1. ¿Jasa yila bʼa kada jujune ja keʼntik ja Jyoba?

JA JYOBA yiʼonejotikjan kada jujune ja keʼntiki bʼa yeʼna (Juan 6:44). La jpensaraʼuktik jas wa stojolan. Yajni wan skʼeljel jaʼankʼujol lek ja jitsan miyonik kristyano ja bʼa luʼumkʼinali, yilani bʼa keʼntik ay jas jel chaʼanyabʼalil: jun jkʼujoltik tsʼikan lek bʼa oj bʼobʼ yajtaytik (1 Crón. 28:9). Ja Jyoba wa snaʼa jbʼajtik lek, wa xyabʼyotik stojol sok wa syajtayotik. ¿Anke wani xya gustoʼaxukotik ja jaw?

2. ¿Jas sjejel yaʼa ja Jesús bʼa oj skoltayotik yabʼjel stojol ja Jyoba wa syajtayotik kada jujune?

² Ja Jyoba jel syajal skʼujol amok, sok jachni wa xyabʼ bʼa kada jujune ja bʼa kermanotiki. Bʼa oj skoltayotik yabʼjel stojol, ja Jesús yaʼa jun sjejel. Ta jun talna chej ayiʼoj 100 chejik sok xchʼayuj june, ¿jasa oj skʼuluki? «Oj ni yaa can ja noventa nueve ja ba huitzi. Oj ni huaj slee ja jun it chʼay can yuji». Yajni staʼa mini oj tajkuk sok, ojni gustoʼaxuk. ¿Jasa wa sjeʼakitiki? Ke bʼa Jyoba, bʼa kʼotelni jun talna chej, kada chej jel chaʼanyabʼalil. Ja Jesús yala: «Mi ni june huas scʼana oj chʼayuc ja yal chʼin jumasa iti» (Mat. 18:12-14).

3. ¿Jasa oj jpaklaytik ja bʼa artikulo it?

³ Ja smeranili, mini xkʼanatik ay jas oj jkʼuluktik ma ay jas oj kaltik bʼa oj yajel elel sgana ja kermanotiki. Ja bʼa artikulo it oj axukyi sjakʼjel ja sjobʼjelik ti nochani: ¿jas oj bʼobʼ jkʼuluktik bʼa mi oj jloktik yi yok ja tuk? Sok ¿jas oj jkʼuluktik ta ay maʼ syajbʼesotik? Pe bʼajtan la kaltik tʼusan sbʼaja «yal chʼin jumasa iti» bʼa wa xtajiye tiʼal ja bʼa kapitulo 18 bʼa Mateo.

4. ¿Matik junuk ja «yal chʼin jumasa iti»?

⁴ Ja «yal chʼin jumasa iti» yeʼnleni ja snebʼumanik ja Jesús. Chikan janekʼ ja sjabʼile, jachuke «jastal yal untic» yujni wa xyaʼsbʼaje bʼa oj jejuk yile (Mat. 18:3). Anima tuktukil lugar jakele, ja skostumbreʼe, ja sgustoʼe sok tuktukil ja smodoʼe,  spetsanil ayni yiʼoje skʼuʼajele bʼa Kristo. Sok ja yeʼn jelni skʼana ja snebʼumaniki (Mat. 18:6; Juan 1:12).

5. ¿Jastal wa xyabʼ ja Jyoba yajni ay maʼ wa syajbʼes ma wa xya slok yok june ja bʼa yaʼtijumi?

⁵ Spetsanil ja «yal chʼin jumasa iti» jelni chaʼanyabʼal xyila ja Jyoba. Bʼa yabʼjel stojol jastal wa xyila, la jpensaraʼuktik sbʼaja jastal wa xkilatik ja yal untiki. Bʼa keʼntik jelni chaʼanyabʼalile. Wa xkʼana oj jtalnaytike yujni mey yiʼoje ja ipal, ja snajel sok ja biboʼil yiʼoj june maʼ niwanxa. Meran, mini xkiʼajtik gusto yajni ay jas wa xkʼulajiyi jun kristyano, pe ta ay maʼ syajbʼes jun yal untik jelni wala tajkitik, ma asta wa xkʼe jkorajatik. Jachni junxta wa x-ekʼ soka Jyoba. Ja yeʼn wa skʼana oj stalnay ja yaʼtijumiki. Sok yajni ay maʼ wa syajbʼes ma wa xya slok yok june bʼa yeʼnleʼi, jelni wa xtajki, ma asta wa xkʼe skoraja (Is. 63:9; Mar. 9:42).

