1, 2. a) ¿Jasa kʼajyel wa x-ekʼ yajni ay maʼ wa xyiʼaj jaʼ? b) ¿Jasa oj kiltik ja bʼa artikulo it?

 ¿AY MAʼ bʼa awilunej ja matik ojxa yiʼe jaʼ? Yajni wa sjakʼawe ja chabʼ sjobʼjel wa x-ajiyile yuja maʼ wan yajel ekʼuk ja loʼil, wa x-abʼxi ke skʼuʼuneje lek ja jas wa xyalawe. Ja spamilyaʼe sok ja yamigoʼe jelni xgustoʼaxiye. Sok yajni wa x-elye ja bʼa jaʼi, jelni gustoʼaye sok wa x-abʼxi jastal wane spakʼtsujel ja skʼabʼe ja matik teye. Bʼa kada semana, jitsan wa xyaweyi ja sakʼanile ja Jyoba sok wa xyiʼaje jaʼ jastal sTestigoʼik.

² Ta wana spensarajel oja wiʼ jaʼ, wani stojolan ke «wana slejel ja Jyoba», sok yuja jaw jelni chaʼanyabʼal oj kʼotan ja bʼa luʼumkʼinal it jel malo (Sal. 14:1, 2). Ja artikulo it chapubʼal bʼa weʼna, ama kerem akʼixato ma ayxa akʼujol. Ja il oja taʼ oxe rason bʼa oja waʼteltay ja Jyoba. Pe ¿jaxa ta kiʼajtikta jaʼ? Ja artikulo it oj ya tsatsbʼuk ja kʼankʼunel kiʼojtik bʼa yaʼteltajel ja jDyostik bʼa tolabida.

3. ¿Jas yuj ja yaʼtijumotik ja Jyoba wa xyajtaytik ja smeranil sok ja bʼa toj? (Salmo 119:128, 163).

³ Ja Jyoba yayi ja mandar it ja yaʼtijumik: «Yajtayik ja smeranil» (Zac. 8:19). Sok ja Jesús xchiktes ja stʼilanil slejel ja bʼa toji (Mat. 5:6). Ja it wa xkʼan yal ke tʼilan oj jkʼantik skʼulajel sok spetsanil jkʼujoltik ja jas toj, bʼa lek sok ja jastik sak bʼa stiʼ sat ja Dyos. ¿Wan maʼ xa yajtay ja smeranil sok ja bʼa toj? Seguro ke wan. Ja yuj wani xa wilkʼujolan ja abʼalik, ja jastik mi meranuk sok ja bʼa malo (kʼuman ja Salmo 119:128, 163). Ja matik wa sleʼa abʼal jani wane snochjel ja Satanás, ja mandaranum bʼa luʼumkʼinal it (Juan 8:44; 12:31). Jun jasunuk wa skʼana ja Dyablo jani yajel kuxbʼuk ja sakal sbʼiʼil ja Jyoba. Wani yaljel abʼalik  sbʼaja jDyostik man ajyi ja kʼoka abʼal ja bʼa tsamal lugar bʼa Edén, bʼa kʼan yal ke ja Jyoba jun mandaranum mi xcham skʼujol ja tuk sok jun leʼa abʼal bʼa mi skʼana oj yayi jastik lek ja kristyano (Gén. 3:1, 4, 5). Yuj smul ja abʼalik jaw, jitsan wa spensarane jastik mi lekuk bʼa Jyoba. Yajni ja kristyano wa stsaʼawe mi oj syajtaye ja smeranil, ja Satanás ojni bʼobʼ yiʼoch bʼa oj skʼuluke jastik mi tojuk sok jastik bʼa malo (Rom. 1:25-31).

4. ¿Jastal sjeʼunej ja Jyoba ke yeʼnani «ja Dyos bʼa smeranil»? (Cha kʼela ja dibujo).

