1, 2. a) Ta jun yaʼtijum Dyos wa skʼana oj nupanuk, ¿bʼa jasa tʼilan oj spensaraʼuk bʼajtanto oj skʼuluk? b) ¿Bʼa jas wa xkʼan kaltik yajni wa xtaʼatik tiʼal sbʼaja noviazgo? (Kʼela ja bʼa «Yaljel jel tʼilan»).

 ¿WAN maʼ xa kʼana oj nupanan? Ama bʼa oj ajyan gusto mi yajnaluk nupaneluka, pe jitsan hermanoʼik sok hermanaʼik bʼa tuktukil sjabʼile wani skʼana oj nupanuke. Meran bʼajtanto oj nupanan, tʼilan chapanxa oj ajyan ja bʼa jastal waxa wilabʼaj soka Dyos, bʼa takʼin sok ja bʼa jastal aya xa wabʼi (1 Cor. 7:36). a Jachuk oj bʼobʼ ajyuk juna nupanel gusto lek.

² Pe ja smeranili, mini tolabida pasil oja ta jun lekila nup (Prov. 31:10). Asta yajni ay maʼ wa taʼata bʼa waxa kʼana oja naʼ sbʼaj lek, bʼobʼta mi pasiluk oj kʼeʼansok jun noviazgo. b Ja bʼa artikulo it oj kiltik jasun oj bʼobʼ koltajukyuj jun soltero bʼa oj staʼ jun lekil snup sok bʼa oj kʼe jun noviazgo. Cha oj tatik tiʼal ja jas oj skʼuluke ja tuk ja bʼa kongregasyon bʼa oj skoltaye ja matik wa skʼanawe oj nupanuki.

 ¿JASTAL OJA TAʼ JUN LEKILA NUP?

3. ¿Bʼa jasa tʼilan oj spensaraʼuk jun soltero bʼajtanto oj kʼe sleʼ maʼ oj nupanuksok?

³ Bʼajtanto oja pensaraʼuk bʼa jun noviazgo, c jel tʼilan oja naʼ lek jastal waxa kʼana oj kʼotuk ja maʼ oj nupansoki. Ta miyuk, bʼobʼta ay maʼ oj chʼaykawuj bʼa jel lek oj kʼot ajyi bʼa weʼna ma ay maʼ oj kʼeʼansok jun noviazgo bʼa mi jaʼuk mas lek bʼa weʼna. Meran, jun jasunuk tʼilan, jani ke kʼotelxa jun Testigo bʼa yiʼajta jaʼ (1 Cor. 7:39). Pe ja jaw mi wa stojolan ke chikan machʼa bʼa yiʼajta jaʼ jaxa oj kʼotuk mas lek bʼa weʼna. Jelni lek oja jobʼ abʼaj: «¿Jastik jkʼelsat kiʼoj ja bʼa jsakʼanili? Bʼa keʼna, ¿jastik modoʼal wa xkʼana oj ajyukyuj ja maʼ wanon slejeli? ¿Mi maʼ xjelxi ja bʼa jas wa xkʼana?».

4. ¿Jasa staʼuneje tiʼal jujuntik solteroʼik ja bʼa yorasyone?

⁴ Ta waxa kʼana oj nupanan, seguro awatayi jun orasyon ja Jyoba sbʼaja jawi (Filip. 4:6). Meran, ja Jyoba mi maʼ skʼapunejyi ke yeʼn oj sleyi jun snup. Pe wani xcham skʼujol ja bʼa jastal aya xa wabʼi sok jawa nesesidaʼiki, sok ojni skoltaya ja yajni wana slejeli. Ja yuj, moka wakan yaljel yabʼ ja jas waxa kʼana sok ja bʼa jastal aya xa wabʼi (Sal. 62:8). Kʼanayi oj ajyukawuj pasensya sok biboʼil (Sant. 1:5). Jun hermano soltero bʼa Estados Unidos sbʼiʼil John d wa xcholo ja jas wa staʼa tiʼal ja bʼa yorasyoniki: «Wa xkala yabʼ ja Jyoba ja modoʼalik wa xkʼana oj ajyukyuj ja maʼ wanon slejeli. Wa xkʼanayi ke aʼajyukuj oportunidad bʼa ay maʼ oj naʼ sbʼaj. Sok cha wa xkʼanayi aʼajyukuj modoʼalik bʼa oj kʼotkon jun lekil  tatamal». Jun hermana bʼa Sri Lanka sbʼiʼil Tanya wa xcholo: «Wa xkʼanayi ja Jyoba ke a-skoltayon bʼa oj ajyukon toj, yiljel bʼa jun modo stojol ja jastiki sok bʼa oj ajyukon gusto malan wanon slejel ja machun mas lek oj kʼot bʼa keʼna». Pe ¿jaxa ta ekʼ ja tyempo sok mi maʼ xa taʼa? Ama jachuk, ja Jyoba wa skʼapa ke oj yawi spetsanil ja jas wa xmakuniwuj sok ja bʼa jastal aya xa wabʼi (Sal. 55:22).

