WA XCHOLO JA SAKʼANILI
Jun jsakʼanil gusto lek ja bʼa yaʼteltajel ja Jyoba
JANI ja jabʼil 1951, sok ajkʼachto julelon bʼa jun yal komon bʼa Canadá sbʼiʼil Rouyn, ja bʼa Quebec. Kʼotyon ja bʼa direksyon ajikiʼi sok kʼumaniyon bʼa puerta. Jani eljan ja Marcel Filteau, a jun hermano bʼa graduado ay ja bʼa Eskuela bʼa Galaad. Ja yeʼn ayiʼoj 23 jabʼil sok jelni chaʼan. Ja keʼn ay kiʼoj 16 jabʼil sok masni kusanon yuja yeʼn. Jeʼayi ja jkarta bʼa asignasyon jastal precursor. Skʼuman, skʼelawon sok tajnel loʼil yalakabʼi: «¿Wan maʼ snaʼa jawa nan ke teya il?».
JA JASTAL WALA TAXTIKON JA BʼA JNAJTIKONI
Pojkiyon bʼa 1934, ja jnantati ti sbʼaje bʼa Suiza, pe wajye bʼa Timmins, jun lugar bʼa ay mina bʼa ti wa xkan bʼa Ontario (Canadá). Mojan ja bʼa 1939, ja jnani kʼe skʼumuk ja rebista Ja Juʼun Cholumani sok wajel ja bʼa sreunione ja testigoʼik bʼa Jyoba. Wa xyiʼajon ja keʼn sok ja wake kermanoʼiki. Mini jel albʼi ja ti yiʼaj jaʼi.
Ja jtati mini yiʼaj gusto ja jasa stsaʼa, pe ja jnani mini el sgana. Ja yeʼn toj lek yaʼteltay ja Jyoba ama ja bʼa skʼeʼulabʼil bʼa jabʼilik 40 timji ja kaʼteltik ja bʼa Canadá. Tolabida sjeʼayi lekil skʼujol ja jtati sok skisa, ama ja yeʼn wa xyala jastik mi lekuk bʼa yeʼna. Ja lekil sjejeli skoltayon ja keʼn sok ja kermanoʼiki bʼa oj ochkotikon Testigoʼik. Jelni lek yuja jtati stukbʼes ja smodo sok lek kʼe yil ja jpamilyatikoni.
KʼE KAʼTELTAY JA JYOBA BʼA TYEMPO TSʼIKAN
Mojan ja bʼa snalan ja jabʼil 1950 wajyon ja bʼa chonabʼ Nueva York ja bʼa asamblea «Aumento de la Teocracia». Ja tiw jnaʼa sbʼaj jitsan hermanoʼik bʼa tuktukil lugarik, sok jmaklay tsamalik experiensyaʼik bʼa hermanoʼik wajye ja bʼa Eskuela bʼa Galaad. Jelni snikawon bʼa oj kʼuluk mas sbʼaja Jyoba. Ayxani kiʼoj ja kʼelsat bʼa oj kaʼteltay ja Jyoba bʼa tyempo tsʼikan, pe ja wego masxani wa xkʼana. Yajni kʼotyon ja bʼa jnaji, jeka ja solicitud bʼa oj ochkon precursor regular. Ja Naʼits Betel bʼa Canadá sjakʼaki yaljelkabʼ ke aki jaʼ bʼajtan. Sok jani jaw ja jasa jkʼulan ja bʼa 1 bʼa octubre bʼa 1950. Jun ixaw tsaʼan ochyon precursor regular, sok ti jekjiyon koltanel bʼa
Kapuskasing, jun lugar bʼa najat lek wa xkan ja bʼa jnaji.Ja bʼa 1951, ja Betel stsatsankʼujolan ja hermanoʼik bʼa wa snaʼawe francés bʼa awajuke bʼa tuktukil parte bʼa Quebec, bʼa ti wa xkʼumaniye ja kʼumal jaw, sok jel tʼusane ja Testigoʼik ja tiw. Ja keʼn wa xnaʼa francés sok inglés, ja yuj jkʼapa jbʼaj sok ti jekiyon koltanel bʼa Rouyn. Ja tiw mini maʼ xnaʼa sbʼaj, sok jastalni kala ja bʼa skʼeʼulabʼil, kechanta ay kiʼoj jun direksyon. Pe tsaʼan jelni lek elkʼote. Ja Marcel sok ja keʼn kamigoʼan jbʼajtikon sok ti koltaniyon chane jabʼil ja bʼa Quebec, bʼa tsaʼan yajni ekʼ ja tyempo aji ochkon precursor especial.
