1. Jitsan bʼa keʼntik, ¿jas lucha kiʼojtik?

 ¿AYMA bʼa ajyelawuj juna kʼelsat bʼa Dyos bʼa wokol ataʼa? b Ta ay, mini kechan weʼn akʼulunej luchar ja jaw. Jun sjejel, ja Philip wani skʼana mas tikʼan oj yayi orasyon sok yajel tojbʼuk mas, pe wokolni wa staʼa jun sjutsʼinil bʼa oj skʼumuk ja Jyoba. Ja Erika ya ajyuk ja skʼelsat oj kʼot mas saj ja reunionik bʼa xcholjel. Pe ama jachuk ayni tardexa wa xkʼoti. Ja Tomáš jitsan ekʼele sleʼa modo skʼumajel yibʼanal ja Biblia. Wa xyala: «Mini xkabʼ stsamalil ja wa xkʼuman ja Biblia. Oxe ekʼele jleʼa modo, pe ti wala kanyon bʼa Levítico».

2. ¿Jas yuj mok el jganatik ta ay kiʼojtik jun jkʼelsatik bʼa Dyos pe me xtaʼatik?

² Ta ay juna kʼelsat bʼa stajel pe mi xlajxiwuj, mok eluka gana. Asta ja kʼelsatik mas chʼinik wani skʼana tyempo sok skʼujolajel bʼa stajel. Ja me x-ela gana wani sjeʼa jel chaʼanyabʼal xa wila ja jastal waxa wilabʼajsok ja Jyoba sok waxa kʼana oja wayi ja jas mas lek. Ja jaw wani xyila ja Jyoba sok mini smajlay ay jas oja kʼuluk bʼa mi oj lajxukawuj (Sal. 103:14; Miq. 6:8). Ja yuj yajni oj wa ajyuk juna kʼelsat, tʼilani oj ajyan seguro ta oj bʼobʼa taʼ. Ta seguroxa aya, ¿jas oj bʼobʼa kʼuluk bʼa oja taʼ? La kiltik jujuntik rason.

3. ¿Jas yuj jel tʼilan oj kʼankʼunukujtik?

³ Bʼa stajel ja kʼelsatik bʼa Dyos, jelni tʼilan oj kʼankʼunukujtik ¿Jas yuj? Yujni ta kilatikta oj lajxukujtik ja jkʼelsatiki, masni oj kʼujoluktik bʼa stajel. Ja kʼankʼunel jachni jastal ja ikʼ wa xya nijkuk jun velero. Lekbʼi mi xkʼot tekʼan ja ikʼi,  bʼobʼta ojni kʼotuk ja bʼa wajumi. Sok lek masto tsats xkʼe ekʼuk, bʼobʼta bʼajtanto oj kʼotuk yuja jastal wa xmajlaxi. Jachni junxtatik, yajni mas wa xkʼankʼunikujtik, bʼobʼta masni oj tatik ja jkʼelsatik. Jun hermano bʼa El Salvador sbʼiʼil David wa xyala: «Yajni waxa wabʼ wa xkʼankʼuniwuj, masni waxa kʼujolan. Waxa kʼulan ja janekʼ wa xbʼobʼawuj bʼa mi jas oj stima stajel jawa kʼelsat». Anto, ¿jasa oj skoltaya bʼa mas oj kʼankʼunukawuj?

4. ¿Jas oj bʼobʼ jkʼantikyi ja Jyoba? (Filipenses 2:13; cha kʼela ja dibujo).

