1. ¿Jas yuj jel tʼilan ja yijel jaʼi? (Kʼela ja poto bʼa skʼeʼulabʼili ja artikulo).

JABʼIL jabʼil, wa xyiʼaje jaʼ jitsan mil matik wa x-ajiyile estudio bʼa Biblia. Jitsan bʼa yeʼnle kerem akʼixeto ma yal chʼineto. Bʼobʼta ti kʼiʼele bʼa jun pamilya kʼuʼuman Dyos. Jaxa weʼn, ¿awiʼaj ta jaʼ? Ta jachuk, jelni leka. Ja it jelni tʼilan bʼa spetsanile ja kʼuʼuman Dyos oj skʼuluke, sok jelni tʼilan bʼa stajel ja sakʼanili (Mat. 28:19, 20; 1 Ped. 3:21).

2. ¿Jas yuj mok xiwan sok moka wa ekʼuk ja yajelyi jawa sakʼanil ja Jyoba?

² Anima ja yijel jaʼi wa sjama awiʼ ja pwertaʼik bʼa jitsan slekilal, cha wani xyiʼajan jujuntik cholal. ¿Jas yuj? Yujni ja kʼakʼu awiʼaj jaʼ, awala oja kʼuluk ja sjobʼjel it: «Yuja skʼuʼajel awiʼoj sbʼaja sakʼanil yaʼa ja Jesús, ¿sutxita maʼ akʼujol yuja wa mul jumasaʼ sok awata maʼ yiʼ jawa sakʼanil ja Jyoba bʼa skʼulajel ja jasa wa skʼana?». Ja yajni awiʼaj jaʼi senyaʼan awaʼa jawa sakʼanili, wa xkʼan kaltik, ja skʼapjel awaʼa bʼa syajtajel ja Jyoba sok skʼulajel bʼajtan ja jas wa skʼana yuja tuk jasunuki. Sok ja jaw mini tajneluk. ¿Oj maʼ bʼobʼa naʼ malaya yuja akʼapa ja jasunuk it jel tʼilani? Miyuk.  Yajela bʼaj bʼa skʼabʼ ja Dyosi mini jun jasunuk bʼa mi lekuk. Pes mini ay pilan jas oja kʼuluk. Ta mi awaʼteltay ja Jyoba, tini oj ajyan bʼa yibʼ skʼabʼ ja Satanás. Ja yeʼn mini tʼun xchamskʼujol bʼa oja ta ja wa sakʼanili. Jaʼukto maʼ jaw, jelni sgusto oja chʼay ja smajlajel awiʼoj bʼa oj ajyan sakʼan bʼa tolabida yuja oj ajyan bʼa stsʼeʼel sok yajelkan ja sgobyerno ja Jyoba.

3. ¿Jasa slekilal awaʼunej eluk yuja wayi jawa sakʼanil ja Jyoba?

³ Pensaran ja slekilal ataʼunej yuja waʼa jawa sakʼanil sok yuja wiʼaj jaʼi. Ja wego yuja watayi jawa sakʼanil ja Jyoba, ojxa bʼobʼa wal jaman lek: «Ja Jyoba tini ay bʼa jparte; mini oj xiwkon. ¿Jasa oj bʼobʼ skʼuluki ja winik bʼa luʼumi?» (Sal. 118:6). Mini ay jun jasunuk mas chaʼanyabʼalil yuja ajyel bʼa stsʼeʼel sok lek ayil-otik ja Dyosi.

4, 5. a) ¿Jas yuj wa xkalatik ja yajel ja sakʼanili juni cholal bʼa atuchʼilta? b) ¿Jas wokolik wa x-ekʼ jbʼajtik kibʼanaltik ja kʼuʼumanotik Dyosi?