JA GALAAD SOK JA JASTIK MI WEGO KʼOTI
Yajni ti ayon bʼa Quebec lokjiyon bʼa oj wajkon ja bʼa clase 26 ja bʼa Eskuela bʼa Galaad, bʼa ti kʼulaxi bʼa South Lansing (Nueva York). Jelni gusto ayon. Jkʼulan jbʼaj graduar ja bʼa 12 bʼa febrero bʼa 1956, sok ti jekjiyon bʼa África Occidental, ke ja bʼa jtyempotik jaʼa Ghana. b Bʼajtanto oj wajkon, tʼilani kumxiyon bʼa Canadá man yajni chapanxa ay ja juʼuniki bʼa oj kʼul biajar. Wani xmajlay ke kechanta oj waj jujuntik semanaʼik.
Pe tini ajyiyon juke ixaw ja bʼa Toronto, yajni wanon smajlajel bʼa chapanxa oj ajyuk ja juʼuniki. Ja bʼa tyempo jaw ti kanyon soka nupanum Cripps. Ja yeʼnle ayiʼoje jun yakʼixe sbʼiʼil Sheila, sok kʼe jkʼan jbʼajtikon. Yajni ojxta och jkʼanyi bʼa oj nupanukotikon, jul ja jvisa. Ja Sheila sok ja keʼn katikonyi orasyon ja Jyoba, sok jtsaʼatikon ke oj waj koltanukon, pe mini oj katikonkan stsijbʼajel jbʼajtikon bʼa yiljel ta oj bʼobʼ jnupanukotikon mas tsaʼan. Ama wokol kabʼtikon stsajel ja jaw, kilatikon ke jani ja mas leki.
Tsaʼan yajni jkʼulanta biajar jun ixaw bʼa tren, bʼa barko sok abyon, kʼotyon bʼa Accra, ja kapital bʼa Ghana. Aji ochkon jastal biajante, sok tʼilani oj kʼul biajar bʼa yibʼanal ja Ghana, ja Costa de Marfil sok ja Togolandia (ja wego Togo). Ja Naʼits Betel yaki jun karro
bʼa oj bʼobʼ jkʼul biajar. Tolabida wala wajyon jtuchʼil, sok jelni xkiʼaj gusto ja ulatanelik jaw.Ja bʼa xchʼakulabʼil ja semanaʼik ay kiʼoj cholalik ja bʼa asambleaʼik bʼa jun kʼakʼu. Mey kiʼojtikon Naʼitsik bʼa Asambleaʼik, ja yuj ja hermanoʼik wa skʼulane jastik junuk sok bambu sok spowil palmeraʼik bʼa oj ya yaxubʼil. Yuja mey refrigeradorik ja bʼa waʼelali, ja hermanoʼik bʼa ayiʼoje ja cholali ayni yiʼoje chanteʼik sok tsaʼan wa smilawe bʼa oj yaweyi swaʼel ja matik wa xwaji.
Ay ekʼeleʼik ja bʼa asambleaʼik wa x-ekʼ jastik bʼa wa xyaʼa tseʼej. Wa xjul jkʼujol jun ekʼele jun pilan misionero, sbʼiʼil Herb Jennings, c wan yajel ekʼukʼ ja sloʼili, yajni junta chʼaykʼujol och ajnel jun toro ja bʼa yojol ja auditorio. Ja toro jelni xiwel ay sok ja hermano Herb mini snaʼa jas oj skʼuluk. Tsaʼan, chane hermanoʼik bʼa jel ja yipe syamawe ja toro sok yajni wane yajel eluki, ja auditorio spakʼtsun ja skʼabʼe.
