1. ¿Jas yuj jel tʼilan oj chap jbʼajtik bʼajtanto oj ekʼ jun desgrasya?

 TA CHAPAN aytik ojni skoltayotik. Jun sjejel, yajni wa x-ekʼ jun desgrasya, ja matik chapane lek masni oj staʼe modo bʼa oj kanuke sakʼan sok oj skoltaye ja tuk. Jastalni yala jun organización bʼa wa skoltay ja kristyanoʼik ja bʼa Europa, «xchapjel jbʼajtik lek ojni bʼobʼ skoltay ja sakʼanili».

2. ¿Jas yuj tʼilan oj chap jbʼajtik ja bʼa niwan wokoli? (Mateo 24:44).

² Ja «niwan wokol» junta chʼaykʼujol oj kʼeʼuk (Mat. 24:21). Pe ja niwan wokoli tukni lek yuja jitsan desgrasya, yujni wa xnaʼatik oj ekʼuk. Ayxa junuk 2,000 jabʼil, ja Jesús yala yabʼ ja snochumanik ke tʼilan oj ajyuke chapan ja bʼa kʼakʼu jaw (kʼuman ja Mateo 24:44). Ta jnochotik ja rason it, masni pasil oj kankotik sakʼan ja bʼa tyempo jaw jel wokol sok oj koltaytik ja tuk bʼa oj kanuke sakʼan (Luc. 21:36).

3. ¿Jas yuj wani skʼana kuchelkujtik, snajel yajulal sok yajtanel bʼa oj ajyukotik chapan ja bʼa niwan wokol?

³ Bʼa oj ajyukotik chapan ja bʼa niwan wokoli wani skʼana oj ajyukujtik oxe modoʼalik. ¿Jasa oj kʼuluktik ta aljikabʼtik oj kitik och jun rason bʼa kastigo sok ja tuk kristyano x-och skontraʼukotike? (Apoc. 16:21). Ja tiw wani skʼana kuchelkujtik bʼa skʼuʼajelyi ja Jyoba sok sjipjel jkʼujoltik bʼa ojni skoltayotik. ¿Jasa oj kʼuluktik ta ja kermanotik xchʼayawe jujuntik ja jastik sbʼaje ma mi jas xyiʼajekan? (Hab. 3:17, 18). Ja tiw wani skʼana snajel syajulale bʼa skoltajele sok yajelyi ja jas wa xmakuniyujile. ¿Sok jas oj kʼuluktik yajni xyixtalanotik jun tsome chonabʼ sok bʼa bʼobʼta ti oj ajyukotik bʼa jun chʼin lugar sok ja kermanotik bʼa jun tyempo? (Ezeq. 38:10-12). Ja tiw ojni skʼan oj ajyukujtik jun niwan yajtanel sbʼaja kermanotik.

4. ¿Jastal wa xchiktes ja Biblia ja stʼilanil mi oj katikan yajel ajyuk mas ja kuchelkujtik, snajel yajulal sok ja yajtanel?

⁴ Ja Yabʼal ja Dyos wa stsatsankʼujolanotik bʼa mi oj katikan yajel ajyuk ja modoʼalik bʼa kuchelkujtik, snajel yajulal  sok ja yajtanel. Ja Lucas 21:19 wa xyala: «Yuja oj kuchukawujilex ojni akoltayexkan jawa sakʼanilexi». Ja Colosenses 3:12 wa xyaʼa ja rason it: «Aʼajyukawujilex syajulala kʼujolex sok yajxta ilabʼajik». Sok ja 1 Tesalonicenses 4:9, 10 wa xyala: «Ja Dyos wan sjejelawilex oja yajta abʼajex. […] Pe kermano jumasaʼ, wa stsatsankʼujolanextikon bʼa masto oja kʼulukex». Ja yaljelik it jani wan kʼotel sbʼaj ja matik wanexa sjejel wa xkuchyujile, ay syajulal skʼujole sok wa xyajtaniye. Pe tʼilan mi oj yawekan yajel ajyuk ja modoʼalik it. Sok junxtani bʼa keʼntik. ¿Jasa oj skoltayotik bʼa lajxelkujtik? Ja bʼa artikulo it oj kiltik jastal yawe ajyuk ja modoʼalik it ja bʼajtan snochumanik Kristo sok jastal oj bʼobʼ jnochtike, jachuk oj ajyukotik chapan ja bʼa niwan wokol.