⁴ Ja Jyoba yeʼnani «ja Dyos bʼa smeranil» sok wa xyaʼa jaman skʼujol sjejelyi ja smeranil ja matik wa xyajtajiyuj (Sal. 31:5). Jachuk wa xya el libre ja bʼa abʼalik wa xyala ja Dyablo. Ja Jyoba cha wani sjeʼayi ja yaʼtijumik bʼa mi oj och skʼabʼe sok skʼulajel ja bʼa toj. Spetsanil ja it wani xkoltajiye yiljel ke kʼotele chaʼanyabʼal sok wa x-ajiyile lamanil (Prov. 13:5, 6). ¿Awilunej maʼ ja jaw man kʼe akʼul estudiar ja Biblia? Anebʼunejxani ke mini ay pilan lekil jeʼuman sbʼaja kristyano sok bʼa weʼna ke yuja Jyoba (Sal. 77:13). Ja yuj wani xa kʼana oja noch ja jastik yaʼunej kujlajuk ja Jyoba (Mat. 6:33). Cha wani xa kʼana skoltajel ja smeranil sok sjejel ke yibʼanal ja jas yalunej ja Satanás sbʼaja Dyos mini meranuk. ¿Jastal oj lajxukawuj?

5. ¿Jas oja kʼuluk bʼa oja koltay ja smeranil sok ja bʼa toj?

⁵ Ja jas oja kʼul soka wa sakʼanil oja jeyi ja tuk ke mixa kisa ja abʼalik bʼa Satanás, waxa koltay ja smeranil, waxa kʼana yeʼn ja Jyoba oj kʼotuk jawa mandaranum sok waxa kʼana skʼuʼajel ja jastik toj yaʼunej kujlajuk. Bʼa oj sjeʼ ja bʼa wa sakʼanil ja jaw, tʼilani oja kʼapyi ja Jyoba bʼa jun orasyon ke waxa kʼana oja waʼteltay bʼa tolabida. Tsaʼan, tʼilani oja wiʼ jaʼ bʼa oja jeyi ja tuk ke awatayi jawa sakʼanil ja Jyoba. Chikani lek ke ja syajtajel ja smeranil sok ja bʼa toji jani oj snika bʼa oja wiʼ jaʼ.

6. Jastalni wa xyala ja Salmo 45:4, ¿jastik rason kiʼojtik bʼa syajtajel ja Jesukristo?

⁶ ¿Jas yuj waxa yajtay ja Jesukristo? Wani xtaʼatik jujuntik rason jel tʼilan ja bʼa Salmo 45:4 (kʼuman). Ja Jesús wa skoltay sok wa sjeʼa ja smeranil, ja yajela bʼaj chʼin sok ja bʼa toj. Ja yuj, ta waxa yajtay ja smeranil sok ja bʼa toj, cha ojni ayajtay  ja Jesús. Jun sjejel, pensaran ja jastal mi xiw ja Jesús yajni skoltay ja smeranil sok ja bʼa toj (Juan 18:37). Pe ¿jastal sjeʼa chʼin wa xyaʼa sbʼaj?

7. ¿Jasa mas wa snikawa ja jastal chʼin yaʼa sbʼaj ja Jesús?

⁷ Ja Jesús sjeʼa chʼin yaʼa sbʼaj soka jas yala sok ja jas skʼulan. Jun sjejel, tolabida ja wa xyayi stoyjel ja sTati; mini sleʼa modo yeʼn atoyjuk (Mar. 10:17, 18; Juan 5:19). ¿Jas waxa pensaran ja jastal chʼin yaʼa sbʼaj ja Jesús? ¿Mi maʼ wani snikawa syajtajel ja Yunin ja Dyos sok snochjel? Seguro ke wan. ¿Jas yuj jel chʼin yaʼa sbʼaj? Yujni ja Jyoba chʼin wa xyaʼa sbʼaj, sok ja Jesús wani syajtay ja sTati sok wa snocho tsʼikan lek ja smodo (Sal. 18:35; Heb. 1:3). ¿Anke ja it wani xya mojxan soka Jesús?

8. ¿Jas yuj wani xyakitik gusto yuja Jesús yeʼn ja jReytik?

⁸ Wani xyakitik gusto yuja Jesús yeʼn ja jReytik pes yujni yeʼn ja mas lek. Ja Jyoba xchapa sok stʼojo jastal Rey (Is. 50:4, 5). Chomajkil, pensaran ja bʼa yajalkʼujol sjeʼa ja Jesús (Juan 13:1). Yuja yeʼn jReytik, wani sbʼajin oj jyajtaytik. Ja yeʼn xcholo ke jaʼita yamigo ja matik meran wa xyajtajiyuj sok wa sjeʼawe ja yajtanel jaw yajni wa skʼuʼane ja smandarik (Juan 14:15; 15:14, 15). ¡Juni niwan cholal yuja wa xbʼobʼ kamigoʼuktik ja Yunin ja Jyoba!