⁴ Ta awiʼunejxa jaʼ, ja jastal waxa wilabʼaj soka Jyoba mini oj slaj jun xetʼan sluʼum jawa pamilya bʼa weʼn waxa bʼajinkan. Anima tito aya sok jawa nantat ja bʼa snaj, weʼna chol bʼa oja leʼ jawa sakʼanili, mini yeʼnuke. ¿Jas yuj jel tʼilan ajuluka kʼujol ja it? Yujni mixa naʼa jas tikʼe wokol oja tʼaspuk ja bʼa tyempo jakumto. Jun sjejel, bʼobʼta awiʼaj jaʼ ja yajni chʼinato. Pe ja wego ta wanaxa solteroʼaxel, bʼobʼta mixa junukxta ja jastal aya xa wabʼi soka mixa junukxta ja jastal wala tʼenji. Jun akʼix xcholo jastal it: «Yajni chʼinato, yuja mi xbʼobʼa loʼ pastel ja bʼa eskwela yajni wa xtsʼikwi jawa jabʼili mini wala tajki yuja kʼotela taʼumantiʼ bʼa Jyoba. Pe yajni wa x-ekʼ ja tyempo sok ja kʼankʼunel bʼa koʼel mulal sok ixuk ma winik mas wa xtsatsbʼi, jelni tʼilan oja kʼuʼuk lek ja ajyel kʼuʼabʼal soka sleyik ja Dyosi tolabida ja mas lek».

⁵ Ja smeranili, mini kechanukta ja keremtik akʼixuk ayiʼoje yajkʼachil wokolik ja bʼa sakʼanile. Ja matik ayxa sjabʼil wa xyiʼaje jaʼ cha wani x-ekʼ sbʼaje prebaʼik ja bʼa skʼuʼajel yiʼoje bʼa mini jaʼ wa smajlaye. Bʼobʼta ayiʼoje wokol ja bʼa nupaneli, ja bʼa slekilale ma ja bʼa aʼteli. Pe chikan janekʼ ja jabʼiltiki, jpetsaniltik wa x-ekʼ jbʼajtik wokolik bʼa wa xya och probar ja jastal toj ayotik soka Jyoba (Sant. 1:12-14).

6. a) ¿Jas wa stojolan jawa sakʼanil awaʼunejyi ja Jyoba sbʼajni chikan jas styempo? b) ¿Jasa wa sjeʼawi ja Filipenses 4:11-13?

⁶ Jun jasunuk oj skoltaya bʼa ajyel toj chikan jas wokol xjaki jani ajuluka kʼujol jawa sakʼanil awaʼunejyi ja Jyoba sbʼajni chikan jas styempo. Ja it wa stojolan akʼapunejyi ja Mandaranum bʼa sutsatkʼinal oja waʼteltay chikan jas x-ekʼi, anima jawa nantat ma jawa wamigoʼik xyawekan yaʼteltajel ja Jyoba (Sal. 27:10). Chikan ja x-ekʼi, ojni bʼobʼa kʼanyi ja Jyoba a-skoltaya bʼa oja taʼa wip bʼa yajel kʼot smeranil jawa sakʼanil awaʼunejyi (kʼuman ja Filipenses 4:11-13 *).

7. ¿Jasa wa stojolan ja oj aʼtijanan bʼa stajel jawa sakʼanil sok «xiwel sok kʼitkʼunel»?

⁷ Ja Jyoba wa skʼana oja wamigoʼuk. Pe bʼa mi oja chʼay ja jastal waxa wila bʼaj soka yeʼn sok bʼa aʼtel bʼa stajel jawa sakʼanili wani skʼana oja kʼujoluk. Ja Filipenses 2:12, (TNM) wa xyala: «Aʼtijananik bʼa oja taʼex jawa sakʼanilexi jach sok xiwel sok kʼitkʼunel». Ja yaljelik it wa sjeʼa jel tʼilan oja pensaraʼuk lek jas oja kʼuluk bʼa oja talnay ja jastal waxa wila bʼaj soka yeʼn sok  ajyel toj ama ay wokolik. Sok moka jipa kʼujol bʼa weʼna. Ajuluka kʼujol ayni jujuntik ja matik yaʼteltaye ja Dyos bʼa jitsan jabʼil pe skʼojchin yoke. Anto, ¿jasa oj skoltaya bʼa oj aʼtijanan bʼa stajel jawa sakʼanili?