5. ¿Jasa skʼulane ja bʼajtan snochumanik Kristo bʼa kuchelyujile?

⁵ Ja bʼajtan snochumanik Kristo wani skʼana oj kuchyujile (Heb. 10:36). Mini kechantasok ja swokole bʼa sakʼanile, waneni stʼaspujel tuk wokolik yuja skʼuʼajel yiʼoje. Jitsan wane yijel wokol ja wa x-iji spatike yuja olomalik bʼa relijyon judío sok ja matik ay xchol bʼa Roma, cha jachni ja kontraʼanel bʼa pamilya (Mat. 10:21). Ay ekʼele tʼilan oj skʼuluke lucharsok ja apóstataʼik bʼa wa sleʼawe modo spiljel ja kongregasyon soka jastik mi meranuk wa sjeʼawe (Hech. 20:29, 30). Ama yuja jastik it, ja snochumanik Kristo kuchniyujile (Apoc. 2:3). ¿Jastal lajxiyujile? Jani spensarane ja bʼa sjejelik bʼa kuchyujile wa xtax ja bʼa Yabʼal ja Dyos Tsʼijbʼunubʼal bʼa Hebreo, jastal ja Job (Sant. 5:10, 11). Yaweyi orasyon ja Jyoba bʼa skʼanjelyi ja yip (Hech. 4:29-31). Sok wajni skʼujole ke oj ajukyile stsʼakole yuja yeʼn ta wa xkuchyujile (Hech. 5:41).

6. ¿Jasa wa xbʼobʼ jnebʼtik ja jas skʼulan ja Merita bʼa oj kuchyuj ja kontraʼanel?

⁶ Ja keʼntik cha ojni bʼobʼ kuchkujtik ta ay kiʼojtik ja kostumbre bʼa spensarajel ja bʼa sjejelik bʼa kuchyujile wa xtaʼatik ja bʼa Biblia sok ja bʼa juʼuntik. Jani jaw ja jas koltajiyuj bʼa kuchelyuj jun hermana bʼa Albania sbʼiʼil Merita ama jel kontra x-iljiyuj ja spamilya. Ja yeʼn wa xcholo: «Yajni jkʼulan estudiar ja loʼil bʼa Biblia sbʼaja Job, kʼotni man jkʼujol. Ja winik it jelni yiʼaj wokol..., sok mini snaʼa maʼ wan yijeljanyi ja swokolik. Ama yuja it, jastalni wa xyala ja Job 27:5, ja yeʼn yala: ‹Man la chamyon, mini oj kakan ajyel toj›. Ja jaw yani jpensaraʼuk ke ja wokolik wan ekʼel jbʼaj mastoni chʼinik ke yuja sbʼaji sok ja keʼn wani xnaʼa maʼ wan yijeljanki ja jwokolik».

7. Ama ja wego mi wan ekʼelabʼaj jun tsatsal wokol, ¿jasa jel lek oja nebʼ skʼulajel?

⁷ Pilan jasunuk oj skoltayotik bʼa kuchelkujtik jani yajelyi orasyon tikʼan ja Jyoba (Filip. 4:6; 1 Tes. 5:17). Bʼobʼta ja weʼn mi wan ekʼelabʼaj jun tsatsal wokol ja wego. Pe ¿jas waxa kʼulan yajni waxa wabʼ mi gusto ayuka, mixa naʼa jas oja kʼuluk ma chamkʼujol aya? ¿Wan maʼ xa leʼa ja stojelal ja Jyoba? Ta aya wiʼoj ja kostumbre bʼa slejel akoltajel bʼa Jyoba bʼa kuchelawuj ja wokolik wa x-ekʼabʼaj, cha ojni akʼuluk ja bʼa tyempo jakum yajni x-ipaxi ja jastiki. Ojni akʼuʼuk lek ke ja yeʼn wani snaʼa jas mero styempoʼil oj skoltaya sok jastal oj skʼuluk (Sal. 27:1, 3).

