1. ¿Jastal kʼotel jun kristyano bʼa wa xbʼobʼ jipjkʼujoltik?

 JA KRISTYANO bʼa wa xbʼobʼ jipjkʼujoltik wani skʼujolan bʼa yajel kʼotuk ja jas wa skʼapa sok wa xyala ja smeranili (Sal. 15:4). Ja tuki wani snaʼawe ke ojni bʼobʼ koltajukeyuj. Wani xkʼanatik ja kermanotiki a-spensaraʼuke jachuk bʼa keʼntik. ¿Jasa wa skoltayotik bʼa oj bʼobʼ sjip skʼujole bʼa keʼntik?

2. ¿Jastal wa xbʼobʼ jetik ke wa xbʼobʼ sjip skʼujole jmoktik?

² Mini xbʼobʼ jtʼentike bʼa oj sjip skʼujole bʼa keʼntik. Tʼilani ay jas oj jkʼuluktik. Jachukni jastal ja takʼini wokol bʼa skʼulajel ganar sok pasil xchʼayjel. Ja Jyoba sjipunej skʼujol jmoktik, tolabida wa xbʼobʼ jipjkʼujoltik bʼa yeʼna «yujni spetsanil ja jas wa skʼulani wani xbʼobʼ jipjkʼujoltik» (Sal. 33:4). Sok ja yeʼn wani smajlay jach oj cha jkʼuluktik (Efes. 5:1). Ja bʼa artikulo it oj paklaytik sjejelik bʼa jujuntik yaʼtijumik ja Jyoba bʼa jachni kʼotye jastal ja sTate bʼa satkʼinal sok sjeʼawe ke wa xbʼobʼ jipxuke kʼujolal. Cha oj jtatik tiʼal joʼe modoʼalik bʼa oj skoltayotik kʼotel kristyanoʼik bʼa xbʼobʼ sjip skʼujole jmoktik.

3, 4. a) ¿Jastal sjeʼa ja aluman Daniel wa xbʼobʼ jipxuk kʼujolal? b) ¿Jasa tʼilan oj jobʼ jbʼajtik?

³ Ja aluman Daniel yakankitik jun lekil sjejel. Yajni iji och ja bʼa Babilonia, bʼa tʼusanta tyempo jel kʼot najuk sbʼaj yuja wa xbʼobʼ jipxuk kʼujolal. Ja jastal jel wa xnaji sbʼaji wegoxta kʼiʼi yajni soka skoltanel ja Jyoba, yala jas wa stojolan ja swayich ja rey Nabucodonosor.  Bʼa jun ekʼele, tʼilani ya ekʼyi jun rason bʼa mini jun rey wa xyiʼaj gusto smaklajel: pes ja Jyoba mini gustoʼayuk soka yeʼn. Ja Daniel tʼilani stsatsankʼujolan sbʼaj bʼa mi oj xiwuk yujni ja Nabucodonosor jel piero ja smodo (Dan. 2:12; 4:20-22, 25). Jitsan jabʼilik tsaʼan, ja Daniel cha sjeʼa wani xbʼobʼ jipxuk kʼujolal yajni xcholo tsʼikan lek jun rason jel cham yabʼjel bʼa chiknaji ja bʼa pared bʼa snaj ja rey bʼa Babilonia (Dan. 5:5, 25-29). Sok mas tsaʼan, ja Dario ja medo sok ja yaʼtijumiki cha kʼot snaʼe ja Daniel «ayni yiʼoj jun ipal jel cham yabʼjel». Kʼot snaʼe «ja yeʼn wani xbʼobʼ jipxuk kʼujolal sok mini xbʼobʼ sleyi smul bʼa mi lek x-el xkʼot ja yaʼteli sok mini x-och skʼabʼ» (Dan. 6:3, 4). Asta ja gobyernoʼik mi xyaʼteltaye ja Jyoba kʼot yile wani xbʼobʼ jipxuk kʼujolal ja yaʼtijumik it.

⁴ Yajel tʼabʼan jkʼujoltik ja sjejel ja Daniel, la jobʼ jbʼajtik: «¿Jasa wa spensaraʼane bʼa keʼna ja matik mi Testigoʼuki? ¿Wan maʼ xyilawone june maʼ wa xbʼobʼ jipxuk kʼujolal sok wa skʼulan ja yaʼteliki?». Jelni tʼilan la kaʼ jbʼajtik ja sjobʼjelik it, yujni ta wa xjeʼatik wa xbʼobʼ sjip skʼujole bʼa keʼntik, wani xkatikyi stoyjel ja Jyoba.

