1, 2. a) ¿Jas dudaʼik oj bʼobʼ ajyukujtik? b) ¿Jasa oj kiltik ja bʼa artikulo it?

 SPETSANIL ja kristyanoʼik ayni ekʼele wa skʼulane dudar. a Jun sjejel, pensaraʼan bʼa jun kerem bʼa mi skʼuʼan ta ja Jyoba wa xwaj skʼujol bʼa yeʼna, sok yuja jaw mi skʼana oj yi jaʼ. Ma pensaraʼan bʼa jun hermano bʼa yaʼa bʼajtan bʼej ja Jyoba ke yuj oj skʼul ganar jitsan takʼin. Chomajkil, ja wego ayxa jun spamilya sok wa xyabʼ ke ja takʼini mini xyaʼa bʼa oj smakʼlay ja spamilya, pe bʼobʼta wa sjobʼo sbʼaj ta lekni ja jas stsaʼa. Pilan sjejel: jun hermana axa skʼujol mixani ay lek yip bʼa bʼobʼta wa xyabʼ desanimada ay yujni mixa xbʼobʼ skʼuluk mas jastal ajyi. Bʼobʼta ja weʼn ayxa bʼa awaʼunejabʼaj ja sjobʼjelik it: «¿Wanto maʼ xwaj skʼujol bʼa keʼn ja Jyoba? ¿Lom maʼ ja jastal jchʼakunej jbʼaj yuja yeʼni? ¿Wanto maʼ la makuniyon bʼa yeʼna?».

² Ja pensarik mi stojoluki jaw ojni bʼobʼ ya yopijuk ja skʼuʼajel kiʼojtik sok asta oj katikan yaʼteltajel ja Jyoba. Ja bʼa artikulo it, oj kiltik jastal ja Biblia oj bʼobʼ skoltayotik ta wa xpensarantik ke ja Jyoba mi xcham skʼujol bʼa keʼntik, ta ja jas jtsaʼatik mi lek elkʼote ma mixa la makunitik bʼa Jyoba.

 ¿JASTAL OJ KATIK ELUK JA DUDAʼIK?

3. ¿Jasa oj skoltayotik bʼa oj katik eluk ja jdudatik?

³ Ta ay jdudatik, ja Yabʼal ja Dyos ojni skoltayotik bʼa oj katik eluk. Stsʼakatal ja jaw, ja skʼuʼajel kiʼojtik bʼa Jyoba sok ja jastal wa xkila jbʼajtik soka yeʼn masni tsats oj ajyuk, sok ojni bʼobʼ ajyukotik «yij ja bʼa skʼuʼajeli» (1 Cor. 16:13).

4. Jastalni wa xyala ja 1 Tesalonicenses 5:​21, ¿jastal oj kiltik ta meran ja jastik junuki?

⁴ (Kʼuman ja 1 Tesalonicenses 5:21). Ja Biblia wa xyaʼakitik ja rason it: «Ilawik ta meran ja jastik junuki». ¿Jastal wa xkʼulaxi? Jani yajel slaj ja jas wa xpensarantik soka jas wa xyala ja Biblia. Pensaraʼan bʼa jun kerem bʼa mi skʼuʼan ta ja Jyoba wa xwaj skʼujol bʼa yeʼna. ¿Ti maʼ oj kan soka duda jaw? Miniʼa ja mas leki jani oj ya slaj ja jastiki yajel makunuk ja Biblia bʼa oj snaʼ ja jastal wa xyila ja Jyoba.

5. ¿Jastal oj «maklaytik» ja sjakʼjelik wa xyakitik ja Jyoba?

⁵ Yajni wa xkʼumantik ja Yabʼal ja Dyosi, lajansok yeʼni wa skʼumanotik ja Jyoba. Pe bʼa oj «maklaytik» ja jas wa xyalakabʼtik sbʼa ja dudaʼik, tʼilani ay jas mas oj kʼuluktik. Tʼilani oj letik tekstoʼik bʼa wa staʼa tiʼal ja jas wa xcham jkʼujoltik sok yajel makunuk ja yamkʼabʼalik bʼa spaklajel ke wa xyaʼakitik ja xchonabʼi bʼa spaklajel sbʼaja tema (Prov. 2:​3-6). Jelni tʼilan ke la jkʼantikyi ja Jyoba ke a-stoj ja spaklajel oj axukyi sok a-skoltayotik bʼa stajel ja sjakʼjeliki. La kiltik rasonik bʼa Biblia sok la jletik impormasyon bʼa oj makunukujtik ja bʼa jastal wala taxtiki. Cha jelni lek oj paklaytik loʼilik bʼa Biblia bʼa kristyanoʼik bʼa ay jas ekʼ sbʼaje jastal keʼntik.

