1, 2. a) ¿Jasa wa xyila ja Jyoba yajni miyonik ixuk winik wa stsomo sbʼaje ja bʼa Cena ja Kajwaltiki? (Kʼela ja poto ja bʼa skʼeʼulabʼil bʼa spatiki). b) ¿Jas oj jpaklaytik ja bʼa artikulo it?

¿JASA wa xyila ja Jyoba yajni miyonik ixuk winik wa stsomo sbʼaje ja bʼa Cena ja Kajwaltik? Mi kechan wa xyila jun niwan tsome ixuk winik, wani xyila jujune bʼa yeʼnle. Jun sjejel, wa xyila matik wa xwaj jabʼil jabʼil. Sok jujuntik bʼa yeʼnle, bʼobʼta jel wa x-iljiye kontra, pe wani xwajye. Jujuntik mi xwajye tikʼan ja bʼa tsomjelik bʼa semana, pe wa xwajye ja bʼa Conmemoración yujni wa xyilawe jun jasunuk jel tʼilan oj skʼuluke. Ja Jyoba wani xcha yila ja maʼ wa xwajye sbʼajtanil ekʼele, bʼobʼta yuja wa skʼanawe snajel sbʼaja tsomjelal jaw.

² Sen jelni wa xgustoʼaxi ja Jyoba yuja jitsan ixuk winik wa xwajye ja bʼa Conmemoración (Luc. 22:19). Pe ja jasa mero wa skʼana mi jaʼuk ja janekʼ wa xwajye, jani jas yuj ja wa xwajye. Ja bʼa artikulo it, oj jpaklaytik jun jasunuk jel tʼilan: ¿Jas yuj wala wajtik ja bʼa tsomjelalik bʼa semana bʼa xchapunejyi ja Jyoba ja matik wa xyajtajiyuji, sok mi jaʼukta wala wajtik ja bʼa Cena ja Kajwaltiki? La kiltik jas modoʼalik wa snikawotik bʼa oj wajkotik ja bʼa tsomjeliki.

3, 4. a) ¿Jas yuj wala wajtik ja bʼa tsomjeliki? b) ¿Jas modoʼal wa xjeʼatik ja wala wajtik ja bʼa tsomjeliki? c) Yuja jas wa xyala ja 1 Corintios 11:23-26, ¿jas yuj tʼilan mok jchʼaytik ja Conmemoración?

³ Ja jasa mas tʼilan wala wajtik ja bʼa tsomjeliki jani yuja ti chʼikan ja stoyjel wa xkatikyi ja Dyos. Wala cha wajtik yujni ti wa sjeʼakitik ja Jyoba. Ja matik niwan wa xyaʼa sbʼaji wa skʼuʼane mi tʼilanuk ay maʼ oj jejukyile (3 Juan 9, TNM). Pe ja  keʼntiki wa xkʼanatik a-sjekitik ja Jyoba soka xchonabʼi (Is. 30:20; Juan 6:45).

⁴ Yajni wala wajtik ja bʼa tsomjeli, wa xjeʼatik chʼin wa xkaʼa jbʼajtik sok pwesto ayotik bʼa a-xchapotik ja Dyosi. Wala wajtik ja bʼa Conmemoración mi yuj wa xkilatik jastal jun jasunuk tʼilan oj jkʼuluktik, jani yuja chʼin wa xkaʼa jbʼajtik sok skʼuʼajel ja mandar it bʼa Jesús: «Kʼulanik ja iti bʼa oj jak akʼujolex ja ke‘ni» (kʼuman ja 1 Corintios 11:23-26 *). Ja tsomjel it wa xya tsatsbʼuk ja smajlajel kiʼojtiki sok wa xya juljkʼujoltik janekʼto wa syajtayotik ja Jyoba. Pe ja yeʼn wa snaʼa mi malanukta oj tsatsankʼujolajukotik sok oj ajuk kulan jkʼujoltik jun ekʼele ja jabʼili. Ja yuj, wa xyaʼakitik ja tsomjelik spetsanil ja semana sok wa xyaʼa ja mandar bʼa oj wajkotik. Ja yajel jbʼajtik chʼini wa snikawotik bʼa oj jkʼuʼuktik. Wani xpilatik jitsan ora bʼa xchapjel jbʼajtik ja bʼa tsomjeliki sok bʼa oj wajkotik.