8. a) ¿Jasa ti chʼikan ja spaklajel atuchʼil ja Biblia? b) ¿Jas yuj jel tʼilan ja spaklajeli?

⁸ Bʼa oj kamigoʼuktik ja Jyoba, tʼilani oj jmaklaytik sok ochel loʼil soka yeʼn. Jun modo bʼa smaklajel ja jasa wa xyalakabʼtiki jani yajni wa xpaklaytik jtuchʼiltik ja Biblia. Ja it ti chʼikan ja skʼumajel ja Yabʼal ja Dyosi soka juʼunik ti elel bʼa Biblia sok spensarajel ja jas wa xkʼumantiki. Yajni xa kʼulan, ajuluka kʼujol ja yajni waxa paklay mini jun lomukta kostumbre, bʼa jach jastal oj kanuk akʼujol bʼa oja kʼuluk jun examen. Pes jach jastal oja nochyi jun najat bʼejyel bʼa wa xbʼobʼa leʼ sok stajel yajkʼachil modoʼalik yiʼoj ja Jyoba. Skʼulajel ja it oj skoltaya bʼa oj mojxan soka yeʼn, sok jaxa yeʼn oj mojxuk amok (Sant. 4:8).

9. ¿Jas yamkʼabʼalik skoltuneja ja bʼa spaklajel atuchʼil?

⁹ Ja xchonabʼil ja Jyoba yaʼunej eluk jitsan yamkʼabʼalik bʼa oj skoltaya bʼa oj ajyukawuj jun programa bʼa spaklajel. La kiltik jujuntik sjejel oja taʼ ja bʼa sitio bʼa Internet jw.org. Ja bʼa wa xyala «Jóvenes», oja taʼ ja «Actividades para estudiar la Biblia», bʼa oj skoltaya bʼa oja nebʼ sjejelik jel xmakuni bʼa jujuntik loʼilik bʼa Biblia. Ja bʼa xetʼan jaw, oja taʼ ja koltajel bʼa spaklajel ja libro «¿Jasa wa sjeʼa meran lek ja Biblia?», bʼa oj skoltaya yajel tsatsbʼuk ja skʼuʼajel awiʼoji sok xcholjel ja jastik waxa kʼuʼani. Sok ja ¡Despertad! bʼa abril bʼa 2009, oja taʼ mas akoltajel ja bʼa spaklajel atuchʼil ja bʼa artikulo «Los jóvenes preguntan. ¿Cómo disfrutar la lectura de la Biblia?». Ja spaklajel sok spensarajel jel tʼilan bʼa oj aʼtijanan bʼa oja taʼ jawa sakʼanili (kʼuman ja Salmo 119:105).

10. ¿Jas yuja orasyon jel tʼilan sbʼaja kʼuʼuman Dyos yiʼunejxa jaʼi?

¹⁰ Jastalni kilatikta, wa xmaklaytik ja Jyoba yajni wa xpaklaytik ja Biblia. Pe ta wa xkʼanatik loʼilanel soka yeʼn, tʼilani oj katikyi orasyon. Ja kʼuʼumanotik Dyos mi oj bʼobʼ kiltik ja orasyon jastal jun lom kostumbre ma jastal bʼa lek oj elkotik kʼot  soka jastik junuki. Ja orasyoni jun jasunuk meran bʼa wa xbʼobʼ loʼilanukotik soka Kʼulumani. Soka Jyoba wa skʼana oj smaklaya (kʼuman ja Filipenses 4:6). Yajni chamkʼujol aya, ajuluka kʼujol ja Biblia wa xyawi ja rason it: «Jipa jawa wijkats sbʼaja Jyoba» (Sal. 55:22). ¿Meran maʼ waxa kʼuʼan wa xbʼobʼ skoltaya ja it? Miyonik jmoj-aljeltik oj yalawabʼ ja yeʼnle koltubʼale. Sok cha ojni bʼobʼ skoltaya ja weʼn.