6. ¿Jastal wa skoltayotik ja reunionik bʼa oj katik eluk ja jdudatik?

⁶ Cha wa «xmaklaytik» ja Jyoba ja bʼa reunioniki. Ta mi xchʼayatik, bʼa jun loʼil ma bʼa jun komentario ojni bʼobʼ jmaklaytik ja jas mero wa xmakunikujtik bʼa oj katik eluk ja jdudatik (Prov. 27:17). Ja wego oj tatik tiʼal jujuntik dudaʼik oj ajyukujtik sok jastal oj katik eluk.

«¿WAN MAʼ XCHAM SKʼUJOL JA JYOBA BʼA KEʼNA?»

7. ¿Jasa bʼobʼta oj jobʼ jbʼajtik?

⁷ Bʼobʼta ay ekʼele ayxa bʼa ajobʼunej abʼaj ta wa xcham skʼujol ja Jyoba bʼa weʼna. Ta waxa wabʼ mi jel chaʼanyabʼal kʼotela, bʼobʼta ja spensarajel bʼa oja wamigoʼuk ja Kʼulumani lajansok mini oj bʼobʼuk. Bʼobʼta ja rey David cha jachni spensaraʼan. Jelni cham yabʼ yuja Jyoba wa xwaj skʼujol ja bʼa kristyanoʼik sok ja yuj sjobʼo: «Kala Jyoba, ¿jasunkiluk ja winik bʼa oj wajuka kʼujol, ja yunin ja winiki bʼa oja wile?» (Sal. 144:3). La kiltik jastal oj tatik ja sjakʼjel ja bʼa sjobʼjel jaw.

8. Jastalni wa xyala ja 1 Samuel 16:​6, 7, 10-12, ¿jasa wa xyila ja Jyoba?

⁸ Ja Biblia wani xchikteskitik ke ja Jyoba wani xwaj skʼujol sbʼaja matik wa xyilawe lajansok mi jel chaʼanyabʼal kʼoteluke. Jun sjejel, sjeka ja Samuel ja bʼa snaj ja Jesé bʼa oj waj stsaʼ june ja bʼa yuntikili bʼa oj kʼot rey bʼa Israel. Ja Jesé yaʼakan ke juke ja bʼa yuntikili aʼekʼuke ja bʼa stiʼ sat ja Samuel, pe mini sjeʼa ja mas chʼini, bʼa yeʼnani ja David. b ¡Pe ja Jyoba yeʼnani ja maʼ stsaʼataʼi! (kʼuman  ja 1 Samuel 16:​6, 7, 10-12). ¿Jas yuj? Yujni yilata ja jas ay ja bʼa skʼujoli sok yilata ke kʼotelni jun kerem bʼa jel chaʼanyabʼal xyila ja jastik bʼa Dyosi.

9. ¿Jas yuj wa xbʼobʼa kʼuʼuk lek ke ja Jyoba wa xcham skʼujol bʼa weʼna? (Cha kʼela ja poto).

⁹ Pensaraʼan ja jas skʼulunej ja Jyoba bʼa oj sjeʼ ke wa xcham skʼujol bʼa weʼna. Wa xyawi rasonik bʼa jani ja jas mero wa xmakuniwuji (Sal. 32:8). Bʼa oj skʼuluk, tʼilani oja naʼ sbʼaj lek. ¿Anke meran? (Sal. 139:1). Yajni xa makunuk ja rasonik jaw sok xa wila ja slekilalik wa xyijani, ojni akʼuʼuk ke ja Jyoba wani xcham skʼujol bʼa weʼna (1 Crón. 28:9; Hech. 17:​26, 27). Wani xwaj skʼujol bʼa yibʼanal ja jas waxa kʼulan bʼa yeʼna sok wani xyila ja tsamal modoʼalik awiʼoj (Jer. 17:10). Wani skʼana oj kʼota wamigoʼuk sok wa skʼana ke ja weʼn oja kʼul aseptar ja lokjelal jaw (1 Juan 4:19).

«¿LEK MAʼ JA JASTIK JTSAʼA?»