5. ¿Jas yuj wa skisawe ja lokjelal wa xyaʼa ja Jyoba ja ixuk winik bʼa chʼin wa xyaʼa sbʼaje?

⁵ Spetsanil ja jabʼili ja Jyoba wa sloko ja ixuk winik bʼa a-snebʼ-e sbʼaja yeʼn, sok ja matik chʼin wa xyaʼa sbʼaji wa skisawe ja lokjelali (Is. 50:4). Jitsan ekʼele jani wa xwajye bʼajtan ja bʼa Conmemoración sok tsaʼan wa xkʼe wajuke ja bʼa tsomjeliki (Zac. 8:20-23). Ja keʼntik soka matik ajkʼacheto jelni xkʼanatik ja tojelal soka chapjelal wa xyaʼa ja Dyos, ja maʼ wa skoltayotik sok wa xya elkotik libre (Sal. 40:17). Mini ay jun jasunuk mas lek sok tʼilan yuja skisjel ja lokjelal bʼa wajel ja bʼa tsomjelik bʼa oj sjekitik ja Jyoba soka Jesús, ja Yunin maʼ jel skʼana (Mat. 17:5; 18:20; 28:20).

6. Ja chʼin yajel jbʼajtiki, ¿jastal koltajiyuj jun winik bʼa oj wajuk ja bʼa Conmemoración?

⁶ Jabʼil jabʼil, wa xkʼujolantik ja janekʼni wa xbʼobʼi bʼa slokjel ja ixuk winik ja bʼa yajel juljkʼujoltik ja xchamelal ja Jesús. Jitsan ja matik chʼin wa xyaʼa sbʼaji yiluneje slekilal syamjel ja lokjelali. La kiltik jun sjejel. Ayxa jitsan jabʼil, jun jmoj-aljeltik yayi jun winik ja lokjelali, ja yeʼn yala mi oj bʼobʼ wajuk. Ja yakwalil ja bʼa Conmemoración, ja jmoj-aljeltiki chamto yila yajni ja winiki och kʼot ja bʼa Naʼits bʼa Tsomjelali. Ja jmoj-aljeltiki jel lek sjeʼaweyi ja smodoʼe, jaxa winiki jel cham yila sok kʼe wajuk ja bʼa tsomjeliki. Bʼa jun jabʼil kechan xchʼaya oxe tsomjelik. ¿Jasa koltajiyuj bʼa oj wajuk spetsanil ja tsomjeliki? Tyempo tsaʼan, ja jmoj-aljeltik maʼ sloko yala: «Jun winik jel chʼin xyaʼa sbʼaj». Yeʼnani ja Jyoba ja maʼ spaya ja winik it bʼa aʼochuk ja bʼa xchonabʼi. Ja wego junxa Taʼumantiʼ bʼa yiʼunejxa jaʼ (2 Sam. 22:28; Juan 6:44, TNM).