5. ¿Jas yuj ja Hananías kʼot najuk sbʼaj jastal june maʼ wa xbʼobʼ jipxuk kʼujolal?

⁵ Ja bʼa jabʼil 455 bʼajtanto ja bʼa jtyempotik, tsaʼan yajni chʼak stojbʼese yajkʼachil ekʼele ja sbardaʼik ja Jerusalén, ja mandaranum Nehemías yayi xchol jujuntik winike ja bʼa chonabʼi bʼa wa xbʼobʼ jipjuk kʼujolal. June bʼa yeʼnleʼi jaʼa  Hananías, ja olomal bʼa Ipalil. Ja Biblia wa xyala ke ja Hananías «wajni jun winik jel wa xbʼobʼ jipxuk kʼujolal sok mastoni xiwyuj ja Dyos smeranil ke yuja tuki» (Neh. 7:2). Ja yajtanel bʼa Jyoba sok ja xiwel bʼa skʼulajel jun jasunuk bʼa mi lek xyila nikjiyuj ja Hananías bʼa oj yil chaʼanyabʼalil chikan jas cholal x-ajiyi. Ja modoʼalik it oj skoltayotik bʼa oj kʼotkotik yaʼtijumik Dyos bʼa oj sjip skʼujole jmoktik.

6. ¿Jastal sjeʼa ja Tíquico bʼa juni yamigo ja jekabʼanum Pablo bʼa sjipa lek skʼujol?

⁶ La kiltik ja sjejel bʼa Tíquico, jun smoj bʼa sjipa lek skʼujol ja jekabʼanum Pablo. Yajni ja Pablo lutan ajyi, koltajini yuja Tíquico, sok yala ke kʼotelni «jun tojil yaʼtijum ja kajwaltiki» (Efes. 6:21, 22). Mini kechan sjipa skʼujol bʼa yeʼn bʼa oj yiʼ ochyi ja kartaʼik ja hermanoʼik bʼa Éfeso sok ja Colosasi, cha jachni bʼa oj stsatsankʼujoluk sok bʼa oj yayi kulan skʼujole. Ja Tíquico wani xya jpensaraʼuktik ja bʼa tojil winike sok bʼa wa xbʼobʼ jipxuke kʼujolal ja bʼa jtyempotiki bʼa wa xyawekitik ja jastik wa xmakunikujtik bʼa Dyosi (Col. 4:7-9).

7. ¿Jasa lekil sjejel wa xyawekitik ja ansyanoʼik sok ja siervo ministerialik ja bʼa jkongregasyontiki?

⁷ Ja bʼa jtyempotik jelni chaʼanyabʼal xkilatik ja yaʼtele ja ansyanoʼik sok ja siervo ministerialik, bʼa wani xbʼobʼ jipjkʼujoltike. Jastal ja Daniel, ja Hananías sok ja Tíquico. Jelni xyilawe chaʼanyabʼalil ja xcholeʼi. Jun sjejel, yajni wala wajtik ja reunión bʼa yoj semana wani xkʼuʼantik lek naka kʼulubʼal asignar spetsanil ja loʼiliki, sok ja ansyanoʼik jelni xyaʼawe tsʼakatal yajni ja hermanoʼik sok ja hermanaʼik wa xchapa lek sbʼaje sok wa xyawe ekʼuk ja sloʼile. Chomajkil, yajni wa xlokotik ja kestudiantetik bʼa Biblia ja bʼa reunión bʼa xchʼakulabʼil semana mi wa xjobʼo jbʼajtik ta ayni june ma lokubʼal oj ya ekʼuk ja loʼil bʼa spetsanil ixuk winik. Cha wani xjipa jkʼujoltik bʼa ojni ajyukujtik ja juʼunik wa xmakuni bʼa xcholjeli. Merani lek, wani xkabʼtik wa stalnayotik lek ja hermanoʼik it bʼa tojeʼi ja bʼa jastal wala taxtik soka Dyosi sok jelni xkatikyi tsʼakatal ja Jyoba. Pe ¿jastal wa xbʼobʼ jetik ke wa xbʼobʼ sjip skʼujole jmoktik?

8. ¿Jastal wa xjeʼatik mi la jelxitik ja jastal wa xcham jkʼujoltik ja tuk?

