1, 2. ¿Jasa tʼilan mok katikan skʼulajel yajni kiʼajtikta jaʼ, sok jas yuj?

 ¿TIKʼAN maʼ waxa sakʼa jawa naji? Bʼobʼta bʼajtanto ti oj ajyan a-sakʼa yibʼanal. Pe ¿jas oj ekʼuk ta wakan sakʼjel? Jastalni wa xnaʼatik, wegoxta oj snol polbo sok kux. Bʼa tsamal oj ajyuk, tʼilan oja sakʼ tikʼan.

² Cha jachni junxtatik oj jkʼuluktik soka jpensartik sok ja jmodotik. Meran, bʼajtanto oj kitik jaʼ, jkʼulantik luchar stukbʼesel ja jsakʼaniltik sok yajel «eluk yibʼanal ja jas wa xya kuxbʼuk ja kuerpoʼal sok ja kʼujolal» (2 Cor. 7:1). Pe ja wego, wa xbʼajintik oj jkʼuʼuktik ja rason it ja bʼa jekabʼanum Pablo: «Mokni awaʼexkan yajel ajkʼachbʼuk ja jastal waxa pensaranexi» (Efes. 4:23). ¿Jas yuj jel tʼilan oj jkʼujoluktik skʼulajel tikʼan ja it? Yujni ja «skuxil» sok ja «spolboʼil» ja luʼumkʼinal it, jelni wego wa xbʼobʼ snol ja bʼa kojoltik. Bʼa mi oj ekʼ jbʼajtika jaw sok tolabida lek oj ajyukotik ja bʼa stiʼ sat ja Jyoba, tʼilani tikʼan oj jpaklay ja jpensartik, ja jmodotik sok ja jas wa xkʼankʼunikujtik.

3. ¿Jasa ti chʼikan yajel ajkʼachbʼuk ja jastal wa xpensarantik? (Romanos 12:2).

³ ¿Jasa tʼilan oj jkʼuluktik bʼa yajel ajkʼachbʼuk ja jastal wa xpensarantik, wa xkʼan kaltik, stukbʼesel ja jastal wa xpensarantik? (Kʼuman ja Romanos 12:2). Mini malanukta skʼulajel jujuntik jastik junuk lek bʼa yajel tsamalbʼuk ja jsakʼaniltik. Jaʼuktoma, tʼilani oj jpaklaytik jastal  wa xtax ja jkʼujoltik sok stukbʼesel ja bʼa ay stʼilanil. Ta jach wa xkʼulantik ja jsakʼaniltik oj kʼot yiʼ ja jastik yaʼunej kujlajuk ja Jyoba. Ja jaw jun jasunuk bʼa tikʼanxta oj jkʼuluktik, mi kechanuk jun ekʼele.

4. ¿Jasa tʼilan oj jkʼuluktik bʼa jachuk ja luʼumkʼinal it mi oj sjom ja jastal wa xpensarantik?

⁴ Yajni mixa ay kiʼojtik mulal, ojxani bʼobʼ katik gustoʼaxuk ja Jyoba bʼa yibʼanal. Malan xkʼot ja it, tʼilani oj jkʼujoluktik bʼa oj lajxukujtik. La kiltik jastal wa syaka sbʼaj ja jas yala ja jekabʼanum Pablo ja bʼa Romanos 12:2, bʼa yajel ajkʼachbʼuk ja jastal wa xpensarantik sok yiljel jasa wa skʼana ja Dyos. Bʼa mi oj katikan oj sjom-otik ja luʼumkʼinal it, ¿jas oj jkʼuluktik? Jelni tʼilan oj jpaklay jbʼajtik bʼa yiljel janekʼto wa xchʼika sbʼaj ja jastal wa spensaran ja Dyos ja bʼa jkʼelsatik sok ja jas wa stsaʼatik skʼulajel.

5. ¿Jastal oj bʼobʼ jnatik ja bʼa jastal wa xpensarantik ke jelxa mojan ja skʼakʼujil ja Jyoba? (Kʼela ja potoʼik).