9. ¿Jasa wa slaja sbʼaj ja jastal yiʼaj jaʼ ja Jesús sok ja bʼa snochumanik?

⁹ June ja bʼa smandarik ja Jesús jani ke ja snochumanik ayiʼe jaʼ (Mat. 28:19, 20). Yeʼni yaʼa ja sjejel. Ama ay jujuntik stukil ja jastal yiʼaj jaʼ sok ja bʼa snebʼumanik, cha ayni jas oj slajtik (kʼela ja recuadro « Ja stukil ja jastal yiʼaj jaʼ ja Jesús sok ja bʼa snochumanik»). Jun sjejel, yajni ja Jesús yiʼaj jaʼ, sjeʼa sbʼaj bʼa skʼulajel ja jas wa skʼana ja sTat (Heb. 10:7). Jachni junxtatik wa skʼulane ja snebʼumanik. Yajni wa xyiʼaje jaʼ, wa sjeʼaweyi ja tuk ke yawetayi ja sakʼanile ja Jyoba sok man jutsʼin jaw ja jas mas tʼilan ja bʼa sakʼanile jaxani skʼulajel ja jas wa skʼana ja Dyos, mixa jaʼuk ja sbʼaje. Jachuk wa snochowe ja sjejel ja bʼa sMaestroʼe.

10. ¿Jastik rasona wiʼoj bʼa oja yajtay ja Jesús, sok jasa tʼilan oj snika skʼulajel ja jaw?

¹⁰ Ja weʼn waxa kʼuʼan ke ja Jesús yeʼn ja único Yunin ja Jyoba sok ja Rey stsaʼunej ja Dyos bʼa oj yaʼotik mandar. Waxa naʼa ke ja Jesús chʼin wa xyaʼa sbʼaj sok wa snocho tsʼikan lek ja smodo ja sTati. Anebʼunej ke yayi swaʼel ja matik waʼin xyabʼi, yayi kulan skʼujol ja matik elel sgana sok asta yajnay ja matik maloʼaye (Mat. 14:14-21). Weʼni awilunej ke yeʼn wan stojel ja kongregasyon ja bʼa jtyempotik (Mat. 23:10). Sok waxa naʼa ke jastal Rey ja bʼa sGobyerno ja Dyos oj skʼulkitik jastik jel tsamal ja bʼa tyempo jakum. ¿Jastal oja jeʼ waxa yajtay? Jani snochjel ja sjejel (Juan 14:21). Ja yuj, jun jasunuk tʼilan oja kʼuluk jani oja wayi jawa sakʼanil ja Jyoba sok yijel jaʼ.

11. ¿Jasa rason mas tʼilan bʼa oja wiʼ jaʼ, sok jas yuj?

¹¹ ¿Jasa rason mas tʼilan yuja oja wiʼ jaʼ? Wani xtaʼatik ja jas yala ja Jesús sbʼaja mandar mas tʼilan bʼa Dyos. Ja yeʼn yala: «Yajtay ja Jyoba wa Dyos sok spetsanil jawa kʼujol, spetsanil jawa pensar, spetsanil jawa wipi sok awenteroʼil» (Mar. 12:30). ¿Wan maʼ sjeʼa ja yaljelik it ja bʼa yajtanela wiʼoj bʼa Dyos?

12. ¿Jas yuj waxa yajtay ja Jyoba? (Cha kʼela ja potoʼik).

¹² Ayni jitsan rason bʼa syajtajel ja Jyoba. Jun sjejel, anebʼunej ke bʼa yeʼn «tini  wa xjak ja sakʼanili» sok wa xyakitik «spetsanil ja lekil majtanaliki sok yibʼanal ja lekil doniki» (Sal. 36:9; Sant. 1:17). Spetsanil ja jastik lek awiʼoji tini wa xjak bʼa Jyoba, bʼa jaman skʼujol sok jel syajtayotik.

13. ¿Jas yuj ja koltanel juni majtanal jel chaʼanyabʼal?

