«OJXA bʼobʼ wajuk ja autobusi, ¡pe ja chino miyuk!». Jani jaw ja jas kʼot yabʼ ja Alexandra ja bʼa yoj autobusi yajni wan majlanel oj skʼuts-e ja prontera bʼa ochel bʼa pilan país bʼa Sudamérica. Yajni koʼ bʼa skʼeljel ja jas wan ekʼeli, yila jun kerem bʼa kʼumal chino, bʼa wokol wa x-elyuj ja kastiya, bʼa wan xcholjelyabʼ ja policía ja wokol ekʼel sbʼaji. Ja Alexandra wan koltanel bʼa jun kongregasyon bʼa kʼumal chino bʼa taʼumantiʼik bʼa Jyoba, ja yuj skʼapa sbʼaj sutjel ja jas wan yaljel ja winiki.

Ja winiki yala ayni yiʼoj permiso bʼa ajyel ja bʼa paisi, pe elkʼaji ja sjuʼuniki sok ja stakʼini. Ja bʼajtani, ja policía mi jel skʼuʼanyi ja winiki sok ekʼ spensar ti chʼikan ja Alexandra ja bʼa negosyo bʼa xchonjel ixuk winiki. Pe tsaʼan ja policía skʼuʼanyi ja jas yala, anima ja winiki tʼilan stupu jun multa yuja mey yiʼoj ja juʼunik wa xmakuniʼi. Ja Alexandra skʼapa sbʼaj yajelyi majan 20 dólar. Ja winiki jelni yayi tsʼakatal ja ixuki sok yalayabʼ ojni ya kumxukyi ja takʼini sok mas. Ja Alexandra xcholoyabʼ mini wanuk smajlajel oj tupjuk yuja jas skʼulani sok gustoʼay yuja bʼobʼyuj skoltajeli, pes jani stojola. Cha yayi jujuntik juʼunik bʼa Biblia sok sloko bʼa oj spaklay ja Biblia soka Taʼumantiʼiki.

Jelni xnikwani yabʼjel loʼilik jastal it bʼa wa xjexi lekilkʼujolal sbʼaja matik mi xnaʼatik sbʼaji. Ja it wa sjeʼa yujni jachukotik ja ixuk winiki ama ay jrelijyontik ma miyuk bʼa skʼulajel jastal skʼulan ja Alexandra. Pe lek weʼnukxtabʼi, ¿pwesto maʼ aya bʼa oja kʼuluk junxta? Jelni tʼilan ja sjobʼjel it, pes ja Jesús yala: «Mas ni jel lec huax yila ja maʼ huax yaa que yuj ja maʼ huas scʼulan recibiri» (Hechos 20:35). Chomajkil, skʼulajel jastik lek bʼa tuk wani xya ajyukotik lek jastal kʼotel snajel ja ciencia. La kiltik jujuntik.

Ja jas ilxeli wa sjeʼa ja sjejel lekilkʼujolal soka ajyel gustoʼili junxtani wajuma. Ja jekabʼanum Pablo stsʼijbʼan ja «Diosi huas scʼana oj caatic ja jlimosnatiqui, pero soc spetzanil ja jcʼujoltic». Ja yeʼn jani wan yaljel sbʼaja nebʼumanik bʼa Kristo yaʼawe takʼin bʼa skoltajel ja tuk smoj-aljeliki bʼa wan ekʼel sbʼaje wokol (2 Corintios 8:4; 9:7). Ja Pablo mi wan yaljel kechan wa xyaʼawe ja yajni gustoʼayeʼi, wa stojolan jani gustoʼaye yuja wa xyaʼaweʼi.

Janiʼa, jun spaklajel wa xyala ja sjejel lekilkʼujolal «wa xya kʼe aʼtijuk jun parte ja bʼa jchijnakʼtik bʼa yamanyuj yabʼjel ja stsamalili, jastal lek yiljel jbʼajtik soka tuki soka jipjelkʼujolali, ja jaw wa xya likikuk ja jsakʼaniltiki». Pilan spaklajel wa xcholo ja «matik wa xyaʼaweyi takʼin ja tuki masni gusto wa x-ajyiye yuja matik yeʼnta wa xchʼakaweʼi».