⁵ Jun sjejel, ja jDyostiki wa skʼana ke la ajyukotik altanto «ja oj eljul ja skʼakʼujil ja Jyoba» (2 Ped. 3:12). Anto, la jobʼ jbʼajtik: «¿Wan maʼ sjeʼa ja bʼa jsakʼanil ke meran wa xkabʼ stojol ke jelxa mojan ja xchʼakelal ja luʼumkʼinal it? ¿Wan maʼ sjeʼa ja jas wa stsaʼa skʼulajel sbʼaja chapjelal sok ja aʼtel ke jani mas tʼilan ja bʼa yaʼteltajel ja Jyoba? ¿Wan maʼ xkʼuʼan ke ja yeʼn oj stalnay ja jpamilya sok ja keʼn, ma tolabida chamkʼujol ayon yuja jastik junuk?». Ja Jyoba jelni xgustoʼaxi yajni wa xyila ke wa xkʼujolantik yijel ja jsakʼaniltik jastalni wa skʼana (Mat. 6:25-27, 33; Filip. 4:12, 13).

6. ¿Jasa mok katikan skʼulajel?

⁶ Tʼilani tikʼan oj jpaklaytik ja jastal wa xpensarantiki sok stukbʼesel ja bʼa ay  stʼilanil. Ja Pablo yayi ja rason it ja snochumanik Kristo bʼa Corinto: «Moka waʼexkan spaklajela bʼajex bʼa oja naʼex ta yij ayex ja bʼa skʼuʼajeli. Kada jujune ja weʼnlexi moka waʼexkan skʼulajela bʼajex probar ja jastal mero kʼotelexi» (2 Cor. 13:5). Ajyel «ja bʼa skʼuʼajeli» mini kechanukta wajel ja bʼa reunión ma wajel jujuntik ekʼele ja bʼa xcholjel. Cha tini chʼikan ja jastal wa xpensarantik, ja jastik wa xkʼankʼunikujtik sok ja jastik wa xwaj jkʼujoltik. Ja yuj tʼilani mok katikan yajel ajkʼachbʼuk ja jpensartik, skʼumajel ja Yabʼal ja Dyos, snebʼjel spensarajel jastal ja yeʼn sok stojel ja bʼa ay stʼilanil bʼa yajel gustoʼaxuk (1 Cor. 2:14-16).

7. Jastalni wa xyala ja Efesios 4:31, 32, ¿jasa mas tʼilan oj jkʼuluktik, sok jas yuj bʼobʼta wokol oj kabʼtik?

⁷ (Kʼuman ja Efesios 4:31, 32). Mini kechanuk oj jtukbʼestik ja jastal wa xpensarantik, cha tʼilani oj kitik «ja ajkʼach modoʼal» (Efes. 4:24). Bʼa oj lajxukujtik, mokni kan telan jkʼabʼtik. Jun sjejel, tʼilani kongana oj aʼtijukotik bʼa oj katikan ja jpaltatik jastal ja jelxelxa snoljel tajkel, ja korajaʼanel sok ja tajkel. ¿Jas yuj bʼobʼta wokolni oj kabʼtik skʼulajel ja it? Yujni jujuntik ja bʼa paltaʼik it yechunej sbʼaj lek bʼa keʼntik. Asta ja Biblia wa xyala sbʼaja maʼ «jel xkʼe skoraja» sok sbʼaja maʼ «kʼajyel jel xtajki» (Prov. 29:22). Bʼa mi oj jelxuk ja jpaltatik, bʼobʼta tʼilan oj jkʼujoluktik ama kiʼajtikta jaʼ. La kiltik jun experiencia bʼa jach wa sjeʼa.

8, 9. ¿Jastal wa sjeʼa ja yexperiencia ja Stephen ja stʼilanil bʼa yajel eluk ja poko modoʼal?

⁸ Jun hermano sbʼiʼil Stephen ayni yiʼoj jun lucha bʼa skomjel ja stajkel. Ja yeʼn wa xcholo: «Tsaʼan yajni kiʼajta jaʼ, tʼilantoni jkʼujolan yajelkan ja jmodo mi lekuki. Jun sjejel, jun kʼakʼu yajni wajumotikon yulatajel jun pamilya bʼa xcholjel yabʼye, kila jun elkʼanum wan yijel ja jradio ja bʼa karro. Wegoxta kiʼaj spatik. Yajni ojxa jlaji, sjipakan ja jradio sok cha snochoyi ajnel. Yajni jcholo yabʼye ja bʼa grupo jastal kiʼajkan ja jradio, june ja maʼ mas ayxa yiʼoj experiencia, yalakabʼi: ‹¿Jas oja kʼul ajyi lek ayamukxta?›. Soka sjobʼjel jaw, kaʼa jbʼaj kuenta aytoni jas wa skʼana oj tukbʼes ja bʼa jmodo». b

