1. ¿Jasa rason wa xyaʼakitik ja Filipenses 2:3, sok jasa slekilal oj katik eluk ta wa xkatik makunuki?

JA YATIJUMOTIK ja Jyoba chʼin wa xkaʼa jbʼajtik sok kʼuʼabʼal wala ajyitisok ja jas yaʼunejkan kulani, pes wa xnaʼatik ja yeʼn tolabida wa snaʼa ja jas mas lek bʼa keʼntik (Efes. 4:22-24). Ja chʼin yajel jbʼajtiki wa skoltayotik bʼa jani oj jkʼuluktik ja jas wa skʼana ja yeʼn sok mi jaʼuk ja bʼa keʼntik sok spensarajel mas wa snaʼawe ja tuk yuja keʼntik. Ja slekilal wa xkatik eluki, lek wala ajyitisok ja Jyoba sok ja kermanotiki (kʼuman ja Filipenses 2:3).

2. a) ¿Jasa kʼot snaʼ ja jekabʼanum Pablo? b) ¿Jasa oj jpaklaytik ja bʼa artikulo it?

² Pe ta mi xtalnay jbʼajtik, ja jastal chaʼan xyaʼa sbʼaje sok kechan yeʼn wa xwaj skʼujole ja kristyanoʼik ja bʼa sluʼumkʼinal ja Satanás ojni bʼobʼ sjom-otik. * Jujuntik kristyano ja bʼa bʼajtan siglo lajansok jachtikni wan ekʼel sbʼaje, pes ja jekabʼanum Pablo yayi ja rason it ja kongregasyon bʼa Roma: «Wa xkala wabʼyex bʼa jujune ja weʼnlexi moka pensaraʼukex bʼa weʼnlex mas ja jastalni sbʼej oja pensaraʼukexi, jaʼukto maʼ pensaraʼanik bʼa jun modo wa xchiktes mila jelxiyex» (Rom. 12:3, TNM). Jastalni wa xkilatik, ja Pablo snaʼa tʼilani oj ajyukujtik stikʼanil ja jastal wa xkila jbʼajtiki. Pe ja chʼin yajel jbʼajtiki oj skoltayotik bʼa mi oj jelxukotik ja jastal wa xkila  jbʼajtiki. Ja bʼa artikulo it, oj jpaklaytik oxe modo ja yajel jbʼajtik chʼini oj skoltayotik bʼa mi oj jkʼuʼuktik mas tʼilanotik: ja bʼa nupanel, ja cholalik bʼa kongregasyoni sok ja lugarik bʼa Internet bʼa loʼilanel soka tuk.

3. a) ¿Jas yuj mini chamyabʼjeluk ja wa x-ajyi jujuntik wokol ja bʼa yoj nupaneli? b) ¿Jastal wa xyabʼye jujuntik ja bʼa wokolik jaw?

³ Ja Jyoba wa skʼana gusto aʼajyuke ja tatamali soka cheʼumali. Pe yuja mulanumotiki, ja yuj mini chamyabʼjeluk ja wa x-ajyi jujuntik wokol. Ja jekabʼanum Pablo yala ja bʼi ja matik oj nupanuke oj jak sbʼaje jujuntik wokol (1 Cor. 7:28). Jujuntik kʼuʼuman Dyos wa xyabʼye lajansok tolabida ay wokol ja bʼa snupanele, sok bʼobʼta oj spensaraʼuke mi slaja sbʼaje. Ta yawetakan oj jomjuke yuja luʼumkʼinali, kechanta bʼa yeʼn oj spensaraʼuke sok ja jasa mas lek oj bʼobʼ skʼuluke jani skʼutsjel ja snupanele.

4. ¿Jasa tʼilan mok jpensaraʼuktik?