6. Jastalni wa xyala ja 1 Corintios 1:26-29, ¿jastal wa xyilawe ja kristyanoʼik ja snebʼuman ja Jesús?

⁶ ¿Bʼa jas tuk modo kʼotele ja snebʼuman ja Jesús jastal «yal chʼin jumasa»? Pe ¿matik jel chaʼanyabʼal wa xyila ja luʼumkʼinali? Ja matik riko, ja matik jel naʼubʼal sbʼaj sok ja matik jel yipeʼi. Pe tʼusan mi spetsaniluke ja snebʼuman ja Jesús mini jachukuke. Ja yuj ja kristyanoʼiki wa xyilawe jastal «yal chʼin jumasa», wa xkʼan alxuk, mini jel chaʼanyabʼaluke (kʼuman ja 1 Corintios 1:26-29). Pe mini jach wa xyila ja Jyoba.

7. ¿Jastal wa skʼana oj kiltik ja kermanotik ja Jyoba?

⁷ Ja Jyoba wani syajtay spetsanil ja yaʼtijumiki, ama tʼusan tyempo ma jitsanxa jabʼil wane yaʼteltajel. Ta spetsanil ja kermanotik jel chaʼanyabʼale bʼa Jyoba, cha jachukni ja bʼa keʼntiki. Wani xkʼanatik oj «jyajtatic spetzanil» ja kermanotiki, sok mi kechanuk jujuntik (1 Ped. 2:17). Tʼilani puesto oj ajyukotik bʼa skʼulajel ja jasa jel tʼilan bʼa skoltajele sok stalnajel ja kermanotiki. Ta kabʼtik kaʼunejtik tajkuk ma yajbʼesunejtik jun hermano, mini sbʼejuk oj kiltik ti xyila sbʼaja ma yuj mi jas xkuchyuj soka ja oj skʼuluki jani oj xchʼay skʼujol. ¿Jas yuj wa xtajkiye jujuntik? Bʼobʼta ja yuj ja jastal kʼiyejani, ma yuja jel skoʼelal wa xyabʼ aye. Ma jelto ajkʼache ja bʼa smeranili sok mito snebʼunejuke jastal skʼuljel luchar soka smodoʼik bʼa mi tojuk june. Chikan jastal, ojni bʼobʼ jletik modo bʼa stojbʼesel ja wokoliki. Pe ta ay june bʼa wego wa xtajki, ojni snaʼ bʼa juni jasunuk bʼa mi lekuk bʼa tʼilani oj aʼtijuk. Jel tʼilan oj skʼuluk, bʼa oj ajyuk laman sok bʼa slekilal ja tuk.

8. ¿Jas tikʼe pensar ajyiyujile ja snebʼuman ja Jesús?

⁸ ¿Jas yuj yala ja Jesús sbʼaja «yal chʼin jumasa iti»? Ja snebʼumaniki sjobʼuneje: «¿Machunkiluk ja mas niwan ja bʼa Gobyerno bʼa satkʼinali?» (Mat. 18:1,TNM). Ja bʼa tyempo jaw, jitsan judíoʼik wani xyawe stʼilanil ja jel oj najuk sbʼajeʼi sok ja oj ajuk jun chaʼan xcholeʼi. June maʼ jel chapan wa xyala: «Ja kristyanoʼiki wa x-ajyiye sakʼan sok wa xchamye soka sgustoʼil bʼa oj yabʼye tsamalil ja oj jtoy juke, ja mi oj jelxuke, ja jel oj najuk sbʼaje, ja lek oj iljuke sok ja oj kisjuke».

9. ¿Jasa tʼilan oj skʼuluke ja snebʼumanik ja Jesús?