¿Ay maʼ bʼa jun ekʼele apensaraʼunej mi jel la koltani yuja jastal wala taxi? Kibʼanaltik wani xbʼobʼ kabʼtik ja gustoʼil bʼa yajel «soc spetzanil ja jcʼujoltic». Mi yajnaluk jel niwan ja jas oj katiki ta wa xkʼulantik sok jun lekil jkʼujoltik. Jun Taʼumantiʼ ixuk yaʼa jun donasyon sbʼaja  matik wa stsʼijbʼane ja rebista it sok stsʼijbʼan jujuntik yaljel bʼa wa xyala jachuk: «Spetsanil ja jabʼilik it kechan kaʼunej tʼusan yal takʼin ja bʼa Naʼits bʼa Tsomjeli». Sok cha yala: «Ja Jyoba yaʼunej kumxuki masto yuja janekʼ kaʼuneji. [...] Tsʼakatal yuja waxa wiʼajexkan ja jas wa xkaʼa; jel lek wa xya ajyukon».

Pe sjejel lekilkʼujolal mi kechanta wa stojolan yajel takʼin; ay jitsan modoʼik bʼa sjejel.

Ja Biblia wa xyala ta june lek ja smodo, wani xyila slekilal, pe ta june mi lekuk, yeʼntani cha wa sjomo sbʼaj (Proverbios 11:17). Ja ixuk winik matik leki wani sjeʼawe lekilkʼujolal sok pwestoxta aye bʼa yajel ja styempoʼe, ja yipe sok tuk jastik junuk. Ja tikʼe sakʼanil it jel xkoltani bʼa tuktukil modo, june ja bʼa mas chaʼanyabʼalili jani mini jel la kotik chamel.

Jujuntik jastik paklubʼal wa sjeʼa ja matik wa skoltay ja tuki masni mi xkoye chamel sok mas lek xyabʼ aye. Ja it merani lek sbʼaja matik ayiʼoje jun tsatsal chamel jastal ja esclerosis múltiple ma ja sida. Cha wa sjeʼa ja matik wane yajelkan yujel trago sok wa skoltaye ja tuki, wa xkoltajiye bʼa mi jel triste oj ajyuke sok bʼa mi oj kumxuke yujel.

¿Jas yuj wa x-ekʼ ja it? Wa xkʼuʼaxi ja «snajel syajal, ja sjejel lekilkʼujolal soka jaman kʼujolali wa xkoltani bʼa mok ajyuk jpensartik bʼa mi lekuk». Skoltajel ja tuk wani xya tsʼujuk ja chamkʼujoliki sok ja jpresiontiki. Chomajkil, ja matik kanel bigudo mas wego wa xyaʼawe kulan yajni wa skoltaye ja tuki.

Wani xkʼuʼantik lek sjejel lekilkʼujolal wa xya ajyukotik lek.

Ja Jesús yalayabʼ ja snebʼumaniki: «Ay cʼa jas ahuiojex, aahuic yi ja hua mojexi. Oj ni cho aajuc ahuilex mas ja huenlexa. Ja jastal huaxa huaa yi ja hua mojexi, jach ni oj cho ya cumxuc ahuilexa» (Lucas 6:38). Yajni wa xjeʼa lekil jkʼujoltik, bʼobʼta ojni yaʼekitik tsʼakatal ja ixuk winiki sok oj cha skʼuluke junxta. Janiʼa, ja lekil modoʼal it wa xya jkoltay jbʼajtik sok lek wa xya kil jbʼajtik.

Jujuntik jastik paklubʼal wa sjeʼa sbʼaja jastal yiljel jbʼajtik soka tuki wa xyala: «Ja matik kʼajyele wa skoltaye ja tuki wa xnikwani bʼa oj skʼuluke junxta ja tuki». Jachukniʼa, «kechanta skʼumajel sbʼaja skoltajel ja tuk, wa snika ja ixuk winik bʼa oj sjeʼ lekil skʼujole». Ja yuj, jun jas paklubʼal wa xyala: «Jujune ja bʼa keʼntiki wani xbʼobʼ jniktik jitsan ixuk winik bʼa oj skʼuluke junxta ama wa xnaʼatik sbʼaj ma miyuk». Wa xkʼan kaltik, yajni wa xkʼulantik jun jasunuk ama yal chʼin sbʼaja tuki, ja jaw wa xbʼobʼ snijkes ja ixuk winik bʼa jun komon bʼa oj snoch-e skʼulajel. ¿Mi maʼ xyawi gusto ajyel bʼa jun lugar jastal it? Chikani lek yajni ay jitsan ixuk winik wa sjeʼawe lekil skʼujole, kibʼanaltik wani xbʼobʼ katik el slekilal.

