1. ¿Jastal wa xkatik ekʼ tyempo soka Jyoba?

¿ANKE jpetsaniltik jelni xkʼulantik gusto yajel ekʼ tyempo soka matik jel xkʼanatiki? Jun sjejel, sbʼaja matik nupanelxa mini ay tuk jasunuk ke yuj ajyelsok ja snupeʼi. Ja keremtik akʼixuk jelni skʼanawe ajyel soka yamigoʼe. Sok ja keʼntiki jelni xyakitik gusto ajyel soka kermanotik jumasaʼ. Pe wani xkʼuʼantik lek ke ja jas mas wa xkʼulantik gusto ajyelsoki jani soka kala Dyostiki. ¿Jastal wa xkʼulantik? Yajelyi orasyon, skʼumajel ja Yabʼali sok spensarajel ja bʼa jas wa skʼana sok ja bʼa tsamalik smodo. ¡Janekʼto chaʼanyabʼal wa xkilatik yajel ekʼ tyempo soka Jyoba! (Sal. 139:17).

2. ¿Jas yuj mi tolabida pasiluk yajel ekʼ tyempo soka Jyoba?

² Ama wani xkʼanatik yajel ekʼ tyempo soka Jyoba, mini tolabida pasiluk skʼulajel. Jelni latsan ayotik sok bʼobʼta wokolni wa xkabʼtik yajel el tyempo sbʼaja kaʼteltik bʼa Dyosi. Ja aʼteli, ja pamilya soka tuk cholalik jelni latsan xya ajyukotik ja bʼa jtyempotik sok lajansok mini xkan jtyempotik bʼa yajelyi orasyon, bʼa spaklajel ma spensarajel.

3. ¿Jasunuk xiwela sbʼaj tʼilan oj kaʼ jkuidadotik?

³ Pe ayni jasunuk jel xiwela sbʼaj sok jelni tʼilan oj kaʼ lek jkuidadotik. Ayni jastik junuk bʼa mini ay smaloʼil, pe mixani xbʼobʼ yakan jtyempotik bʼa mojxel mas soka Jyoba.  Jun sjejel, jelni lek xkabʼtik ja jijlel tʼusani sok yajel ekʼ jun rato gusto. Pe ta mi xnaʼatik stikʼanil, ojni kʼotuk ja sjutsʼinil bʼa mixani oj kankujtik tyempo sbʼaja jastik bʼa Dyosi. Jelni tʼilan oj katik ajyuk stikʼanil ja yajel ekʼ gusto bʼa jachuk mi oj jelxukotik (Prov. 25:27; 1 Tim. 4:8).

4. ¿Jasa oj kiltik ja bʼa artikulo it?

⁴ Ja bʼa artikulo it, oj jpaklaytik jas yuj jel tʼilan oj kiltik ja jastik mas tʼilani. Cha oj jpaklaytik jastal oj katik el slekilal ja tyempo wa xkatik ekʼ soka Jyoba sok jastik slekilal oj katik eluk.

5. ¿Jastal oj koltajuke yuja Efesios 5:15-17 ja keremtik akʼixuk bʼa oj stsaʼe ja lekil bʼej ja bʼa sakʼanili?

⁵La jtsatik ja lekil bʼej ja bʼa jsakʼaniltiki. Ja it jelni x-aji cham skʼujole jitsan keremtik akʼixuk. Pe bʼobʼta jujuntik maestroʼik sok pamilyaʼik bʼa mi Testigoʼuke oj yale ke a-skʼuluke estudiar sok a-sleʼe jun yaʼtele chaʼanyabʼal ja bʼa luʼumkʼinal it. Pe bʼobʼta ja jas oja tsaʼexi ojni sjap yibʼanal jawa tyempoʼex. Pe bʼobʼta jawa nantatex sok ja hermanoʼik bʼa kongregasyon oj stsatsankʼujolukex yajelyi jawa sakʼanilex ja Jyoba. ¿Jasa oj koltajukyuj ja kerem bʼa wa syajtay ja Jyoba bʼa oj stsaʼ lek? Oj bʼobʼa kʼumuk ja Efesios 5:15-17 (kʼuman). Yajni apensaraʼanta ja jas wa xyala, ojni bʼobʼa jobʼa bʼaj: «¿Jasunkiluk ‹wa skʼana ja Jyoba› bʼa keʼna? ¿Lek maʼ oj yil ja jas oj jtsaʼi? ¿Jas bʼejil oj skoltayon bʼa mas oj kaʼ el slekilal ja tyempo?». La kaʼ juljkʼujoltik ke «jel malo ja kʼakʼujiki» sok ja luʼumkʼinal it bʼa yeʼn wan yajel mandar ja Satanás ojxtani chʼay snajel. Ja mas leki jani yajel makunuk ja jsakʼaniltik bʼa jun modo oj ya gustoʼaxuk ja Jyoba.