⁴ Mokni jpensaraʼuktik ja jnupaneltiki mixani oj tojbʼuk. Wani xnaʼatik ja rason wa xyaʼa ja Biblia bʼa skʼutsjel ja nupaneli jani yajni wa sloʼlay june ja snup bʼa koʼel mulal sok ixuk ma winik (Mat. 5:32). Ja yuj, yajni xtʼaspuntik ja wokolik staʼa tiʼal ja Pablo, mok katikan ja yajel jbʼajtik niwani oj kaʼ jbʼajtik ja sjobʼjelik it: ¿Wan maʼ xyaki ja jnupaneli ja jas wa xmakunikuji? ¿Wan maʼ xyaki ja yajtanel wa xbʼajini? ¿Mas maʼ gusto oj ajyukon sok pilan? ¡Juni pensar bʼa mini tʼun lekuk! Ja sbiboʼil ja luʼumkʼinali oj yalkabʼtik la jmaklaytik ja jkʼujoltik sok slejel ja bʼa jgustoʼiltiki, ama ja jaw jani skʼutsjel ja jnupaneltiki. Ja matik wa xyaʼawekan jaʼ oj tojukeyuj ja sbiboʼil ja Dyosi ‹mi kechanuk wa skʼulane pensar bʼa yeʼnle, cha jachuk ja bʼa tuki› (Filip. 2:4). Ja Jyoba wa skʼana oj jtalnaytik ja jnupaneltiki sok mi bʼa oj jkʼutstik (Mat. 19:6). Wa  smajlay oj jpensaraʼuktik ja jas wa skʼana sok mi jaʼuk ja bʼa jas wa xkʼanatiki.

5. Jastalni wa xyala ja Efesios 5:33, ¿jastal tʼilan oj yil sbʼaje ja tatamal sok ja cheʼumali?

⁵ Ja tatamal soka cheʼumali tʼilan oj syajtay sbʼaje sok oj skis sbʼaje (kʼuman ja Efesios 5:​33). Ja Biblia wa sjeʼakitik oj chamjkʼujoltik bʼa yajel mas sok mi bʼa oj ajukitik (Hech. 20:35). Bʼa sjejel wa syajtay sok wa skisa sbʼaje, tʼilani chʼin oj ya sbʼaje. Ja it oj koltajuke bʼa mi kechan yeʼn oj sleʼ ja slekilale, jani bʼa snupi (1 Cor. 10:24).

6. ¿Jasa wa xnebʼatik ja jas wa xyala ja Steven sok ja Stephanie?

⁶ Stsʼakatal yuja chʼin wa xyaʼa sbʼaje, jitsan nupanum kʼuʼuman Dyos mas gusto wa x-ajyiye. Jun sjejel, jun hermano sbʼiʼil Steven wa xyala: «Ta wa xyila sbʼaje jastal jun ekipo, ojni skoltay sbʼaje, masto ja yajni wa x-ajyi wokolik. Jaʼukto maʼ oj spensaraʼuk ‹¿jasa mas lek bʼa keʼna?›, ojni spensaraʼuke ‹¿jasa mas lek bʼa keʼntikon?›». Ja xcheʼum, Stephanie, juntikxtani wa spensaraʼan. Wa xyala: «Mini maʼ wa skʼana oj ajyuksok jun skontra. Yajni ay kiʼojtikon jun wokol, wa xkilatikon jas yuj jach wan ekʼel. Anto wa xkatikonyi orasyon, wa xleʼa jkoltajeltikon sok wala loʼilanitikon. Wa xchʼakatikon ja wokoli, sok mi bʼa keʼnuktikon». Ja bʼa nupaneli masni gusto oj ajyuk ta mini june mas tʼilan wa xyaʼa sbʼaj.

7. ¿Jastal oj sjeʼ ja smodo jun hermano ta ajiyi jun cholal?

⁷ Bʼa keʼntik, juni chaʼan cholal yaʼteltajel ja Jyoba ja janekʼ wa xbʼobʼkujtiki (Sal. 27:4; 84:10). Jelni lek ta jun hermano wa skʼana oj skʼul mas ja bʼa xchonabʼil ja Jyoba. Pes ja Biblia wa xyala: «Ta ay cʼa maʼ huas scʼana que oj aajuc yi ja yatel [...], jel ni lec ja jas huas scʼana scʼuluqui» (1 Tim. 3:1). Pe ta ajiyi jun cholal, tʼilani mi niwanuk oj ya sbʼaj (Luc. 17:7-10). Ja skʼelsati jani chʼin yajel sbʼaj bʼa yaʼteltajel ja tuki (2 Cor. 12:15).

8. ¿Jasa wa xnebʼatik ja sjejel bʼa Diótrefes, Uzías sok ja Absalón?