11. ¿Jas yuj jel tʼilan tolabida yajelyi tsʼakatal ja Jyoba?

¹¹ Tʼilani tolabida oj katikyi orasyon ja Jyoba, mi jaʼukta ja yajni wa xkʼanatik oj skoltayotiki. Ja Biblia wa xyala: «Sbej ni oj caatic yi stzʼacatal» (Col. 3:15). Bʼobʼta ayni ekʼele jel oj chamjkʼujoltik yuja jwokoltiki bʼa oj chʼay jkʼujoltik ja jitsan lekilal akʼubʼalkitiki. ¿Jas yuj mixa wayi jawa kʼelsat bʼa spensarajel kʼakʼu kʼakʼu oja wayi tsʼakatal ja Jyoba anima kechanta bʼa oxe jasunuk? Jun akʼix wan solteraʼaxel sbʼiʼil Abigail, bʼa yiʼaj jaʼ yajni ayto yiʼoj 12 jabʼil, yala: «Wa xpensaraʼan mini june ja bʼa sutsatkʼinali maʼ oj bʼobʼ katikyi tsʼakatal jastal ja Jyoba. Tʼilani tolabida oj katikyi tsʼakatal ja jastik junuk yaʼunejkitiki. Jel xyaki gusto wa xkaʼ juljkʼujol jun jasunuk kabʼ jun ekʼele: ‹La jpensaraʼuktik bʼa jun saʼan sakbʼel kʼetik sok kechanta kiʼojtik ja jastik junuk katikyi tsʼakatal ja Jyoba ja bʼa kʼakʼu ekʼi. ¿Janekʼ maʼ jastik junuk ajyikujtik?›». *

12, 13. ¿Jas yuj jel tʼilan oja pensaraʼuk jastal awabʼunej ja Jyoba jel lek?

¹² Ja Jyoba skoltay ja mandaranum David bʼa kuchyuj jitsan tsatsal wokolik. Ja yuj, ja David staʼa tiʼal sbʼaja jas ekʼ sbʼaj yajni yala: «Abʼan sok ila ja Jyoba jel lek; gusto aʼajyuk ja winik maʼ wa sleʼa skoltajel bʼa Yeʼna» (Sal. 34:8). Ja bersikulo it wa xchiktes ja stʼilanil bʼa ekʼelabʼaj bʼa awilunej ja Jyoba jel lek. Yajni waxa kʼuman ja Biblia sok ja juʼuntiki, sok yajni wala waj ja bʼa tsomjeliki, waxa nebʼa jitsan loʼilik bʼa ixuk winik bʼa koltajiye yuja Dyos bʼa ajyel toj. Pe yajni wana kʼiʼel jastal kʼuʼuman Dyos, tʼilani oja wil bʼa weʼna ja skʼabʼ ja Jyoba ja bʼa wa sakʼanili. ¿Jastal awilunej ja bʼa jas ekʼel abʼaj ja Jyoba jel lek?

