1. ¿Jas wa stsatsankʼujolanotik skʼulajel ja Jyoba?

JA Jyoba jelni lek xyila ja yajalkʼujolal mey stikʼanil (Os. 6:6). Jaxa yeʼn yajxta wa stsatsankʼujolan ja yaʼtijumik bʼa jach oj cha yile. Ja Dyosi ya makunuk ja aluman Miqueas, sok wa xyala kabʼtik la jyajtaytik ja yajalkʼujolal mey stikʼanili (Miq. 6:8, nota). Pe bʼa oj bʼobʼ jkʼuluktik ja it, tʼilani oj jnatik jasunkiluk ja yajalkʼujolal mey stikʼanili.

2. ¿Jasunkiluk ja yajalkʼujolal mey stikʼanil?

² Ja yaljel «yajalkʼujolal mey stikʼanili» wa xtax junuk 230 ekʼele ja bʼa La Biblia. Traducción del Nuevo Mundo. Sok ¿jasunkiluk ja yajalkʼujolal mey stikʼanil? Ja glosario bʼa Biblia it wa xcholo: «Jani wa xkʼan yal sbʼaja yajalkʼujol nikubʼal yuja skʼapjeli, ja ajyel toji, ja ajyel kʼuʼabʼal sok ja kiswanel lek. Tʼusan mi spetsanil ekʼele jani ti chʼikansok ja jastal wa syajtaye ja Dyos ja kristyano, pe cha wani xkʼan yal sbʼaja yajalkʼujol wa sjeʼayi jun kristyano ja smoji». Ja Jyoba yeʼnani ja niwan sjejel sbʼaja tikʼe yajalkʼujol it. Ja bʼa artikulo it, oj jtatik tiʼal jastal ja Jyoba wa sjeʼayi yajalkʼujolal mey stikʼanil ja kristyanoʼiki, jaxa bʼa pilani oj kiltik jastal ja yaʼtijumik Dyos oj bʼobʼ jnochtikyi ja smodo sjejel jbʼajtik yajulal kʼujol mey stikʼanil.

3. ¿Jasa yalayabʼ ja Jyoba ja Moisés?

³ Tʼusan tsaʼan yajni ja israʼelenyoʼik elye bʼa Egipto, ja Jyoba staʼayi tiʼal ja Moisés sbʼaja sbʼiʼili sok ja smodoʼiki. Yala yabʼi: «Jyoba, Jyoba, jun Dyos jel snaʼa yajulal sok wa xyabʼ syajal, mi xkʼe skoraja wego, jel lek smodo, jel ja syajal skʼujol mey stikʼanil sok tolabida wa xyala ja smeranili, bʼa wa sjeʼayi lekil skʼujol jitsan mil, bʼa wa xyaʼa perdon ja jas mi lek skʼulajel, ja skʼokjel abʼal sok ja mulali» (Éx. 34:6, 7). Soka tsamal  yaljelik it, ja Jyoba xchiktesyi jun jasunuk bʼa mi jas slaja ja syajal skʼujol mey stikʼanili. La kiltik jasunkiluk.

4, 5. a) ¿Jasa yeʼnta yala sbʼaj ja Jyoba? b) ¿Jastik sjobʼjel oj katikyi sjakʼjel?

⁴ Ja Jyoba mi kechan yala ay syajulal skʼujol mey stikʼanil, pes yala «jel ja syajal skʼujol mey stikʼanil». Ja yaljelik it bʼa wa xchiktes jastal kʼotel wani xtax wake ekʼele mas ja bʼa Biblia (Núm. 14:18; Neh. 9:17; Sal. 86:15; 103:8; Joel 2:13; Jon. 4:2). Bʼa spetsanil ekʼele, kechani jaʼ wa xkʼan yal bʼa Jyoba, sok nunka bʼa kristyanoʼik. ¿Anke jelni chaʼanyabʼal yuja Jyoba wa xchiktes lek ja syajal skʼujol mey stikʼanil? Chikani lek ke jelni tʼilan bʼa yeʼna ja modoʼal it. * Jakʼayuj ja rey David nikji bʼa oj yal: «Ah, Jyoba, ja syajala kʼujol mey stikʼanili wani staʼa ja satkʼinali [...]. ah, Dios, ¡jel chaʼanyabʼal ja syajala kʼujol mey stikʼanili! Ja bʼa yaxubʼil jawa wechʼiki ti wa snolo sbʼaje ja yuntikil ja winikeʼi» (Sal. 36:5, 7). ¿Jaxa keʼntiki? ¿Wan maʼ xkilatik chaʼanyabʼal ja syajal skʼujol mey stikʼanil ja Dyos jastal David?