⁹ Ja jas ekʼ sbʼaj ja Stephen wa sjeʼa ke jun jpaltatik wani xbʼobʼ sjeʼ sbʼaj junta chʼaykʼujol, asta ja yajni wa xkʼuʼantik ke wa xbʼobʼ jkomtik. Ta jachkʼa wa x-ekʼ jbʼajtik, mok el jganatik sok mok jpensaraʼuktik ke mi lekil snochumanotik Kristo. Asta ja jekabʼanum Pablo yala: «Yajni wa xkʼana oj jkʼuluk ja bʼa jas toji, tini ay jmok ja bʼa jas mi lekuki» (Rom. 7:21-23). Yuja mulanumotik, kibʼanaltik ayni jpaltatik bʼa wa xbʼobʼ sjeʼ sbʼaj jastal ja skuxil soka spolboʼil wa snolo jun naʼits. Ja yuj, jelni tʼilan oj jkʼujoluktik bʼa oj ajyukotik sak. ¿Jas oj skoltayotik?

10. ¿Jas oj bʼobʼ jkʼuluktik bʼa skʼulajel luchar soka jpaltatik? (1 Juan 5:14, 15).

¹⁰ La katik ekʼyi ja Jyoba bʼa orasyon ja jpaltatik wantik skʼulajel luchar sok la jkʼuʼuktik ke ojni smaklayotik sok oj skoltayotik (kʼuman ja 1 Juan 5:14, 15). Meran, anima ja Jyoba mi oj xchʼaysok milagro, pe ojni yakitik ja ipal bʼa mi oj skʼulukotik ganar (1 Ped. 5:10). ¿Jastal oj bʼobʼ jkʼuluktik ja jas wa xkʼanatik ja bʼa korasyontik? Tʼilani mok jkʼuluktik chikan jasunuk bʼa wa xya ajyukujtik ja  poko modoʼali. Jun sjejel, mini sbʼejuk skʼeljel pelikulaʼik, programaʼik bʼa telebisyon ma skʼumajel jastik bʼa wa sjeʼa ja jpaltatik bʼa wantik skʼulajel luchar yajelkan. Mokni katikan ja bʼa jpensartik aʼajyuk kʼankʼunelik mi lekuk (Filip. 4:8; Col. 3:2).

11. ¿Jastal oj jbʼobʼ ajyukujtik ja ajkʼach modoʼal?

¹¹ Mini kechanuk yajel el ja poko modoʼal, cha tʼilani yajel ajyuk ja bʼa ajkʼach. ¿Jastal oj jbʼobʼ jkʼuluktik? La katik ajyuk ja jkʼelsatik bʼa snajel sbʼaj mas ja Jyoba sok ja smodoʼik, sok la katik makunuk ja bʼa jsakʼaniltik (Efes. 5:1, 2). Yajni wa xtaʼatik jun loʼil bʼa Biblia bʼa wa xchiktes ja sperdon ja Jyoba, la jobʼ jbʼajtik: «¿Wan maʼ xkaʼa perdon ja tuk?». Ma yajni wa xkʼumantik sbʼaja syajulal skʼujol wa sjeʼayi ja matik wan ekʼel sbʼaj wokolik, la jobʼ jbʼajtik: «¿Wan maʼ xcham jkʼujol ja hermanoʼik bʼa ay snesesidaʼe sok wan maʼ xkoltaye?». Mokni katikan yajel ajkʼachbʼuk ja jpensartik bʼa yijel ja ajkʼach modoʼal sok aʼajyuk jpasensyatik.

12. ¿Jastal wa sjeʼa ja jas ekʼ sbʼaj ja Stephen ke ja Biblia ayiʼoj ja ipal bʼa stukbʼesel ja kristyano?

¹² Ja Stephen, bʼa jtaʼatik tiʼal ja bʼa parrapo 8, takal takal lajxiyuj yijel ja ajkʼach modoʼal. Wa xcholo: «Man yajni kiʼaj jaʼ, ay ekʼele wokol kabʼunej skomjel ja jmodo mi lekuki. Ja jas wa xkʼulani, wego wa xpila jbʼaj bʼa mi oj tiroʼanukon ma wa xleʼa modo yajel lamxuk ja jas wan ekʼeli. Jitsan kristyano bʼa ti chʼikan ja jcheʼumi, yaʼunejeki tsʼakatal yuja jas wa xkʼulan, asta keʼn mismo jel cham xkabʼi. Mini xbʼajin ja toyjelal wa x-ajiki yuja jastal tukbʼel ja jsakʼanili. Wa xkʼuʼan juni sjejel ja bʼa janekʼto yip yiʼoj ja Biblia bʼa wa stukbʼes ja kristyano».