Ja bʼa yoj semana wa xjeʼa ja película La Sociedad del Nuevo Mundo en acción ja bʼa lugarik mojani. Wani xjeʼa bʼa jun kʼuʼuts sak bʼa wa xkaʼa lokan bʼa chabʼ posteʼik ma bʼa chabʼ teʼik. ¡Ja kristyano jel xyiʼaje gusto! Bʼa jitsan, jani ja sbʼajtanil ekʼele wa xyilawe jun película. Gustoxta wa spakʼtsun ja skʼabe yajni wa xyilawe ja matik wane yijel jaʼi. Ja película skoltaye bʼa oj yile ke kʼotelotik jun ita pamilya.
Tsaʼan yajni tixa ayon chabʼ jabʼil ja bʼa África, ajyikuj ja tsamal cholal bʼa ajyel ja bʼa asamblea internacional bʼa 1958, bʼa ti kʼulaxi ja bʼa chonabʼ Nueva York. ¡Jelni yaki gusto yuja ti jtaʼa ja Sheila! Ja yeʼn ti wan koltanel jastal precursora especial bʼa Quebec sok tini skʼulunej biajar ja tiw bʼa oj bʼobʼ ajyuk ja bʼa asamblea. Wantikoni stsʼijbʼajel jbʼajtikon kartaʼik, sok ja wego cha lajanxa aytikon, jkʼanayi ta oj bʼobʼ jnupanukutikon, sok ja yeʼn yalkabʼ ke ojo. Jtsʼijbʼanyi ja hermano Knorr d bʼa sjobʼjelyi ta ja yeʼn oj bʼobʼ wajuk bʼa Galaad sok tsaʼan oj bʼobʼ jekjuk bʼa África, sok ja yeʼn skʼanani. Yajni ja Sheila kʼot ja bʼa Ghana, nupanitikon bʼa Accra bʼa 3 bʼa octubre bʼa 1959. Kabʼtikon ke ja Jyoba ya koʼ jlekilaltikon yuja kaʼatikon bʼajtan bʼej ja yeʼni.
KOLTANITIKON LAJAN BʼA CAMERÚN
Ja bʼa 1961 jekjitikon bʼa Camerún, tsaʼan kʼanjiki ke oj koltanukon bʼa yajel kujlajuk jun yajkʼachil Naʼits Betel. Jelni jas oj kʼuluk sok yuja cha aji ochkon jastal Olomal bʼa Naʼits Betel, jelni jas oj nebʼe. Ja bʼa 1965 kabʼtikon ke ja Sheila embarazada ay, sok ja smeranili wokolni kabʼtikon ke oj kʼotkotikon nantatal. Pe yajni wantikonxa yijel gusto sbʼaja jawi sok kʼe jchaptikon ke oj kumxukotikon bʼa Canadá, ekʼ jbʼajtikon jun jasunuk bʼa jel yaj kabʼtikon.
Ja Sheila skʼulan abortar. Ja loktori yalakabʼtikon ke ja yal alatsi juni yal kerem. Ama ekʼta mas ja 50 jabʼili, mini xchʼay jkʼujoltikon. Ama jelni triste aytikon, jtsaʼatikon bʼa ti oj kankotikon ja bʼa wantikon koltaneli bʼa jelni xkʼanatikon.
Ja hermanoʼik bʼa Camerún tikʼanxta iji spatike yuja mi xchʼika sbʼaje ja bʼa politika. Mastoni wa x-ipaxi ja it yajni ay votacionik. Ja bʼa 13 bʼa mayo bʼa 1970 ekʼ ja jasa mi xkʼanatikon ajyi: ja Gobyerno stima ja yaʼtele ja testigoʼik bʼa Jyoba. Slutuwe ja tsamal Naʼits Betel kiʼojtikoni, bʼa kechani axi makunuk bʼa joʼe ixaw. Bʼa kechanta jun semana aji elkotikon kibʼanaltikon ja misioneroʼik ja bʼa paisi. Jelni wokol waj bʼa keʼntikon yajelkan ja hermanoʼiki yujni jel xkʼanatikone sok wani xcham jkʼujoltikon ja bʼa jas oj bʼobʼ ekʼ sbʼaje.