⁹ Ja Jesús snaʼani ke ja snebʼumaniki tʼilani oj skʼujoluke ja janekʼ wa xbʼobʼyujile bʼa oj yaʼekan ja ipal bʼa ochel prueba bʼa tsatsni lek yiʼoje ja kostumbre jaw ja judíoʼiki. Yala yabʼye: «Ja maʼ mas jel huas snaa ahuujilexi, oj see sbaj que mi jas huas snaa, jaxa maʼ mas nihuan ja yateli, eso sí, ay yatel pero jach oj see sbaj jastal ja maʼ huan  cʼulajel mandari» (Luc. 22:26). Bʼa oj jetik jastal june «mi jas huas snaa», tʼilani oj jpensaraʼuktik ke ja tuk masni wa snaʼawe yuja keʼntiki (Filip. 2:3). Yajni mas wa xkʼujolantik bʼa ajyel kujtik ja modoʼal jaw, masni mi oj bʼobʼ jloktik yi yok ja tuki.

10. ¿Jas rason bʼa Pablo tʼilan oj katik makunuk?

¹⁰ Spetsanil ja hermanoʼik sok ja hermanaʼik masni jel snaʼawe yuja keʼntiki bʼa jujuntik jasunuk. Ja jel pasil yil jel ja yajni ja wa xwaj jkʼujoltik ja jastik bʼa leki. Tʼilani oj katik makunuk ja srason ja jekabʼanum Pablo bʼa yayi ja chonabʼ Corinto: «¿Jasa awiʼoj ja weʼn yuja waxa jeʼa mas ekʼxela yuja tuki? ¿Mi maʼ naka yeʼn yaʼunejawi ja Dyosi? Ta yeʼn naka yaʼunejawi, ¿jas yuj waxa toyo abʼaj bʼa lajansok weʼn naka ataʼunej?» (1 Cor. 4:7, TNM). Ja yuj mok la ajyukujtik jun jmodotik bʼa jtoy bʼajtik ma oj jkʼuʼuktik mas jel xnaʼatik ja keʼntik yuja tuk. Ta jun hermano jel lek xyayi ja sloʼil ma ta jun hermana wa xkʼeya jitsan estudio bʼa Biblia, tolabida jani oj yaweyi stoyjel ja Jyoba.

11. ¿Jas wa xnebʼatik ja bʼa loʼil yala ja Jesús sbʼaja rey soka moso?

¹¹ Tsaʼan yajni yalyabʼ ja snebʼumaniki bʼa mok yawe slok yok ja tuk, ja Jesús cholo yabʼye jun loʼil bʼa jun rey sok june ja bʼa smoso. Ja rey skʼulan perdonar ja moso yuj jun niwan sjejel bʼa mi oj bʼobʼ tup yuj. Mas tsaʼan, ja junxta moso jaw mi yaʼa perdon jun smoj moso bʼa jun jelal mas tʼusan. Tsaʼan ja rey xchʼika bʼa preso ja moso jaw yuja mi sjeʼa syajulal skʼujol. ¿Jasa wa sjeʼakitiki? Ja Jesús yala: «Jachuc ja huenlexi, ta mi cʼa xa cʼulanex perdonar soc spetzanil ja hua cʼujolex ja hua huermanoexi, jach oj cho scʼuluc ahuilex ja jTat tey ba satqʼuinali» (Mat. 18:21-35).

12. Ta mi xkʼanatik oj katik perdon, ¿jastal wa xkatik wokolanuk ja tuk?

¹² Ja jas skʼulan ja moso mi kechanuk yeʼn aji wokolanuk, cha jachni ja tuki. Bʼajtan, jel malo waj sok ja smoj mosoʼili sok «ya och preso. Masan to yaa ja seli». Sok cha ya wokolanuk ja tuk mosoʼik bʼa yilawe ja jas skʼulani. Ja Jesús yala: «[Yajni] iljiye yuj ja otro mozo jumasa. Juntiro och stristeilei». Bʼa junxta modo, ja jas wa xkʼulan ja keʼntiki cha wani xya wokolanuk ja tuk. Ta ay maʼ jas wa skʼulankitik bʼa mi lekuk sok mi xkʼanatik oj katik perdon, ¿jas oj bʼobʼ ekʼuk? Bʼajtan wani xkatik wokolanuk ja yeʼn yujni mi xkʼanatik oj katik perdon, syajtajel sok cha bʼobʼta mixa oj jkistik. Cha oj katikan bʼa oj yil-e ja tuk hermanoʼik bʼa kongregasyon ja yajni xyilawe mixa laman ayotik sok ja kristyano jaw.