5. ¿Jasa oj koltajuke ja solteroʼik bʼa oj snaʼe sbʼaj ja kristyanoʼik bʼa wa syajtaye ja Jyoba? (1 Corintios 15:58; cha kʼela ja poto).

⁵ Ja Biblia wa stsatsankʼujolanotik oj ajyukotik «latsan ja bʼa yaʼtel ja Kajwaltiki» (kʼuman ja 1 Corintios 15:58). Ta waxa nocho ja rason it, ojni ajyukawuj tyempo bʼa oj ajyansok jitsan hermanoʼik sok hermanaʼik. Sok mi kechanta oja wabʼ stsamalil ajyel lekila wamigoʼik, cha ojni ajyukawuj oportunidad bʼa oja naʼ sbʼaj tuk solteroʼik bʼa cha wajel skʼujole yaʼteltajel ja Jyoba. Chomajkil, yuja wana skʼujolajel ja janekʼ wa xbʼobʼawuj bʼa yajel gustoʼaxuk ja Jyoba, ojni ajyan meran gusto ja bʼa wa sakʼanili.

6. ¿Jasa tʼilan oj yawe julskʼujole ja solteroʼik bʼa wane slejel snupe?

⁶ Kechan, moka wakan ke stajel jawa nup jaxa oj kʼotuk ja mas tʼilan ja bʼa wa sakʼanili (Filip. 1:10). Ja jas meran wa x-aji gustoʼaxuk jun yaʼtijum Dyos mi jaʼuk ta soltero ay ma nupanelxa, jani kʼotel yamigo ja Jyoba (Mat. 5:3). Chomajkil, yajni solteroʼato, masni oj ajyan libre bʼa skʼulajel mas ja bʼa yaʼteltajel ja Jyoba (1 Cor. 7:​32, 33). Ja yuj aʼel slekilal jawa solteroʼili. Ja Jessica, bʼa ti sbʼaj bʼa Estados Unidos sok nupani yajni ayiʼoj junuk 40 jabʼil, wa xyala: «Ama wani xkʼana oj nupanukon, ja jas skoltayon bʼa oj ajyukon gusto jani waj jkʼujol ja bʼa xcholjeli».

AʼAJYUKAWUJ TYEMPO BʼA OJA KʼEL LEK

7. ¿Jas yuj jelni lek oj ajyukawuj tyempo bʼa oja kʼel lek bʼajtanto ay maʼ oja walyabʼ ja jastal aya xa wabʼi? (Proverbios 13:16).

⁷ ¿Jaxa ta ay maʼ wa taʼa bʼa lajansok jel lek oj kʼot jun tatamal ma cheʼumal? ¿Wegoxta maʼ oja walyabʼ ja jastal aya xa wabʼi? Ja Biblia wa sjeʼa ke ja maʼ bibo bʼajtan wa x-ajyiyuj snajel sok tsaʼan ay jas wa skʼulan (kʼuman ja Proverbios 13:16). Ja yujil, ja mas leki jani oja kʼel lek bʼa jun tyempo bʼajtanto oja walyabʼ ja jastal aya xa wabʼi. Jun hermano bʼa Países Bajos sbʼiʼil Albert, wa xcholo: «Ja jastal aya waxa wabʼi jelni wego wa xbʼobʼ ajyuk, pe cha jelni wego wa xbʼobʼ chʼayuk. Ja yuj mas lek aʼajyukawuj tyempo bʼa oja kʼel lek ja juni sok mok kʼeʼan wego bʼa jun noviazgo kechanta yuja jastal aya xa wabʼi bʼa wegoxta wa xbʼobʼ chʼayuk». Chomajkil, ta wa xwa ajyuk tyempo bʼa skʼeljel lek, bʼobʼta oj kʼota wil ke mi yeʼnuk ja machun mas lek oj kʼot bʼa weʼna.