7. Ja jasa wa xnebʼatik ja bʼa tsomjelik soka bʼa Biblia, ¿jastal wa skoltayotik bʼa chʼin oj kaʼ jbʼajtik?

⁷ Ja jasa wa xnebʼatik ja bʼa tsomjeliki soka bʼa Biblia wa skoltayotik bʼa chʼin oj kaʼ jbʼajtik. Ja bʼa semanaʼik bʼajtanto ja bʼa Conmemoración, ja bʼa tsomjeliki ja wa xpaklaxi ja sjejel bʼa Jesús soka jastal chʼin yaʼa sbʼaj bʼa yajel ja sakʼanil yuj keʼntik. Sok ja kʼakʼuʼik bʼajtanto ja bʼa Conmemoración, wa x-aljikabʼtik oj jkʼumuktik ja loʼilik bʼa Biblia bʼa wa staʼa tiʼal sbʼaja xchamelal soka bʼa sakʼwelal. Spetsanil ja jastik wa xnebʼatik ja bʼa tsomjelik soka bʼa Biblia wa xya kʼiʼuk ja janekʼto tsʼakatal wa xkaʼatik yuja sakʼanil yaʼa ja Jesús. Wa snikawotik bʼa oj jnochtik ja jastal chʼin yaʼa sbʼaji sok bʼa skʼulajel  ja jasa wa skʼana ja Dyosi, man ja bʼa ekʼeleʼik jel wokoli (Luc. 22:41, 42).

8. ¿Jastal sjeʼa ja Jesús mini tʼun xiwi?

⁸ Chomajkil wa xkʼana oj jnochtik ja jastal mi xiw ja Jesús. La jpensaraʼuktik jastal mi xiw ja kʼakʼuʼik bʼajtanto oj chamuki. Ja yeʼn wa snaʼa jelni skoʼelal oj iljuk yuja skontraʼiki, oj makʼjuk sok oj miljuk (Mat. 20:17-19). Anima jachuk, ja yeʼn pwesto ajyi bʼa oj chamuk. Yajni kʼot ja styempoʼili, yalayabʼ ja sjekabʼanumik toji, bʼa ajyiye soka yeʼn ja bʼa Getsemaní: «Qʼueanic xa huego [...]. Huajtic xa porque ti xa huax jac ja maʼ yionej xa jpatiqui» (Mat. 26:36, 46). Yajni jun nole ixuk winik yiʼoj syamkʼabʼe bʼa waj syam-e ja Jesús, ja yeʼn yayi jun xete bʼa stiʼ sat, yala machunkiluk kʼotel sok yayi mandar ja kʼakʼanumik ayawe wajuk ja sjekabʼanumiki (Juan 18:3-8). Ja Jesús sjeʼa mini tʼun xiwi. Ja bʼa jtyempotiki, ja matik oj wajuke bʼa satkʼinal soka pilan chejiki wani xkʼujolantik bʼa snochjel ja jastal mi xiw ja yeʼni. ¿Jastal?

9. a) ¿Jas yuj wa skʼana mok xiwkotik bʼa wajel tikʼan ja bʼa tsomjeliki? b) Soka sjejel wa xkaʼatik, ¿jastal oj koltajuke ja matik lutane preso yuja skʼuʼajel yiʼojeʼi?

⁹ Bʼobʼta ay ekʼeleʼik oj wokolanukotik wajel ja bʼa tsomjeliki, sok ja bʼa ekʼeleʼik jaw wa skʼana mok xiwkotik. Jujuntik wane yijel wokol, triste aye ma elel sganaʼe. Jaxa tuki jel wa x-iljiye kontra yuja spamilyaʼe ma yuja gobyernoʼiki. La jpensaraʼuktik jutsʼin jastal oj koltajuke ja sjejel wa xkaʼatik ja matik lutane preso yuja skʼuʼajel yiʼoje (Heb. 13:3). Yajni xkʼot yabʼye mi xkatikan yaʼteltajel ja Jyoba anima yuja wokoliki, ja yeʼnle wa x-aji yipe bʼa mi oj chʼayuk ja skʼuʼajel yiʼoje, bʼa mi oj xiwuke sok bʼa toj oj ajyuke. Jani jaw ja jasa ekʼ sbʼaj ja jekabʼanum Pablo. Yajni ti ajyi lutan preso bʼa Roma, jel wa xgustoʼaxi yajni wa xyabʼ ja smoj-aljeliki wane yaʼteltajel toj ja Dyosi (Filip. 1:3-5, 12-14). Tʼusan bʼajtanto oj ajuk eluk ma ja yajni tixta aji eluki, stsʼijbʼan ja karta bʼa Hebreos. Ja bʼa tiw yayi mandar ja smoj-aljeliki bʼa mok yakan stsomjel sbʼaje sok yala: «Yaj xa huab abajex tola vida» (Heb. 10:24, 25; 13:1).