13. ¿Jas waxa nebʼa ja jas ekʼ sbʼaj jun precursora?

¹³ Yajel perdon ja kermanotik wani xkatik el slekilal sok masni lekxa wa xyabʼ aye ja tuki. Jani jaw ja jas ekʼ sbʼaj jun precursora bʼa oj katik sbʼiʼiluk Crystal. Ja yeʼn wa xjul skʼujol ja jas mi lekuk wa x-aji yabʼ yuj jun hermana ja bʼa kongregasyon: «Ja yaljelik wa xyala ay ekʼele jelni yaj jastal jun kuchiyo. Yajni wala eltikon bʼa xcholjeli, mini xkʼana oj wajkon junxta karro sok ja yeʼn. Kʼeni chʼay kuj ja skʼanjel sok ja gustoʼili». Bʼa Crystal lajansok ayni yiʼoj rason ja jel yaj ay xyabʼi. Pe stsaʼa mini oj snol koraja cha mixa oj snaʼ syajulal. Chʼin yaʼa sbʼaj sok ya makunuk ja rasonik bʼa Biblia ja bʼa artikulo «Perdonemos de corazón», ja La Atalaya bʼa 15 bʼa octubre bʼa 1999. Ja yuj yaʼa perdon ja hermana. Wa xyala: «Ja wego wani xkabʼ stojol jpetsaniltik wantik skʼujolajel bʼa ajyel kujtik ja yajkʼachil modoʼal sok ja Jyoba wani skʼulanotik perdonar spetsanil kʼakʼu sok jun lekil skʼujol. Wani xkabʼ yaʼunej  el ki jun niwan ijkats sok cha gustoxa ni ayon».

14. Jastalni wa xyala ja Mateo 18:21, 22, ¿jas wokol lajansok ekʼ sbʼaj ja jekabʼanum Pedro, sok jasa waxa nebʼa ja weʼn sbʼaja jas sjakʼa ja Jesús? b) ¿Jas oj skoltayotik ta jach ekʼel jbʼajtiki?

¹⁴ Wani xnaʼatik tʼilan oj akʼ wanukotik perdon yujni jani ja stojoli. Pe ama jachuk bʼobʼta wokolni oj kabʼtik skʼulajel. Lajansok ja jekabʼanum Pedro cha jachni ekʼ sbʼaj bʼa jujuntik ekʼele (kʼuman ja Mateo 18:21, 22). ¿Jasa oj bʼobʼ skoltayotik? Bʼajtan, jani spensarajel ja bʼa spetsanil ekʼele yaʼunejotik perdon ja Jyoba (Mat. 18:32, 33). Anima mi xbʼajintik ja sperdoni, pe ja yeʼn wani skʼulankitik sok jun lekil skʼujol (Sal. 103:8-10). Pe bʼa junxta tyempo, «sbej ni que yaj oj cab jbajtic ja quentic chomajquili». Ja yuja akʼwanel perdoni mini jun jasunuk bʼa keʼn oj jtsatik; pe tʼilani oj jkʼuluktikyi ja kermanotiki (1 Juan 4:11). Ja xchabʼil jasunuk bʼa oj skoltayotik jani spensarajel ja jas wa x-ekʼ ja yajni wala akʼwanitik perdoni. Wani xkoltaytik ja kristyano bʼa skʼulankitik bʼa mi lekuki, wala koltanitik bʼa ajyel tsoman ja bʼa kongregasyon, wa xkoltaytik ja jastal wala taxtik sok ja Jyoba sok wa xkatik eluk jun ijkats bʼa keʼntik (2 Cor. 2:7; Col. 3:14). Ja yoxil jasunuki jani yajelyi orasyon ja Jyoba, ja maʼ wa skʼanakitik bʼa oj katik perdon ja tuki. Mokni katikan ja Satanás a xchʼay ja lamanil wa xkabʼtik stsamalil sok ja kermanotiki (Efes. 4:26, 27). Wani xkʼanatik ja skoltanel ja Jyoba bʼa mi oj kokotik ja bʼa strampa ja Satanás.