8. ¿Jastal oj bʼobʼyuj jun soltero bʼa oj skʼel lek june? (Cha kʼela ja poto).

⁸ Bʼobʼta waxa jobʼo abʼaj: «¿Sok jas oj kʼuluk bʼa oj kʼel lek?». Bʼa jujuntik ekʼele, jastal ja bʼa Naʼits bʼa Tsomjelal ma bʼa jun convivio, ojni bʼobʼa wil jujuntik jastik sbʼaja jastal kʼotel sok ja jas wa skʼulan ma sbʼaja jastal wa xyila sbʼaj soka Dyosi. ¿Matik ja yamigoʼik? ¿Bʼa jastik wa staʼa tiʼal? (Luc. 6:45). ¿Junxta maʼ ja skʼelsatik sok jawa bʼaji? Bʼobʼta oj waja kʼumuk ja ansyanoʼik ja bʼa skongregasyon ma tuk bʼa takʼanexa bʼa wa snaʼawe sbʼaj lek sok jachuk oj bʼobʼa kʼanyile referenciaʼik (Prov. 20:18). Ojni bʼobʼa jobʼyile jastal wa xnaji sbʼaj sok jastik modoʼalik yiʼoj (Rut 2:11). Kechan, ja yajni xa kʼela, talna abʼaj bʼa mi tuk oj wa yabʼe. Kisa ja jastal ay xyabʼi, ja privacidad yiʼoji sok ja stikʼanil yiʼoji.

9. Bʼajtanto ay maʼ oja walyabʼ ja jastal aya xa wabʼi, ¿bʼa jasa tʼilan oj ajyan seguro?

 ⁹ Anto, ¿bʼa janekʼ tyempo oja kʼel lek bʼajtanto oja walyabʼ ja jastal waxa wabʼ bʼa yeʼna? Ta jel wego awalyabʼi, bʼobʼta oj spensaraʼuk ke mi xbʼobʼa komabʼaj (Prov. 29:20). Pe ta ja yeʼn kʼot ya sbʼaj kuenta ja jastal aya xa wabʼi sok mixa walyabʼ wego, bʼobʼta oj spensaraʼuk ke jela wokolani stsajel (Ecl. 11:4). Ajuluka kʼujol ke yajni ay maʼ oja walyabʼ ja jastal aya xa wabʼi mi yajnaluk seguroxa aya bʼa ojxa nupansok. Kechan ajyan seguro ke chapanaxa bʼa oj nupanan sok yeʼnani oj kʼotuk ja machun mas lek bʼa weʼna.

10. ¿Jasa tʼilan oja kʼuluk ta waʼabʼaj kuenta ke ay maʼ wa skʼana oj snaʼa bʼaj pe mi jach junxta waxa wabʼi?

¹⁰ ¿Jaxa ta waʼabʼaj kuenta ke ay maʼ wa skʼana oj snaʼ bʼaj? ¿Jas oja kʼuluk? Ta mi junxta waxa wabʼ jastal yeʼna, leʼa modo oja jeyi jaman lek ke miyuk soka bʼa jas waxa kʼulani. Mini jun lekil modoʼal yajelkan ke oj skʼul sbʼaj ilusionar yajni mi meranuki (1 Cor. 10:24; Efes. 4:25).

11. ¿Jasa oj ka tʼabʼan jkʼujoltik ja bʼa lugarik ay kostumbreʼik bʼa wa staʼa tiʼal ja parrapo it?

