1. ¿Jas yuj wa xbʼobʼ kaltik ayotik bʼa jun tyempo bʼa mini tʼun oj slaj ja tuk tyempoʼiki?

AYOTIK bʼa jun tyempo bʼa mini tʼun oj slaj ja bʼa tyempoʼik ajyel sakʼan ja ixuk winiki. Jastalni yalaxakan bʼajtan ja Biblia, ja Jyoba wan stsomjel jun nole ixuk winik «ba spetzanil ja mundo. Chican jas razail, chican jastal ja scʼumalei, chican baatic slugarea». Kʼotele «jun chonabʼ bʼa jel ja yipi» bʼa mas ja waxake miyon ixuk winik. Jel gustoʼaye sok «cʼacʼu acual huane yaajel yi stzʼacatal [yaʼteltajel] ja Dios ja ba» stemplo (Apoc. 7:9, 15; Is. 60:22). Mini bʼa ajyel jitsan ixuk winik bʼa wa syajtaye ja Dyos sok ja smojeʼi.

2. ¿Jas tikʼe yajtanel bʼa mi lek tojubʼaluk ayiʼoj ja ixuk winik bʼa najat aye soka Dyosi? (Kʼela ja dibujo bʼa skʼeʼulabʼil ja artikulo).

² Ja bʼa jtyempotiki, ja Biblia cha yala ja ixuk winik bʼa najat aye soka Dyosi ojni sjeʼe jun tikʼe yajtanel bʼa mi lek tojubʼaluk, jun yajtanel bʼa kechanta yeʼn wa syajtay sbʼaje. Sok ja jekabʼanum Pablo cha stsʼijbʼankan «ja bʼa tsaʼanikxta kʼakʼu», jitsan «yeʼnta oj syajtay sbʼaje», oj «syajtaye ja takʼini» sok oj «syajtaye ja jastik jel wa xyaʼa gustoʼili sok  mi jaʼuk oj syajtaye ja Dyosi» (2 Tim. 3:1-4, TNM). Ja yajtanel bʼa kechanta yeʼn wa syajtay sbʼaji tukni lek soka syajtajel ja Dyosi. Ja ixuk winik bʼa jata wajel skʼujole bʼa yeʼnleʼita mini wa staʼawe ja gustoʼil bʼa wa skʼanawe. Jaʼukto maʼ ja jaw, ja yajtanel jaw wa snika ja ixuk winik bʼa kechanta yeʼn awaj skʼujole sok mas wa xya wokolanuk ja sakʼanil spetsanil ja ixuk winiki.

3. ¿Jasa oj kiltik ja bʼa artikulo it, sok jas yuj?

³ Ja Pablo wa snaʼa ja maʼ kechanta wa syajtay sbʼajeʼi jelni oj sjeʼe ja tikʼe yajtanel jaw, sok jel xiwela sbʼaja matik yaʼtijumotik Dyosi. Ja yuj yala mok jmojtaytik ja matik wa sjeʼawe ja yajtanel jaw bʼa mi lek tojubʼaluk (2 Tim. 3:5). Meran, mi tolabida mixa oj jmojtaytike ja ixuk winike jaw. Anto, ¿jastal mi oj jnochtik ja smodo ja ixuk winik sjoybʼunejotiki sok skʼujolajel bʼa lek ayilotik ja Jyoba, ja Dyos jel syajal skʼujoli? La kiltik ja stukil ja yajtanel wa skʼana oj ajyukujtik ja Dyosi sok ja yajtanel wa xyala ja bʼa 2 Timoteo 3:2-4, (TNM). Ja it oj skoltayotik bʼa oj kil jbʼajtik sok yiljel jastal sjejel ja tikʼe yajtanel bʼa meran wa xya gustoʼil sok lek wa xya ajyukotik.

4. ¿Jas yuj mini ay smaloʼil ja oj jyajtay jbʼajtik tʼunuk keʼntikta?