6. ¿Jasa stsaʼa ja María, sok jas yuj jelni lek ja jas stsaʼa?

⁶La kiltik lek ja jas tʼilani. Bʼa yajel el lek slekilal ja tyempo, ayni tʼilan oj jtsatik bʼa chabʼ jasunuk, ama naka mey smaloʼil. Jani jaw ja jas ekʼ yajni ja Jesús waj yulatay ja María sok ja Marta. Yuja jel jaman skʼujol ja Marta sok jel gusto ay yuja tey bʼa snaj ja Jesús, ja yuj och xchap jun niwan waʼelal. Pe ja yermana, ja María, ya el slekilal bʼa oj kulanuk mojan bʼa Jesús sok smaklajel ja jas wa xkʼan sjeʼi. Ja Marta mini jas malo skʼulan, pe ja Jesús yala ke ja «María jaʼ stsaʼa ja bʼa mas leki» (Luc. 10:38-42). Bʼobʼta ja María chʼayni skʼujol ja jas yabʼ ja ekʼele jaw, pe seguro lek mini nunka chʼay skʼujol ja jas snebʼa bʼa Jesús. Chikani lek ke ja María jelni chaʼan yabʼal yila ja tyempo ajyisok ja Jesús, jaxa keʼntiki jelni chaʼanyabʼal xkilatik ja tyempo wala ajyitik soka Jyoba. ¿Jastal oj bʼobʼ katik makunuk lek ja tyempo jaw?

7. ¿Jas yuj jel tʼilan yajelyi orasyon, spaklajel sok spensarajel?

⁷La ka juljkʼujoltik ja yajelyi orasyon, spaklajel sok spensarajel kʼotelni parte ja bʼa yaʼteltajel ja Dyos. Yajni wa xkatikyi orasyon, wantikni loʼil soka kala Tatik bʼa satkʼinal, bʼa jel syajtayotik (Sal. 5:7). Yajni wa xpaklaytik ja Biblia, wantikni stajel «ja snajel bʼa Dyos», ja maʼ jel bibo juntiro bʼa sutanal ja luʼumi (Prov. 2:1-5). Sok yajni wa xkan jpensaraʼuktik, wantikni spensarajel ja bʼa tsamalik smodo ja Jyoba, sok sbʼaja jastik tsamal wa skʼana bʼa keʼntik sok sbʼa yibʼanal ja kristyano. ¿Ay maʼ jun modo bʼa masto lek yajel ekʼuk ja tyempo? Pe ja tyempo kiʼojtiki  aytani stikʼanil, ¿jasa oj skoltayotik bʼa yajel makunuk lek?

8. ¿Jas lekil sjejel yakitik ja Jesús ja yajni waj bʼa desierto?

⁸Ta wa xbʼobʼi, la jletik jun lugar bʼa chʼabʼan. La jpensaraʼuktik jastal skʼulan ja Jesús. Yajni kʼe stul ja yaʼtel ja bʼa Luʼumi, ja yeʼn ti ajyi 40 kʼakʼu bʼa desierto (Luc. 4:1, 2). Ja tiw bʼobʼ yayi orasyon sok spensarajel ja jas wa skʼana ja sTat bʼa yeʼna. Seguro ja jaw, chapjiniyuj sbʼaja prebaʼik ojxta yiʼi. ¿Jasa wa xnebʼatik ja bʼa sjejel yaʼa? Ta niwan ja jpamilyatiki, bʼobʼta mini pasiluk stajel jun lugar bʼa chʼabʼan ja bʼa yoj jnajtiki. Ta jachkʼa wan ekʼel jbʼajtik, ¿oj maʼ bʼobʼ jkʼultik probar elel juera? Jani jaw ja jas wa skʼulan ja Julie yajni wa skʼana oj ya ekʼ tyempo soka Jyoba yajelyi orasyon. Ja yeʼn soka statami teye bʼa jun yal kuarto bʼa Francia, ja yuj mini pasiluk xyabʼ oj ajyuk stuchʼil sok mi oj jomjuk yolom. Wa xyala: «Kada kʼakʼu wa xwaj kayi jun jbuelta bʼa parke. Ja tiw wa xbʼobʼ ajyukon jtuchʼil, mas wa xbʼobʼ waj jkʼujol sok gusto lek loʼilanel soka Jyoba».