15. Jastalni wa xyala ja Colosenses 3:13, ¿jas oj jkʼuluktik ta jun hermano ma jun hermana ay jas skʼulan bʼa mi lek kilatik?

¹⁵ ¿Jaxa ta ay jas skʼulan jun hermano bʼa mi lek kilatik? Ja bʼa ekʼeleʼik jastal jaw, tʼilan oj jkʼuluktik ja janekʼ oj bʼobʼkujtiki bʼa ajyel laman. La katikyi orasyon ja Jyoba  sok la xcholotik yabʼ spetsanil ja jastal wa xkabʼ ayotiki. La jkʼantikyi aya koʼ slekilal ja ma wa xya tajkukotiki sok a skoltayotik bʼa oj kiltik ja slekil smodoʼiki jastal wa xyila ja Jyoba soka ja jastal jel chaʼanyabʼalil wa xyila (Luc. 6:28). Ta mikʼa katik ekʼ chaʼan ja jas skʼuluneji, la jpensaraʼuktik jas modo mas lek bʼa loʼil sok ja yeʼn. Mas ni lek tolabida la jpensaraʼuktik bʼa mini ganaʼuk skʼulan. (Mat. 5:23, 24; 1 Cor. 13:7). Yajni la loʼilanitik soka yeʼn, la jnatik ja jas meran ekʼeli. Pe ¿Jaxa ta mi sgana awanuk perdoni? Ja Biblia wa xyala: «Sbej oj caa jbajtic pasensia». Mok eluka gana (kʼuman ja Colosenses 3:13). Ja mas tʼilani, jani mi oj jnoltik jkorajatik sok, yujni ja jaw oj sjom ja jastal wa xkila bʼajtik sok ja Jyoba. Mok la katikan bʼa mi jas oj slok koktik. Jachuk oj jetik wani xyajtaytik ja Jyoba ama chikan jas x-ekʼi (Sal. 119:165).

16. ¿Jasa jel tʼilan oj jkʼuluktik kada jujune ja keʼntiki?

¹⁶ Janekʼto tsʼakatal wa xkaʼatik yuja cholal kiʼojtik jastal «jun ita nole» bʼa tsoman wa xyaʼteltay ja Jyoba «sok jun ita stalnanume»! (Juan 10:16, TNM). Ja libro Organizados para hacer la voluntad de Jehová, slam 165, wa xyala: «Ja jas jel tʼilan oj jkʼuluktiki jani koltanel bʼa ajyel tsoman». Sok cha yala: «Tolabida oj kil bʼajtik lek soka kermanotiki ta jnebʼatik yiljel jastal wa xyila ja Jyoba». Ja yeʼn wa xyilawotik jastal «yal chʼin jumasa» sok jel chaʼanyabʼal xyilawotik. Sok jachni oj kiltike ja kermanotiki. Ja yeʼn wa xyila chaʼanyabʼal spetsanil ja jas wa xkʼulantik bʼa skoltajele sok stalnajele (Mat. 10:42).

17. ¿Jasa puesto ayotik skʼulajel?

¹⁷ La yajtaytik ja jmojtik nochuman bʼa Kristo. Ja yuj «laxa kaʼ jkʼujoltik bʼa mok katik slok yok jun kermanotik» (Rom. 14:13, TNM). La jpensaraʼuktik ke ja kermanotiki masni wa snaʼawe ja yeʼnle yuja keʼntiki sok wani xkʼanatik oj katike perdon sok spetsanil jkʼujoltik. Mok la katikan ja jas mi lekuk wa skʼulane ja tuki a-slok koktik. Mas lek, «La xa jleetic modo jastal laman oj ajyucotic, jastal oj bob jcolta jbajtic ba oj bob jcʼuuctic mas ja Diosi» (Rom. 14:19).