¹³ Ja koltanel juni majtanal jel chaʼanyabʼal bʼa Jyoba. ¿Jas yuj jach wa xbʼobʼ kaltik? La jpensaraʼuktik ja janekʼto wa syajtay sbʼaje ja Jyoba sok ja Yunini. Ja Jesús yala: «Ja Tatali wa syajtayon» sok «wa xyajta ja Tatali» (Juan 10:17; 14:31). Ja jastal yila sbʼaje ochni tsatsbʼuk mas yajni ekʼ miyonik jabʼil (Prov. 8:22, 23, 30). Ja wego pensaran janekʼto yaj yabʼ ja Jyoba yajni yaʼakan ke ja Yunin ayi wokol sok achamuk. Pe ja Jyoba jelni syajtay ja kristyanoʼik, bʼa ti chʼikana ja weʼn, bʼa yaʼa ja Yunin jel skʼana jastal majtanal bʼa jpetsaniltik bʼa oj ajyukotik sakʼan bʼa tolabida (Juan 3:16; Gál. 2:20). Jani it ja rason mas chaʼanyabʼal bʼa syajtajel ja Dyos.

14. ¿Jasa mas lek oja tsaʼ skʼulajel ja bʼa wa sakʼanil?

¹⁴ Ja yajtanela wiʼoj bʼa Jyoba masni tsatsbʼel yajni anebʼa mas bʼa yeʼna. Seguro wani xa kʼana ke ja jastal waxa wilabʼajsoki ojni kʼiʼuk ja wego sok bʼa tolabida, sok ja jaw ojni bʼobʼuk. Ja jas waxa  wala sok ja jas waxa kʼulan ojni wa gustoʼaxuk ja Jyoba. Pes ja yeʼn, tsamalxta wa stsatsankʼujolana bʼa oja kʼuluk (Prov. 23:15, 16). Ja jas oja tsaʼ skʼulajel ja bʼa wa sakʼanili oja jeʼ ta meran waxa yajtay ja Jyoba (1 Juan 5:3). Yijel jun sakʼanil bʼa lek xyila ja Jyoba jani ja jas mas lek oja tsaʼ.

15. ¿Bʼa jas modo oj bʼobʼa jeʼ ja yajtanela wiʼoj bʼa Jyoba?

¹⁵ ¿Bʼa jas modo oj bʼobʼa jeʼ ja yajtanela wiʼoj bʼa Jyoba? Bʼajtan, tʼilan oja wayi jun orasyon jel chaʼanyabʼal bʼa yajelyi jawa sakʼanil ja Dyos smeranil (Sal. 40:8). Tsaʼan, tʼilan oja wiʼ jaʼ bʼa sjejelyi ja tuk ke awatayi jawa sakʼanil jach atuchʼil. Jastalni jtaʼatik tiʼal ja bʼajtanto ja bʼa artikulo it, ja yijel jaʼ juni ekʼele jel xyaʼa gusto, wani stukbʼes ja sakʼanil. Man kʼakʼu jaw, mixa wala ajyi sakʼan bʼa weʼna, jaxani bʼa Jyoba (Rom. 14:8; 1 Ped. 4:1, 2). Bʼobʼta ja jaw, lajansok juni jasunuk jel chaʼanyabʼal oja tsaʼ skʼulajel, sok jachni kʼotel, pe wani xyaʼakan bʼa oja wabʼ stsamalil jawa sakʼanili. La kiltik jas yuj.

16. Jastalni wa xyala ja Salmo 41:12, ¿jas stsʼakol oj yayi ja Jyoba ja matik wa xya makunuk ja sakʼanil bʼa yaʼteltajel?

¹⁶ Ja Jyoba kechanta yeʼna ja maʼ jel jaman skʼujol. Ama chikan jas oja wayi, ja yeʼn tolabida mastoni oj yawi (Mar. 10:29, 30). Asta ja wego bʼa wan mojxeljan ja xchʼakelal ja luʼumkʼinal it, ja yeʼn ojni yawi jun lekila sakʼanil sok oj bʼobʼ ajyan gusto. Sok ja it, jatoni ja skʼeʼulabʼil. Yuja awiʼaj jaʼ mini tixa wa xchʼak tiw; ojni bʼobʼa waʼteltay ja wala Tat bʼa tolabida. Ja yajalkʼujol awiʼoj bʼa yeʼn ojni kʼiʼuk, sok ja weʼn ojni ajyan sakʼan jastalni ja Jyoba, bʼa tolabida (kʼuman ja Salmo 41:12).

17. ¿Jasa mey yiʼoj ja Jyoba sok oj bʼobʼa wayi?