8. ¿Jastal wa xchiktes ja sjejel bʼa Mira ke kuchelkujtik ja wego ojni skoltayotik bʼa oj kuchkujtik ja bʼa tyempo jakum? (Santiago 1:2-4; cha kʼela ja poto).

⁸ Masni oj tatik modo kuchelkujtik ja bʼa niwan wokol ta wa xkuchkujtik ja  jwokoltik ja wego (Rom. 5:3). ¿Jas yuj wa xbʼobʼ kaltik ja it? Pes, jitsan hermano wa xyabʼye ke kada ekʼele wa xkuchyujile jun wokol masni tsats wa x-ajyiye bʼa kuchelyujile ja bʼa pilani. Yajni wa xkuchyujile jun wokol soka skoltanel ja Jyoba, masni wa stsatsbʼi ja skʼuʼajel yiʼoje bʼa ojni koltajukeyuj. Sok stsʼakatal yuja skʼuʼajel jaw, wani xlajxiyujile bʼa kuchelyujile ja pilan wokoli (kʼuman ja Santiago 1:2-4). Jachni wa xyabʼ jun precursora bʼa Albania sbʼiʼil Mira. Ja hermana it wa xyala ke ay ekʼele lajansok kechan yeʼn ayiʼoj mas wokol yuja tuk. Ja bʼa ekʼeleʼik jaw, wani x-och spensaraʼuk jastal koltubʼal yuja Jyoba ja bʼa tsaʼanxta 20 jabʼil sok wa xyala sbʼaj: «Ajyan toj. Moka wakan yaʼteltajel ja Jyoba ja wego, yajni ja yeʼn skoltayata bʼa kuchelawuj jitsan wokol». Ja weʼn cha ojni bʼobʼa pensaraʼuk bʼa spetsanil ja jas skʼulunej ja Jyoba bʼa skoltaya bʼa kuchelawuj. Jipa lek akʼujol ke kada ekʼele wa xkuchawuj jun wokol wani xyila sok ojni yawi atsʼakol (Mat. 5:10-12). Anto, yajni xkʼe ja niwan wokol, ja weʼn wa nebʼunejxani bʼa kuchelawuj sok masni puesto oj ajyan bʼa kuchelawuj.

9. ¿Jastal sjeʼa syajulal skʼujol ja kongregasyon bʼa Antioquía bʼa Siria?

⁹ La jpensaraʼuktik ja jas ekʼ yajni ja snochumanik Kristo bʼa Judea stʼaspune jun tyempo bʼa jel ajyi waʼin. Yajni yabʼye ja hermanoʼik bʼa Antioquía bʼa Siria jakni syajulal skʼujole. Sok sjeʼaweni ja jastal yabʼye soka jas skʼulane: «Xchapawe ay jas oj sjekeyi ja hermanoʼik teye bʼa Judea, pe jani ja janekʼ oj lajxukyujile kada jujune» (Hech. 11:27-30). Ama ja hermanoʼik bʼa ay snesesidaʼe najat lek ja bʼaye, ja snochumanik Kristo bʼa Antioquía puesto ajyiye bʼa skoltajele (1 Juan 3:17, 18).

10. ¿Jastik modo oj jetik syajulal jkʼujoltik yajni ja kermanotik ay jas wa stʼaspune bʼa emergencia? (Cha kʼela ja poto).