Ajyikon wake ixaw ja bʼa Naʼits Betel bʼa Francia, sok masan tiw wani xkʼulan ja janekʼ wa xbʼobʼkuj bʼa yejelyi ja jas wa xmakuniyujile ja hermanoʼik bʼa Camerún. Ja bʼa diciembre ja bʼa jabʼil jaw jekjitikon ja bʼa Naʼits Betel bʼa Nigeria, bʼa kʼeni yil ja aʼtel wa xkʼulaxi ja bʼa Camerún. Ja hermanoʼik bʼa Nigeria gustoxta skʼulanotikone resibir, sok kabʼtikon stsamalil koltanel bʼa jitsan jabʼil ja tiwi.
JTSAʼATIKON JUN JASUNUK JEL WOKOL
Ja bʼa 1973 tʼilani jtsaʼatikon jun jasunuk jel wokol. Ja Sheila ayxani jun tyempo maloʼay. Yajni teytikon bʼa Nueva York bʼa jun asamblea, wan okʼel yalakabʼi: «Mixa xkuchkuj. Jelxa yajtik ayon sok jel maloʼayon». Ayxani mas ja 14 jabʼil wantikon koltanel ja bʼa África Occidental. Ja keʼn jel gustoʼayon yuj yeʼna, pe ja smeranili tʼilani ay jas oj tukbʼestikon. Tsaʼan yajni loʼilanitikon sbʼaja jaw sok yajelyi orasyon ja Jyoba, jtsaʼatikon oj kumxukotikon bʼa Canadá, bʼa ti oj bʼobʼ stalnay sbʼaj mas. Yajelkan ja kasignasyontikon sok ja aʼtel bʼa tyempo tsʼikan wajni jun jasunuk bʼa jel wokol jtsaʼatikon. Jelni yaj kabʼtikon.
Tsaʼan yajni kʼotikon ja bʼa Canadá, jtaʼa jun kaʼtel bʼa jun kamigo bʼa wa xchono karroʼik bʼa jun lugar bʼa norte bʼa Toronto. Jkʼulantikon rentar jun kuarto, jmanatikon jujuntik jasunuk bʼa akʼubʼalxa makunuk sok bʼobʼ ekotikon ja bʼa kuarto bʼa mi kʼe jeltikon. Wani xkʼanatikon oj kitikon jun sakʼanil bʼa mi jel chaʼanyabʼaliluk bʼa wani xmajlaytikon oj cha kʼe jtultikonyi ja aʼtel bʼa tyempo tsʼikan. Chamtoni kabʼtikon, kʼotni bʼa jun tyempo bʼa mi xmajlaytikon.
Kʼe koltanukon jastal voluntaryo ja sábadoʼik bʼa yajel kʼeʼuk jun yajkʼachil Naʼits bʼa Asambleaʼik ja bʼa Norval (Ontario). Yajni ekʼ ja tyempo, kʼanjiki oj kʼe koltanukon jastal Olomal bʼa Stalnajel ja Naʼits bʼa Asambleaʼik. Yuja Sheila mas lekxa ay, kabʼtikon ke ojni bʼobʼ jkʼultikon aseptar ja yajkʼachil asignasyon jaw. Ja yuj, ja bʼa junio bʼa 1974, wajtikon ja bʼa yal kuarto yiʼoj ja Naʼits bʼa Asambleaʼik. Jelni gusto aytikon yuja bʼobʼ kumxukotikon ja bʼa aʼtel bʼa tyempo tsʼikan.
Ja slekili, ja Sheila wani xyabʼ ke masxa lek wa xtaxi. Chabʼ jabʼil tsaʼan, kʼanjiki ke oj koltanukon jastal biajante, sok bʼobʼ jkʼultikon aseptar. Kulataytikon ja kongregasyonik bʼa Manitoba, jun yal lugar bʼa Canadá bʼa jel xnaji sbʼaj yuja jel xkoʼ ja nieve. Pe kabʼtikon «ja syajtanel» ja hermanoʼik ja bʼa kongregasyoniki. Jnebʼatikon ke ja mas tʼilani mini jaʼuk ja bʼa wana yaʼteltajel ja Jyoba, jani ta wana yajelyi ja jas mas leki.