Jun sjejel sbʼaja slekilal wa xyiʼajan ja sjejel lekilkʼujolali jani ja jas ekʼ ja bʼa chonabʼ Florida  (Estados Unidos). Yajni ekʼ jun tsatsal ikʼ jaʼ, jun tsome taʼumantiʼ bʼa Jyoba wajye koltanel. Yajni wane majlanel oj kʼotuk ja jastik oj makunuk bʼa stojbʼesel jun naʼits, ja matik wajele koltaneli yilawe mokʼel ay ja stsʼakabʼ snaj jun besyno sok skʼapa sbʼaje stojbʼesel. Tsaʼan, ja besyno jaw sjeka jun karta ja bʼa mero yechalil wa xkʼelxi ja yaʼtele ja taʼumantiʼik bʼa Jyoba. Stsʼijbʼan: «Tolabida oj kawilex tsʼakatal. Nake ixuk winikex bʼa jel lek jawa modoʼexi». Sok nikji bʼa oj yaʼ sok spetsanil skʼujol jitsan takʼin yuja niwan aʼtel wa skʼulan ja taʼumantiʼik bʼa Jyoba.

Jun spaklajel jel chamyabʼjel bʼa ciencia yala: «Man wa xpojki ja ixuk winiki ayxani yiʼoj ja skʼanjel bʼa skoltajel ja tuki», cha yala sbʼaja yal untiki «wa sjeʼawe jun smodoʼe bʼa wa skʼanawe koltanel bʼajtanto yuj oj snebʼ-e kʼumal». Soka jas wa xyala ja Biblia, yujni jach kʼulubʼalotik «jastal splanta Dyos», wa xkʼan kaltik, ay kiʼojtik ja tsamalik smodo ja Dyosi (Génesis 1:27).

Ja sjejel lekilkʼujolal jani june ja bʼa jastik tsamalik smodo yiʼoj ja jKʼulumantiki, ja Jyoba Dyos. Yeʼnani yaʼunejkitik ja jsakʼaniltiki sok yibʼanal ja jastik wa xmakunikujtik bʼa gusto oj ajyukotik (Hechos 14:17; 17:26-28). Ja Biblia wa skoltayotik bʼa oj jnatik sbʼaj ja jTatik tey bʼa satkʼinali soka jastik wa skʼana oj skʼuluk bʼa keʼntiki. Chomajkil wa sjeʼakitik ja jas yaʼunej bʼa oj bʼobʼ ajyukotik sakʼan gusto ja bʼa tyempo jakumi * (1 Juan 4:9, 10). Yuja Dyos yeʼnani ja maʼ ya kujlajuk ja lekilkʼujolal sok skʼulanotik jastal yeʼna, ja yuj yajni wa xjeʼatik lekilkʼujolal jastal yeʼn wani xkilatik slekilal sok wa skoltayotik bʼa lek ayil-otik (Hebreos 13:16).

¿Jastalxa waj ja sakʼanil ja Alexandra, ja maʼ jtaʼatik tiʼal ja bʼa skʼeʼulabʼil ja artikulo it? Pilan pasajero yalayabʼ mini oj ajuk kumxukyi ja stakʼini. Pe ja winik maʼ skoltay ja Alexandra skʼuman jujuntik yamigoʼik bʼa tini ay ja snaje ja bʼa oj kʼotuk ja autobusi, jachuk ya kumxukyi ja 20 dólari. Chomajkil, ja winiki skʼuʼan ja jas aljiyabʼ yuja Alexandra sok kʼe spaklay ja Biblia. Oxe ixaw tsaʼan, ja Alexandra jel yiʼaj gusto yiljel yajkʼachil ekʼele ja winiki, ja ekʼele it tixa bʼa jun niwan tsomjelal bʼa kʼumal chino bʼa taʼumantiʼik bʼa Jyoba bʼa Perú. Yuja wa skʼana oj yayi tsʼakatal ja janekʼ koltajiʼi, sloko ja Alexandra sok ja matik wajel sok ja bʼa tsomjelali bʼa oj wajuke waʼel bʼa srestauran ja winiki.

Sjejel lekilkʼujolal sok skoltajel ja tuki wani xya ajyukotik gusto. Sok mastoni ja ta bʼa ekʼele jaw wa xjeʼatik sbʼaja ja Jyoba, ja Dyos mas jel lek ja skʼujoli bʼa yibʼanal ja jastik ayi (Santiago 1:17). ¿Jaxa weʼn? ¿Wana maʼ yiljel slekilal yuja waxa jeʼa lekil akʼujoli?