1. Jastalni wa xyala ja Malaquías 3:16, ¿jas libroʼil wan stsʼijbʼajel ja Jyoba, sok jasa yiʼoji?

 BʼA JITSANXA jabʼil ja Jyoba wan stsʼijbʼajel jun libro bʼa jel chaʼanyabʼalil bʼa ayiʼoj jun lista bʼa bʼiʼilal. Ja lista wa xkʼe stulyi soka Abel, ja bʼajtan tojil testigo * (Luc. 11:50, 51). Ja janekʼxa tyempo ajyel sakʼan ja kristyano, ja Jyoba xchʼikunej bʼiʼilal ja bʼa libro jaw, sok ayxani miyonik. Ja bʼa Biblia, ja libro jaw tuktukil wa x-ajiyi ja sbʼiʼil: «jun libro bʼa yajel julkʼujolal», ja «libro bʼa sakʼanili», ja «royo bʼa sakʼanil». Ja bʼa artikulo it oj katik sbʼiʼiluk ja «libro bʼa sakʼanili» (kʼuman ja Malaquías 3:16; Apoc. 3:5; 13:8).

2. ¿Jastik bʼiʼilal yiʼoj ja libro bʼa sakʼanili, sok jas wa xbʼobʼ jkʼuluktik bʼa ti oj ajyuk tiw ja jbʼiʼiltiki?

² Ja libro it jel chaʼanyabʼalil ayni yiʼoj ja sbʼiʼile ja matik stoyowe ja Jyoba sok xiwel sok skisawe lek, sok ja matik wa syajtaye ja sbʼiʼili. Ayni yiʼoje ja smajlajel bʼa oj ajyuke sakʼan bʼa tolabida, bʼobʼta tini bʼa satkʼinal ma bʼa luʼum. Ja jbʼiʼiltiki wani xbʼobʼ ajyuk tsʼijbʼunubʼal ja bʼa libro jaw ta wa xkila jbʼajtik lek soka Jyoba stsʼakatal ja sakʼanil yaʼa ja Yunini, ja Jesukristo (Juan 3:16, 36). ¿Anke wani xkʼanatik ke ja jbʼiʼiltik ti oj ajyuk tsʼijbʼunubʼal tiw?

3, 4. a) Ta tixa tsʼijbʼunubʼal ja jbʼiʼiltik ja bʼa libro bʼa sakʼanili, ¿wan maʼ stojolan ojxa ajyukotik sakʼan bʼa tolabida? b) ¿Jasa oj kiltik ja bʼa artikulo it soka bʼa jakumi?

³ ¿Wan maʼ stojolan ojxa staʼ sakʼanil bʼa tolabida ja  matik tey tsʼijbʼunubʼal ja sbʼiʼil ja bʼa libro bʼa sakʼanili? Wa xtaʼatik ja sjakʼjel ja bʼa Éxodo 32:33, bʼa aljiyabʼ ja Moisés yuja Jyoba: «Oj kus ja bʼa jlibro ja maʼ sleʼunej smul jmok». Ja it wa stojolan ja sbʼiʼil ja matik ti tsʼijbʼunubʼal ja bʼa libro jaw ojni bʼobʼ kusxuk; jach jastal ja Jyoba ja wego stsʼijbʼunej sok lápiz (Apoc. 3:5). Tʼilani oj jkʼujoluktik bʼa jachuk ja jbʼiʼiltiki tini oj ajyuk tsʼijbʼunubʼal ja bʼa libro jaw man ja Jyoba stsʼijbʼan bʼa tolabida, jach jastal oj stsʼijbʼuk sok tinta.

⁴ Bʼobʼta oj kaʼ jbʼajtik jujuntik sjobʼjel. Jun sjejel, ¿jas wa xyala ja Biblia sbʼaja matik tixa tsʼijbʼunubʼal ja sbʼiʼil ja bʼa libro bʼa sakʼanili sok ja matik miyuki? ¿Jas tyempo oj staʼ sakʼanile bʼa tolabida ja matik ti tsʼijbʼunubʼal ja sbʼiʼile? ¿Jas oj ekʼ sbʼaje ja matik chamye sok mi kʼot snaʼe sbʼaj ja Jyoba? ¿Oj maʼ bʼobʼ ajyuk tsʼijbʼunubʼal ja sbʼiʼile ja bʼa libro it? Ojni kiltik ja sjakʼjel ja bʼa artikulo it sok ja bʼa jakumi.