⁴ Kʼanayi ja Jyoba a-skoltaya bʼa mas oj kʼankʼunukawuj. Bʼa jani oj ya makunuk ja yip, ja Jyoba ojni bʼobʼ yawi ja kʼankʼunel wa xmakuniwuj bʼa oja taʼ jawa kʼelsat (kʼuman ja Filipenses 2:13). Ay ekʼele wa xkatik ajyuk jun jkʼelsatik yuja wa xnaʼatik jani jcholtik, sok mini maloʼuk ja jaw. Pe bʼobʼta mini xkʼankʼunikujtik skʼulajel. Jani jaw ja jas ekʼ sbʼaj ja Norina, jun hermana bʼa Uganda. Yaʼunejni ajyuk skʼelsat bʼa skʼulajel jun estudio bʼa Biblia, pe mini jel xkʼankʼuniyuj yuja wa xyabʼ mi kʼoteluk jun lekil maestra. ¿Jasa koltajiyuj? Ja yeʼn wa xcholo: «Kada kʼakʼu kʼe jkʼanyi ja Jyoba ke a-skoltayon ajyelkuj mas kʼankʼunel bʼa ay maʼ oj kayi estudio bʼa Biblia. Sok cha kaʼa bʼa jparte, pes jkʼujolan kʼotel jun lekil maestra. Tsaʼan ekʼta jujuntik ixaw, kabʼ maxa wa xkʼankʼunikuj. Ja junxta jabʼil jaw, kʼe jkʼul chabʼ estudio bʼa Biblia».

5. ¿Jastik oj bʼobʼ jpensaraʼuktik bʼa mas oj kʼankʼunukujtik?

⁵ Pensaran ja jas kʼulunej ja Jyoba bʼa weʼna (Sal. 143:5). Ja jekabʼanum Pablo spensaran ja bʼa lekil kʼujolal mi xbʼajintik jeʼubʼalyi yuja Jyoba, sok ja jaw nikjiyuj bʼa yaʼteltajel sok spetsanil skʼujol (1 Cor. 15:9, 10; 1 Tim. 1:12-14). Jachni junxtatik, yajni mas waxa pensaran ja jas kʼulunejawi ja Jyoba, masni oja wabʼ oj kʼankʼunukawuj stajel jawa kʼelsat (Sal. 116:12). Ila ja jas koltajiyuj jun hermana bʼa Honduras bʼa ochel precursora regular. Ja yeʼn wa xyala: «Kʼe jpensaraʼuk janekʼto wa syajtayon ja Jyoba. Yiʼajonijan ja bʼa xchonabʼ, wa stalnayon sok wa skoltayon. Yajni jpensaran ja jastik jaw, mas kʼot jyajtay ja Jyoba, sok masni och tsatsbʼuk ja kʼankʼunel kiʼoj bʼa ochel precursora».

6. ¿Jas pilan jasunuk oj skoltayotik bʼa mas oj kʼankʼunukujtik?

⁶ Awajuka kʼujol ja slekilalik oj yijan ja oja taʼ jawa kʼelsat. La kumxukotik ja sjejel bʼa Erika, bʼa tax tiʼal ja bʼa parrapo 1. ¿Jasa koltajiyuj bʼa kʼotel saj? Ja yeʼn wa xyala: «Kaʼa jbʼaj kuenta ke ja tardexa wala kʼotyon ja xcholjeli, wanoni xchʼayjel jitsan jastik. Pe ta saj wala kʼotyon, ojni bʼobʼ jkʼul saludar ja hermanoʼik sok loʼilanelsoke. Cha ojni bʼobʼ kabʼ ja sugerensyaʼik jel xmakuni bʼa oj skoltayon  yajel tojbʼuk sok yabʼjel mas stsamalil ja bʼa xcholjel». Yuja Erika waj skʼujol ja slekilalik wa xyijan ja kʼotel saj, lajxiniyuj ja skʼelsat. ¿Jastik slekilal oj bʼobʼ wajuka kʼujol ja weʼn? Ta jawa kʼelsat waʼunej ajyuk ti chʼikansok ja bʼa skʼumajel ja Biblia ma ja orasyon, pensaran jastal oj wa tsatsbʼuk ja jastal waxa wilabʼajsok ja Jyoba (Sal. 145:18, 19). Ta waxa kʼana oj ajyukawuj june ja modoʼalik bʼa snochumanik Kristo, ajuluka kʼujol jastal oj skoltaya bʼa oja wiʼabʼajsok lek ja tuk (Col. 3:14). ¿Jas mas oj bʼobʼa kʼuluk? Tsʼijbʼan jastik rasona wiʼoj yuja waxa kʼana oja taʼ jawa kʼelsat jaw sok kʼela tikʼan. Ja Tomáš, bʼa cha tax tiʼal ja bʼa skʼeʼulabʼil, wa xyala: «Yajni wa xkila ay kiʼoj jitsan rason bʼa oj taʼ jun jkʼelsat, ojni aʼtijukon mas bʼa oj taʼe».