¹¹ Bʼa jujuntik lugar wa xmajlaxi ke jaʼa nantatalik sok ja tuk pamilyaʼik bʼa ayxa skʼujole yeʼnle oj stsaʼe maʼ oj nupanuksok jun soltero. Bʼa tuk lugar, jani xchole ja pamilya ma ja amigoʼik bʼa oj sleʼeyi jun lekil snup jun soltero ma jun soltera, sok tsaʼan wa xchapawe bʼa oj snaʼ sbʼaje lek sok jachuk oj kʼot yile ta wa slaja sbʼajyujile. Ta kʼanjikitik oj kʼuluktik junuk ja bʼa jastik it, la ka tʼabʼan jkʼujoltik ja jas oj stsaʼe sok ja snesesidaʼe yiʼoje bʼa xchawanile. Ta wa xkilatik lajansok ay maʼ jel lek jtaʼunejtik sbʼaja kamigotik ma sbʼaja jpamilyatik, la jkʼuluktik ja janekʼ oj bʼobʼkujtik bʼa oj natik sbʼaj jastal kʼotel, ja modoʼalik yiʼoji, sok mas ja bʼa jastal wa xyila sbʼaj soka Jyoba. Kʼotel lekil yamigo ja Jyoba jani mas tʼilan ke yuja takʼini, ja chapjelal sok ja cholali. Chomajkil, mok chʼay jkʼujoltik ke ja maʼ oj stsaʼ ta oj nupanuk ma miyuk jani oj skʼuluk ja soltero ma ja soltera (Gál. 6:5).

¿JASTAL OJ KʼEʼAN JUN NOVIAZGO?

12. Jaxa ta waxa kʼana ay maʼ oj kʼeʼansok jun noviazgo, ¿jastal oja walyabʼi?

¹² Jaxa ta waxa kʼana ay maʼ oj kʼeʼansok jun noviazgo, ¿jastal oja walyabʼi? e  Bʼobʼta ojni waʼa loʼil soka yeʼni. Jun sjejel, bʼa jun lugar bʼa ay kristyano, skʼumajel bʼa teléfono ma skʼulajel jach bʼa bideollamada. Alayabʼ jaman lek ke ayxa jas waxa wabʼ bʼa yeʼna sok bʼa waxa kʼana oja naʼ sbʼaj lek (1 Cor. 14:9). Ta yalawabʼ oj spensaraʼuk, ayi tyempo (Prov. 15:28). Sok ta yalawabʼ ke miyuk, kisa ja jastal ay xyabʼi.

13. ¿Jas oja kʼuluk ta ay maʼ yalawabʼ wa skʼana oj snaʼa bʼaj? (Colosenses 4:6).

¹³ ¿Jas oja kʼuluk ta ay maʼ yalawabʼ ke wa skʼana oj snaʼa bʼaj? Ajuluka kʼujol ke skʼujolanunejni mi oj xiwuk bʼa oj yalawabʼ ja jastal ay xyabʼi, ja yuj jeʼayi lekila kʼujol sok kisa (kʼuman ja Colosenses 4:6). Ta waxa kʼana tyempo bʼa spensarajel, alayabʼi. Kechan mok albʼan bʼa oja walyabʼi (Prov. 13:12). Ta mixa kʼana oja naʼ sbʼaj ja yeʼni, tsamalxta alayabʼi sok alayabʼ jaman lek. Jun hermano bʼa Austria sbʼiʼil Hans wa xcholo ja jas skʼulan yajni aljiyabʼ yuj jun hermana ke wa skʼana oj najuk sbʼaj: «Sok jun jlekil jmodo kalayabʼ ke miyuk. Wegoxtani jkʼulan bʼa jachuk mi oj kʼul ilusionar. Sok yuja it, man tyempo jaw maxani jtalnay jbʼaj soka jastal wa xkila jbʼajsoki». Chomajkil, ta waxa kʼana oja naʼ sbʼaj, alayabʼ ja jastal aya xa wabʼi sok ja bʼa jastal waxa kʼana oj kʼotuk jawa noviazgo. Chikan jastal ja kultura sok bʼa tuk jastik, ja jastal oj kʼot ilxuk bʼa jun jasunuk tuktukilni oj kʼotuk.

¿JASTAL OJ BʼOBʼ JKOLTAYTIK JA SOLTEROʼIKI?