¹⁰ Ja keʼntik cha ojni bʼobʼ jetik syajulal jkʼujoltik yajni wa xkabʼtik ke ja kermanotik ay jas wane stʼaspujel bʼa emergencia. Wegoxtani oj bʼobʼ jkʼuluktik ja bʼa modoʼik it: sjobʼjelyile ja ansyanoʼik ta ay jas oj bʼobʼ koltanukotik, yajel ja jdonasyontik ja bʼa obra mundial sok yajelyi orasyon sbʼaja matik wane yijel wokol (Prov. 17:17). b Jun sjejel, ja bʼa 2020, leji bʼa spetsanil ja luʼum mas ja 950 Tsome Olomalik bʼa Koltanel bʼa skoltajel ja matik ixtalajiyekan yuja COVID-19. Jelni xkatikyi tsʼakatal ja yaʼtele ja matik wane koltanel ja bʼa ja bʼa aʼtel it. Ja syajulal skʼujole wa xyabʼye sbʼaja hermanoʼik nikubʼale bʼa yijel och yile ja koltanel, yajelyi kulan skʼujole sok bʼa jujuntik ekʼele yajel kʼeʼuk ma stojbʼesel ja snaje sok ja lugarik bʼa tsomjelal (cha kʼela ja 2 Corintios 8:1-4).

11. ¿Jastal wa xtoyotik ja kala Tatik bʼa satkʼinal yajni wa xjeʼatik syajulal jkʼujoltik?

¹¹ Spetsanil ja jas wa xkʼulantik bʼa sjejel syajulal jkʼujoltik yajni wa x-ekʼ jun desgrasya wani xpayjiye ja tuk kristyanoʼik. Jun sjejel, ja bʼa 2019, ja huracán Dorian xchʼaya-el snajel jun Naʼits bʼa Tsomjelal ja bʼa Bahamas. Yajni wan ajel kʼeʼuk ja Naʼits bʼa Tsomjelal, ja hermanoʼik skʼanaweyi jun contratista bʼa ayal janekʼ takʼin oj skʼane bʼa oj skʼuluk jujuntik aʼtel. Ja yeʼn yala: «Ayni jas wa xkʼana oj kʼuluk bʼa weʼnlex. Wa xkʼana oj ka ja makina, ja matik oj koltanuk sok ja jastik oj makunuk. Jelni  cham xkabʼ ja jastal waxa wilawex jawa wamigoʼex». Tʼusan mi spetsanil ja kristyano mini snaʼawe sbʼaj ja Jyoba, pe jitsan wa xyilawe ja jas wa xkʼulantik jastal Testigoʼotik. Juni niwan cholal snajel ke ja jastik wa xkʼulantik yuja syajulal jkʼujoltik ojni stsatsankʼujoluk ja tuk bʼa oj snaʼe sbʼaj «ja Dyos bʼa jel ja syajulal skʼujoli» (Efes. 2:4).

12. Sjejel syajulal jkʼujoltik ja wego, ¿jas yuj wani xchapawotik ja bʼa niwan wokol? (Apocalipsis 13:16, 17).

¹² ¿Jas yuj wa xkʼana oj jetik syajulal jkʼujoltik ja bʼa niwan wokol? Yujni ja Biblia wa xchiktes ke ja matik mi skoltaye ja gobyernoʼik ojni ijukanyile wokolik, ja bʼa wego sok ja bʼa niwan wokol (kʼuman ja Apocalipsis 13:16, 17). Bʼobʼta ja kermanotik ojni skʼane skoltajele bʼa stajel ja snesesidaʼe. ¿Anke wani xkʼanatik ke yajni xjak ja jReytik, ja Jesukristo, bʼa skʼulajel jusgar ja kristyanoʼik ajak staʼotik wantik sjejel syajulal jkʼujoltik sok oj yalkabʼtik: «Bʼajinik ja sGobyerno ja Dyos»? (Mat. 25:34-40).

13. ¿Jasa skʼulane ja bʼajtan snochumanik Kristo bʼa syajtajel sbʼaje mas? (Romanos 15:7).