⁸ Ja Biblia wa staʼa tiʼal kristyanoʼik bʼa skʼuʼane jel tʼilane. Jun sjejel, ja Diótrefes mini tʼun chʼin yaʼa sbʼaj sok jani sgusto ja «yen oj scʼul mandar» ja bʼa kongregasyon (3 Juan 9). Ja Uzías sjeʼa niwan yaʼa sbʼaj ja yajni sleʼa modo oj skʼul jun aʼtel bʼa mini yeʼn ajiyi yuja Jyoba (2 Crón. 26:16-21). Ja Absalón sleʼa modo jastal lek oj iljuk yuja chonabʼi yuja wa skʼana oj och mandaranum (2 Sam. 15:2-6). Jastalni wa sjeʼa jaman lek ja loʼilik it bʼa Biblia, ja Jyoba mini lek xyila ja maʼ kechan wa sleʼa bʼa oj ajukyi stoyjel (Prov. 25:27). Ja maʼ niwan wa xyaʼa sbʼaji sok kechanta wa sleʼa bʼa slekilal mini lek wa xwaj yuj (Prov. 16:18).

9. ¿Jasa sjejel yaʼakitik ja Jesús?

⁹ Ja Jesús, tukni lek ja sjejel yaʼakitiki. Ja Biblia wa xyala: «Ama ojtik slaj jastal Dyos, mini spensaraʼan oj sjapyi ja xchol ja Dyos sok oj sjeʼ junxta kʼotel» (Filip. 2:6, TNM). Yeʼnani ja mas jel ja yip bʼa ti tsaʼan yuja Jyoba. Ama jachuk mini wa spensaraʼan mas bʼa yeʼna. Yala yabʼ ja snebʼumaniki: «Ja huenlex ja maʼ jun acʼujol ayexi, yena ni mas nihuan oj ajyuca» (Luc. 9:48). Jelni xyaʼa gusto aʼtel soke ja precursorik, ja skoltuman ansyanoʼik, ja ansyanoʼik sok ja biajanteʼik bʼa wa snochowe ja jastal chʼin yaʼa sbʼaj ja Jesús. Yajni ja yaʼtijumotik ja Jyoba chʼin wa xkaʼa jbʼajtik, wa xjeʼatik ja yajalkʼujol bʼa wa xchiktes ja xchonabʼil ja Dyosi (Juan 13:35).

10. ¿Jasa tʼilan oj jkʼuluktik ta lajansok wa xkilatik ja wokolik bʼa kongregasyoni mi wanuk tojbʼel ja jastalni sbʼeji?

 ¹⁰ Ja bʼa kongregasyon, ¿jasa tʼilan oj jkʼuluktik ta lajansok wa xkilatik ay wokol sok wa xpensaraʼantik mi wanuk kʼulaxel ja jastalni sbʼeji? Jaʼukto maʼ oj kʼe kaltik abʼal, chʼin la kaʼ jbʼajtik sok la jkoltaytik ja matik wa stojowotike (Heb. 13:17). ¿Jasa oj skoltayotik bʼa skʼulajel? La jobʼ jbʼajtik: «¿Merani maʼ jel chaʼanik ja wokolik wa xkilaʼa? Ta wa skʼulan palta stojbʼesel, ¿jaxa maʼ styempoʼil bʼa stojbʼesel? ¿Wan xbʼajin bʼa stojbʼesel? La jpensaraʼuktik, ¿jasa wa xkʼanatik: ja bʼa tsoman oj ajyuk ja kongregasyoni ma ja bʼa jtoyjeltik?».

11. Jastalni wa xyala ja Efesios 4:2, 3, ¿jasa oj ekʼuk ta chʼin wa xkaʼa jbʼajtik ja bʼa yaʼteltajel ja Jyoba?

¹¹ Ja Jyoba masni tʼilan xyila ja yajel jbʼajtik chʼini, yuja jastik wa xnaʼatiki, ja ajyel tsomani yuja wego skʼulajel jun jasunuk. Ja yuj la jkʼujoluktik yajel jbʼajtik chʼin ja bʼa yaʼteltajel ja Jyoba. Jachuk oj koltanukotik bʼa oj ajyuk tsoman ja kongregasyoni (kʼuman ja Efesios 4:2, 3). La ajyukotik latsan ja bʼa xcholjeli. La jamtikyi ja jnajtik yibʼanal ja kermanotiki, sok mi kechanuk ja matik ayiʼoje jun cholal (Mat. 6:1-4; Luc. 14:12-14). Ta wa xkʼulantik yibʼanal ja it, mi kechanuk oj yil-e ja tuk ja jastik wa xnaʼatiki, cha jachuk ja chʼin wa xkaʼa jbʼajtiki.