10. Yajni xpensaraʼantik ja jas ekʼta, ¿jasa bʼobʼta oj jobʼ jbʼajtik?

¹⁰ Yajni wa x-ekʼ ja jabʼilik, bʼobʼta june oj spensaraʼuk ja bʼa jastik ekʼel sbʼaji sok oj sjobʼ sbʼaj ta lek ja jas stsaʼa. Bʼobʼta yaʼakan jun lekil yaʼtel ma stsaʼa mi oj skʼuluk jun negosyo bʼa oj bʼobʼ yaʼteltay mas ja Jyoba. Pe yuja ekʼta jitsan jabʼilik bʼobʼta wa xyila ke jujuntik ja bʼa matik wa snaʼa sbʼaj jelni lek wan wajelyuj. Ja yuj bʼobʼta oj sjobʼ sbʼaj: «¿Lom maʼ ja jastal jchʼaka jbʼaj bʼa Jyoba? ¿Mas maʼ lek oj wajkuj ajyi lek jtsaʼukxta pilan jasunuk?».

11. ¿Jas yuj jel chamkʼujol ajyi ja tsʼijbʼanum bʼa Salmo 73?

¹¹ Ta ayxa bʼa ajobʼunej abʼaj jastal it, pensaran ja jastal yabʼ ja tsʼijbʼanum bʼa Salmo 73. Ja yeʼn yila ke ja matik mi xyaʼteltaye ja Jyoba lajansok jel lek aye, laman aye sok ayiʼoje jastik junuk (Sal.  73:​3-5, 12). Yuja lajansok jel lek xwajyujile, ja salmista yabʼ ke mi xmakuni yibʼanal ja jas wa skʼulan bʼa Jyoba. «Chamkʼujolni wa x-ajyi snajtil kʼakʼu» bʼa mi xyaʼakan spensarajel ja jastik jaw bʼa mi stojoluk (Sal. 73:​13, 14). ¿Jasa koltajiyuj?

12. Jastalni wa xyala ja Salmo 73:​16-18, ¿jasa koltaji yuja salmista bʼa oj spensaraʼuk lek?

¹² (Kʼuman ja Salmo 73:​16-18). Ja salmista och ja bʼa lugar sak bʼa Jyoba. Ja bʼa lugar jaw bʼa wa x-abʼxi lamanil, bʼobʼni spensaraʼuk lek. Yabʼ stojol ke ama jujuntik ayiʼoje jun lekil sakʼanile, mini tʼun lekuk ja jas wane smajlajeli. Kʼot yil ke yajel bʼajtan bʼej ja Jyoba jani ja jas mas lek skʼulajel, sok yuja jaw ajiyi lamanil sok ipal bʼa mi oj yakan yaʼteltajel (Sal. 73:​23-28).

13. ¿Bʼa jas modo oj ajyukawuj lamanil? (Cha kʼela ja potoʼik).

¹³ Jastalni ja salmista, ja weʼn ojni bʼobʼ ajyukawuj ja lamanil. ¿Bʼa jastal modo? Bʼa jun modo, jani oja pensaraʼuk yibʼanal ja jas lek awiʼoji sok bʼa lekni wa xyilawa ja Jyoba. Pe ¿jasa yiʼoje ja matik mi xyaʼteltaye ja Jyoba? Jaʼitani ja jas wa skʼapa ja luʼumkʼinal it. Spetsanil ja smajlajel yiʼoje jaʼitani wa xbʼobʼ ajyukyujile ja bʼa sakʼanil it, sok miyuk ja bʼa tyempo jakumi. Pe ja Jyoba wa skʼapakitik ke mastoni oj yakitik ke yuja jas wa xbʼobʼ jpensaraʼuktik (Sal. 145:16). Mini xbʼobʼ jnatik jastal oj wajuk ja jsakʼaniltik lek jtsaʼatik pilan jastik. Pe ayni jas wa xnaʼatik: ke ja matik wa stsaʼawe yaʼteltajel ja Jyoba yuj yajtanel sok ja bʼa smojeʼi mini jas oj skʼulyile palta.

 «¿WANTO MAʼ LA MAKUNIYON BʼA JYOBA?»

14. ¿Jastal wa xtaxye jujuntik ja yaʼtijumik ja Jyoba, sok jasa bʼobʼta wa sjobʼo sbʼaje?

¹⁴ Jujuntik ja yaʼtijumik ja Jyoba jelni xyiʼaje gusto oj skʼuluke mas bʼa yeʼna, pe mini xbʼobʼyujile yuja sjabʼile, malo aye ma mi tsʼikanuk aye. Ja jaw bʼobʼta wa x-aji yabʼye ke mi chaʼanyabʼal kʼotele bʼa Jyoba sok wa sjobʼo sbʼaje: «¿Wanto maʼ la makuniyon bʼa Jyoba?».

15. ¿Jasa wa skʼuʼan lek ja tsʼijbʼanum bʼa Salmo 71?