⁵ Bʼa oj kabʼtik mas stojolil ja jas wa xkʼan yal ja yajalkʼujolal mey stikʼanil, oj katikyi sjakʼjel ja chabʼ sjobʼjel it: ¿machʼtik wa sjeʼayi ja Jyoba yajalkʼujolal mey stikʼanil? Sok ¿jastal wa xkatik el slekilal ja jastik wa skʼulan yuja syajal skʼujol mey stikʼanil ja Jyoba?

6. ¿Machʼtik wa sjeʼayi ja Jyoba yajalkʼujolal mey stikʼanil?

⁶ ¿Machʼtik wa sjeʼayi ja Jyoba yajalkʼujolal mey stikʼanil? Ja Biblia wa xyala wani xbʼobʼ jyajtaytik jitsan jastik junuk, jastal «ja aʼtel bʼa alaj», «ja tojwanel», «ja snajelil», «ja vino soka aseyte» sok «ja biboʼil», kechanta yaljel jujuntik sjejel (2 Crón. 26:10; Prov. 12:1; 21:17; 29:3). Pe ja yajalkʼujolal mey stikʼanil mini nunka wa xkʼot sbʼaj jastik junuk; kechan wa xjexiyi kristyanoʼik. ¿Wan maʼ stojolan ja jaw ke ja Jyoba chikan machʼa wa sjeʼayi yajalkʼujolal mey stikʼanil? Miyuk, ja yeʼn kechani wa sjeʼayi ja matik lek wa xtaxye soki. Ja kala Dyostiki wani x-ajyi soka yamigoʼik. Wa skʼana oj skʼuluk jun jasunuk jel tsamal bʼa yeʼnle sok nunka oj jipwanukani.

7. ¿Jastal sjeʼunejyi yajalkʼujol spetsanil ja kristyano ja Jyoba?

⁷ Ja Jyoba sjeʼunejyi yajalkʼujol spetsanil ja kristyano. Ja Jesús yalayabʼ jun winik sbʼiʼil Nicodemo: «Yujni ja Dyosi jel syajtay ja luʼumkʼinali [wa xkʼan alxuk, spetsanil ja kristyano] ja yuj yaʼa ja único Yunini bʼa jachuk spetsanil ja maʼ wa sjeʼa skʼuʼajel bʼa yeʼn mi oj chʼaysnajel, ojni staʼ sakʼanil bʼa tolabida» (Juan 3:1, 16; Mat. 5:44, 45).

8, 9. a) ¿Jas yuj ja Jyoba wa sjeʼayi yajalkʼujolal mey stikʼanil ja xchonabʼi? b) ¿Jasa oj jpaklaytik ja wego?