⁴ Jastalni kilatikta, ja Pablo stsʼijbʼan: «Ja winike kechanta yeʼnta oj syajtay sbʼaje». ¿Wan maʼ stojolan ja jaw mi lekuk ja oj jyajtay jbʼajtik keʼntikta? Miyuk. Mini ay smaloʼil sok cha tʼilani oj jetik jun lekil yajtanel bʼa keʼntik ita. Jach jastal jaw skʼulanotik ja Jyoba. Ja Jesús yala: «Ja jastal huaxa yajta baj ja huen mismo, jach oja yajta ja hua moji» (Mar. 12:31). Ta mi xyajtay jbʼajtik keʼntikta, mi oj bʼobʼ jyajtaytik ja jmojtiki. Cha wa xyala ja Biblia: «Ja tatamali. Mi ni jun pedazo ja ba mi huas syajta ja ba mismo scuerpo. [...], jach oj syajta ja xcheum chomajquili. Porque mi ni june maʼ huax yila coraja yen mismo ja scuerpoi. Huax talnatic. Huala huaatic, jayuj ja maʼ huan ni syajta ja xcheum tac, yuj ni huas syajta ja mismo scuerpo yena» (Efes. 5:28, 29). Ja yuj, mini ay smaloʼil ja wa xyajtay jbʼajtik tʼunuk keʼntikta.

5. ¿Jastale ja ixuk winik bʼa wa xjelxiye syajtajel sbʼajeʼi?

⁵ Ja syajtajel jbʼajtik keʼntikta bʼa wa staʼa tiʼal ja 2 Timoteo 3:2 mini lekuk sok mi xyiʼajan slekil. Jun yajtanel bʼa spakaxil ay sok bʼa kechan wa xwaj skʼujol june. Ja maʼ jel wa syajtay sbʼaji jel wa spensaran bʼa yeʼn ita bʼa mixa ay stʼilanil (kʼuman ja Romanos 12:3). Mas wa xcham skʼujol bʼa yeʼnle sok mi xcham skʼujole sbʼaja tuki. Sok yajni ay jas mi lek x-elkʼot, jaʼ wa xyawe smuluk ja tuki sok miyuk ja yeʼn. June maʼ wa xcholo sbʼaja Biblia wa xyala ja maʼ kechanta yeʼn wa syajtay sbʼaji jach jastal ja kʼiʼix ujchumi, ja chan jaw «wa skʼoloʼel sbʼaj jastal jun bola, wa xyaʼakan bʼa yojol ja skʼukʼmili jach kʼunxta sok kʼixinxta», sok «wa xya elkan ja jayal skʼiʼixili sbʼaja matik tey bʼa jwera». Ja tikʼe ixuk winik jaw bʼa kechanta yeʼn wa syajtay sbʼajeʼi mini meran gusto ayuke.

6. ¿Jasunkiluk ja slekilal wa x-ilxi yajni wa xyajtaytik ja Dyosi?

⁶ Jujuntik matik jel chapan wa skʼuʼane, yajni ja Pablo yala sbʼaja jastal oj ajyuk ja ixuk winik ja bʼa tsaʼanikxta kʼakʼu, jaʼ yala bʼajtan ja syajtajel sbʼaj june yujni ja jaw ti wa x-eljan ja modoʼalik mi lekuk wa xcholokon tsaʼani. Pe ja matik wa syajtaye ja Dyosi wa sjeʼawe modoʼalik bʼa tuk lek. Ja Biblia wa xya slaj sbʼaja yajalkʼujoli soka gustoʼil, lamanil, pasensya, lekil modoʼal, lekil kʼujol, skʼuʼajel, mansoʼil, skomjel abʼaj (Gál. 5:22, 23). Ja tsʼijbʼanum bʼa jun salmo yala: «Jelni gusto sbʼaja chonabʼ bʼa jaʼ sDyose ja Jyoba» (Sal. 144:15). Ja Jyoba jun Dyos jel gustoʼay, soka yaʼtijumik wa sjeʼawe ja modoʼal jaw. Tuke lek ja matik kechanta wa syajtay sbʼaj sok bʼa kechan wa spensarane ajelyile jastik junuk, pes ja yaʼtijumik ja Jyoba gustoʼaye yujni wa xyaʼa sbʼaje bʼa skoltajel ja tuki (Hech. 20:35).