¹⁷ Yajni waxa wayi jawa sakʼanil ja Jyoba sok waxa wiʼaj jaʼ, ojni bʼobʼa wayi jun jasunuk jel chaʼanyabʼal. Spetsanil ja jas lek awiʼoj sok ja gustoʼil awiʼoj yeʼnani yaʼunejawi ja Jyoba. Anima ja Jyoba yeʼn swinkil ja satkʼinal sok ja Luʼum ayni jun jasunuk mey yiʼoj sok ojni bʼobʼa wayi. ¿Jasa? Jani stsajel oja waʼteltay tolabida  sok nunka oja wakan (Job 1:8; 41:11; Prov. 27:11). Mini ay jas mas lek oj bʼobʼa kʼuluk soka wa sakʼanili. Mini ay duda, ja yajtanela wiʼoj bʼa Jyoba jani oj snika bʼa oja wiʼ jaʼ.

18. ¿Jastik sjobʼjel oj bʼobʼa waʼa abʼaj?

¹⁸ Tsaʼan ja bʼa jas kilatikta, ¿ojxa maʼ wiʼ jaʼ? Kechani weʼna wiʼoj ja sjakʼjel. Jun jasunuk oj skoltaya jani oja jobʼa bʼaj: «¿Chapanonxa maʼ bʼa oj kiʼ jaʼ?» (Hech. 8:36). ¿Wan maʼ xjula kʼujol ja oxe rason jpaklunejtik bʼa oj bʼobʼa wiʼ jaʼ? Bʼajtan, ja yajtanela wiʼoj ja bʼa smeranil sok ja bʼa toj. Jobʼo abʼaj: «¿Wan maʼ xkʼana oj kʼotuk ja kʼakʼu ke ja luʼumkʼinal oj yal-e ja smeranil sok oj skʼuluke ja bʼa toj?». Xchabʼil, ja yajtanela wiʼoj bʼa Jesukristo. Jobʼo abʼaj: «¿Wan maʼ xkʼana ke ja Yunin ja Dyos yeʼn ja Rey sok wan maʼ xkʼana oj jnoch?». Sok yoxil, ke jaʼa mas tʼilani, ja yajtanela wiʼoj bʼa Jyoba. Jobʼo abʼaj: «¿Wan maʼ xkʼana oj kaʼteltay ja Jyoba bʼa jachuk oj ka gustoʼaxuk ja skʼujol?». Ta awaʼunejyi sjakʼjel ja sjobʼjelik it, ¿jas yuj mixa wiʼaj xa jaʼ? ¿Jasa wa stimawa? (Hech. 16:33).

19. ¿Jas yuj moka kʼul dudar oja wiʼ jaʼ? Aʼa jun sjejel (Juan 4:34).

¹⁹ Ta mito xa naʼa ta ojxa awi jaʼ, pensaran bʼa jun sjejel yaʼa ja Jesús (kʼuman ja Juan 4:34). Ja Jesús yala ke skʼulajel ja jas wa skʼana ja sTat jachni jastal swaʼel. ¿Jas yuj? Yujni ja waʼelal wa xya ajyukotik lek. Ja Jesús snaʼa ke spetsanil ja jas wa skʼanakitik ja Jyoba jelni lek bʼa keʼntik. Mini jas skʼanakitik bʼa oj yixtalaʼukotik. Ja jas wa skʼana jani oja wiʼ jaʼ (Hech. 2:38). Ja yuj, wani xbʼobʼ ajyan seguro ke skʼuʼajel ja mandar bʼa yijel jaʼ jelni lek oj wajkawuj. Ta ajiwi ja waʼelal mas jel x-ajbʼani, ¿anke mini oja kʼul dudar ta oja wabʼ? Anto, cha mokni kʼul dudar oja wiʼ jaʼ.

20. ¿Jas oj kiltik ja bʼa artikulo jakum?

²⁰ ¿Jasa wa xtimjiye jujuntik bʼa oj yiʼe jaʼ? Bʼobʼta jani yuja wa xyabʼye mito chapanuke. Stsajel yajelyi jawa sakʼanil ja Jyoba sok yijel jaʼ jani mas tʼilan oja kʼuluk ja bʼa wa sakʼanil. Ja yuj, wani skʼana spensarajel lek, wa skʼana tyempo sok skʼujolajel lek bʼa oj ajyan chapan. Pe ta wanxa xa kʼana oja wiʼ jaʼ, ¿jasa oj skoltaya bʼa oj ajyan chapan bʼa skʼulajel? Ti oj kiltik bʼa artikulo jakum.