¹³ Ja bʼa bʼajtan siglo, spetsanil ja kristyano wa snaʼawe ke ja snochumanik Kristo wani syajtay sbʼaje. Pe ¿pasil maʼ waj bʼa yeʼnle sjejel wa syajtay sbʼaje? La jpensaraʼuktik ja kongregasyon bʼa Roma, bʼa ayni snochumanik Kristo bʼa tuktukil kʼotele. Jujuntik kʼotele judíoʼik, bʼa akʼubʼal kʼiʼukejan skʼuʼajel ja Ley bʼa Moisés. Pe cha ayni jujuntik hermanoʼik bʼa tuk chonabʼik, bʼa akʼubʼal kʼiʼukejan sok tuktukil kostumbreʼik. Bʼobʼta jujuntik wajye mosoʼik sok tuk miyuk, sok bʼobʼta jujuntik ajyiyujile smosoʼe. ¿Jasa oj koltajuke bʼa kuchelyujile ja jastal tuktukile sok bʼa oj skʼan sbʼaje mas? Ja jekabʼanum Pablo yayile ja rason it: «Gustoxta kʼulanabʼajik resibir» (kʼuman ja Romanos 15:7). ¿Jas kʼan yale? Ja yaljel «gustoxta kʼulanabʼajik resibir» wa stojolan skʼulajel resibir june sok lekil modoʼal ma sok jaman kʼujolal jastal yajni june ay maʼ wa skʼulan resibir ja bʼa snaj ma wa xkʼot yamigoʼuk. Jun sjejel, ja Pablo yala yabʼ ja Filemón ja jastal oj skʼul resibir jun mosoʼal sbʼiʼil Onésimo bʼa spakunej ajnel. Yala yabʼi: «Gustoxta kʼulan resibir» (Filem. 17). Ja Priscila sok ja Áquila masni wa snaʼawe sbʼaja snochumanik Kristo ke yuja Apolos, pe gustoni lek skʼulane resibir sok yiʼaje-el bʼa oj ajyukesok (Hech. 18:26). Ama spetsanil ja nochumanik it tuktukil kʼotele, mini yawekan ke ja jaw oj piljuke. Jaʼuktoma, kuchniyujile sok gustoxta skʼulan sbʼaje resibir.

14. ¿Jastal sjeʼawe yajtanel ja Anna sok ja statami?

¹⁴ Ja keʼntik cha ojni bʼobʼ jetik ja yajtanel kiʼojtik sbʼaja kermanotik bʼa gustoxta skʼulajele resibir, sok kʼotel yamigoʼe. Ja jaw ojni koltanuk bʼa yajxta oj cha yilotike (2 Cor. 6:11-13). La kiltik ja jas ekʼ sbʼaj ja Anna sok ja statami, bʼa kʼotele misioneroʼik ja bʼa África Occidental. Tʼusan tsaʼan yajni jekjiyeta bʼa pilan país ja bʼa lugari, kʼe ja chamel wa spuku sbʼaj ja COVID-19, sok mixani bʼobʼ stsom sbʼaje lajan soka hermanoʼik bʼa kongregasyon. ¿Jasa skʼulan ja nupanum it bʼa sjejel ja yajtanel yiʼoje? Och loʼilanukesok ja yeʼnle jach bʼa bideollamada bʼa yaljel yabʼye jelni skʼana oj snaʼe sbʼaj mas. Ja it kʼotni bʼa skʼujole ja hermanoʼik, sok kʼe skʼumuke bʼa telefono ja Anna sok ja statami sok jekyile mensajeʼik. ¿Jas yuj jelni skʼujolane ja misioneroʼik it bʼa oj snaʼe sbʼaj mas ja hermanoʼik bʼa kongregasyon?  Ja Anna wa xcholo: «Mini xchʼay jkʼujol ja yajtanel sjeʼunejeyi ja jpamilya ja hermanoʼik it sok bʼa keʼna yajni lek sok mi lekuk wan ekʼelkuj. Spensarajel ja jaw wani snikawon bʼa sjejel yajtanel».

15. ¿Jas waxa nebʼa ja sjejel bʼa Vanessa sbʼaja syajtajel ja hermanoʼik? (Cha kʼela ja poto).