9. Ama ja Jesús waj jun winik jel latsan ajyi, ¿jastal sjeʼa chaʼanyabʼal wa xyila ja jastal yila sbʼaj soka Jyoba?

⁹ Ja Jesús wajni jun winik jel latsan ajyi. Chikan bʼa wa xwaj ekʼa, tolabida ajyisok jitsan kristyano bʼa wa skʼanawe oj ajukyile tyempo sok oj maklajuke. Ja Biblia wa xyala ke bʼa jun ekʼele, «spetsanil ja kristyano bʼa chonabʼi ti tsomane bʼa stiʼ spuertaʼil ja naʼitsi» bʼa oj yile. Ama jachuk, spilani tyempo bʼa oj stalnay ja jastal wa xyila sbʼaj soka Jyoba. Bʼajtanto oj sakbʼuk, waj bʼa jun chʼabʼan lugar bʼa yajel ekʼ tyempo soka sTati (Mar. 1:32-35).

10, 11. Jastalni wa xyala ja Mateo 26:40, 41, ¿jas rason yayi ja snebʼumanik ja Jesús ja bʼa jardín bʼa Getsemaní, pe jasa ekʼi?

¹⁰ Ja tsaʼanxta akwal ajyi sakʼan ja bʼa Luʼumi, yajni ojxta chʼakuk ja yaʼteli, ja Jesús cha sleʼani jun chʼabʼan lugar bʼa oj bʼobʼ yayi orasyon sok bʼa oj spensaraʼuk: ja jardín bʼa Getsemaní (Mat. 26:36). Sok jani waj ja styempoʼil bʼa yajelyi jun rason ja snebʼumanik sbʼaja orasyoni.

¹¹ La kiltik ja jas ekʼi. Yajni kʼotye ja bʼa jardín bʼa Getsemaní, bʼobʼta ekʼtani ja nalan akwali, ja yuj tardexaniʼa. Ja Jesús skʼanayi ja snebʼumanik bʼa mok och swayele sok tixa waj yayi orasyon (Mat. 26:37-39). Yajni kumxi, wane wayel jak staʼ. Ja yuj cha yala yabʼye: «Ajyanik kʼelan jakan sok moka wawexkan yajelyi orasyon» (kʼuman ja Mateo 26:40, 41). Ja yeʼn wa snaʼa ke jelni kʼulubʼale estresar sok jel yajtik aye. Ja yuj snaʼa syajulale  sok yala ke «ja kuerpoʼali kʼumbʼel ay». Ama jachuk, chabʼtoni ekʼele waj yayi orasyon, sok yajni kumxi, mini wanuke orasyon jak staʼe, waneni wayel (Mat. 26:42-45).

12. ¿Jasa wa xbʼobʼ jkʼuluktik ta ay ekʼele wa xkabʼtik jel estresado aytik ma yajtik aytik bʼa yajelyi orasyon?

¹²La jpiltik ja mero styempoʼil. Bʼobʼta ayni jel estresado xkabʼ aytik ma jel yajtik aytik bʼa yajelyi orasyon, sok mini kechanuk keʼntik. ¿Jasa wa xbʼobʼ jkʼuluktiki? Jujuntik hermano kʼajyelni wa xyaweyi orasyon ja bʼa xchʼakulabʼil ja kʼakʼu pe yiluneje mastoni lek skʼulajel bʼajtanto tʼusan, yajni mito jel yajtik ayuke. Jaxa tuki yaʼunej sbʼaje kuenta ke masni wa xwaj skʼujole ta kulan ma mekʼan wa x-ajyiye. ¿Pe jaxa ta wa xkabʼtik jel chamkʼujol aytik ma elel jganatik bʼa yajelyi orasyon? Gustoxta la kaltikyabʼ ja Jyoba pes ja yeʼn jelni syajulal skʼujol sok wani xyabʼyotik stojol (Sal. 139:4).

13. ¿Jastal wa xbʼobʼ sjom kolomtik ja aparatoʼik ja yajni jtuchʼil aytik soka Jyoba?