13. ¿Jasa oj skoltayotik bʼa oj ajyukujtik kʼankʼunelik bʼa lek? (Gálatas 5:16).

¹³ (Kʼuman ja Gálatas 5:16). Ja Jyoba jel jaman skʼujol sok wa xyakitik ja yip bʼa oj skoltayotik skʼulajel ja bʼa lek. Yajni wa xpaklaytik ja Yabʼal ja Dyos, wa xkatikan oj ajyuk jmoktik ja ipal jaw. Cha wa xyakitik ja yip ja Dyos yajni wala wajtik ja bʼa reunión. Ja tiw wa xkatik ekʼ tyempo soka kermanotik, bʼa cha wane skʼulajel luchar skʼulajel jastik lek jastal ja keʼntik, sok ja jaw jelni stsatsankʼujolanotik (Heb. 10:24, 25; 13:7). Sok yajni wa xkʼumantik ja Jyoba sok spetsanil jkʼujoltik sok wa xpatatikyi skʼujol bʼa oj skoltayotik oj jkuchkujtik jun jpaltatik, ojni yakitik ja yip bʼa yij oj ajyukotik sok mi oj katikan skʼulajel luchar. Meran, skʼulajel ja jastik it bʼobʼta mini oj chʼayuk ja kʼankʼunelik bʼa mi lekuk, pe ojni ya kiptik bʼa mi oj ya kokotik luʼum. Jastalni wa xyala ja Gálatas 5:16, ja maʼ wa xyiʼaj jun sakʼanil jastalni wa xtojwani ja yip ja Dyosi ‹mini jas oj skʼuluke sbʼaja jas wa xkʼankʼuniyuj ja bʼakʼtelal›.

14. ¿Jas yuj jel tʼilan mi oj katikan yajel ajyuk kʼankʼunelik bʼa lek?

¹⁴ Yajni kʼeta jkʼuluktik jastik junuk bʼa Dyos, jelni tʼilan mok katikan skʼulajel sok yajel ajyuk kʼankʼunelik bʼa lek. ¿Jas yuj? Yujni june ja bʼa jkontratik, ja prueba, mini x-akʼwanikan. Asta yajni kiʼojtikxa jaʼi bʼobʼta wa xkʼankʼunikujtik skʼulajel bʼa jastik wa xnaʼatik ke mi lekuk skʼulajel, jastal tajnel sok takʼin, jelxel yujel ma skʼeljel ixuk winik bʼasane (Efes. 5:3, 4). Jun kerem testigo bʼa Jyoba wa xyala: «June ja bʼa jluchaʼik mas wokoli jani  wa xkabʼ ke wa xkiʼaj gusto ja jmoj winikil. Wani xpensaran ke ekʼum bʼej ita ja kʼankʼunel it, pe mitoni xlajxikuj yajelkan; titoni aya». ¿Jas oj bʼobʼ skoltayotik ta ay kiʼojtik jun kʼankʼunel mi lekuk?

15. ¿Jas yuj wa stsatsankʼujolanotik snajel ke ja kʼankʼunelik mi lekuk wani x-ajyiyujile yibʼanal ja kristyano? (Kʼela ja poto).