¿JASTIK BʼIʼILAL TSʼIJBʼUNUBʼAL JA BʼA LIBRO?

5, 6. a) Jastalni wa xyala ja Filipenses 4:3, ¿matik junuk ti tsʼijbʼunubʼal ja sbʼiʼile ja bʼa libro bʼa sakʼanili? b) ¿Jas tyempo oj tsʼijbʼaxuk ja sbʼiʼile bʼa tolabida?

⁵ ¿Jastik bʼiʼilal ti tsʼijbʼunubʼal ja bʼa libro it bʼa kechan wa senyaʼani? Bʼa sjakʼjel ja sjobʼjel it, oj jtatik tiʼal bʼa joʼe kʼole kristyanoʼik. Jujuntik ja bʼa kʼoleʼik it tini tsʼijbʼunubʼal ja sbʼiʼile ja bʼa libro bʼa sakʼanili, sok tuk miyuk.

⁶ Ja bʼajtan kʼoleʼi tini aye ja matik tsaʼubʼale bʼa oj yaʼe mandar soka Kristo bʼa satkʼinal. ¿Tixa maʼ ay ja sbʼiʼile tsʼijbʼunubʼal ja bʼa libro bʼa sakʼanili? Tiniʼa. Jastalni yala yabʼ ja jekabʼanum Pablo ja smojik aʼtijum bʼa Filiposi, ja sbʼiʼile ja matik oj wajuke bʼa satkʼinal, wa xkʼan alxuk, ja  matik lokubʼale bʼa oj yaʼe mandar soka Kristo, tixani ay ja bʼa libro bʼa sakʼanil (kʼuman ja Filipenses 4:3). Pe bʼa mi oj kusxuk ja sbʼiʼile ja bʼa libro bʼa kechanta wa senyaʼani, tʼilani mi oj yaʼekan ajyel toj. Sok yajni x-ajiyile ja tsaʼanxta seyo, anima bʼajtanto oj chamuke ma bʼajtanto oj kʼeʼuk ja niwan wokoli, ja sbʼiʼile tixani oj ajyuk tsʼijbʼunubʼal bʼa tolabida ja bʼa libro (Apoc. 7:3).

7. ¿Jastal wa skoltayotik ja Apocalipsis 7:16, 17 bʼa oj jnatik jas tyempo oj ajyuk yujile ja niwan nole kristyano bʼa tuk chejiki ja sbʼiʼile bʼa tolabida ja bʼa libro bʼa sakʼanil?

⁷ Ja xchabʼil kʼoleʼi jani ja niwan nole kristyano bʼa tuk chejiki. ¿Tixa maʼ ay ja sbʼiʼile ja bʼa libro bʼa sakʼanili? Tixaniʼa. ¿Tito maʼ oj ajyuk tiw ja yajni xkanye sakʼan ja bʼa Armagedón? Tiniʼa (Apoc. 7:14). Ja Jesús yala ke ja kristyanoʼik it, bʼa kʼotele jastal chejik, «oj ajukyile ja sakʼanile bʼa tolabida» (Mat. 25:46). Pe ja matik oj kanuke sakʼan ja bʼa Armagedón mini wegoʼukxta oj ajukyile sakʼanil bʼa tolabida. Ja sbʼiʼileʼi ojni ajyuk sok lápiz ja bʼa libro bʼa sakʼanili. Ja bʼa Gobyerno bʼa Mil Jabʼili ja Jesús «oj stalna sok oj yiʼ och bʼa ay olom jaʼik bʼa sakʼanil». Ja matik snochoweyi ja stojelal ja Kristo sok tsaʼan x-ilji ajyele toj soka Jyoba tixani oj ajyuk bʼa tolabida ja sbʼiʼile ja bʼa libro bʼa sakʼanili (kʼuman ja Apocalipsis 7:16, 17).