 ⁸ Jastalni kalatik bʼajtan, ja Jyoba kechani wa sjeʼayi yajalkʼujolal mey stikʼanil ja matik lek wa xtaxye soki, wa xkʼan kaltik, ja yaʼtijumiki. Sok ja it wani x-ilxi jaman lek yuja jas aji ekʼyile yuja Dyos ja David soka aluman Daniel. Jun sjejel, ja David stsʼijbʼan: «Moka wakan sjejelyile yajalkʼujolal mey stikʼanil ja matik wa snaʼa bʼaji» sok «ja yajalkʼujolal mey stikʼanil bʼa Jyoba sbʼaja matik wa xiwyeyuji sbʼajni tolabida». Jaxa Daniel yala: «Ah, Jyoba, ja Dyos smeranili, niwan sok jel chaʼanyabʼalil, ja maʼ [...] wa sjeʼayi yajalkʼujolal mey stikʼanil ja matik wa xyajtajiyuji sok wa skʼuʼane ja smandariki» (Sal. 36:10; 103:17; Dan. 9:4). Jastalni wa xkilatik, ja Jyoba wa sjeʼayi yajalkʼujolal mey stikʼanil ja yaʼtijumiki yujni wa snaʼawe sbʼaj, wa xiwyeyuj, wa syajtaye sok wa skʼuʼaneyi ja smandariki. Ja yeʼn kechani wa sjeʼayi ja modoʼal it ja xchonabʼi, ja matik wa xyaʼteltaye ja jastalni wa skʼana.

⁹ Bʼajtanto lek yajni oj kʼe kaʼteltaytik ja Jyoba, ayxani kiʼojtik ja syajal skʼujol ja Dyos wa sjeʼayi spetsanil ja kristyano (Sal. 104:14). Pe yajni kʼe kaʼteltaytik, cha ajyikujtik ja syajal skʼujol mey stikʼanil. Chomajkil, ja Jyoba wa skʼapayi ja xchonabʼi: «Ja jyajal kʼujol mey stikʼanili mini oj sjipakani» (Is. 54:10). Jaxa David yeʼnani mismo yila ke merani ja yaljelik it: «Ja Jyoba oj yil bʼa jun modo chaʼanyabʼal ja maʼ toj wa x-ajyisoki» (Sal. 4:3). ¿Jasa tʼilan oj jkʼuluktik ja yajni wa xkilatik ke ja Jyoba jel chaʼanyabʼal ja jastal wa syajtayotiki? Ja tsʼijbʼanum bʼa jun salmo yala: «Ja maʼ bibo ojni ya tʼabʼan skʼujol ja jastik it sok ojni spaklay sok spetsanil skʼujol ja sjejel bʼa yajalkʼujolal mey stikʼanil bʼa Jyoba» (Sal. 107:43). Yuja jas wa xyala ja rason it bʼa Dyos, la jpaklaytik oxe modo bʼa jastal wa xkatik el slekilal ja jastal wa sjeʼa yajalkʼujolal mey stikʼanil ja Jyoba.

10. ¿Jasa slekilal wa xkilatik yuj snajel ke ja syajal skʼujol mey stikʼanil ja Dyos sbʼajni tolabida? (Salmo 31:7).

¹⁰ Ja syajal skʼujol mey stikʼanil ja Dyos sbʼajni tolabida. Ja bʼa Salmo 136, ja jasunuk  it jel tʼilan sbʼaja yajalkʼujolal mey stikʼanil wa staʼa tiʼal 26 ekʼele. Ja bʼajtan bersikulo wa xyala: «Awikyi tsʼakatal ja Jyoba, yujni ja yeʼn jel lek, ja syajal skʼujol mini ay stikʼanil» (Sal. 136:1). Ja bʼa bersikuloʼik 2 man 26, wa skʼulan repetir ja yaljelik it «ja syajal skʼujol mini ay stikʼanil». Yajni wa xkʼumantik ja salmo it, jelni cham xkilatik ke ja Jyoba wa sjeʼa ja syajal skʼujol mey stikʼanil bʼa jitsan modo sok tikʼanxta. Ja yaljel «ja syajal skʼujol mini ay stikʼanil» wa xya jkʼuʼuktik lek ke mini xtukbʼi ja jastal wa syajtay ja xchonabʼ ja Dyosi. ¡Jelni stsatsankʼujolanotik snajel ke ja Jyoba mini wegoxta wa sjipakan ja yaʼtijumiki! Pes tini wa x-ajyisok ja matik wa x-aʼteltajiyuji, pe mastoni ja bʼa tyempoʼik wokoli. Jastal wa xkatik el slekilal: Snajel ke tey jmoktik ja Jyoba wani xya gustoʼaxukotik sok wa xyakitik ja ipal wa xmakunikujtik sok bʼa oj kuchkujtik ja wokoliki sok tolabida ajyel ja bʼa bʼej wa x-ikʼwani bʼa sakʼanili (kʼuman ja Salmo 31:7).