7. Ta wa xkʼanatik oj jnatik jastal ay ja yajtanel kiʼojtik sbʼaja Dyosi, ¿jastik oj bʼobʼ jobʼ jbʼajtik?

⁷ ¿Jastal oj bʼobʼ jnatik ta ja jastal wa xyajtay  jbʼajtik mas wan tsatsbʼel yuja jastal wa xyajtaytik ja Dyosi? La jpensaraʼuktik ja rason bʼa Filipenses 2:3, 4. Ja tiw wa xyala ja yaʼtijumik Dyos tʼilani mok skʼuluke jun jasunuk jach sok abʼal kʼumal. Cha «mi sbejuc que ay maʼ lajan soc quechan yen yaj oj yab sbaj», tʼilani «sbej que nihuan oja huilex ja hua mojexi, jaxa huenlexi, chʼin aa bajic». Chomajkil wa xyala «mi quechanuc xa cʼulanex pensar ja bajex ja huenlex jastal oj ajyanic lec. Cho cʼulanic pensar ja otro ja hua mojexi». Oj bʼobʼ jobʼ jbʼajtik: «¿Wan maʼ xnocho ja rasonik iti? ¿Meran maʼ wa xkʼujolan bʼa skʼulajel ja jasa wa skʼana ja Dyosi? ¿Wan maʼ xleʼa modo bʼa skoltajel ja tuk ja bʼa kongregasyon soka bʼa xcholjeli?». Yajel ja bʼa keʼntiki mi tolabida pasiluk. Bʼobʼta tʼilani oj jkʼujoluktik jitsan sok yajelkan jastik junuk bʼa wa xkʼulantik gusto. Pe mini ay jun jasunuk bʼa jel oj ya gustoʼaxukotik yuja snajel lek wa xyilawotik ja Mandaranum bʼa sutsatkʼinali.

8. ¿Jasa skʼuluneje jujuntik yuja nikjiye yuja yajtanel yiʼoje sbʼaja Dyosi?

⁸ Ja syajtajel ja Dyosi soka skʼanjel bʼa yaʼteltajel mas tsʼikan ja yeʼn snikunej jitsan yaʼtijumik bʼa yajelkan skʼelsate bʼa jel oj bʼobʼ ajukyile jitsan takʼin. Jun jmoj-aljeltik loktora sbʼiʼil Ericka, ja yeʼn mi jaʼ waj skʼujol bʼa jel chaʼan oj wajuk soka yaʼtel bʼa aʼaniki. Jaʼukto maʼ jaw, ja yeʼn och precursora sok aʼtiji soka statami bʼa tuktukil país. Wa xyala: «Jelni jas jnebʼunejtikon ja koltanel bʼa tuk kʼumali sok jtaʼunejtikon kamigotikon. Spetsanil ja it yaʼunej tsamalbʼuk ja jsakʼaniltikoni. Wanonto snebʼjel sbʼaja aʼaniki, pe ja jasa meran wa xya gustoʼaxukon sok wa xya kabʼ stsamalili jani bʼobʼel spiljel jitsan ja jtyempo soka kipi bʼa yajel tojbʼuk ja ixuk winik ja bʼa jastal oj yil sbʼaje soka Dyos sok koltanel ja bʼa kongregasyoni».

9. ¿Jas yuj mi xbʼobʼ ajyuke gusto ja matik wa syajtay ja takʼini?

⁹ Ja Pablo cha yala sbʼaja matik oj «syajtaye ja takʼini». Ayxa jujuntik jabʼil, jun precursor bʼa Irlanda yalayabʼ jun winik sbʼaja Dyosi. Ja winiki ya eluk ja sbilletera, syama jujuntik biyete sok stoyxta yala: «¡Ja it ja jdyosi!». Anima mi xyalawe, pe jitsan jach wa spensarane jastal ja winik it. Wa syajtaye ja takʼini soka jastik wa xbʼobʼ smani. Pe ja Biblia wa xyala: «June maʼ wa syajtay ja plata mini tʼun oj malxuk soka plata, sok mini june maʼ wa syajtay ja rikesa oj malxuk soka janekʼ wa skʼulan ganari. Ja it chomajkil jelni lom» (Ecl. 5:10). Ja matik wa syajtay ja takʼini wani skʼana oj staʼe mas sok ojni ekʼyujile ja sakʼanile bʼa slejel modo stajel. Pe ja jaw ojni ijukjanyile jitsan «huocol» (1 Tim. 6:9, 10).

