelni oj ya koʼ jlekilaltik (Gál. 6:9).