11. Jastalni wa xyala ja Salmo 86:5, ¿jasa wa xnikjiyuj ja Jyoba bʼa aʼwanel perdon?

¹¹ Ja syajal skʼujol mey stikʼanil ja Dyosi wa xnikwani bʼa aʼwanel perdon. Yajni ja Jyoba wa xyila ay maʼ sutxel meran skʼujol sok wa skʼujolan bʼa stukbʼesel sbʼaj, ja yajal kʼujoli wa xnikjiyuj bʼa yajel perdon. June ja bʼa salmoʼik, ja David yala sbʼaja Jyoba: «Mini jachʼ wa skʼulankitik soka jas mi lek wa xkʼulantiki sok mini jach wa xya jtuptik soka jmultiki» (Sal. 103:8-11). Ja David, yeʼnani mismo yabʼunej janekʼto smaloʼil wa xyabʼ jun kristyano yajni wa xyajbʼesji yuja sconciencia. Pe cha snebʼa ke ja Jyoba ‹pwestoxta bʼa oj kʼulwanuk perdonar›. Bʼa jun orasyon skʼulan ja David, ja yeʼn xchiktes jasa wa xnikjiyuj ja Jyoba bʼa aʼwanel perdon (kʼuman ja Salmo 86:5). Jachukniʼa, ja Jyoba wa x-aʼwani perdon yujni jel ja syajal skʼujol mey stikʼanil soka matik wa xleji yuji.

12, 13. ¿Jasa oj skoltayotik ta elel jganatik yuj smul ja jastik mi lekuk jkʼulantik ja bʼa tyempo ekʼtajani?

¹² Ta jkʼulantik jun mulal, stojolni sok lekni ja yaj oj kabʼtik, pes ja it ojni skoltayotik bʼa oj sutxuk jkʼujoltik sok skʼulajel ja jas tʼilan bʼa stojel ja jas mi lek jkʼulantiki. Pe jujuntik yaʼtijum Dyos jelto mulal ay xyabʼye yuja jastik skʼulane bʼa mi stojoluk ja bʼa tyempo ekʼtajani. Mulalto ay xyabʼye sok wa x-aji skʼuʼuke, ke ama sutxi  skʼujole, ja Jyoba nunka oj ajukeyuj perdon. Ta jach aya xa wabʼ ja weʼn, jelni oj skoltaya yabʼjel stojol ke ja Jyoba wani skʼana oj sjeʼawi yajalkʼujol.

¹³ Jastal wa xkatik el slekilal: Ama mulanumotik, wani xbʼobʼ kaʼteltaytik gusto lek ja Jyoba sok jun lekil conciencia. ¿Jas yuj? Pes jani ja «xchikʼel ja Yunin Jesús wa xya sakbʼukotik bʼa spetsanil ja mulali» (1 Juan 1:7). Ta elel jganatik yuj jun palta kiʼojtik, la ka jul jkʼujoltik ke ja Jyoba wani skʼana oj sjeyi yajalkʼujol ja matik wa sutxi skʼujol ja bʼa jastik mi lekuk skʼuluneji. La kiltik jastal yayi slaj ja David ja yajalkʼujolal bʼa mey stikʼanil sok ja perdon. Ja yeʼn stsʼijbʼan: «Jastalni chaʼan ay lek ja satkʼinal ja bʼa luʼumi, jachni jel jitsan ja syajal skʼujol mey stikʼanil soka matik wa xiwyuji. Jastalni najat lek yiʼoj sbʼaj ja este soka oeste, jachukni najat lek yaʼunej ja jmultiki» (Sal. 103:11, 12). Wani xkʼuʼantik lek, ja Jyoba puestoni ay bʼa oj yaʼotik perdon sok spetsanil skʼujol (Is. 55:7).