10, 11. a) ¿Matik tʼilan oj jloktike ja bʼa Conmemoración? b) ¿Jas rason wa xtaʼatik ja bʼa Efesios 1:7 bʼa skʼulajel ja jaw?

¹⁰ Chomajkil wa xjeʼatik mi la xiwtik yajni wa xlokotik ja bʼa Conmemoración ja jpamilyatik, jmojtik aʼtel soka jbesinotik. ¿Jas yuj wa xlokotike? Yujni jel wa xkaʼatik tsʼakatal ja jasa skʼulantik ja Jyoba soka Jesús. Wa xcha jkʼanatik ja ixuk winike jaw a-snebʼ-e jastal oj yawe el slekilal ja «syajal scʼujol» ma ja slekil skʼujol ja Jyoba bʼa mi xbʼajixi stsʼakatal yuja koltanel yaʼa (kʼuman ja Efesios 1:7; Apoc. 22:17).

¹¹ Yajni wala wajtik ja bʼa tsomjeliki, wa xcha jeʼatik jun pilan tsamal modoʼal. Ja Jyoba soka Jesús jelni sjeʼuneje ja yeʼnle.

12. a) ¿Jas yuj ja tsomjeliki wa xya tsatsbʼuk ja yajtanel kiʼojtik bʼa Jyoba sok bʼa Jesús? b) ¿Jastal oj bʼobʼ jnochtik ja Jesús jastalni wa xyala ja 2 Corintios 5:14, 15?

¹² Ja yajtanel kiʼojtik bʼa Jyoba sok bʼa Jesús wa snikawotik wajel ja bʼa tsomjeliki. Soka jasa wa xnebʼatik ja tiw wa xya tsatsbʼuk ja yajtanel kiʼojtik bʼa yeʼnle. Ja bʼa tsomjeliki tikʼanxta wa x-aji juljkʼujoltik ja jasa skʼuluneje ja yeʼnle yuj keʼntik (Rom. 5:8). Pe mas ja bʼa Conmemoración wa x-aji juljkʼujoltik janekʼto syajal skʼujol yiʼoje bʼa keʼntik, chomajkil ja matik mi skisawe ja koltanel yaʼawe. Ja keʼntiki jel wa xkaʼatik tsʼakatal, sok ja yuj wa xleʼatik modo snochjel ja Jesús ja bʼa jsakʼaniltik kiʼojtik kʼakʼu kʼaku (kʼuman ja 2 Corintios 5:14, 15). Chomajkil, ja jkʼujoltiki wa snikawotik bʼa oj jtsʼebʼantaytik ja Jyoba yuja yaʼa ja sakʼanil ja Yunini. Jun modo bʼa skʼulajel jani yajel sok spetsanil jkʼujoltik ja jkomentaryotik ja bʼa tsomjeliki.

13. Cholo jastal oj bʼobʼ jetik janekʼto wa xyajtaytik ja Jyoba soka Yunini.

¹³ Bʼa sjejel janekʼto wa xyajtaytik ja Jyoba soka Yunini jani pwesto oj ajyukotik bʼa yajelkan chikan jasunuk yuj yeʼnle. Ayni tikʼanxta ay jas oj jkʼuluktik bʼa tʼilan bʼa mi oj chʼaytik ja tsomjeliki. Jun sjejel, jitsan kongregasyon wa skʼulane ja stsomjele bʼa semana yajni wa xchʼak ja yaʼtele bʼa kʼakʼu, bʼa bʼobʼta jelxa kʼumbʼele. Jaxa jun tsomjeli wa skʼulane bʼa xchʼakulabʼil semana, yajni ja ixuk winik wane jijlel. ¿Wan maʼ xyila ja Jyoba wala wajtik ja bʼa tsomjeliki anima kʼumbʼelotik? Waniʼa. Sok yajni mas wa xkʼujolantik bʼa wajel ja bʼa tsomjeli, anima chikan jas wan ekʼel jbʼajtik, ja Jyoba masni chaʼanyabʼal wa xyila ja yajtanel wa xjeʼatikyiʼi (Mar. 12:41-44).