⁸ Wani xkʼanatik ja kermanotik sok wa xcham jkʼujoltik ja jas wa x-ekʼ sbʼajeʼi. Pe mokni jelxukotik sok mok jchʼik jbʼajtik ja bʼa sakʼanileʼi. Ja bʼa kongregasyon bʼa bʼajtan siglo ajyi kristyano wa xloʼiltaniye, wa xchʼika sbʼaje bʼa jastik mi xyochelane sok wa xyalawe jastik mi sbʼejuk oj yale (1 Tim. 5:13). Sen mini xkʼanatik oj jkʼuluktik ja jaw ja keʼntiki. La jpensaraʼuktik ke june yalakabʼtik jun jasunuk sok wa skʼuʼan ke tixta oj kan bʼa keʼntik. Jun sjejel, jun hermana wa xyalakabʼtik ke maloʼay sok wan ekʼel sbʼaj jujuntik preba, sok wa skʼanakitik ke mok maʼ kaltikyabʼi. Chikani lek tʼilani oj kistik ja jas wa skʼana (kʼuman ja Proverbios 11:13). ¿Jas pilan ekʼele tʼilan oj jnatik snakʼjel bʼa jun jasunuk mi xbʼobʼ kaltik? *

9. ¿Jastal wa xbʼobʼ sjeʼ spetsanil ja pamilya ke wa xbʼobʼ sjip skʼujol sbʼaje?

⁹ Ja bʼa pamilya. Spetsanile tʼilani mi oj yawe chiknajuk jujuntik jasunuk ja bʼa naʼitsi. Jun sjejel, bʼobʼta ja tatamal spensaraʼan ja xcheʼumi ayiʼoj jun kostumbre bʼa jel xyaʼa tseʼej. ¿Anke mini oj yalyabʼ  tuk kristyano ja jaw? Miniʼa. Yuja mini skʼana oj skʼuluk jun jasunuk bʼa oj ya kʼixwuk maʼ oj syajbʼes ja jastal wa xtaxi (Efes. 5:33). Ja nantataliki tʼilani oj snaʼe ja yuntikile bʼa wane solteroʼaxeli wani skʼanawe akisjuke. Ja yuj mini xyawe kʼixwuk xcholjelyabʼ tuk kristyano ja jastik mi lek wa skʼulane (Col. 3:21). Jaxa yal untiki tʼilani oj snaʼe stalnajel sbʼaje bʼa mi oj yal-e jastik junuk bʼa ay maʼ oj ya kʼixwuk ja bʼa pamilya (Deut. 5:16). Ta spetsanile skʼujolane bʼa mi oj yawe chiknajuk jujuntik jasunuk ja bʼa naʼitsi, ja pamilya masni oj ajyuk tsoman.

10. ¿Jastal wa sjeʼa ja smodo jun lekil amigo?

¹⁰ Soka amigoʼik. Ja bʼa sakʼanil ja kristyano tʼusan mi spetsaniluke wani skʼana oj yalyabʼ jun lekil yamigo ja jastal ay wa xyabʼi. Ay ekʼele wokolni skʼulajel ja jaw. Bʼobʼta mini kʼajyelukotik yaljel yabʼ ja tuk ja jastal mero wa xkabʼ ayotiki. Ta kalatik sok tsaʼan kabʼtik ke ja kamigotik yala yabʼ pilan ja jas kalatik yabʼi, jelni tuk xkabʼtik. Pe jelni xkaʼatik tsʼakatal stajel june bʼa wa snaʼa snakʼjel ja jasa mi xbʼobʼ alxuki. ¡Juni «mero amigo»! (Kʼuman ja Proverbios 17:17).

11. a) ¿Jastal wa sjeʼawe ja ansyanoʼik sok ja xcheʼume ke wa xbʼobʼ jipjkʼujoltike? b) ¿Jasa wa xnebʼatik bʼa jun ansyano bʼa wan skʼeljel jun jasunuk bʼa mi xbʼobʼ alxuk sok tsaʼan tey sok ja spamilya?