14. ¿Jastal xcholo ja David ke wa stalnayotik ja syajal skʼujol mey stikʼanil ja Dyos?

¹⁴ Ja syajal skʼujol mey stikʼanil ja Dyos wa stalnayotik ja bʼa jastal wa xkila jbʼajtik soki. Bʼa jun orasyon, ja David yala yabʼ ja Jyoba: «Kʼotela jastal jun lugar bʼa oj jnakʼ jbʼaj; oja talnayon ja bʼa jwokoliki. Oja joybʼukon sok awanel bʼa elel libre». Sok cha yala: «Ja maʼ wa sjipa skʼujol bʼa Jyoba wa sjoybʼin soka syajal skʼujol mey stikʼanil» (Sal. 32:7, 10). Ja bʼa tyempo najate, ja bardaʼik sjoybʼunej jun chonabʼi wani skoltay ja matik tey bʼa yojoli yuja kontraʼiki. Cha jachni junxta, ja jastik wa skʼulan yuja syajal skʼujol mey stikʼanil ja Jyoba jachni kʼotel jastal jun barda bʼa wa skoltayotik sok chikan jasunuk bʼa wa xbʼobʼ sjom ja jastal wa xkila jbʼajtik soka Jyoba. Chomajkil, soka syajal skʼujol mey stikʼanili, ja Jyoba wa xyiʼajotikjan ja bʼa xchonabʼi (Jer. 31:3).

15. ¿Jastal wa slaja sbʼaj ja yajalkʼujolal mey stikʼanil bʼa Jyoba sok ja lugar bʼa oja taʼa koltajel sok jun yijil lugar?

¹⁵ Ja David ya makunuk pilan slajelal bʼa xcholjel jastal wa stalnay ja Dyos ja xchonabʼi. Ja yeʼn stsʼijbʼan: «Ja Dyosi yeʼnani ja mero jlugar bʼa oj jtaʼ jkoltajel, ja Dyos wa sjeʼaki yajalkʼujolal mey stikʼanil». Sok cha yala: «Yeʼnani ja jyajal kʼujol mey stikʼanili sok ja jyijil lugari, ja mero jlugar bʼa oj taʼ jkoltajel sok ja maʼ wa xya elkon libre, ja kescudo sok ja maʼ wa xbʼobʼ spotsoni» (Sal. 59:17; 144:2). ¿Jas yuj ja David ya slaj ja yajalkʼujolal mey stikʼanil bʼa Jyoba sok jun lugar bʼa oja ta akoltajel sok jun yijil lugar? Pes chikan bʼa parteʼiluk ja bʼa Luʼum aytiki, yajni wantik yaʼteltajel ja Jyoba ojni stalnayotik bʼa mi oj chʼakuk ja jastal wa xkila jbʼajtiksoki. Ja Salmo 91 cha wani xya jkʼuʼuktik lek. Ja tsʼijbʼanumi yala: «Ja keʼn oj kalyabʼ ja Jyoba: ‹Weʼnani ja jkoltanumi sok ja mero jtalnanumi›» (Sal. 91:1-3, 9, 14). Ja Moisés cha ya makunuk jun slajelal jastal jaw (Sal. 90:1, nota). Sok tʼusan bʼajtanto oj chamuk, xchiktes jun jasunuk bʼa jel xtulwani. Ja yeʼn stsʼijbʼan: «Ja Dyos juni koltanum man tyempo najate; ja yijil skʼabʼiki tini ay bʼa weʼna» (Deut. 33:27). ¿Jasa wa sjeʼakitik bʼa Jyoba soka yaljel «ja yijil skʼabʼiki tini ay bʼa weʼna»?

16. ¿Jas chabʼ slekilalik wa xkabʼtik stsamalil? (Salmo 136:23).