¹⁵ Ta wan yajel wokolanukotik yuj jun kʼankʼunel bʼa mi lekuk, la juljkʼujoltik mi jtuchʼiluktik. Ja Biblia wa xyala: «Ja weʼnlexi mini bʼa ekʼelabʼajex jun prueba bʼa mi snaʼunejuk sbʼaj ja kristyano» (1 Cor. 10:13a). Bʼa pilan Biblia wa sutu jastal it ja bersikulo: «Mi quechanuc ja huenlex huala cʼulajiyex probar. Jach ni huax yabye syajal spetzanil ja cristiano tac». Ja yaljelik it jani wan kʼotel sbʼaje ja snochumanik Kristo bʼa chonabʼ Corinto. Jujuntik bʼa yeʼnle xchʼaykʼujolane ja snupanele, wayel soka smoj winikile sok wa xyakbʼiye ajyi (1 Cor. 6:9-11). ¿Oj maʼ bʼobʼ kaltik ke mixa skʼulane lucharsok jun kʼankʼunel bʼa mi lekuk yajni yiʼajeta jaʼ? Miniʼa. Ama yibʼanale tsaʼubʼalexa oj wajuke bʼa satkʼinal, pe mulanumeto. Ja yuj bʼobʼta ay ekʼele tʼilani skʼulane lucharsok jun kʼankʼunel bʼa mi lekuk. Ja jaw wani xbʼobʼ stsatsankʼujolanotik, yujni wa sjeʼa ke ja tuk jach ekʼel sbʼaje jastal keʼntik sok skʼuluneje ganar. Ja yuj wani xbʼobʼ ajyukotik yij ja bʼa skʼuʼajel, pes wani xnaʼatik «spetsanil ja kermanotik [bʼa luʼum] bʼa junxta skʼuʼajel kiʼojtiksoki wani ekʼel sbʼaje ja junxta wokoliki» (1 Ped. 5:9).

16. ¿Bʼa jas trampa mok kokotik, sok jas yuj?

¹⁶ Mok jpensaraʼuktik ke mi maʼ oj yabʼ stojol ja jpaltatik. Ja jaw kʼotelni jun trampa. Spensarajel jachuk wani xbʼobʼ ya jkʼuʼuktik ke ja jas wan ekʼel jbʼajtiki mixani oj tojbʼuk sok mini xbʼobʼ jkʼultik ganar. Pe mini jach wa xyala ja Biblia:  «Ja Dyosi jel toj sok mi oj yakan oj ekʼxuk mas jun prueba ta mi oj kuchukawujilexi, pes yajni xjak ja prueba, cha ojni skoltayex bʼa jachuk oj bʼobʼ kuchukawujilex» (1 Cor. 10:13b). Ja yuj, ama jel tsats ja kʼankʼunel kiʼojtik, wani xbʼobʼ ajyukotik toj soka Jyoba. Soka skoltanel, mini oj ya kokotik luʼum ja kʼankʼunel jaw.

17. Anima mi xbʼobʼ jtimtik ja ajyelkujtik kʼankʼunelik mi lekuk, pe ¿jasa wa xbʼobʼ jkʼuluktik?

¹⁷ Tolabida la juljkʼujoltik ke yuja mulanumotiki wani xbʼobʼ ajyukujtik kʼankʼunelik bʼa mi lekuk. Yajni jach x-ekʼi, la katik el wego, jastal skʼulan ja José yajni spaka ajnel yuja xcheʼum ja Potifar (Gén. 39:12). Mini yajnaluk oj smosoʼukotik ja kʼankʼunelik bʼa mi lekuk.

18, 19. ¿Jastik sjobʼjel oj skoltayotik bʼa mi oj katikan yajel ajkʼachbʼuk ja jpensartik?

¹⁸ Ta wa xkʼanatik yajel ajkʼachbʼuk ja jpensartik, tʼilani mi oj katikan skʼujolajel bʼa jachuk ja jastal wa xpensarantik sok ja jas wa xkʼulantik lek ayil ja Jyoba. Ja yuj tʼilan la jpaklay jbʼajtik tikʼan sok la jobʼ jbʼajtik: «¿Wan maʼ xjeʼa soka jastik wa xkʼulan ke wa xnaʼa jelxa mojan ja chʼakelal? ¿Wanonto maʼ yajel ajyuk ja ajkʼach modoʼal? ¿Wan maʼ xkakan ke a-stojon ja yip ja Jyoba bʼa mi oj ya kokon luʼum ja kʼankʼunelik mi lekuk?».

¹⁹ Yajni xpaklay jbʼajtik, la waj jkʼujoltik janekʼxa takʼanbʼelotik sok mok jmajlaytik jelxa toj oj ajyukotik. Ta kilatik ayto jas wa skʼana oj katik tojbʼuk, mok el jganatik. Jaʼuktoma, la jnochtik ja rason bʼa Filipenses 3:16: «Chikan janekʼ takʼanbʼelotik, mok katikan ajyel toj lek ja bʼa junxta bʼej jaw». Ta jach wa xkʼulantik, ja Jyoba ojni ya koʼ jlekilaltik ja janekʼ wa xkʼujolantik bʼa mi oj katikan yajel ajkʼachbʼuk ja jpensartik.