12. ¿Jasa wa xyala ja Biblia sbʼaja ajyel kamigotik?

¹² Ja Jyoba wa skʼana oj katik ekʼ gusto jutsʼin bʼa smojtajel ja kamigotik sok ja jpamilyatiki (Sal. 133:1). Ja Jesús ajyini lekil yamigoʼik (Juan 15:15). Chomajkil, ja  Biblia wa xyala ja jastik slekilal wa xyiʼajan ja ajyelkujtik lekil kamigotik (Prov. 17:17; 18:24). Sok cha wa xyala mok jpil jbʼajtik (Prov. 18:1). Jitsan wa skʼuʼane ja bʼa lugarik bʼa Internet bʼa loʼilanel wa xkoltani bʼa oj ajyuk jitsan kamigotik sok bʼa mi jtuchʼiltik oj kabʼ oj ajyukotik. Pe ta wa xkatik makunuk, tʼilani oj jtalnay jbʼajtik.

13. Jujuntik ja matik wa xyawe makunuk ja bʼa lugarik bʼa Internet bʼa loʼilanel, ¿jas yuj oj bʼobʼ yabʼye stuchʼile sok triste?

¹³ Jastalni wa xyalawe bʼa jujuntik spaklajel skʼuluneje, ja matik jitsan tyempo wa skʼelawe ja skomentaryo ja tuk soka spoto wa xyawe kʼeʼuki ojni bʼobʼ yabʼ stuchʼile sok triste. ¿Jas yuj? Bʼobʼta bʼa june, jani yuja tʼusan mi spetsaniluk ja kristyano ja wa xya kʼeʼuk ja spotoʼe bʼa mas tʼilan: ja potoʼik mas lek skʼeljele bʼa yeʼnle, ja bʼa yamigoʼe soka bʼa lugarik jel tsamal yulatanuneje. Ja matik wa skʼelawe ja potoʼik jaw oj bʼobʼ kʼot spensaraʼuke, ja sakʼanile ja yeʼnle mini chaʼanyabʼaluk sok jel triste. Jun hermana bʼa 19 sjabʼil wa xyala: «Kʼe tristeʼaxukon kabʼ yajni wa xkila ja tuk wa xyawe ekʼ gusto jutsʼin ja bʼa xchʼakulabʼil semana, jaxa keʼn ti wala kanyon bʼa jnaj bʼa mini jas wa xkʼulan bʼa oj kaʼ ekʼ gusto jutsʼin».

14. ¿Jastal wa skoltayotik ja 1 Pedro 3:8 yajel makunuk lek ja lugarik bʼa Internet bʼa loʼilanel?

¹⁴ Ja smeranili ja lugarik bʼa Internet bʼa loʼilanel ojni bʼobʼ axuk makunuk lek, jun sjejel, bʼa oj jkʼumuktik ja jpamilyatik sok ja kamigotik. Pe ¿kʼotel maʼ jnatik tʼusan mi spetsaniluk ja jas wa xyawe kʼeʼuk ja bʼa Internet ja kristyano kechanta bʼa stoyjele? Lajansok kechantani bʼa oj sjeʼe jel tʼilane. Jujuntik ja yajni wa xyawe kʼeʼuk ja spotoʼe ma bʼa pilan wa xyalawe jastik wa xyajbʼesni sok yaljelik bʼa jel kux. Mini tʼun oj slaj ja modoʼalik tʼilan oj katik ajyuk ja kʼuʼumanotik Dyosi, jastal ja yajel jbʼajtik chʼin sok ja yabʼjel stojol ja tuk (kʼuman ja 1 Pedro 3:8).

15. ¿Jastal wa skoltayotik ja Biblia bʼa mi oj jtoy jbʼajtik?