¹⁵ Ja tsʼijbʼanum bʼa salmo 71 jachtikni yabʼi. Yala yabʼ ja Jyoba: «Yajni xchʼak ja kipi, moka jiponkani» (Sal. 71:​9, 18). Pe skʼuʼani lek ke ta mi xyaʼakan yaʼteltajel toj lek ja Dyosi, ojni tojuk sok oj koltajuk. Snebʼa ke ja Jyoba gustoni ay soka matik wa skʼujolane yaʼteltajel anima yuja jastik wa xtimjiyuji (Sal. 37:​23-25).

16. ¿Jas yuj wa xkalatik ke ja hermanoʼik bʼa ayxa skʼujole jelto xmakuniye bʼa Jyoba? (Salmo 92:​12-15).

¹⁶ Ta ja weʼn ayxa wa kʼujol, leʼa modo oja wilabʼaj jastal wa xyilawa ja Jyoba. Ama waxa wabʼ mixa xbʼobʼa kʼuluk mas, ja Jyoba ojni skoltaya bʼa oja kʼuluk mas bʼa yeʼna (kʼuman ja Salmo 92:​12-15). Jaʼuktoma mixa oja wakan spensarajel ja bʼa jas mixa xbʼobʼa kʼuluki, ja xwaja kʼujol ja bʼa jas wanto xbʼobʼa kʼuluk. Ojni bʼobʼa tsatsankʼujoluk ja tuk yajel jun lekil sjejel sok oj chamuka kʼujol bʼa yeʼnle. Cha ojni bʼobʼa chol yabʼye jastal skoltuneja ja Jyoba snajtil ja bʼa wa sakʼanil sok ja kʼankʼunelik awiʼoj bʼa oja wil oj kʼot smeranil ja jastik skʼapuneji. Sok nunka mok chʼayuka kʼujol ke ja orasyonik wa  kʼulunej yuja tuki jelni ja yipi (1 Ped. 3:12). Chikan jastal wala taxtik, jpetsaniltik ayni jas wa xbʼobʼ jkʼuluktik bʼa Jyoba sok sbʼaja tuki.

17. ¿Jas yuj jel tʼilan oj kʼujoluktik bʼa mi oj laj jbʼajtik soka tuki?

¹⁷ Ta wa x-ela gana yuja waxa wabʼ mixa xbʼobʼa kʼuluk mas bʼa Jyoba jastalni waxa kʼana, ajuluka kʼujol ke jelni chaʼanyabʼal xyila ja janekʼ waxa kʼujolani. ¡Mokni akʼul dudar! Chomajkil, bʼobʼta waxa wabʼ oja lajabʼaj soka tuki, pe mokni leʼ modo oja kʼuluk. ¿Jas yuj? Yujni ja Jyoba mi xya jlaj jbʼajtik soka tuki (Gál. 6:4). Jun sjejel, ja María ya ochyi ja bʼa yok ja Jesús jun aseyte bʼa jel x-ajbʼani yikʼil sok jel chaʼan stsʼakol (Juan 12:​3-5). Pe jaxa biuda pobre, ya ochuk ja bʼa templo chabʼ yal sat takʼin bʼa jel koʼel stsʼakol (Luc. 21:​1-4). Bʼa Jesús, ja chabʼ jastik it wajni jun preba ja bʼa skʼuʼajel yiʼojeʼi. Jawa Tat, ja Jyoba, jelni chaʼanyabʼal xyila chikan jas oj bʼobʼa kʼuluk yuja waxa yajtay sok yuja wala xiwyuji, ama lajansok mi jel chaʼanyabʼal bʼa weʼna.

18. ¿Jasa oj skoltaya bʼa oj wa eluk jawa dudaʼik? (Cha kʼela ja recuadro « Ja Yabʼal ja Dyos oj skoltaya bʼa oj wa eluk jawa dudaʼik»).

¹⁸ Jpetsaniltik ay ekʼele wa x-ajyi jdudatik. Pe jastalni kilunejtik, ja Yabʼal ja Dyos wani skoltayotik bʼa oj katik eluk ja dudaʼik jaw. Ja yuj leʼa ja tiw ja sjakʼjelik wa xmakuniwuj, sok ojni awabʼ jastal oj chʼayuk ja dudaʼik sok masni oja jipa kʼujol. Ja Jyoba wani xcham skʼujol bʼa weʼna, chaʼanyabʼal wa xyila ja janekʼto waxa chʼakabʼaj yuj yeʼna sok wa skʼapa oj yawi atsʼakol. Mokni chʼayuka kʼujol: ja Jyoba wani skʼana sok wa stalnay ja tojik yaʼtijumiki.