8. ¿Matik junuk mi ti tsʼijbʼunubʼaluk ja sbʼiʼile ja bʼa libro bʼa sakʼanili, sok jasa oj ekʼ sbʼaje?

⁸ Ja yoxil kʼoleʼi tini chʼikane ja matik kʼotele jastal chibo, bʼa ojni chʼayjuk snajele bʼa Armagedón. Ja sbʼiʼile mini tiʼuk wa xtax ja bʼa libro bʼa sakʼanil. Ja Jesús yala: «ojni chʼayjuk snajele bʼa tolabida» (Mat. 25:46). Ja Pablo cha aji ekʼyi yuja Dyos ke ja kristyanoʼik it «oj chʼaysnajele bʼa tolabida» (2 Tes. 1:9; 2 Ped. 2:9). Jachni junxta wa xbʼobʼ alxuk sok ja kristyanoʼik matik gana sleʼunej smule soka yip ja Dyosi. Ja yeʼnle ojni cha chʼayjuk snajele sok mi oj staʼ sakʼanile bʼa tolabida. Chikani lek mini oj sakʼwukejan (Mat. 12:32; Mar. 3:28, 29; Heb. 6:4-6). Ja bʼa nochani, oj jpaklaytik lek sbʼaja chabʼ kʼole matik oj sakʼwuke ja bʼa luʼumi.

JA MATIK OJ SAKʼWUKI

9. ¿Jas chabʼ kʼole oj sakʼwukejan ja bʼa luʼumi, sok jas yuj tukeʼi? (Hechos 24:15).

⁹ Ja Biblia wa staʼa tiʼal bʼa chabʼ kʼole kristyano bʼa oj sakʼwuke sok oj bʼobʼ ajyuke sakʼan bʼa tolabida ja bʼa luʼumi: ja matik «toj» sok bʼa matik «mi tojuk» (kʼuman ja Hechos 24:15). Ja matik «toj» yeʼnle ja matik yaʼteltaye toj lek ja Jyoba ja bʼa sakʼanile. Sok ja matik «mi tojuk» yeʼnle ja kristyano ke mi yaʼteltaye toj lek ja Jyoba. Sok yuj tuk rasonik mini skisawe ja jas toj yaʼunej kujlajuk ja Dyosi. Yuja chabʼ kʼole it oj sakʼwukejan ¿wan maʼ stojolan ja it ke ja sbʼiʼile tixa tsʼijbʼunubʼal bʼa libro bʼa sakʼanil? Bʼa yajelyi sjakʼjel ja sjobʼjel it, la jnatik sbʼaj lek jujune ja chabʼ kʼole it.

10. ¿Jas yuj oj sakʼwuke ja matik «tojik», sok jas cholal oj ajyuk yujile jujuntik? (Cha kʼela ja artikulo ja bʼa rebista it, ja bʼa xetʼan «Sjobʼjelik yiʼoje ja matik wa skʼumaneʼi» bʼa wa staʼa tiʼal sbʼaja sakʼwelal ja bʼa Luʼumi).

¹⁰ Ja xchanil kʼoleʼi jani ja matik «toji». Bʼajtanto oj chamuke, tixani ay ja sbʼiʼile ja bʼa libro bʼa sakʼanil. ¿Kus maʼ ja sbʼiʼile ja yajni chamyeʼi? Miyuk, pes titoni aye bʼa spensar ja Jyoba. «Ja yeʼn mi sDyosuk chamwinik, jani sDyos ja matik sakʼaneʼi, yujni bʼa yeʼna, naka sakʼan aye» (Luc. 20:38). Ja it wa stojolan ke yajni  cha xkʼeyejan ja matik toj ja bʼa Luʼumi, ja sbʼiʼileʼi tini oj ajyuk ja bʼa libro bʼa sakʼanili. Pe ja bʼajtanto sokni lápiz (Luc. 14:14). Sen jujuntik ja matik oj sakʼwukeʼi ojni ajyuk yujile ja cholal bʼa kʼotel «olomalik bʼa spetsanil ja luʼumi» (Sal. 45:16).