7. ¿Jasa skʼulan ja Julio sok ja xcheʼum bʼa oj staʼe ja skʼelsate?

⁷ Mojtay matik oj stsatsankʼujoluka (Prov. 13:20). Ja Julio sok ja xcheʼum wani skʼana oj wajuke bʼa jun lugar wa xkʼanxi mas koltanel. Ja yeʼn wa xcholo ja jas koltajiyujile bʼa lajxiyujile: «Jleʼatikon kamigotikon bʼa oj skoltayotikon sok jtaʼatikonyile tiʼal ja jas jchapunejtikon. Yuja jitsan bʼa yeʼnle staʼunejexa kʼelsatik junxtatik, ojni bʼobʼ yawekitik lekil rasonik. Cha wa sjobʼowekitikon jastal wajumkujtikon ja bʼa jas jchapunejtikon, sok yajni wa xmakunikujtikon, wani stsatsankʼujolanotikon bʼa oj nochtikonyi».

8. ¿Jas oj ekʼuk ta kechanta wa xkʼujolantik yajni wa xkabʼtik wa xkʼankʼunikujtik? (Cha kʼela ja dibujo).

⁸ Ja smeranili, jpetsaniltik ay kʼakʼujik wa xkabʼtik mi jel xkʼankʼunikujtik. ¿Wan maʼ stojolan ja jaw ke tʼilan oj katikan ja jkʼelsatik? Miniʼa. La kumxukotik ja sjejel bʼa ikʼi sok ja velero. Ama ja ikʼi wa xbʼobʼ ya nijkuk ja velero ja bʼa oj kʼotuki, ja smeranili mini tolabida junxta wa x-ekʼ ja stsatsali; sok ay kʼakʼujik mey ikʼa. ¿Wan maʼ xkʼan yal ja jaw ke ja maʼ wa x-aʼtiji bʼa velero mi oj bʼobʼ snochyi? Miniʼa. Jun sjejel, bʼa jujuntik velero ayiʼoj jun motor, sok tuk ayiʼoj palaʼik wa xmakuni bʼa stojel ja velero. Ja yuj ja maʼ wa x-aʼtiji bʼa velero oj bʼobʼ ya makunuk ja jastik it bʼa oj snochyi ja bʼa wajumi. Cha jachni junxtatik, ojni ajyuk kʼakʼujik mas oj kʼankʼunukujtik ke yuja bʼa tuki. Sok ay ekʼele mi oj kʼankʼunukujtik bʼa skʼujolajel. Ja yuj, ta kechanta wala aʼtijitik yajni wa xkʼankʼunikujtik, bʼobʼta nunka oj tatik ja kʼelsatik. Pe jastalni ja maʼ wa x-aʼtiji bʼa velero wa staʼa pilan modo bʼa oj snochyi yajni mey ikʼi, ja keʼntik cha ojni bʼobʼ jkʼujoluktik bʼa stajel ja jkʼelsatik ama wa xkabʼtik mey kiʼojtik kʼankʼunel. Meran, ja it wani skʼana skʼujolajel, pe mini lomuk. Bʼajtanto oj paklaytik ja jas oj skoltayotik ja ekʼele jaw, la katikyi sjakʼjel jun sjobʼjel oj bʼobʼ ya sbʼaje jujuntik.

9. ¿Lek maʼ oj kʼujoluktik stajel jun jkʼelsatik ta mi xkʼankʼunikujtik skʼulajel?