JNEBʼA JUN JASUNUK JEL TʼILAN
Jitsanxa jabʼil wanon aʼtel jastal biajante, yajni ja bʼa 1978 lokjitikon bʼa oj koltanukotikon bʼa Betel bʼa Canadá. Tʼusan tsaʼan, jnebʼa jun jasunuk jel tʼilan sok jel yaj kabʼi. Kʼanjiki ke oj ka ekʼukʼ jun loʼil bʼa jun ora sok snalan bʼa francés bʼa jun reunión jel chaʼanyabʼal bʼa Montreal. Tristeni yabʼjel, mini lajxikuj ke ja jloʼili oj payjukeyuj ja matik teyi, sok jun hermano ja bʼa Departamento maʼ wa skʼela ja xcholjel tʼilani loʼilani jmok. Ja bʼa jutsʼin jaw, mini kila jun jasunuk bʼa kabʼta lek stojol ja wego: ke yajel ekʼ loʼilik mini jbʼajuk keʼna. Pe wani xbʼobʼ kal ke ja jas yalakabʼ ja hermano jaw jelni syajbʼeson. Kabʼ ke mini slaja sbʼaj ja jmodotikoni, sok lajansok wanxani jelxel sok mini wan yaljelkabʼ jun jasunuk lek sbʼaja jloʼili. Ja jas mi lek jkʼulani jani mi jkisa ja srason ja maʼ wan yajelkiʼi sok ja bʼa modoʼal jastal yaʼa.
Jujuntik kʼakʼu tsaʼan, june ja bʼa Olomalik bʼa Naʼits Betel loʼilani jmok. Kala yabʼ ke mi jkisa ja rasoni sok jelni xnaʼa malaya. Tsaʼan, waj kʼanyi perdon ja hermano bʼa yaki rasoni, sok ja yeʼn gustoxta skʼulan aseptar. Ja experiensya jaw sjeʼunejki jun jasunuk bʼa nunka oj chʼay jkʼujol, jun sjejel bʼa chʼin oj kajbʼaj (Prov. 16:18). Jel kaʼunejyi orasyon ja Jyoba sbʼaja jas mi lek jkʼuluneji, sok puesto ayon bʼa ojxa jkis ja rason x-ajikiʼi.
Ayxa mas ja 40 jabʼil wanon koltanel ja bʼa Betel bʼa Canadá, sok masan 1985 ajyelkuj ja tsamal cholal bʼa koltanel ja bʼa Tsome Olomalik bʼa Naʼits Betel. Ja bʼa febrero bʼa 2021, ja kala Sheila chami, sok jelni xnaʼa. Chomajkil jelxani maloʼayon. Pe jelni latsan ayon sok gusto wanon yaʼteltajel ja Jyoba ke mi kaʼunej jbʼaj kuenta jastal ekʼel ja tyempo (Ecl. 5:20, nota). Meran ekʼelni jbʼaj jitsan wokol, pe ja gustoʼil bʼa yaʼteltajel ja Jyoba masni jitsan. Yajel bʼajtan bʼej ja yeʼni sok aʼtel bʼa tyempo tsʼikan bʼa snajtil ja 70 jabʼili jelni yiʼojanki gustoʼil. Wani xkʼanayi ja Jyoba ke spetsanil ja keremtik akʼixuk awaj skʼujole ja yaʼteltajel ja yeʼn, yujni wani xkʼuʼan lek ke kechanta jachuk gusto lek oj ajyuke ja bʼa sakʼanile.
a Ja bʼa La Atalaya bʼa 1 bʼa febrero bʼa 2000 ti xcholo ja sakʼanil ja Marcel Filteau, bʼa wa xyoloman «Jehová es mi refugio y fuerza».
b Masan 1957, ja parte it bʼa África kʼotni jun lugar bʼa yamanyuj ja Gran Bretaña bʼa wa sbʼiʼilan Costa de Oro.
c Ja bʼa La Atalaya bʼa 1 bʼa diciembre bʼa 2000 oja ta ja bʼa wa xcholo ja sakʼanil ja Herbert Jennings, bʼa wa xyoloman «No saben lo que será su vida mañana».
d Ja bʼa tyempo jaw, ja Nathan Knorr yeʼn wa stojo ja kaʼteltiki.