• «Wa xkabʼ lajansok ja jtatam tikʼanxta wa xchʼaykʼujolanon».

• «Wa xkabʼ mixa la makuniyon, kistalon sok mixa chaʼanyabʼalukon».

• «Jtuchʼil wanon yijel wokol. Mini maʼ xbʼobʼ kalyabʼ ja jas wan ekʼeli».

• «Kʼot jpensaraʼuk ke ja Jyoba mixa xcham skʼujol bʼa keʼna».

Ja komentarioʼik it wa xchiktes lek janekʼto wa xyiʼaj wokol jun ixuk yajni ja statam wa skʼela ixuk winik bʼasane. Sok ta nakʼul wan skʼulajeljani, bʼobʼta bʼa jitsan ixawik ma jabʼilik, ja yeʼn bʼobʼta oj yabʼ mixa oj bʼobʼ sjip skʼujol bʼa yeʼna. Jun ixuk yala: «Junta chʼaykʼujol, lajansok mixa xnaʼa sbʼaj ja jtatami. Wani xjobʼo jbʼaj ta ay jas mas wan snakʼjelki».

¿Wan maʼ skʼela jawa tatam ixuk winik bʼasane? a Ja artikulo it chapjini bʼa hermanaʼik jastal weʼna. Ojni paklaxuk jujuntik rasonik bʼa Biblia bʼa oj yawi kulana kʼujol, oj xchiktes ke teya wiʼoj ja skoltanel ja Jyoba sok ojni skoltaya ja bʼa jastal aya xa wabʼ sok ja bʼa jastal waxa wilabʼajsok. b

Ama mini xbʼobʼa kom spetsanil ja jas wa skʼulan jawa tatam, pe ayni jas oj bʼobʼa kʼuluk bʼa oj ajyukawuj lamanil. Ja il ojni yawi jujuntik rason.

Moka wabʼ weʼn wa mul. Bʼobʼta jun ixuk oj yabʼ yeʼnani smul yuja wa skʼela ixuk winik bʼasane ja statami. Jun sjejel, ja Alice c wani spensaraʼan yeʼnani smul sok wa sjobʼo sbʼaj: «¿Jas yuj ja jtatam mas wa xyiʼaj gusto skʼeljel tuk ixuke ke yuja keʼni?». Sok ja Daniela wa xcholo: «Jelni xya kʼe jkoraja yuja mi xyaʼakan skʼeljel ixuk winik bʼasane. Jelni ya tajkukon sok wa xkabʼ keʼntani wanon xchʼayjel ja jnupanel yuja jmodo».

Ta junxtatik jach aya xa wabʼi, ajuluka kʼujol ja Jyoba mini weʼna muluk wa xyila yuja jas wan skʼulajel jawa tatam. Ja Santiago 1:14 wa xyala: «Kada jujune wa x-aji och probar yajni wa xpayjiyuj sok wa xmonjiyuj ja jas wa xkʼankʼuniyuji» (Rom. 14:12; Filip. 2:12). Ja yuj ja Jyoba mini weʼn wa xya muluk. Jaʼuktoma, jelni chaʼanyabʼal xyila yuja toj aya (2 Crón. 16:9).

 Yuja wa tatam wa xkʼela ixuk winik bʼasane mini wa stojolan ke yuj weʼna mul jastal ixuka. Yabʼjel stojol ja it jelni oj skoltaya. Ja matik jel chapan wa xyalawe ke ja skʼeljel ixuk winik bʼasane wani xya ajyuk kʼankʼunelik bʼa stajela bʼajsok june bʼa mini jun ixuk wa xbʼobʼ lajxukyuj.

Mok jel chamuka kʼujol. Ja Catherine wa xyala ke kʼakʼu akwal wa spensaraʼan sbʼaja wokol yiʼoj ja statam yuja wa skʼela ixuk winik bʼasane. Mini xyaʼakan spensarajel. Ja Frances wa xcholo: «Yajni mi xnaʼa bʼay ekʼ ja jtatami jelni xyaki chamkʼujol. Snajtil kʼakʼu jach wala ajyiyon». Tuk cheʼumalik wa xyalawe ke jelni xkʼixwiye ja yajni teyesok tuk hermanoʼik ma hermanaʼik bʼa bʼobʼta wa snaʼawe ja wokol yiʼoj ja statame. Sok tuk wa xyalawe ke jelni stuchʼil ay xyabʼye yujni wa spensarane ke mi maʼ xyabʼ stojol ja jas wan ekʼel sbʼaje.

Mini ay smaloʼil yuja jach waxa wabʼ aya, pe ta mixa waʼakan spensarajel kechantani oj ipaxuk mas ja chamkʼujola wiʼoj. Masni lek awajuka kʼujol ja bʼa jastal waxa wilabʼajsok ja Jyoba, yujni ja jaw oj yawi awip bʼa mi oj eluka gana (Sal. 62:2; Efes. 6:10).