 ⁹ Ja Jyoba wa skʼana gusto oj kaʼteltaytik sok spetsanil jkʼujoltik (Sal. 100:2; 2 Cor. 9:7). Anto, ¿jas yuj oj kʼujoluktik stajel jun jkʼelsatik bʼa Dyos ta mi xkʼankʼunikujtik skʼulajel? La jpensaraʼuktik ja sjejel bʼa jekabʼanum Pablo. Ja yeʼn yala: «Tsats lek wa xtojo ja jkuerpo sok wa xkaʼ och jmosoʼil» (1 Cor. 9:25-27, nota). Ja Pablo skʼulan sbʼaj obligar skʼulajel ja jas wa skʼana ja Jyoba asta ja yajni wa xyabʼ mi jel xkʼankʼuniyuji. ¿Gusto maʼ ajyi ja Jyoba yuja yaʼtel ja Pablo? Gustoniʼa. Sok yayi stsʼakol yuja tsatsal yaʼtel (2 Tim. 4:7, 8).

10. ¿Jastik slekilal wa xyijan skʼujolajel bʼa stajel jun jkʼelsatik ama wa xkabʼtik mi xkʼankʼunikujtik?

¹⁰ Ja Jyoba cha jel xgustoʼaxi yajni wa xyila wa xkʼujolantik bʼa stajel jun jkʼelsatik, asta ja yajni mi xkʼankʼunikujtik. ¿Jas yuj? Yujni wa xkʼulantik yuja wa xyajtaytik ama mi tolabida wa xkiʼajtik gusto ja aʼtel bʼa kʼetik skʼulajel. Ja Jyoba ya koʼyi slekilal ja Pablo sok cha ojni ya koʼ jlekilaltik ja keʼntik ta wa xkʼujolantik (Sal. 126:5). Sok yiljel ke ja Jyoba wa xya koʼ jlekilaltik ja wa xkʼujolantik, bʼobʼta oj kʼe kabʼtik mas oj kʼankʼunukujtik. Jun hermana bʼa Polonia sbʼiʼil Lucyna wa xcholo: «Ay ekʼele mi xkʼana oj wajkon xcholjel, mas ja yajni yajtik ayon. Pe ja gustoʼil wa x-ajyikuj ja wala kumxiyon ja bʼa jnaji; juni niwan majtanal». Ja wego la kiltik jas oj bʼobʼ jkʼuluktik yajni mey kiʼojtik kʼankʼunel.

11. ¿Jastal wa skoltayotik ja Jyoba bʼa skomjel jbʼajtik?

¹¹ Kʼanayi ja Jyoba a-skoltaya bʼa skomjelabʼaj. Ja maʼ wa skomo sbʼaj wani snaʼa skomjel ja jastal ay xyabʼ sok ja jas wa skʼulan. Ja modoʼal it mini kechan wa skomowotik mi oj kʼuluktik jastik mi lekuk. Cha wani snikawotik skʼulajel ja bʼa leki, mas ja yajni wokol xkabʼtik ma mi snikawotik skʼulajel. La ka juljkʼujoltik ke ja skomjel jbʼajtik tini chʼikan ja bʼa satinel wa xyaʼa ja yip ja Dyosi. Ja yuj ta wa xkʼanatikyi ja yip ja Jyoba, ojni ajyukujtik ja modoʼal it jel chaʼanyabʼal (Luc. 11:13; Gál. 5:22, 23). Ja David, bʼa tax tiʼal ja bʼa parrapo 3, skʼanani mas tikʼan oj skʼul estudiar jach stuchʼil. Bʼa yeʼna, ja orasyon jelni tʼilan waji. Wa xyala: «Jkʼanayi ja Jyoba a-skoltayon bʼa skomjel jbʼaj. Sok skoltayoni. Kʼe ajyukuj jun programa bʼa skʼulajel estudiar jach jtuchʼil, sok wanontoni snochjel».

12. ¿Jastal wa skoltayotik ja Eclesiastés 11:4 bʼa stajel ja jkʼelsatik bʼa Dyos?