11. ¿Jasa oj makunuk yujile ja matik «mi tojuki» bʼajtanto oj tsʼijbʼaxuk ja sbʼiʼile ja bʼa libro bʼa sakʼanili?

¹¹ Bʼa tsaʼanxta, la jtatik tiʼal ja sjoʼil kʼole: ja matik mi tojuki. Bʼobʼta yuja mi snaʼawe ja sleyik ja Jyoba, mi yiʼaj jun sakʼanile toj bʼajtanto oj chamuke. Ja yuj ja sbʼiʼileʼi mi wa xtax tsʼijbʼunubʼal ja bʼa libro bʼa sakʼanil. Pe, yajni x-aji sakʼwuke yuja Dyosi, ojni ajukyile tyempo bʼa jachuk ja sbʼiʼile oj tax tsʼijbʼunubʼal ja bʼa libro. Ja matik mi tojuki ojni skʼan jitsan skoltajele. Bʼajtanto oj chamuk, jujuntik bʼa yeʼnle skʼulane jastik mi lekuk, bʼa jelni kistal. Ja yuj wani skʼana oj snebʼ-e ajyel sakʼan jastalni wa skʼana ja Jyoba. Bʼa skoltajel spetsanil ja kristyanoʼik jaw, ja sGobyerno ja Dyos oj skʼul jun niwan aʼtel bʼa chapjelal bʼa mini kʼulaxeluk ajyi.

12. a) ¿Machtik oj sjeyi ja matik mi tojuki? b) ¿Jasa oj ekʼ sbʼaje ja matik mi skʼana oj yawe makunuk ja jas oj snebʼeʼi?

¹² ¿Machtik oj sjeyile ja matik mi tojuki? Jani ja niwan nole kristyano sok ja matik toj sakʼweleʼi. ¿Jasa tʼilan oj skʼuluke ja matik mi tojuki ta wa skʼanawe oj tsʼijbʼaxuk ja sbʼiʼile ja bʼa libro bʼa sakʼanili? Tʼilani oj yamigoʼuke ja Jyoba sok oj yayi ja sakʼanile. Ja Jesús sok ja matik oj wajuke bʼa satkʼinal altantoxtani oj ajyuke soka xchole bʼa jues bʼa oj yil-e jastal wane kʼiʼel ja matik mi tojuki (Apoc. 20:4). Aykʼa maʼ mi skʼana ja koltajel it, ojni chʼayjuk snajel, ama ayukxa yiʼoj 100 jabʼil (Is. 65:20). Ja Jyoba sok ja Jesús wani xbʼobʼ skʼel ja skʼujol ja kristyanoʼiki, sok ojni skʼele bʼa mi maʼ maʼ oj ixtalanuk ja bʼa yajkʼachil luʼumi (Is. 11:9; 60:18; 65:25; Juan 2:25).

 JA SAKʼWELAL BʼA SAKʼANIL SOK JA SAKʼWELAL BʼA KASTIGO

13, 14. a) ¿Jastal wa xkabʼtik stojol ajyi ja yaljelik bʼa Jesús jkʼumantik ja bʼa Juan 5:29? b) ¿Jasa oj kaʼ tʼabʼan jkʼujoltik yajni xkʼumantik ja yaljelik it?

¹³ Ja Jesús cha staʼa tiʼal ja matik oj sakʼwuke ja bʼa luʼumi. Jun sjejel, ja yeʼn yala: «Jakum ja styempoʼil ke yibʼanal ja matik teye bʼa kʼeʼeniki oj yabʼye ja skʼumali sok oj sakʼwukejan: ja matik skʼulane jastik lek, oj sakʼwuke bʼa oj ajyuke sakʼan, jaxa matik skʼulane bʼa mi lekuk, bʼa jun sakʼwelal bʼa kastigo» (Juan 5:28, 29). ¿Jas kʼan yal ja Jesús?