¿Jastal oj bʼobʼ skoltaya ja skʼumajel ja Biblia sok ja spensarajel? Ja bʼa slamiki ayiʼoj loʼilik bʼa ixuke bʼa ekʼ sbʼaje wokolik sok maxa lek ajyiye yajni yalawe yabʼ ja Jyoba. Ama ja yeʼn mi tolabida stojbʼes ja swokole, pe yayile lamanil. Pensaraʼan ja jas ekʼ sbʼaj ja Ana bʼa «jeltoni chamkʼujol ay». Ja yeʼn «albʼi lek yayi orasyon ja Jyoba», sok ajyiyuj lamanil ama mitoni snaʼa jasa oj ekʼ sbʼaj (1 Sam. 1:10, 12, 18; 2 Cor. 1:3, 4).

Kʼanayi akoltajel ja ansyanoʼik ja bʼa kongregasyon. Ja yeʼnle ojni kʼotuke «jastal jun koltanel sbʼaja ikʼi, jun koltanel sbʼaja tsatsal ikʼ jaʼ» (Is. 32:2). Bʼobʼta oj yal-e awabʼ bʼa jun hermana oj stsatsankʼujoluka sok bʼa oj loʼilanansok jaman lek (Prov. 17:17).

Bʼobʼta waxa jobʼo abʼaj ta ay jas oj bʼobʼa kʼuluk bʼa skoltajel jawa tatam bʼa skʼulajel ganar ja skʼeljel ixuk winik bʼasane. Bʼobʼta ayni jas oj bʼobʼa kʼuluk. Ja Biblia wa xchiktes ke yajni oja tojbʼes jun wokol ma bʼa oja kʼuluk ganar jun kontraʼal, «mas lek ja chawane yuja juneʼi» (Ecl. 4:9-12). Ayni estudioʼik bʼa wa xchiktes ke masni pasil skʼulajel ganar ja skʼeljel ixuk winik bʼasane sok ja oj cha jipakʼujol ja bʼa wa nupanel yajni ja tatamal sok ja cheʼumal lajan wa x-aʼtijiye bʼa oj lajxukyujile.

 Jun jasunuk tʼilan oja wa tʼabʼana kʼujol jani ta jawa tatam meran wa skʼana oj yakan ja skʼeljel ixuk winik bʼasane sok puesto ay bʼa oj skʼul luchar bʼa oj lajxukyuj. ¿Wan maʼ xa naʼa ta spatatayi skʼujol ja Jyoba bʼa oj ajukyi yip sok ta sleʼata skoltajel soka ansyanoʼik? (2 Cor. 4:7; Sant. 5:14, 15). ¿Ayma jas skʼulanta jawa tatam bʼa mixa oj skʼele? Jun sjejel, ¿yatamayi stikʼanil ja yajel makunuk ja aparatoʼik sok wan maʼ stalnay sbʼajsok ja bʼa jastik oj cha ijuk och skʼeljeli? (Prov. 27:12). ¿Puesto maʼ ay bʼa oj yiʼ jawa koltanel sok oj loʼilanuka mok jaman lek? Ta jachuk, bʼobʼta ojni bʼobʼa koltay.

Pe ¿jastal? Ila ja jas wa skʼulan ja Felicia. Ja yeʼn jani nupanelsok ja Ethan, bʼa jel kʼajyi skʼeljel ixuk winik bʼasane ja yajni chʼinto. Ja Felicia wani skʼulan ja janekʼ wa xbʼobʼyuj bʼa jachuk ja yeʼn mas pasil oj kʼanjukyi skoltanel kada ekʼele yajni wa xpayjiyuj bʼa oj cha skʼel ixuk winik bʼasane. Ja Ethan wa xcholo: «Wani xbʼobʼ loʼilanukonsok jaman lek ja jcheʼum sok mi jas xnakʼayi. Ja yeʼn yajxtani wa xyilawon. Wani skoltayon bʼa oj kayi stikʼanil ja jas oj cha bʼobʼ ya jkʼeli, sok tikʼanxta wa sjobʼoki jastal wajumon. Cha wani skoltayon sbʼaja jastal yajel makunuk ja internet». Ama ja Felicia yajto xyabʼ yajni wa spensaran ke ja statam wanto xpayjiyuj ja skʼeljel ixuk winik bʼasane, pe ja yeʼn wa xyala: «Ama jelto tajkelon sok yaj ayon xkabʼi, wani xnaʼa ke ja jaw mini xkoltajiyuj bʼa oj yakan ja skʼeljel ixuk winik bʼasane. Ja yuj, bʼajtan wala loʼilanitikon sbʼaja jas wa x-ekʼ sbʼaj ja yeʼn sok tsaʼan ja bʼa jaw wanxani xbʼobʼ waj jkʼujoltikon ja jastal yajel lamxuk ja syajal kiʼoj».

Loʼilanel jachuk wani xkoltaji ja tatamal bʼa mixa oj skʼel ixuk winik bʼasane. Pe cha wani xkoltaji ja cheʼumal bʼa oj cha bʼobʼ sjip skʼujol bʼa yeʼna. Yajni jun winik mi snakʼayi ja xcheʼum ja jastik wa x-aji koʼ luʼum, jasa wan skʼulajel maʼ bʼay ekʼa, ja dudaʼik wani xchʼayi.