¹² Moka majlay lekxa oj wajukawuj. Ja bʼa luʼumkʼinal it bʼobʼta mini oj ekʼ jbʼajtik. Ta kechan jach wa xmajlaytik, bʼobʼta nunka oj tatik ja jkʼelsatik (kʼuman ja Eclesiastés 11:4). Jun hermano sbʼiʼil Dayniel wa xyala: «Ja lekxa oj wajukawuj mini ayuk. Pe yajni wa xkʼe akʼuluk ja jas bʼajtani, wanixa kʼulan bʼa lek oj wajukawuj ja janekʼ oj bʼobʼuki». Ja Paul, jun hermano bʼa Uganda, wa xyaʼa pilan rason bʼa mi oj katikan tsaʼan ja kʼelsatiki: «Yajni wa xkʼe akʼuluk ama mi pasil wan wajelawuj, wanixa wayi jun jasunuk ja Jyoba bʼa oj ya koʼuka lekilal» (Mal. 3:10).

13. ¿Jastik slekilal oja wil ja oj kʼe akʼuluk bʼa mas chʼinik?

¹³ Kʼeʼansok ja mas chʼinik. Bʼobʼta ay ekʼele mi xkʼankʼunikujtik yuja wa xkilatik lajansok jel niwan ja jkʼelsatik bʼa stajel. Ta jach wan ekʼelabʼaj, ¿jas yuj mi xwa ajyuka kʼelsatik mas chʼinik? Jun sjejel, ta waxa kʼana oj wa ajyuk jun modoʼal, ¿jas yuj mi xkʼeʼa jeʼ bʼa jastik mas chʼinik? Ta ja jas waxa kʼana jaʼa skʼumajel yibʼanal ja Biblia,  ¿jas yuj mixa kʼulan jun programa bʼa mas tʼusan oja kʼumuk? Ja Tomáš, bʼa tax tiʼal ja bʼa skʼeʼulabʼil ja artikulo it, wokolni xyabʼ skʼumajel ja Biblia bʼa jun jabʼil, jastalni wa skʼana. Ja yeʼn wa xyala: «Kaʼa jbʼaj kuenta ke skʼumajel yibʼanal bʼa jun jabʼil jelni wokol bʼa keʼna. Ja yuj jkʼana oj cha kumxukon, pe ja bʼa ekʼele it bʼa jun modo wa xkʼana oj bʼobʼ jnoch. Skʼumajel jujuntik xetʼan bʼa jun kapitulo kada kʼakʼu sok spensarajel ja jas wanon snebʼjel. Kada ekʼele maxa wa xkabʼ stsamalil skʼumajel». Yuja maxa wa xyabʼ stsamalil, ja Tomáš kʼe spil mas tyempo bʼa skʼumajel ja Biblia. Sok chʼakni skʼumuk yibʼanal. c

14. ¿Jastik oj bʼobʼ jtʼaspuktik?

¹⁴ Tristeni yabʼjel, ama ay kiʼojtik lek kʼankʼunel, pe ayni jas oj bʼobʼ stim-otik ja bʼa jbʼejtiki. Jun sjejel, «jastik bʼa mi wa xmajlaxi» bʼa oj bʼobʼ sjapkitik ja jtyempotik wa xmakunikujtik bʼa yajel ajyuk ja jkʼelsatik (Ecl. 9:11). Cha ojni bʼobʼ ekʼ jbʼajtik jun wokol bʼa oj ya el jganatik sok bʼa mi oj ya ajyuk kiptik (Prov. 24:10). Chomajkil, yuja mulanumotik, wani xkʼulantik jastik mi lekuk bʼa mas mi pasil oj tatik ja jkʼelsatik (Rom. 7:23). Ma kechanta yuj yajtik aytik (Mat. 26:43). ¿Jasa oj bʼobʼ skoltayotik bʼa kuchelkujtik?

15. ¿Jas yuj mi x-el jganatik ja bʼa wokolik? (Salmo 145:14).