¹³ Ayni jun modo bʼa kilunejtik ja jas ekʼel jbʼajtik jastal kʼuʼumanotik Dyos ja Jyoba jel lek. Ja yeʼn soka yunini slokunejotik bʼa oj mojxukotik soke. Ja Jesús yala: «Ta mi cʼa jauc ja jTat huas seca jan quii, pues mi ni maʼ oj jac jmoca» (Juan 6:44). ¿Wan maʼ xa kʼuʼan ja Jyoba spayuneja ja weʼn? Bʼobʼta jun kerem akʼix oj spensaraʼuk: «Ja Jyoba spaya ja jnantati, jaxa keʼn mi jel xnochowe». Pe yajni awayi jawa sakʼanili sok awiʼaj jaʼ, ajeʼa jel lek waxa wilabʼaj soka Jyoba. Ja wego, ja yeʼn wanxa snaʼabʼaj meran. Ja Biblia wa xyala kabʼtik: «Ja maʼ yaj huax yab ja Diosi, ja cristiano jahui, huan ni iljel yuj ja Diosa» (1 Cor. 8:3). Kʼujolan bʼa tolabida chaʼanyabʼalil oja wil jawa lugar ja bʼa xchonabʼil ja Jyoba.

14, 15. ¿Jas yuja xcholjeli oj bʼobʼ ya tsatsbʼuk ja skʼuʼajel awiʼoji?

¹⁴ Chomajkil waxa wabʼ jastal ja Jyoba jel lek ja yajni waxa wila jastal wa skoltaya bʼa oja wal sbʼaja skʼuʼajel awiʼoji ja bʼa xcholjel soka bʼa eskwela. Bʼa jujuntik, jel wokol xyabʼye oj xchol-e yabʼ ja smoje bʼa eskwela yujni mi snaʼawe jastal oj sjakʼ-e. Bʼobʼta ja it jach ekʼelabʼaj. Sok bʼobʼta masni wokol ta tʼilan oja taʼe loʼil bʼa aye jitsan. ¿Jasa oj bʼobʼ skoltaya?

¹⁵ Bʼajtan, pensaraʼan jas yuj kʼokxela  soka jastik waxa kʼuʼani. Ja bʼa jw.org, oja taʼ akoltajel bʼa spaklajel bʼa ay jitsan kʼumal bʼa chapubʼal oj skoltaya bʼa spensarajel jas waxa kʼuʼan, jas yuj waxa kʼuʼan sok jastal oj bʼobʼa chole. ¿Jas yuj mixa pila tyempo bʼa oja leʼ? Ta yuj meran kʼokxela sbʼaja skʼuʼajel awiʼoji sok waxa chapa lek abʼaj, oj kʼankʼunuk awuj bʼa stajel tiʼal ja sbʼiʼil ja Jyoba (Jer. 20:8, 9).

16. ¿Jasa oj bʼobʼ skoltaya bʼa mi oj xiwan yajni waxa taʼa tiʼal ja skʼuʼajel awiʼoji?

¹⁶ Pe bʼobʼta, wanto la xiw stajel tiʼal ja jas waxa kʼuʼani anima xa chapa lek abʼaj. Jun akʼix bʼa ayiʼoj 18 jabʼil, bʼa yiʼaj jaʼ ja yajni ayiʼoj 13, yala: «Wa xnaʼa ja jas wa xkʼuʼani, pe ayni ekʼele jel wokol xkabʼ oj jchole». Anto, ¿jasa wa skʼulani? Wa xyala wa sleʼa modo bʼa oj loʼilanuk ja jastalni wa xkʼumani. Wa xcholo, «ja jmojik bʼa eskwela wa xloʼilaniye jach jaman lek ja jas wa skʼulane. ¿Jas yuj mi oj cha bʼobʼ jkʼuluk jastal jaw? Ja yuj, ja yajni ay jas wanon xcholjel yabʼye, ajnel jomol wa xkala yabʼye: ‹Jun kʼakʼu wanon yajel estudio bʼa Biblia sok...›. Tsaʼan, tito oj jchol awabʼyex ja jas wanon xcholjel awabʼyexi. Anima mi ti mero wa xtax bʼa Biblia, ayni jujuntik wa xpayjiye sok ayni ekʼele wa sjobʼoweki sbʼaja jas wa xkʼulan ja yajni wa xjeʼa ja bʼa Biblia. Yajni mas wa xkaʼ makunuk ja modo it, mas pasil wa xkabʼ oj loʼilanukon. Sok tolabida jel lek wa xkabʼ wala ajyiyon ja yajni wa xtaʼa tiʼal ja bʼa smeranili».