¹¹ Ja bʼa kongregasyon. Ja ansyanoʼik bʼa wa snaʼawe snakʼjel ja jasa mi xbʼobʼ alxuki wani x-iljiye yuja hermanoʼik jastal «jun lugar bʼa nakʼulabʼil sbʼaja ikʼi» (Is. 32:2). Wa xnaʼatik oj bʼobʼ jipjkʼujoltik xcholjel yabʼye chikan jasunuk sok mini oj yale ja jasa wa xkalatik yabʼyeʼi. Mi wa xtʼenatike bʼa oj yale kabʼtik jastik junuk bʼa mi xbʼobʼ yal-e. Chomajkil, jel chaʼanyabʼal xkilatik ja xcheʼume ja ansyanoʼik yujni ja yeʼnleʼi mi sjobʼoweyi ja jastik junuk bʼa mi xbʼobʼ yale. Ja smeranili,  jelni lek yuja ansyanoʼik mi xcholoweyabʼ ja xcheʼume ja jastik wa x-ekʼ sbʼaj ja hermanoʼiki. Ja xcheʼum jun ansyano yala: «Wani xkaʼa tsʼakatal yuja jtatami mi xcholokabʼ sbʼaja hermanoʼik wa xyulataye maʼ sbʼaja matik wa skʼana skoltajele bʼa Dyos. Mini ja sbʼiʼile wa xyalakabʼ. Jel chaʼanyabʼal xkila yuja mi xyaki kargaʼik bʼa jastik junuk mi jas oj bʼobʼ jkʼuluk. Jachuk junxta wa xbʼobʼ kil spetsanil ja hermanoʼiki. Sok wa xnaʼa ke yajni xcholoyabʼ ja jtatam jun jwokol ma ja jastal ayon wa xkabʼi, mini maʼ oj yalyabʼ». Jastalni sbʼej, jpetsaniltik wa xkʼanatik anajuk jbʼajtik ke wa xbʼobʼ sjip skʼujole bʼa keʼntik. La kiltik joʼe modoʼalik bʼa oj skoltayotik lajxel kujtik.

12. Cholo jas yuj ja yajalkʼujol jani ja skujlayubʼil bʼa oj sjip skʼujole jmoktik.

¹² Ja yajalkʼujol jani yechalil ja sjipjel kʼujolal. Ja Jesús yala ja chabʼ mandar mas tʼilani jani syajtajel ja Jyoba soka jmojtiki (Mat. 22:37-39). Yuja wa xyajtaytik ja Jyoba, wa xkʼana oj kʼotkotik jastal yeʼna, kechani yeʼn ja maʼ wa xbʼobʼ jip lek jkʼujoltiki. Sok ja syajtajel ja kermanotiki wani snikawotik bʼa mi oj kaltik jastik junuk bʼa yeʼnle. Nunka la jchiktestik jun jasunuk bʼa oj yajbʼesjuke ma oj bʼobʼ ajuk kʼixwukeyuj (Juan 15:12).

13. ¿Jastal wa skoltayotik ja yajel jbʼajtik chʼin bʼa oj sjip skʼujole jmoktik?

¹³ Ja yajel jbʼajtik chʼin ojni koltanuk bʼa oj sjip skʼujole bʼa keʼntik. Ja snochuman Kristo bʼa chʼin wa xyaʼa sbʼaj mini oj stoy sbʼaj soka tuk yajni yeʼnto bʼajtan oj yal jun jasunuk (Filip. 2:3). Cha mini jel niwanuk oj yaʼ sbʼaj yajni wa xchiktes ke wa snaʼa jastik junuk bʼa mi xbʼobʼ xchol. Pe ta chʼin wa xkaʼa jbʼajtik, mini chikanxta bʼa oj kaltik ekʼ ja jas wa xpensaraʼantik sbʼaj jastik mi staʼa tiʼal ja Biblia sok mini ja juʼuntiki.

14. ¿Jastal wa skoltayotik ja yabʼjel stojol bʼa oj sjip skʼujole jmoktik?

¹⁴ Ja yabʼjel stojoli oj koltajuk jun snochuman Kristo bʼa oj snaʼ jas «tyempo bʼa ajyel chʼabʼan» sok jas «tyempo bʼa kʼumanel» (Ecl. 3:7). Bʼa jujuntik lugar wa xnaxi sbʼaj ja refran «Ja yaljelik kʼotel plata sok ja ajyel chʼabʼan kʼotel oro» ja jas wa xkʼan yali, ke ayni ekʼele mas lek ajyel chʼabʼan ke yuj kʼumanel. Jakʼayuj ja Proverbios 11:12 wa xyala: «Pe ja maʼ ayiʼoj meran snajelil wani x-ajyi chʼabʼan». La kiltik ja sjejel bʼa jun ansyano bʼa ayxa yiʼoj experiencia bʼa tikʼanxta wa xkʼanji bʼa a-skoltay tuk kongregasyonik bʼa yiljel jastik wokol. Pilan ansyano wa xyala bʼa yeʼna: «Tolabida wa xyaʼa skuidado sok mi xcholo jastik nakʼan bʼa tuk kongregasyonik». Stsʼakatal yuja wa xyabʼ stojoli, ja ansyano it bʼa ayxa yiʼoj experiencia, wani xkisjiyuj ja tuk ansyanoʼik bʼa skongregasyoni, pes wani snaʼawe ke mi xbʼobʼ spuk jastik bʼa mi xbʼobʼ yal.