¹⁴ Ja ajyi wa xkʼuʼantik ke ja Jesús ja wan stajel tiʼal ja jastik junuk oj skʼuluke ja matik oj sakʼwuke tsaʼan yajni xcha kʼeyejan. Wa xkʼan kaltik, ke tsaʼan yajni sakʼwiye jujuntik oj skʼuluke jastik bʼa lek, pe jaxa tuki oj skʼuluke jastik bʼa mi lekuk. Pe jastalni wa xkilatik, ja Jesús mi yala ja matik oj elukejan ja bʼa kʼeʼeni oj skʼuluke jastik bʼa lek ma oj skʼuluke jastik bʼa mi lekuk. Ja yeʼn staʼa tiʼal bʼa tyempo ekʼta, yujni yala «ja matik skʼulane jastik lek» sok ja «matik skʼulane bʼa mi lekuk». Ja it wa xkʼan yal ke ja jastik it skʼulane bʼajtanto oj chamuke. ¿Anke ayni stojolil ja jaw? Pes ja bʼa yajkʼachil luʼumi mixani oj kʼanxuk bʼa ayto maʼ oj skʼuluk ja jastik jun mi lekuki. Ja matik mi tojuki skʼulane jastik mi lekuk bʼajtanto oj chamuke. Anto, ¿jas kʼan yal ja Jesús yajni staʼa tiʼal bʼa «jun sakʼwelal bʼa sakʼanil» sok «jun sakʼwelal bʼa kastigo»?

15. ¿Matik oj ajyukyujile ja «sakʼwelal bʼa ajyel sakʼan», sok jas yuj?

¹⁵ Ja matik toj, wa xkʼan kaltik, ja matik skʼulane jastik lek bʼajtanto oj chamuke, ojni «sakʼwuke bʼa oj ajyuke sakʼan», yujni ja sbʼiʼileʼi tixa oj ajyuk tsʼijbʼunubʼal bʼa libro bʼa sakʼanil. Ja it wa stojolan ke ja sakʼwelal «ja matik skʼulane jastik lek», ja it wa staʼa tiʼal ja Juan 5:29, jani junxta kʼotel sok ja sakʼwelal ja matik «toj» wa staʼa tiʼal ja bʼa Hechos 24:15. Ja xcholjel it wani slaja sbʼaj lek sok ja jas wa xyala ja Romanos 6:7: «Yujni ja maʼ wa xchami ti wa xkan libre soka smuli». Yajni ja matik toj wa xchamye, ja smuleʼi wa xkusji, pe ja jastal ajyele toji mini xkusji (Heb. 6:10). Pe yajni sakʼwiye ja matik toji tʼilani mi oj yaʼekan ajyel toj bʼa jachuk ja sbʼiʼile mi oj kusjuk ja bʼa libro bʼa sakʼanili.

16. ¿Jasunkiluk ja «sakʼwelal bʼa kastigo»?

¹⁶ ¿Jasa oj ekʼ sbʼaje ja matik skʼulane jastik mi lekuk bʼajtanto oj chamuke? Anima kusji ja smule ja yajni chamyeʼi, ja yeʼnleʼi mini kaneluk tsʼijbʼunubʼal ja jastal toj ajyiyeʼi. Ja yuj ja sbʼiʼileʼi mini tiʼuk wa xtax tsʼijbʼunubʼal ja bʼa libro bʼa sakʼanili. Ja yuj ja sakʼwelal sbʼaja «matik skʼulane bʼa mi lekuk» jani junxta soka sakʼwelal ja bʼa matik «mi tojuk» wa staʼa tiʼal ja Hechos 24:15. Ja yeʼnle oj ajyuk yujile jun «sakʼwelal bʼa kastigo». * Ja matik mi tojuki oj kʼulajuke jusgar pe jani bʼa oj ilxuk jasa oj skʼulukeʼi (Luc. 22:30). Ojni yiʼ tyempo bʼa yiljel matik wa sbʼajin oj tsʼijbʼaxuk ja sbʼiʼil ja bʼa libro bʼa sakʼanili. Bʼa oj ekʼuk ja iti, ja matik mi tojuki tʼilani oj yawekan ja mal modo yiʼojeʼi sok yajelyi ja sakʼanile ja Jyoba.

