JA SPUKTSINEL ja mar bʼa Atlántico wa smakʼa ja smakbʼal yiʼoj ja barko bʼa wajum bʼa Europa. June ja maʼ wajumi jaʼa George Young, bʼa wa xjul skʼujol ja sgustoʼil ja jas bʼobʼ yuj skʼulajel sbʼaja xcholjel ja bʼa Brasil. * Pe yajni wajum ja bʼa sbʼejyeli, kʼe spensaraʼuk ja bʼa yajkʼachil xchol ajiyi: España sok Portugal, bʼa mitoni jel cholubʼaluk ja lekil rasoni. Yajni kʼoti, wani smajlay oj xchap bʼa oj ya ekʼuk ja sloʼilik bʼa Biblia ja jmoj-aljeltik Joseph F. Rutherford sok oj spil 300,000 tratadoʼik.

Ja jmoj-aljeltik Young kʼot ja bʼa Lisboa (Portugal) bʼa 1925. Ja bʼa ekʼele jaw, ja wokolik ja bʼa paisi jel tsats juntiro. Ja guerra ajyi ja bʼa país jaw bʼa 1910, xchʼaya snajel ja maʼ wan yajel mandar sok ja maʼ yiʼoj ja cholal ja bʼa Iglesya Católica. Ja chonabʼi masxani kanye libre, pe mini chʼay ja wokolik ja bʼa paisi.

Yajni ja George Young chapanxayuj spetsanil ja bʼa oj ya ekʼuk ja sloʼil ja jmoj-aljeltik Rutherford, ja gobyerno yaʼa jun mandar bʼa mixa oj kisjuk ja sderecho yiʼoj ja ixuk winik yuja sleʼawe modo ochel kontra soka gobyerno. Ja sekretaryo bʼa la Sociedad Bíblica Británica y Extranjera yala yabʼ ja jmoj-aljeltik Young ojni stʼaspun jitsan wokolik. Anima ja jaw, ja yeʼn skʼana permiso bʼa oj ya makunuk ja gimnasio bʼa Eskwela Secundaria Camões, sok ajiyi majan.

Kʼot ja 13 bʼa mayo, ja kʼakʼu bʼa oj ekʼuk ja loʼili, sok mixa xyilawe ora oj ekʼuk ja loʼili. Ja letreroʼik ja bʼa naʼitsiki soka anunsyoʼik bʼa peryodikoʼik wa xchiktes ja yolomajel ja loʼil bʼa wa sbʼiʼilan, «Jastal ajyel sakʼan bʼa tolabida ja bʼa Luʼumi». Ja kontraʼanumik bʼa relijyoniki wego yawe eluk jun artikulo ja bʼa speriodikoʼe bʼa yaljel yabʼye ja kʼumumanik bʼa ajkʼachto julele jujuntik «aluman mi meranuk». Yajni wane ochel ja bʼa stiʼ ja gimnasio, chomajkil spilawe jitsan poyetoʼik bʼa yiʼoj yaljelik bʼa tuk lek yuja bʼa sloʼil oj ya ekʼuk ja Rutherford.

Anima ja jastik jaw, junuk 2,000 ixuk winik sbʼutʼuwe ja lugari sok jitsan mixa bʼobʼ ochuke. Ja matik jel skʼanawe oj smaklaye kʼeye ja bʼa eskaleraʼik tojbʼesnubʼal sok akʼ ja bʼa stsʼeʼel ja gimnasio sok tuk ti kulaniye bʼa aparatoʼik bʼa wa xyawe ejercicio.

Pe ajyini jujuntik wokolik. Ja kontraʼanumik awaniye sok sjomowe siyaʼik. Pe ja jmoj-aljeltik Rutherford mi xiwi sok kʼe bʼa jun mesa bʼa jachuk ja ixuk winiki oj yabʼye lek. Yajni chʼaki, bʼa mojan nalan akwal, mas ja 1,200 ixuk winik yaʼawekan ja sbʼiʼile sok ja sdireksyone bʼa oj jekjukyile juʼunik elel bʼa Biblia. Ja peryodiko O Século ya eluk jun artikulo ja bʼa el kʼakʼu sbʼaja loʼil ekʼi.

Ja septiembre bʼa 1925, kʼe pilxuk ja bʼa Portugal ja juʼunik bʼa kʼumal portugués ja La Torre del Vigía, ja bʼa jtyempotiki wa xnaʼatik sbʼaj Ja Juʼun Cholumani (ja bʼa tyempo jaw wanxa xpilxi ja bʼa Brasil jun  versión ja bʼa rebista jaw bʼa kʼumal portugués). Ja bʼa tyempo jaw, jun Paklanum bʼa Biblia bʼa ti kulan bʼa Brasil sbʼiʼil Virgílio Ferguson kʼe xchap sbʼaj oj waj kulan bʼa Portugal bʼa oj koltanuk ja bʼa xcholjeli. Ja yeʼn soka George Young aʼtijiye lajan ja bʼa chʼin Betel sbʼaja Paklanumik bʼa Biblia bʼa Brasil. Ja Virgílio soka xcheʼum, ja Lizzie, mi ekʼ mas tyempo bʼa oj wajuke bʼa Portugal bʼa oj staʼ sbʼaje yajkʼachil ekʼele soka yeʼn. Jelni koltani ja kʼoti, pes bʼa tʼusan tyempo tsaʼan ja jmoj-aljeltik Young waj xcholjel bʼa tuk lugarik, jastalni bʼa Unión Soviética.