¿Wan maʼ xa kʼuʼan ay jas oj bʼobʼa kʼuluk junxtatik bʼa oja koltay jawa tatami? Ta awila ay jas oj bʼobʼa kʼuluk, jun modo jel lek jani oja kʼumukex sok oja paklayex lajan ja artikulo it. ¿Jastik skʼelsat oj bʼobʼ ya ajyuk jawa tatami? Jani yajelkan skʼeljel ja ixuk winik bʼasane sok bʼa oj cha yabʼ waxa jipa akʼujol. Jaʼuktoma oj tajkuk yuja weʼn waxa kʼana oja taʼ tiʼal sbʼaja tema it, tʼilani oj skʼujoluk bʼa oj yabʼ stojol jastal wa xyixtalana ja weʼn ja wokol it. ¿Jaxa weʼni? ¿Jastik kʼelsat tʼilan oj wa ajyuk? Jani skoltajel ja bʼa jas wan skʼulajelsok luchar sok yajelkan bʼa oj cha jipakʼujol abʼajex. Jelni tʼilan ke wa chawanilex paklayik ja jas wa x-iji och ja tuk bʼa skʼeljel ixuk winik bʼasane sok ja jas wa xbʼobʼ kʼulaxuk bʼa skʼulajel ganar. d

 Ta waxa wabʼ wokol oja wabʼyex oj loʼilananik sbʼaja tema it jach mi oj tajkanik, pensaraʼanik bʼa ti oj ajyuka mokex jun ansyano bʼa jun tyempo sok yeʼn oj stoj och ja loʼili. Ja bʼa ekʼele jaw, leʼawik jun ansyano bʼa waxa jipa akʼujolex achawanilex. Aʼa tʼabʼana kʼujol ke ama jawa tatam xyaʼakan skʼeljel ixuk winik bʼasane, bʼobʼta ojni yiʼawuj jitsan tyempo bʼa oj cha bʼobʼa jipakʼujol bʼa yeʼna. Mok eluka gana. Leʼa modo yiljel ja jastal wan tojbʼel och ja jastal waxa wilabʼajex. Mok chʼayukawuj ja smajlajel ke soka spiljel tyempo sok ja ajyel pasensya, jawa nupaneli ojni cha bʼobʼ ajyuk yij jastalni ajyi (Ecl. 7:8; 1 Cor. 13:4).

Ta aji koʼ luʼum jawa tatami, ¿wan maʼ stojolan ke mini tʼun snaʼa malaya ma nunka oj skʼul ganar? Miniʼa. Mas ta jelxa wokol xyabʼ yajelkani, bʼobʼta ojni skʼulsok luchar ja jaw snajtil ja bʼa sakʼanil. Ojtoni cha ajuk koʼ luʼum ama yatanikan bʼa jitsan jabʼil. Bʼa mixa oj cha ekʼuk ja jaw, ja yeʼn tʼilani oj yayi mas stikʼanil sok jachni oj skʼul oche ama lajansok yatakani (Prov. 28:14; Mat. 5:29; 1 Cor. 10:12). Tʼilani oj stukbʼes ‹ja jastal wa spensaraʼan› sok snebʼjel yilkʼujolajel «ja jas malo»; bʼa ti chʼikan ja skʼeljel ixuk winik bʼasane sok skʼulajel chikan jas kux jastal ja yixtalajel ja swinkil june (Efes. 4:23; Sal. 97:10; Rom. 12:9). ¿Puesto maʼ ay bʼa oj skʼuluk yibʼanal ja it? Ta jachuk, aytoni smajlajel. e

¿Jaxa ta mi jas skʼana oj skʼuluk jawa tatam bʼa oj yakan skʼeljel? Ta jachuk, bʼobʼta ja weʼn tikʼanxtani oj ochuka tristeʼil sok oja wabʼ xchʼaykʼujolanuneja sok jel oj tajkan. Choloyabʼ ja Jyoba spetsanil ja jas wa xchama kʼujol, sok ja jaw ojni skoltaya bʼa oj ajyukawuj lamanil (1 Ped. 5:7). Moka wakan skʼulajel estudiar, yajelyi orasyon sok spensarajel bʼa oj mojxan mas soka Jyoba, sok ojni awil ke ja yeʼn oj mojxuka mok mas. «Ja Jyoba mojan aysok ja matik jel triste ay skʼujoli» sok wa skʼana oj cha ya gustoʼaxuke (Sal. 34:18). Kʼujolan ja janekʼ wa xbʼobʼawuj bʼa kʼotel jun lekil snochuman Kristo, leʼa ja skoltanel ja ansyanoʼik sok mok chʼayukawuj ja smajlajel ke ja bʼa tyempo jakum jawa tatami oj skʼan oj stukbʼes sbʼaj (Rom. 2:4; 2 Ped. 3:9).