¹⁵ Bʼa jitsan kongregasyon ayni hermanoʼik sok hermanaʼik bʼa tuktukil ja smodoʼe sok ja jastal kʼiʼelejani. ¿Jasa oj skoltayotik bʼa syajtajele? Jani oj waj jkʼujoltik ja bʼa lekil smodoʼe. Jun hermana sbʼiʼil Vanessa tey bʼa Nueva Zelanda jelni wokol xyabʼ yiljel sbʼajsok lek jujuntik hermanoʼik ja bʼa skongregasyon yuja wa x-aji tajkuk yuja smodoʼe. Jaʼuktoma oj spil sbʼaj, stsaʼa oj ya ekʼ mas tyemposoke. Stsʼakatal ja jaw, staʼa jastik wa xyiʼaj gusto ja Jyoba bʼa yeʼnle. Ja yeʼn wa xcholo: «Man yajni aji och biajante ja jtatami, masni wanxa xkatikon ekʼ tyemposok jitsan hermanoʼik, sok bʼa tuktukil ja smodoʼe. Ja wego maxani pasil wa xkiʼaj jbʼajsok lek ja tuki. Jelxa xkiʼaj gusto ja jas tuktukil. Sok chikani lek ke ja Jyoba cha jelni xyiʼaj gusto, yujni yeʼn wa xyiʼajan ja bʼa xchonabʼ kristyanoʼik bʼa tuktukile». Anto, ¿jastal oj jetik wa xyajtaytik ja kermanotik? Jani skʼujolajel yiljele jastal wa xyila ja Jyoba (2 Cor. 8:24).

16. ¿Jas yuj jel tʼilan oj jetik yajtanel ja bʼa niwan wokol? (Cha kʼela ja poto).

¹⁶ Ja bʼa niwan wokol, jelni tʼilan oj yajtaytik ja kermanotik. ¿Jastal oj skoltayotik ja Jyoba yajni xkʼe ja niwan wokol? La jpensaraʼuktik ja bʼa tojelalik yayi ja Jyoba ja xchonabʼ bʼa oj kanuke sakʼan yajni xchʼayji snajel ja poko Babilonia: «Kaʼax, kala chonabʼ, ochan ja bʼa yoja kuartoʼik sok lutu ja puertaʼik. Nakʼabʼaj jutsʼin man yajni x-ekʼ ja tajkelali» (Is. 26:20). Bʼobʼta ja keʼntik cha tʼilan oj nochtik ja tojelalik it ja bʼa niwan wokol. Ja yaljel «yoja kuartoʼik» jani wa xbʼobʼ stojoluk ja kongregasyonik. Ta ja bʼa tyempo jaw ajyitiksok tsoman ja kermanotik, ja Jyoba ojni skoltayotik, jastalni skʼapunej. Ja yuj, mini kechanta kuchelkujtik ja kermanotik; tʼilan meran oj yajtaytike. Ta mey kiʼojtik ja yajtanel jaw bʼobʼta mini oj kankotik sakʼan.

17. Ta wa xchapa jbʼajtik man wego, ¿jasa oj bʼobʼ jkʼuluktik ja bʼa niwan wokol?

¹⁷ «Ja niwan skʼakʼu ja Jyoba» ojni kʼot jun tyempo jel wokol bʼa yibʼanal ja kristyanoʼik (Sof. 1:14, 15). Jastal yaʼtijumotik ja Jyoba cha ojni ekʼ jbʼajtik wokolik. Pe ta man wego wa xchapa jbʼajtik, ojni ajyukotik laman sok oj koltaytik ja tuki. Soka kuchelkujtik, ojni jkʼultik lucharsok chikan jas wokol oj tʼasputik. Soka snajel yajulal, puestoni ajyukotik bʼa oj kʼuluktik ja janekʼ oj bʼobʼkujtik bʼa skoltajel ja kermanotik sok yajelyi ja snesesidaʼe. Chomajkil, soka yajtanel oj ajyukujtik bʼa yeʼnle, ojni lajxukujtik bʼa oj ajyukotik tsoman. Ja Jyoba ojni yaʼ jtsʼakoltik sok jun sakʼanil bʼa tolabida bʼa jun luʼumkʼinal mixa oj juljkʼujoltik ja desgrasyaʼik sok ja wokolik (Is. 65:17).