¹⁶ Yajni wa xkoltay jbʼajtik bʼa Jyoba, mi la xiwtik bʼa ay jas oj ekʼ jbʼajtik. Ama jachuk, bʼobʼta ayni ekʼele oj kabʼtik mi jas la makunitik sok elel jganatik. Ja bʼa ekʼeleʼik jaw, ¿jasa oj skʼuluk ja Jyoba yuj keʼntik? (Kʼuman ja Salmo 136:23). Ojni slikotik kʼeni sok yajxta oj skoltayotik bʼa oj cha kʼekotik tekʼan (Sal. 28:9; 94:18). Jastal wa xkatik el slekilal: Snajel ke tolabida wa xbʼobʼ skoltayotik ja Dyosi wa skoltayotik bʼa yajel juljkʼujoltik ja slekilalik wa xkabʼtik stsamalili. Bʼajtan, ke chikan bʼa wala taxtika ayni  kiʼojtik jun lugar bʼa wa xbʼobʼ jkoltay jbʼajtik. Sok xchabʼil, ke jelni chaʼanyabʼal xyilawotik ja kala Tatik bʼa satkʼinali.

17. ¿Bʼa jas wa xbʼobʼ jipjkʼujoltik? (Salmo 33:18-22).

¹⁷ Jastalni kilunejtik, yajni wa xtʼaspuntik prebaʼik, wani xbʼobʼ jkʼuʼuktik lek ke oj skoltayotik ja Jyoba sok ojni skoltayotik bʼa jachuk oj bʼobʼ ajyukotik toj (2 Cor. 4:7-9). Ja aluman Jeremías yala: «Jani stsʼakatal ja syajal skʼujol mey stikʼanil ja Jyoba ja mito xjak ja jchʼakelaltiki, yujni ja jastal wa sjeʼa ja syajulal skʼujoli nunka wa xchʼaki» (Lam. 3:22). Wani xbʼobʼ jip lek jkʼujoltik ke ja Jyoba mi oj yakan sjejel yajalkʼujolal mey stikʼanil, pes jastalni yala ja tsʼijbʼanum bʼa jun salmo, «ja sat ja Jyoba tini ay sbʼaja matik wa xiwyuji, sbʼaja matik wa smajlay ja syajal skʼujol mey stikʼanil» (kʼuman ja Salmo 33:18-22).

18, 19. a) ¿Jasa wa xkʼana oj ka juljkʼujoltik? b) ¿Jasa oj kiltik ja bʼa artikulo jakumi?

¹⁸ Bʼa xchʼakulabʼil, ¿jasa wa xkʼana oj ka juljkʼujoltik? Bʼajtanto oj kʼe kaʼteltaytik ja Jyoba, ayxani kiʼojtik ja syajal skʼujol mey stikʼanil ja Dyos ja it wa sjeʼayi ja kristyanoʼiki. Pe yajni wa xkʼe kaʼteltaytik. Cha wani x-ajyikujtik ja syajal skʼujol mey stikʼanili. Yuja yajalkʼujol jaw wani xnikjiyuj bʼa oj ajyukotik bʼa skʼabʼ sok oj stalnayotik. Tolabida ti oj ya ajyukotik bʼa stsʼeʼel sok ojni ya kʼotuk ja jas wa skʼana bʼa keʼntik. Wani skʼana oj wajkujtik lek (Sal. 46:1, 2, 7). Jachukniʼa, chikan jas wokol xtʼaspuntik, ja Jyoba ojni yakitik ja ipal wa xmakunikujtik bʼa ajyel toj.

¹⁹ Kilunejtikxa jastal ja Jyoba wa sjeʼayi yajalkʼujolal mey stikʼanil ja yaʼtijumiki. Jaxa yeʼn, wani skʼana oj jeʼ jbʼajtik yajal kʼujol mey stikʼanil. Ja bʼa artikulo jakumi, oj kiltik jastal wa xbʼobʼ jkʼuluktik.