¹³Mok katikan bʼa ay jas oj sjom kolomtik ja yajni wantik spaklajeli. Pe mini kechanuk yajelyi orasyon, pilan jasunuk wa xbʼobʼ jkʼuluktik bʼa yajel tsatsbʼuk ja jastal wa xkila jbʼajtiksok ja Jyoba jani spaklajel ja yabʼali sok wajel ja bʼa reunionik bʼa kongregasyon. ¿Ay ma jas wa xbʼobʼ jkʼuluktik bʼa yajel el lek slekilal ja yajni wa xpaklaytiki sok ja reunioniki? La jobʼ jbʼajtik: «¿Jasa mas wa sjomo kolom ja bʼa ekʼeleʼik jaw?». ¿Ja maʼ ja llamadaʼik, ja correoʼik ja mensajeʼik wa xjul ja bʼa jtelepono ma pilan aparato? Ja aparatoʼik it jelni xmakuni, sok ja bʼa jtyempotiki jitsan miyon kristyano wa xya makunuk. Jujuntik matik jel chapan wa spensarane ke yajni jun kristyano wan skʼujolajel bʼa oj waj skʼujol, pe ta tey yiʼoj mojan jun telepono wani xbʼobʼ jomjuk yolom. Jun maestro bʼa Psicología wa xcholo: «Mini jaʼ wa xwaja kʼujol ja jas wana skʼulajeli. Tukni ay ekʼ jawa pensari». Ta bʼajtanto oj kʼeʼuk ja asambleaʼik wa xkʼanjitik la katik ja kaparatotik bʼa jun modo mok sjomyi yolom ja tuk, ¿wan maʼ xbʼobʼ jkʼuluktik junxta ja yajni jtuchʼil aytik soka Jyoba bʼa jachuk ja aparatoʼik mok sjom jloʼiltik sok mok sjom kolomtik?

14. Jastalni wa xyala ja Filipenses 4:6, 7, ¿jasa oj skʼuluk ja Jyoba bʼa oj skoltayotik oj waj jkʼujoltik?

 ¹⁴La jkʼantikyi ja Jyoba a-skoltayotik bʼa oj waj jkʼujoltik. Ta wantik spaklajel ma teytik bʼa jun reunión bʼa kongregasyon sok wa xkabʼtik pilanxa ay ja jpensartik, la jkʼantikyi jkoltajeltik ja Jyoba. Ta ay jas wa xya cham jkʼujoltik, bʼobʼta mini pasiluk yajelkan pilan ja chamkʼujoliki sok wajel jkʼujoltik ja jastik bʼa Dyos, pe jelni tʼilan la jkʼuluktik. La katikyi orasyon ja Jyoba bʼa jachuk oj yakitik ja lamanil bʼa mi kechan wa stalnay ja jkʼujoltiki, cha jachni ja jpensartiki (kʼuman ja Filipenses 4:6, 7).

15. ¿Jas bʼajtan slekilal wa xkilatik yajni mas tyempo wa xkatik ekʼ soka Jyoba?

¹⁵ Ojni ajyukujtik jitsan slekilalik ta wa xpilatik tyempo loʼilanel soka Jyoba, smaklajel sok spensarajel jastal yeʼna. ¿Jastik? Bʼajtan, oj jtsatik lek jas oj jkʼuluktik. Jastalni wa xyala ja Biblia «ja maʼ wan bʼejyel soka bibo cha ojni kʼot bibo» (Prov. 13:20). Ja yuj, yajni mas tyempo wa xkatik ekʼ soka Jyoba, ja maʼ kechan jel bibo bʼa sutsatkʼinali, mastoni bibo oj ajyukotik. Mastoni oj jnatik jastal oj katik gustoʼaxuk sok mini oj jtsatik jastik bʼa oj yajbʼesjukyuj.

16. ¿Jas yuj ja yajel ekʼ tyempo soka Jyoba wa xya kʼotkotik lekil maestroʼik?

¹⁶ Xchabʼil, oj kʼotkotik lekil maestroʼik. Yajni wa xkaʼatik estudio bʼa Biblia, ja jas wa xkʼanatiki jani skoltajel ja estudiante amojxuksok ja Jyoba. Yajni mas wala loʼilanitik soka jTatik bʼa satkʼinali, masni oj jyajtaytik sok mas chapan oj ajyukotik bʼa sjejelyi ja kestudiantetik bʼa oj syajtay. Jachni ekʼ sbʼaj ja Jesús. Yajni wa staʼa tiʼal ja sTati, yajxta sok spetsanil skʼujol staʼayi tiʼal ja snebʼumanik toji sok ja yuj cha nikjiye bʼa oj cha syajtaye ja Jyoba (Juan 17:25, 26).

17. ¿Jas yuj ja orasyon sok ja spaklajel wa skoltayotik bʼa oj tsatsbʼuk ja skʼuʼajel kiʼojtik?