15. Cholo sok jun sjejel jastal wa skoltayotik ja yaljel ja smeranil bʼa oj sjip skʼujole jmoktik ja tuk

¹⁵ Ja yaljel ja smeranili kʼotelni pilan modoʼal bʼa wa skoltayotik bʼa oj sjip skʼujole jmoktik. Yajni ja kristyanoʼik tolabida wa xyalawe ja smeranili, masni pasil bʼa oj jipjkʼujoltik bʼa yeʼnle (Efes. 4:25; Heb. 13:18). Jun sjejel, la jpensaraʼuktik ke jun hermano wa skʼana oj ya tojbʼuk ja jastal wa xya ekʼuk sloʼili. Ja yuj wa skʼanayi jun hermano bʼa amaklajukyuj sok ayal ja bʼa jas oj stojbʼes. ¿Machun oj mojxuk sok? ¿June bʼa wa snakʼa ja smeranili,  maʼ june bʼa wa xyala ja smeranil sok oj yal ja jasun oj ya tojbʼuki? Ja sjakʼjeli chikani lek. Ja Biblia wa xyala: «Masni lek ja tojwanel wa xjexi ke yuja yajalkʼujol nakʼan ayi. Ja yajbʼelik wa xya ajyuk jun amigo kʼotelni toj» (Prov. 27:5, 6). Yajni wa xyalakabʼtik ja smeranil jun kamigotik bʼobʼta wokolni oj kabʼtik ja bʼajtanto, pe mas tsaʼan jelni oj skoltayotik.

16. ¿Jastal wa sjeʼa ja Proverbios 10:19 bʼa jelni tʼilan oj jkom jbʼajtik?

¹⁶ Ja skomjel jbʼajtiki jelni tʼilan ta wa xkʼanatik ay maʼ oj sjip skʼujol jmoktik. Ja modoʼal it ojni skoltayotik bʼa mi oj kaltik ja jas kabʼunejtik bʼa mi maʼ oj yabʼi (kʼuman ja Proverbios 10:19). Jun jasunuk oj bʼobʼ ya och preba ja skomjel jbʼajtiki jani ja internet. Ta mi xkaʼa jkuidadotik, wa xbʼobʼ jchiktestik jun jasunuk bʼa mi xbʼobʼ yabʼye ja kristyanoʼiki. Yajni jekatikta jun jasunuk mixani tey bʼa jkʼabʼtik jastal oj yawe makunuk sok mini xchʼayjel ja janekʼ oj yajbʼesnuk. Ja skomjel jbʼajtiki wa skoltayotik bʼa oj kankotik chʼabʼan yajni ja jkontratik wa skʼana oj sloʼlayotik bʼa ay jas oj kaltik yabʼye bʼa xiwela sbʼaj oj yawe ajyuk ja kermanotiki. Ja it wa xbʼobʼ ekʼuk ta ja policía ay jas sjobʼokitik bʼa jun país bʼa timubʼal ja kaʼteltiki sok mi libre ayuk. Ja ekʼeleʼik jastal it sok tuk, wani skoltayotik yajel makunuk ja rason it: «Ojni ka ajyuk makan ja jtiʼi» (Sal. 39:1). Tʼilani oj sjip skʼujole jmoktik ja jpamilyatik ja kamigotik, ja kermanotik sok chikan maʼ kristyano. Sok sbʼaja it tʼilan oj kom jbʼajtik.

17. ¿Jas wa xbʼobʼ jkʼuluktik bʼa jachuk oj sjip skʼujole bʼa tuk ja bʼa kongregasyon?

¹⁷ ¡Jelni xkatikyi tsʼakatal yuja Jyoba slokowotik bʼa oj kʼotkotik parte ja bʼa spamilya bʼa hermanoʼik bʼa wa syajtay sbʼaje sok bʼa wa sjipa skʼujole! Jpetsaniltik kiʼojtik ja niwan cholal bʼa oj sjip skʼujole jmoktik ja kermanotiki. Ta kada jujune wa xkʼujolantik bʼa oj jetik yajal kʼujolal, yajel jbʼajtik chʼinil, yabʼjel stojolil, yaljel ja smeranili sok skomjel jbʼajtik, wani la koltanitik bʼa jachuk oj sjip skʼujole ja tuk ja bʼa kongregasyon. La jnochtik ja smodo ja kala Dyostik Jyoba, sok mok katikan sjejel ke wani xbʼobʼ sjip skʼujole jmoktik.