14. Ta wa xkʼanatik oj koltaytik ja solteroʼik, ¿jasa tʼilan oj kʼuluktik?

¹⁴ ¿Jasa oj kʼuluktik jpetsaniltik bʼa oj koltaytik ja solteroʼik bʼa wa skʼana oj nupanikeʼi? Bʼajtan, la jtalnay jbʼajtik soka jas wa xkalatiki (Efes. 4:29). La jobʼ jbʼajtik: «¿Mi maʼ la kʼulwaniyon ‹burlar›? Yajni wa xkila jun soltero ma jun soltera wane loʼil, ¿mi maʼ jel wego wa xpensaraʼan ke wanxa skʼana sbʼaje?» (1 Tim. 5:13). Chomajkil, mokni katik yabʼ jun hermano ke ayto jas wa skʼulanyuj palta yuja me xnupani. Ja Hans, bʼa staʼa tiʼal ja parrapo ekʼta, wa xcholo: «Jujuntik hermanoʼik wa xyala: ‹¿Jas yuj me la nupani? Mixa jel keremuka, oj ekawuj ja styempoʼili›. Ja komentaryoʼik jaw kechantani wa x-aji yabʼye ja solteroʼik ke mi jel chaʼanyabʼal kʼoteluke sok wa x-aji yabʼye mas wa xtʼenjiye bʼa ojxa nupanuke». Pe mastoni lek ta jleʼatik modoʼik bʼa oj kaltikyabʼye jastik bʼa oj tsatsankʼujolajuke (1 Tes. 5:11).

15. a) Jastalni wa xyala ja Romanos 15:​2, ¿jasa tʼilan oj kistik yajni ay maʼ oj koltaytik bʼa oj staʼ jun snup? (Cha kʼela ja poto). b) ¿Bʼa jastik jel spayuneja ja bʼa bideo? (Kʼela ja nota).

 ¹⁵ ¿Jaxa ta wa xkilatik jun hermano sok jun hermana lajansok jel lek xkan sbʼaje ja oj nupanuke? Ja Biblia wa sjeʼa ke jel tʼilan oj kistik ja jastal wa xyabʼ aye ja tuki (kʼuman ja Romanos 15:2). Jitsan solteroʼik mi skʼanawe ke pilan maʼ oj lejukyile jun lekil snupe, sok tʼilani oj kistik ja jas wa skʼanaweʼi (2 Tes. 3:11). Tuk bʼobʼta jel lek oj yabʼye ja oj koltaytikeʼi, pe kechantani oj koltaytike ja ta yeʼn skʼanawekitiki (Prov. 3:27). f Jaxa tuk wani skʼanawe oj koltaytike bʼa jun modo mi jel directoʼuk. Jun hermana soltera bʼa Alemania wa sbʼiʼilan Lydia wa xyala: «Ojni bʼobʼa wakan ke ti oj ajyuk ja hermano ma ja hermana bʼa jun yal grupo. Kechanta bʼa oja leʼ modo oj snaʼ sbʼaje sok oja wakan yeʼnxa oj skʼuluke ja tuki».

16. ¿Jasa tʼilan oj yawe julskʼujole ja solteroʼiki?

¹⁶ Sea solteroʼotik ma nupanelotikxa, jpetsaniltik ojni bʼobʼ kabʼtik stsamalil tsʼikan lek ja bʼa jsakʼaniltik sok oj ajyukotik gusto (Sal. 128:1). Ja yuj, ta waxa kʼana oj nupanan pe mexa taʼa ja machun jel lek oj kʼot bʼa weʼna, ja xwaja kʼujol yaʼteltajel ja Jyoba. Jun hermana bʼa Macao sbʼiʼil Sin Yi wa xcholo: «Mini oj slaj ja janekʼ tyempo ojxa ajyan soka wa tatami ma jawa cheʼumi ja bʼa Tsamal Lugari ke yuja solteroʼili bʼa kechanta bʼa tʼusan tyempo. Abʼan stsamalil sok aʼel lek slekilal». Pe ¿jaxa ta ay maʼ wa taʼata sok wanaxa snajela bʼajsok? Ja bʼa artikulo jakumi oj tatik tiʼal ja jas oj bʼobʼa kʼuluk bʼa lek oj wajkawuj ja bʼa wa noviazgo.