10. ¿Jasa wa xyala ja Biblia sbʼaja rikesaʼil soka pobreʼili?

¹⁰ Jpetsaniltik wa xmakunikujtik ja takʼini, pes wa xcha skoltayotik (Ecl. 7:12). Pe ¿oj maʼ bʼobʼ ajyuk gusto june ta kechan yiʼoj ja jas tʼilan wa xmakuniyuji? Ojniʼa (kʼuman ja Eclesiastés 5:12). Ja Agur, yunin ja Jaqué, skʼanayi ja Dyosi: «Moka waki pobreʼil mini rikoʼil. Kechanta aʼakan oj jchʼak ja jwaʼel wa xbʼajini». Masni pasil yabʼjel stojol jas yuj mi skʼana oj ajyuk pobre. Pes cha yeʼnani yala mi skʼana oj ijuk och bʼa oj elkʼanuk, pes ja jaw ojni syajbʼes ja Dyosi. ¿Pe jas yuj skʼana mok ajukyi rikesaʼil? Ja yeʼn yalayabʼ: «Bʼa mok jel bʼutkon sok yaljel mini xnaʼa abʼaj sok oj kal: ‹¿Machunkiluk ja Jyoba?›» (Prov. 30:8, 9). Bʼobʼta ayni maʼ wa xnaʼatik bʼa jaʼ wa sjipa skʼujol ja bʼa srikesaʼil yiʼoji sok mi jaʼuk ja Dyosi.

11. ¿Jasa yala ja Jesús sbʼaja takʼini?

¹¹ Ja matik wa syajtaye ja takʼini mini oj yawe gustoʼaxuk ja Dyosi. Ja Jesús yala: «Qʼuelahuil jun huinic. Mi ni modo oj slee chab yajuala. Ta jach cʼa huas scʼulan, pues lec oj yil ja juni, jaxa juni, coraja oj yile. Menos oj yil ja juni, jaxa otro juni, yaj ni oj yaba. Jach ay ja Diosi soc ja taqʼuini. Mix bob ayajta ja xchabili». Ja yeʼn cha yala: «Ja jas ay ja ba mundo [...], mi lom xa yajta porque oj ni och xchajnula soc oj ni cuxbuca. Oj cho ni och lagron ba oj yie. Mas lec mi lom xa yajtayex. [...] [mas lek leʼawik riquesaʼil]  ja ba satqʼuinali [...]. Ja tihui mix och xchajnul soc mix cuxbi soc mey lagron ba oj yie» (Mat. 6:19, 20, 24).

12. ¿Jas yuj mas pasil oj kaʼteltaytik ja Dyos ta kiʼaj jun jsakʼaniltik bʼa sbʼisolta? Aʼa jun sjejel.

¹² Jitsan yiluneje ja mi oj ajyukujtik jitsan jastik junuk ja bʼa sakʼanil bʼa mi kechan wa x-aji ajyuke gusto, pes wani x-ajiyile mas tyempo bʼa yaʼteltajel ja Jyoba. Ja bʼa Estados Unidos, jun jmoj-aljeltik sbʼiʼil Jack ajyi jun niwan snaj sok jun snegosyo, pe xchonokan bʼa oj och precursor soka xcheʼumi. Ja yeʼn wa xyala: «Jelni wokol yajelkan ja tsamal jnajtikon soka luʼum kiʼojtikon bʼa alaji. Pe wa xkala jaman lek, bʼa jitsan jabʼil, tristexta wala kumxiyon ja bʼa jnaj yuja wokolik bʼa aʼteli. Pe ja jcheʼum precursora ayi, tolabida gustoxta ay. Ja yeʼn wa xyala: ‹Ja kajwali, jani ja ajwalal mas lek kiʼoji›. Yuja wego cha precursor xa ayon ja keʼn, jchawaniltikon junxta ja maʼ wantikon yaʼteltajeli, ja Jyoba».

13. ¿Jasa oj skoltayotik snajel ja jasa meran wa xpensarantik sbʼaja takʼini?