14. ¿Jas lekil sjejel yaʼakan kitik ja Jesús?

¹⁴ Ja Jesús yaʼakan kitik ja lekil sjejel sbʼaja oj jetik meran yajtaneli. Mi kechan pwesto ajyi bʼa oj chamuk yuja snebʼumaniki, pes kʼakʼu kʼakʼu yaʼa bʼajtan bʼej ja jasa wa skʼana ja yeʼnle sok mi jaʼuk ja jasa wa skʼana ja yeʼn. Jun sjejel, ja yeʼn wa x-ajyi tsoman soka snebʼumanik anima kʼumbʼel ay ma chamkʼujol ay (Luc. 22:39-46). Sok jaʼ waj skʼujol ja jasa oj bʼobʼ yayi ja tuki, sok mi jaʼuk ja jasa oj bʼobʼ ajukyiʼi (Mat. 20: 28). Ta ja yajtanel kiʼojtik bʼa Jyoba soka bʼa jmoj-aljeltiki tsats ay lek jastal jaw, ojni jkʼujoluktik bʼa wajel ja bʼa Cena ja Kajwaltiki soka bʼa tuk tsomjeliki.

15. ¿Machunkiluk ja mas wa xkʼanatik oj jkoltaytiki?

¹⁵ Tini wala taxtik ja bʼa kechanta tsome jmoj-aljeltik wa xyaʼteltaye ja Dyos, sok jel jgustotik wa xpilatik mas tyempo bʼa slokjel ja ixuk winik aʼochuke. Pe jani mas wa xkʼanatik skoltajel «ja janecʼ quermano xa ni jbajtic soqui» bʼa chebʼel aye (Gál. 6:10). Wa xjeʼatikyi ja syajal jkʼujoltik yajni wa stsatsankʼujolantik awajuke ja bʼa tsomjeli, mas ja bʼa Conmemoración. Jastalni Jyoba sok Jesús, jelni wa xyakitik gusto yajni june maʼ chebʼel wa xkumxi soka jTalnanumtik sok jTatik jel xyajtani (Mat. 18:14).

16. a) ¿Jasa tʼilan oj tsatsankʼujoluk jbʼajtiki, sok jasa oj skoltayotik ja tsomjeliki? b) Ja ekʼele it ja bʼa jabʼili, ¿jas yuj jelni lek spensarajel sbʼaja yaljelik bʼa Jesús wa xtax ja bʼa Juan 3:16?

¹⁶ Ja bʼa semanaʼik jakumi, tʼilani oj jloktik ja tuk ja janekʼ wa xbʼobʼkujtik bʼa awajuke ja bʼa Conmemoración ja bʼa yakwalil viernes 19 bʼa abril bʼa 2019 (kʼela ja rekwagro « ¿Oj maʼ jloktik tuk ixuk winik?»). Jaxa bʼa snajtil ja jabʼili, la jtsatsankʼujoluk jbʼajtik bʼa wajel tikʼan ja bʼa tsomjelik. Wanxtani mojxel ja chʼakelali, ja yuj tʼilan oj wajtik ja bʼa tsomjelaliki. Jachuk oj skoltayotik bʼa yajel jbʼajtik chʼin, bʼa mok xiwkotik sok sjejel syajal jkʼujoltik (1 Tes. 5:8-11). La jetikyi janekʼto wa xkatikyi tsʼakatal ja Jyoba soka Yunini yuja syajal skʼujol sjeʼuneje bʼa keʼntiki (kʼuman ja Juan 3:16).