17. ¿Jas yuj jel tʼilan mok xiwkotik ja yajni wa xcholotik ja bʼa skʼuʼajel kiʼojtiki?

¹⁷ Ta waxa kisa ja tuki sok wa xchamakʼujol bʼa yeʼnle, bʼobʼta cha jachni oj iljan ja weʼn. La kiltik ja jas wa spensaraʼan ja Olivia, jun akʼix bʼa 17 sjabʼil, bʼa yiʼaj jaʼ ja yajni chʼinto: «Tolabida xiwyon bʼa oj yalkabʼ ja ixuk winik jaxta wajel jkʼujol ta jtaʼa tiʼal ja Biblia ja yajni wantikon loʼili». Anto kʼe spensaraʼuk ja jastik junuk bʼa jun modo tuk. Mini ja waj skʼujol ja xiweli sok spensaraʼan: «Jitsan keremtik akʼixuk mini tʼun wa snaʼawe sbʼaj ja taʼumantiʼik bʼa Jyoba, sok kechan keʼntikon ja Taʼumantiʼik wa xnaji jbʼajtikon. Ja yuj soka jmodotiki ojni ijuke och bʼa oj sjakʼ-e ma miyuk. Ja yuj, ta mini tʼun xkalatik yabʼye ja skʼuʼajel kiʼojtik yuja jel la kʼixwitik ma jel xiwel wa xcholotik yabʼye, bʼobʼta oj yal-e mini chaʼanyabʼalil wa xkilatik ja Taʼumantiʼotik. Bʼobʼta mi jel lek oj sjakʼ-e yuja mi xjipa jkʼujoltiki. Pe ta wa xjeʼatik jkʼuʼunejtik lek ja jas wa xkʼuʼantiki sok wa xcholotik jastalni mero wala kʼumanitik, bʼobʼta masni oj skis-otike».

18. ¿Jasa tʼilan oja kʼuluk bʼa stajel jawa sakʼanili?

¹⁸ Kilatikta ja oj aʼtijanan bʼa oja taʼ jawa sakʼanili juni cholal bʼa mi tajneluk. Bʼa skʼulajel ja jaw, jel tʼilan oja kʼumuk ja Biblia sok spensarajel ja jas waxa kʼumani, yajelyi orasyon ja Dyos sok spensarajel ja slekilalik yaʼunejawi. Ja jastik junuk it oj skoltaya bʼa mas oja kʼuʼuk awamigo ja Jyoba. Soka jaw oj snik-a bʼa stajel tiʼal ja jas waxa kʼuʼani (kʼuman ja Salmo 73:28).

19. ¿Jas yuj mi oj jnatik malaya skʼujolajel ja oj aʼtijukotik bʼa stajel ja jsakʼaniltiki?

¹⁹ Ja Jesús yala: «Ta aykʼa maʼ wa skʼana oj snoch-on, mokxa jaʼ awaj skʼujol ja jas wa skʼana ja yeʼn, a-skuch ja steʼ bʼa yijel wokoli sok a-snoch-on» (Mat. 16:24, TNM). Chikani lek snochjel ja Jesús wani stojolan oj katikyi ja jsakʼaniltik ja Jyoba sok yijel jaʼ. Ja it wa sjamakitik ja pwertaʼik bʼa oj ajukitik jitsan slekilal ja wego soka sakʼanil bʼa tolabida ja bʼa yajkʼachil luʼumkʼinal skʼapunej ja Dyosi. Ja yuj, ay kiʼojtik jitsan rasonik bʼa oj aʼtijukotik bʼa oj jtatik ja jsakʼaniltiki.