¹⁵ Ta wa xkatik makunuk ja Internet bʼa loʼilanel, la jobʼ jbʼajtik: «¿Jastal ja komentaryoʼik, ja potoʼik sok ja bideoʼik wa xkaʼ kʼeʼuki? ¿Mi maʼ oj sjeʼ yuj wanon stoyjel jbʼaj? ¿Mi maʼ oj kaʼ ilkʼujolanuke ja tuk?». Ja Biblia wa xyala: «Spetsanil ja jas ay ja  bʼa luʼumkʼinali, ja kʼankʼunel yiʼoj ja bʼakʼtelali soka kʼankʼunel yiʼoj ja satali sok stoyjel ja jastik yiʼoj june ja bʼa sakʼanili, mini tiʼuk wa x-eljan bʼa Tatal, tini wa x-eljan bʼa luʼumkʼinal» (1 Juan 2:16, TNM). Jun komentaryo bʼa jun Biblia wa xcholo ja yaljel ja «stoyjel ja jastik yiʼoj june» wan yaljel wa «skʼana oj kʼot mas tʼilan ja jastalni mero kʼotel». Ja kʼuʼumanotik Dyos mi xkʼanatik oj iljukotik jel tʼilanotik. Ja jasa wa xkʼulantik, ja wa xnochotik ja rason it bʼa Biblia: «Mi sbejuc oj toy jbajtic [...] [sok bʼa ochel preba, TNM]. Y mi sbejuc oj quil jcʼujol jbajtic» (Gál. 5:26). Ta chʼin wa xkaʼa jbʼajtik, mini oj katikan oj sjom-otik ja jastal kechanta wajel skʼujol stoyjel sbʼaj ja kristyanoʼik.

16. ¿Jas yuj mi xkʼana oj kaʼ jbʼajtik niwan?

¹⁶ Tʼilani chʼin oj kaʼ jbʼajtik, pes ja matik niwan wa xyaʼa sbʼaj mi skomo sbʼaje bʼa mi oj ‹jelxuke› (Rom. 12:3). Jel skʼulane gusto kʼumal sok wa stoyo sbʼaje. Chomajkil, ja jastal wa spensaraʼane soka jas wa skʼulane tikʼanxta wa xyajbʼes sbʼaje cha jachuk ja tuk. Ta mi stukbʼese ja jastal wa spensarane, oj makjuk sok oj jomjuk ja spensare yuja Satanás (2 Cor. 4:4; 11:3). Pe ja matik chʼin wa xyaʼa sbʼaje mini xjelxiye ja jastal wa spensaraʼane. Wa xyila sbʼaje bʼa jun modo stojolil sok mi xjelxiye, sok wa xyabʼye stojol masni jitsan jastik wa snaʼawe ja tuk (Filip. 2:3). Cha wa snaʼawe, «ja Diosi jel [...] coraja huax yila ja maʼ jel nihuan huax yaa sbaji, pero ja maʼ chʼin huax yaa sbaji, huan bi sea yi ja syajal scʼujoli» (1 Ped. 5:5). Ja matik mi xjelxiye ja jastal wa spensaraʼane mi skʼanawe oj iljuke kontra yuja Dyos.

17. ¿Jasa tʼilan oj jkʼuluktik ta mi xkʼana oj katikan yajel jbʼajtik chʼin?

¹⁷ Ta mi xkʼana oj katikan ja jastal chʼin wa xkaʼa jbʼajtiki, tʼilani oj katik makunuk ja rason it: «Sopowikan ja poko modoʼali soka jastik ti chʼikani, sok kʼutes abʼajex ja bʼa yajkʼachil modoʼali». Ja it wani skʼana skʼujolajel, pes wani skʼana oj jpaklaytik ja sjejel bʼa Jesús sok snochjel toj lek (Col. 3:9, 10, TNM; 1 Ped. 2:21). Ta jkʼujolantik mini oj jnatik malaya. Ta jkʼujolantik chʼin yajel jbʼajtik, masni gusto oj ajyuk ja jpamilyatiki, mas tsoman oj ajyuk ja kongregasyoni sok oj jnatik yajel makunuk ja lugarik bʼa Internet bʼa loʼilanel. Pe ja mas tʼilani, ojni ya koʼ jlekilaltik sok lek oj yil-otik ja Jyoba.