Yajni ja matik ochye kontra soka gobyerno yaʼawe kujlajuk ja sleye, ja kontraʼili ipaxiʼel mas. Pe ja jmoj-aljeltik Ferguson tojni ajyi. Sleʼa modo bʼa oj stalnay ja chʼin tsome Paklanumik bʼa Biblia sok yajel tsatsbʼuk ja yaʼtele, sok skʼana permiso bʼa oj stsom sbʼaje ja bʼa snaji. Ja octubre bʼa 1927, ja matik ay xcholi yaʼawe permiso.

Ja bʼa bʼajtan jabʼil yaʼawe kulan ja leyi, junuk 450 ixuk winik yaʼawe ja sbʼiʼile bʼa skʼanjel ja La Torre del Vigía. Stsʼakatal ja tratadoʼik soka poyetoʼik, ja smeranili kʼot ja bʼa najtik lugarik bʼa wan yajel mandar ja Portugal: Angola, las Azores, Cabo Verde, Goa (India), Madeira, Mozambique sok Timor Oriental.

Mojan bʼa 1930, kʼot ja bʼa Lisboa jun winik wa x-aʼtiji bʼa nichimaltik bʼa ti sbʼaj bʼa Portugal sbʼiʼil Manuel da Silva Jordão. Yajni ti kulan bʼa Brasil, yabʼ jun sloʼil ja jmoj-aljeltik Young. Wego snaʼa jani it ja smeranili sok ajyiyuj jun kʼankʼunel bʼa skoltajel ja jmoj-aljeltik Ferguson bʼa yijel och ja lekil rason bʼa mas ixuk winik. Ja yuj, ja Manuel och colportor, bʼa jani wa sbʼiʼilan ja precursorik ja bʼa tyempo jaw. Yuja chapubʼal lek wa xkʼulji imprimir soka spiljel ja juʼunik bʼa Biblia, ja ajkʼach kongregasyon bʼa Lisboa kʼiʼi.

Ja jmoj-aljeltik Ferguson cha tʼilani kʼumxiye bʼa Brasil bʼa 1934. Pe ja inatik bʼa smeranili tsʼunubʼalxa ja bʼa Portugal. Anima ja wokolik ajyi ja bʼa Europa yuja guerra ajyi bʼa España sok ja xchabʼil kʼakʼanel ekʼ bʼa sutanal ja luʼumi, ja tsome jmoj-aljeltik bʼa Portugal tsatsni ajyiye soka skʼuʼajel yiʼoje. Bʼa jun tyempo, ja chʼin tsome jaw ajyi jastal jun tsome chakal ajkʼal. Pe cha kʼe ajluk ja yajlubʼile bʼa 1947 ja yajni kʼot ja bʼajtan misionero bʼa graduadoxa ja bʼa Eskwela bʼa Galaad, sbʼiʼil John Cooke. Man tyempo jaw, ja cholumanik mini yaʼakan jitsanbʼel. Sok mini yaʼakan jitsanbʼel ama ja bʼa 1962 ja gobyerno stima ja kaʼteltiki. Ja bʼa diciembre bʼa 1974, yajni ajiyi permiso ja yaʼtelik ja taʼumantiʼik bʼa Jyoba, ayxa mas ja 13 mil cholumanik ja bʼa paisi.

Ja wego, masxa ja 50 mil cholumanik wa xyiʼaje och ja lekil rasonik bʼa sGobyerno ja Dyos ja bʼa Portugal sok bʼa jitsan islaik bʼa wa xkʼumaniye portugués, jastal ja las Azores sok ja Madeira. Jujuntik bʼa yeʼnle tini wa xtaxye ja yintile ja matik wajye smaklajel ja sloʼil yaʼa ja jmoj-aljeltik Rutherford ja bʼa 1925.

Wa xkatikyi tsʼakatal ja Jyoba sok ja jmoj-aljeltik toj ajyiye ja bʼa jabʼilik jaw bʼa stsʼunuwe ja bʼajtan inatik ja bʼa sGobyerno ja Dyos sok mini tʼun xiwel, jastalni yala ja Pablo, wajye akʼa ekʼ rasonik bʼa Kristo Jesús sbʼaja chonabʼiki (Rom. 15:15, 16). (Ja bʼa jas nolankujtik ja bʼa Portugal).