¹⁵ Ta wa kʼulan payar mini wa stojolan mi oja taʼ jawa kʼelsat. Jastalni wa xyala ja Biblia, bʼobʼta ojni ekʼ jbʼajtik jitsan wokol. Pe cha wa xyala ke soka skoltanel ja Jyoba ojni bʼobʼ jnochtikyi sok stajel ja jkʼelsatik (kʼuman ja Salmo 145:14). Ja Philip, bʼa tax tiʼal ja bʼa bʼajtan parrapo jachni wa xyila: «Bʼa keʼna, ja mas tʼilani mi jaʼuk ja janekʼ ekʼele wala mokʼi, jani ja janekʼ ekʼele waxa tulubʼaj sok waxa nochoyi». La  kumxukotik ja sjejel bʼa David. Ja yeʼn wa xyala: «Yajni ja jastik wa x-ipaxi ma mi lek x-ekuj jun kʼakʼu mini xkila ja jastik jaw jastal wokolik. Bʼa keʼna kʼotelni ekʼeleʼik bʼa yaljel yabʼ ja Jyoba janekʼto wa xkʼana». Jachukniʼa, yajni wa xnochotikyi ama yuja wokolik, wani xjeʼatikyi ja Jyoba ke wa xkʼanatik yajel gustoʼaxuk. ¿Wan maʼ x-ekʼ bʼa jpensartik janekʼto wa xgustoʼaxi ja Jyoba ja wa xyila waxa kʼulan luchar bʼa stajel jawa kʼelsat?

16. ¿Jas wa xbʼobʼa nebʼ ta ay jun jasunuk wa stimawa ja bʼa wa kʼelsat?

¹⁶ Ila ja jastik wa xbʼobʼ stima jastal ekʼeleʼik bʼa ay jas wa xbʼobʼa nebʼ. Paklay ja jas wan ekʼel sok jobʼo abʼaj: «¿Ayma jas oj bʼobʼ jtukbʼes bʼa mixa jas oj stim-on»? (Prov. 27:12). Pe jaxa ta me xtaʼatik jun jkʼelsatik anima jleʼatikta modo, ¿mi maʼ jani wa skʼana oj tukbʼestik ja jkʼelsatiki? Bʼa snajel ta jach wan ekʼelabʼaj, pensaran ta yujni meran oj bʼobʼa taʼ jawa kʼelsat oj wa ajyuki. d Ja Jyoba mini oj spensaraʼuk ke wa kʼulunej payar yuja mi oj bʼobʼa taʼ juna kʼelsat bʼa mi oj bʼobʼukawuj (2 Cor. 8:12).

17. ¿Jas yuj tʼilan oj kaʼ tʼabʼan jkʼujoltik ja jas lajxelkujtik?

¹⁷ Aʼatʼabʼana kʼujol ja jas lajxelawuj. Ja Biblia wa xyala ke «tojni kʼotel ja Dyosi sok mini xchʼay skʼujol ja jastik waxa kʼulanexi» (Heb. 6:10). Ja yuj, cha mokni chʼayuka kʼujol ja weʼn. Pensaran jawa kʼelsatik lajxelawuj, jastal ja yamigoʼajel ja Jyoba, ja xcholjel ma ja yijel jaʼ. Jawa kʼelsatik bʼa Dyos ke wa taʼunejxa, wani sjeʼa ojni bʼobʼa nochyi kʼiʼel sok ojni lajxukawuj jawa kʼelsat waʼunej ajyuk ja wego (Filip. 3:16).

18. ¿Jasa tʼilan oja kʼuluk yajni wana aʼtel bʼa stajel jawa kʼelsat? (Cha kʼela ja dibujo).

¹⁸ Soka skoltanel ja Jyoba ojni bʼobʼa taʼ jawa kʼelsatik, jastalni ja maʼ wa x-aʼtiji bʼa velero wa xkʼot ja bʼa wajumi sok wa xgustoʼaxi. Chomajkil, jitsan ja maʼ wa x-aʼtijiye wani xyabʼye stsamalil ja bʼa biaje. Cha jachni junxta, ta tolabida waxa leʼa modo yiljel jastal wa skoltaya ja Jyoba, ja jaw ojni skoltaya bʼa oja wabʼ stsamalil yajni wana aʼtel bʼa stajel jawa kʼelsatik (2 Cor. 4:7). Ta mi x-ela gana ojtoni awil mas slekilalik (Gál. 6:9).