¹³ Bʼa oj skoltayotik snajel ja jasa meran wa xpensarantik sbʼaja takʼini, tʼilani oj jobʼ jbʼajtik ja it: «¿Wan maʼ xjeʼa ja bʼa jsakʼanil meran wa xkʼuʼan ja jasa wa sjeʼa ja Biblia sbʼaja takʼini? ¿Ja maʼ mas tʼilan bʼa keʼn skʼuljel ganar mas takʼin? ¿Ja maʼ mas wa xcham jkʼujol ja jastik junuki yuja jastal wa xkila jbʼaj soka Jyoba soka matik sjoybʼunejoni? ¿Wan maʼ xjipa jkʼujol meran ja Jyoba oj yaki ja jasa mas tʼilan wa xmakunikuji?». Wani xbʼobʼ jkʼuʼuktik lek ja Jyoba mi oj yakan ja matik wa sjipa skʼujole bʼa yeʼn (Mat. 6:33).

14. ¿Jas tikʼe modoʼal oj kiltik ja jastik jel wa xyaʼa gustoʼili bʼa mey smaloʼil?

¹⁴ Jastalni alubʼalxakani, ja bʼa jtyempotiki jel jitsan ja maʼ oj «syajtaye ja jastik jel wa xyaʼa gustoʼili». Jastalni mey smaloʼil ja mi oj jelxukotik ja jastal wa xyajtay jbʼajtik keʼntikta sok sbʼaja takʼini, cha mini ay smaloʼil yabʼjel stsamalil ja jsakʼaniltik bʼa jun modo mi oj jelxukotik. Jujuntik wa spensarane tʼilani oja wakan juntiro jastik jel wa xyaʼa gustoʼili soka jastik lek ja bʼa sakʼanili. Pe ja jaw mini jachuk wa sjeʼa ja Jyoba. Ja Biblia wa xyala yabʼ spetsanil ja yaʼtijumik toj ja Dyos: «Kaʼax, abʼan jawa waʼeli sok  gustoʼil, sok ukʼan jawa vino sok juna kʼujol gusto lek» (Ecl. 9:7).

15. ¿Jas wa stojolan ja kʼotel syajtajel «ja jastik jel wa xyaʼa gustoʼili»?

¹⁵ Yajni ja 2 Timoteo 3:4 wa xyala sbʼaja matik wa syajtaye ja jastik jel wa xyaʼa gustoʼili, jani wan stajel tiʼal ja matik wa xyawe elkan ja Dyos ja bʼa sakʼanile. Ja bersikulo mi wa xyala oj syajtaye ja jastik jel wa xyaʼa gustoʼili mas yuja Dyosi, lek jachuki wan sjejel ojni syajtaye tʼunuk ja Dyosi. Wa xyala oj «syajtaye ja jastik jel wa xyaʼa gustoʼili sok mi jaʼuk oj syajtaye ja Dyosi». Jastalni wa xyala jun maʼ jel chapan, ja bersikulo it «mi wa xkʼan yal ja yeʼnle wa syajtaye tʼunuk ja Dyosi. Wa stojolan mini tʼusila wa syajtaye». Ja it jun rason jel ay stʼilanil sbʼaja matik wane yajel kʼiʼuk jun yajtanel jelxelxa sbʼaja jastik jel wa xyaʼa gustoʼili. Ja yaljelik wa «syajtaye ja jastik jel wa xyaʼa gustoʼili» wa sjeʼa jaman lek ja matik wa x-ijiye el yuja jastik «ba jel gusto oj ajyuque» (Luc. 8:14).

16, 17. ¿Jastal yila ja Jesús ja jastik wa xyaʼa gustoʼili?

¹⁶ Ja Jesús mini tʼun jelxi soka jastik jel wa xyaʼa gustoʼili. Ja yeʼn waj bʼa «jun chʼac abal» sok cha waj bʼa «jun nihuan huaelal» (Juan 2:1-10; Luc. 5:29). Yajni ja bʼa chʼak abʼali chʼak ja vino, ja yeʼn skʼulan jun milagro, ya pax vino ja jaʼi. Bʼa pilan ekʼele, yajni ja ixuk winik skʼenay yuja waʼi soka yuʼaji, ja yeʼn yaʼakan jaman lek mini lekuk ja pensarik jaw bʼa mi tojuki (Luc. 7:33-36).