¹⁷ Yoxil, ja skʼuʼajel kiʼojtiki masni oj tsatsbʼuk. La jpensaraʼuktik ja jas wa x-ekʼ yajni wa xkʼanatikyi tojelal ja Dyosi, bʼa oj ya kulan jkʼujoltik ma bʼa oj skoltayotik. Yajni wa sjakʼakitik, ja skʼuʼajel kiʼojtiki wa stsatsbʼi (1 Juan 5:15). Pilan jasunuk bʼa wa xbʼobʼ ya tsatsbʼuk mas ja skʼuʼajel kiʼojtiki jani spaklajel jtuchʼiltik. Pes «ja skʼuʼajeli wa x-ajyi ja yajni abʼxita ja rasoni» (Rom. 10:17). Pe ta wa xkʼanatik oj ajyukujtik jun tsatsal skʼuʼajel, mi malanukta oj jnebʼtik jastik junuk. ¿Jas mas oj jkʼuluktik?

18. Cholo sok jun sjejel jas yuj jel tʼilan oj jpensaraʼuktik.

¹⁸ Tʼilani oj jpensaraʼuktik ja bʼa jas  wanotik snebʼjeli. La jpensaraʼuktik ja bʼa tsʼijbʼanum bʼa Salmo 77. Jelni chamkʼujol ay yujni wa xyila ke lajansok ja yeʼn sok ja tuk israʼelenyoʼiki mixa lek x-iljiye yuja Jyoba. Jelni chamkʼujol ay sok mixani x-och swayel ja bʼa akwali (bersikulo 2-8). ¿Jasa skʼulani? Ja yeʼn yalayabʼ ja Jyoba: «Sok oj jpensaraʼuk bʼa spetsanil jawa waʼteli, sok ja jas waxa kʼulani oj jpensaraʼuk jaʼankʼujol lek» (bersikulo 12). Pe ja yeʼn wani snaʼa lek ja jas skʼulunej ja Jyoba sbʼaja xchonabʼi. Pe ama jachuk wa sjobʼo sbʼaj: «¿Chʼayta maʼ skʼujol ja Dyos bʼa oj skoltayotik, ma ja stajkelali xchʼayata maʼ snajel ja syajulal skʼujoli?» (Bersikulo 9). Ja maʼ stsʼijbʼan ja salmo it spensaraʼan ja bʼa jastik skʼulunej ja Jyoba sok ja bʼa syajulal skʼujoli sok ja jastal sjeʼa snaʼa yajulal ja bʼa tyempo ekʼta (bersikulo 11). Ja slekilali, kʼotni skʼuʼuk lek ke ja Jyoba mini oj sjipkan ja xchonabʼi (bersikulo 15). Cha jachni junxta, ja skʼuʼajel kiʼojtiki mastoni oj tsatsbʼuk yajni wa xpensaraʼantik ja jastik skʼulunej ja Jyoba sbʼaja xchonabʼi sok bʼa keʼntik.

19. ¿Jas pilan slekilal ja yajel ekʼ tyempo soka Jyoba?

¹⁹ Xchanil, mas oj kʼot jyajtaytik ja Jyoba. Ja it ja slekilal mas tʼilani. ¿Jas yuj? Yujni ja yajalkʼujol jani ja modoʼal bʼa mas oj snikotik bʼa skʼuʼajelyi ja Jyoba, bʼa xchʼakjel jbʼajtik bʼa yajel gustoʼaxuk sok bʼa kuchelkujtik chikan jas prueba (Mat. 22:37-39; 1 Cor. 13:4, 7; 1 Juan 5:3). Mini ay pilan jas mas tʼilan ke yamigoʼajel ja kala Dyostiki, ja Jyoba (Sal. 63:1-8).

20. ¿Jas waxa pensaraʼan oja kʼuluk bʼa oj ajyukawuj mas tyempo bʼa ajyelsok ja Jyoba?

²⁰ Yajkʼachil ekʼele, la ka juljkʼujoltik ke yajelyi orasyon, spaklajel sok spensarajel kʼotelni parte ja bʼa jastal wa xtoyotik ja Dyosi. La jkʼuluktik jastal Jesús sok la jletik ekʼeleʼik sok lugarik mas chʼabʼan bʼa yajel ekʼ tyempo soka Jyoba. Mok sjom kolomtik ja jastik mey stʼilanili. Sok yajni ay jas wantik skʼulajel bʼa Dyos, la jkʼantikyi ja Jyoba a-skoltayotik bʼa oj waj jkʼujoltik. Ta wa xkatik makunuk lek ja tyempo, ja Jyoba ojni ya koʼuk jlekilaltik sok sakʼanil bʼa tolabida ja bʼa yajkʼachil luʼum (Mar. 4:24).