17, 18. ¿Jasa tʼilan oj skʼuluke ja matik oj sakʼwuke ja bʼa Luʼumi, sok jastik junuk kʼotel ja jastik skʼuluneje wa staʼa tiʼal ja Apocalipsis 20:12, 13?

¹⁷ Ama kʼotele toj ajyi ma mi miyuk  ja bʼa tyempo ekʼta, ja matik oj sakʼwukeʼi tʼilani oj skʼuʼuke ja leyik oj yijan ja yajkʼachil royoʼiki, ja it oj jamxuk ja bʼa mil jabʼiliki. Ja jekabʼanum Juan xchiktes jachuk ja jas yila ja bʼa nakʼsati: «Ti kila ja matik chameleʼi, ja matik sniwakili sok skoʼelali, ti tekʼane bʼa stiʼ ja trono, sok jamji ja royoʼiki. Pe cha jamji pilan royo: jani ja royo bʼa sakʼanili. Sok jastalni tsʼijbʼunubʼal ja bʼa royoʼiki, kʼulaji jusgar ja cham winike yuja jastik skʼulunejeʼi» (Apoc. 20:12, 13).

¹⁸ ¿Jas «modoʼalik bʼa jastik skʼuluneje» oj kʼulajuke jusgar ja matik oj sakʼwukeʼi? ¿Ja maʼ yuja jastik skʼulane bʼajtanto oj chamuke? Miyuk. La ka jul jkʼujoltik ke tixani kan libre soka smuli ja yajni chami. Ja yuj ja il, ja «jastik skʼulunejeʼi» mini jaʼuk yuja jastik skʼulane bʼajtanto oj chamuke. Jani wa xkʼan yal, sbʼaja jastal oj yawe makunuk ja jasunuk oj snebʼe ja bʼa yajkʼachil luʼumi. Asta tojil winike jastal Noé, Samuel, David sok Daniel tʼilani oj snebʼe sbʼaja Jesukristo sok oj sjeʼe skʼuʼajel sbʼaja sakʼanil yaʼa. ¡Jeltoni jas oj skʼuluke ja matik mi tojuki!

19. ¿Jastal oj eluke kʼot ja matik mi oj skis-e ja jas oj jejukyileʼi?

¹⁹ ¿Jastal oj eluke kʼot ja matik mi oj skise ja jas oj jejukyileʼi? Ja Apocalipsis 20:15 wa xyala: «Ja matik mi ocheluke juʼun ja bʼa libro bʼa sakʼanili ti jipjiye ja bʼa sposoʼil ja kʼakʼi». Jachukniʼa, ojni chʼayjuk snajele bʼa tolabida. ¡Jelni tʼilan oj jkʼujoluktik bʼa jachuk ja jbʼiʼiltiki aʼajyuk tsʼijbʼunubʼal ja bʼa libro bʼa sakʼanili sok bʼa tolabida oj ajyuk tiw!

20. ¿Jas aʼtel jel chaʼanyabʼalil oj kʼulaxuk ja bʼa Mandaranel bʼa Mil Jabʼili? (Kʼela ja dibujo bʼa skʼeʼulabʼil ja spatiki).

²⁰ Ja Mandaranel bʼa Mil Jabʼili ojni kʼot jun tyempo jel chaʼanyabʼal. Ja tiw oj kʼulaxuk ja niwan aʼtel bʼa mini bʼa kʼulaxel ja bʼa Luʼumi. Ama cha ojni kʼot jun tyempo bʼa ti oj ilxuk ja smodoʼe ja matik toji sok ja matik mi tojuki (Is. 26:9; Hech. 17:31). ¿Jastal oj kʼulaxuk ja niwan aʼtel it bʼa chapwanel? Ja bʼa artikulo ti jakumi oj xcholkabʼtik sok oj skoltayotik bʼa oj kiltik chaʼanyabʼal.