¹⁷ Anima jachuk, ja Jesús mini ja waj skʼujol yabʼjel stsamalil ja jastik wa xyaʼa gustoʼili. Jani yaʼa bʼajtan bʼej ja Jyoba sok skʼulan ja janekʼ bʼobʼyuj bʼa skoltajel ja tuki. Sok pwesto ajyi bʼa yijel wokol bʼa oj chamuk bʼa jun teʼ bʼa jachuk jitsan oj staʼ sakʼanile. Bʼa spetsanil ja snochumanik yalyabʼ: «Jel lec huax ecʼ ahuujilex cuando jel malo huala utjiyex yuj ja jbiili. Soc ta huax aaji ahuilex huocol, ma lom ni mi alben ja jas huax alji abajexi, Aahuic yi stzʼacatal ja Diosi. Ajyanic gusto porque jel tzamal ja hua majtanex tey ba satqʼuinali. Jach ni yiaje huocol ja aluman-Dios ja najatei» (Mat. 5:11, 12).

18. ¿Jasa oj skoltayotik bʼa snajel janekʼto wa xyajtaytik ja jastik jel wa xyaʼa gustoʼil?

¹⁸ ¿Jasa oj skoltayotik bʼa snajel janekʼto wa xyajtaytik ja jastik jel wa xyaʼa gustoʼil? La jobʼ jbʼajtik: «Ja jastik bʼa yajel ekʼ gusto jutsʼini, ¿mas maʼ wa xkayi stʼilanil yuja tsomjeliki soka xcholjeli? ¿Pwesto maʼ ayon bʼa yajelkan jujuntik jasunuk wa xkʼulan gusto yuja wa xkʼana oj kaʼteltay ja Jyoba? Yajni wa xtsaʼa ja jastik bʼa oj ka ekʼ gusto jutsʼini, ¿wan maʼ xjobʼo jbʼaj ta wa skʼulan gusto ja Jyoba?». Ta meran wa xyajtaytik ja Dyosi, mini oj jkʼuluktik ja jasa wa xnaʼatik bʼa mi lek xyila, pe cha mini jastik wa xkʼan kiltik mi lek xyila (kʼuman ja Mateo 22:37, 38).

19. ¿Jas tikʼe ixuk winik mini oj kʼot ajyukyujile ja meran gustoʼil?

¹⁹ Ja Satanás yaʼunej yiʼ wokol ja ixuk winik bʼa junukxa wake mil jabʼil. Ja wego tixa aytik ja bʼa tsaʼanikxta kʼakʼu, sok ja Luʼumi bʼutʼel ixuk winik bʼa kechanta wa spensaran bʼa yeʼnle, ja bʼa takʼini soka bʼa jastik jel wa xyaʼa gustoʼili. Jel wajel skʼujole soka jastik wa xkʼankʼuniyujile soka jastik wa xbʼobʼ staʼeʼi. Ja ixuk winike it mini oj kʼot ajyukyujile ja meran gustoʼil. Pe ja Biblia wa xyala: «Gusto wa x-ajyi ja maʼ ja yiʼoj ja sDyos ja Jacob jastal koltuman, ja maʼ tey yiʼoj ja smajlajel bʼa Jyoba ja sDyos» (Sal. 146:5).

20. ¿Jastal yaʼunej gustoʼaxan ja weʼn ja yajtanel awiʼoj sbʼaja Dyosi?

²⁰ Ja yaʼtijumotik ja Jyoba kʼakʼu kʼakʼu mas wa xkʼot jyajtaytik. Sok jabʼil jabʼil, jitsan ixuk winik wa xkʼot snaʼe sbʼaj sok wa xcha kʼot syajtaye. Ja it juni preba bʼa wan yajel mandar ja sGobyerno ja Dyosi sok xmojojixta oj yijankitik slekilalik bʼa mini ekʼeluk bʼa jpensartik. Skʼulajel ja jasa wa skʼana ja Jyoba sok snajel wa xkatik gustoʼaxuk ja yeʼn wa xbʼobʼ ya ajyukotik gusto ja wego sok bʼa tolabida. Ja bʼa artikulo jakumi oj kiltik ja stukil soka jasa wa xyaʼakan ja yajtanel bʼa kechanta yeʼn wa syajtay sbʼaj june soka lekil modoʼalik wa sjeʼawe ja yaʼtijumik ja Jyoba.