1, 2. ¿Jas aljiyabʼye yuj jun anjel ja ixuke ti ajyiye ja bʼa mukji ja Jesús, sok jas aljiyabʼye yuja Jesús?

JA BʼA saʼan sakbʼel bʼa 16 bʼa nisán bʼa jabʼil 33, jujuntik ixuk bʼa jelto tristeʼaye wajume ja bʼa kʼeʼen mukji ja Jesukristo ja yajni ekʼelxa mas ja jun kʼakʼu sok snalani. Wajume bʼa oj sjax-eyi aseyte jel x-ajbʼani yikʼil ja bʼa skwerpo. Yajni kʼotye ja bʼa kʼeʼeni, jel chamskʼujole ja yajni yilawe mi jas ay. Jun anjel yala yabʼ ja ixuke jaw ja Jesusi sakʼwita, sok cha yala: «Oj bi huaj ba Galilea ja Cajualtiqui, ti bi cho la huajyex ja huenlexi, ti bi oja huila bajex soca» (Mat. 28:1-7; Luc. 23:56; 24:10).

² Yajni ja ixuke yaʼawekan ja lugari, ja Jesusi mojxisok sok yala yabʼye: «Cax alahuic yab ja quermanotic jumasa ja jas yajcʼachil huanex yiljeli. Alahuic yabye a huajuque ba Galilea, ti oj cʼum jbajtic ja tihui» (Mat. 28:10). Bʼobʼta yujni ay jas jel tʼilan oj yalyabʼ ja snebʼumaniki, pes ja jas bʼajtan skʼulan ja sakʼwi, jani xchapjel jun tsomjelal.

3, 4. ¿Jas yuj wa xbʼobʼ kaltik ja mandar bʼa Mateo 28:19, 20 mi kechanta ja wa xkʼot sbʼaj ja 11 nebʼumanik bʼa Jesús? (Kʼela ja dibujo ja bʼa skʼeʼulabʼil bʼa spatiki).

³ (Kʼuman ja Mateo 28:16-20). Ja bʼa tsomjel skʼulan ja Jesús, xcholo yabʼ ja snebʼumanik ja aʼtel tʼilan oj skʼuluke ja bʼa bʼajtan siglo, sok cha jachuk ja bʼa jtyempotiki. Yala yabʼ: «Caaxic, cax ja ba spetzanil ja lugari ba jachuc oj och jnebumanil ja cristiano jumasa. [...] Jeahuic ba oj scʼuuque spetzanil ja jmandari».

⁴ Ja Jesús wa skʼana yibʼanal ja snebʼumaniki a-xchol-e.  Ja mandar it mini kechanta ja oj skʼuluke ja 11 nebʼumaniki. ¿Jas yuj jach wa xkalatik? Pes mini kechan yeʼn ajyiye ja bʼa wits bʼa Galilea yajni ja Jesús yaʼa ja mandar bʼa yajel och nebʼumanil. La jul jkʼujoltik ja anjeli yala yabʼ ja ixuke jaw ti oj yil-e bʼa Galilea ja Jesús. Ja yuj bʼobʼta ja bʼa ekʼele jaw cha ajyiye ixuke bʼa kʼuʼabʼale. Chomajkil, ja jekabʼanum Pablo xchiktes ja Jesús sjeʼa sbʼaj sok mas ja «quiniento ja quermanotiqui» (1 Cor. 15:6). ¿Bʼaʼa?

5. ¿Jas rasonik kiʼojtik bʼa skʼuʼajel ja jas wa xyala ja 1 Corintios 15:6 jani wan stajel tiʼal sbʼaja tsomjelal bʼa Galilea wa staʼa tiʼal ja Mateo 28?

⁵ Ayni kiʼojtik rasonik bʼa skʼuʼajel ja Pablo jani wan spensarajel sbʼaja tsomjelal kʼulaxi bʼa Galilea wa staʼa tiʼal ja Mateo 28. ¿Jas rasonik? Bʼajtan, tʼusan mi spetsanil ja snebʼumanik ja Jesús nake galileoʼe. Ja yuj, bʼa stsomjel jitsan kristyano masni pasil oj ochuke bʼa jun wits yuj jun naʼits bʼa Jerusalén. Xchabʼil, ja Jesús stsomota sbʼaj ajyi bʼa jun naʼits soka 11 snebʼumanik ja bʼa Jerusalén tʼusan tsaʼan ja yajni sakʼwi. Ta kechanta wa skʼana yeʼn a-xchole ja 11 snebʼumaniki, oj bʼobʼ yal yabʼ ajyi bʼa Jerusalén sok mixa oj yal yabʼ ja ixuke soka tuk snebʼumanik bʼa oj stsom sbʼaje soka yeʼn ja bʼa Galilea (Luc. 24:33, 36).

6. ¿Jastal wa sjeʼa wan kʼulaxel ja wego ja mandar bʼa Mateo 28:20 bʼa yajel och nebʼuman, sok bʼa man wan kʼotel?

⁶ La kiltik jun yoxil rason jel tʼilan yuja Jesús mi kechanta yayi ja mandar ja 11 nebʼumaniki. ¿Jastal wa xnaʼatik? Ja jas tsaʼan yala yabʼ ja snebʼumanik ja Jesús, jani ja it: «Oj ni jmojtayex ecʼ tola vida, masan to cuando huax chʼac ja mundoi» (Mat. 28:20). Soka jas yala ja Jesús, ja aʼtel bʼa yajel och nebʼumanil jani mero wan kʼulaxel ja wego. Pensaraʼan sbʼaja it, junuk 300,000 nebʼumanik bʼa Jesús wane yijel jaʼ sok wa xkʼotye taʼumantiʼik bʼa Jyoba.

7. ¿Jasa oj kiltik ja wego, sok jas yuj?

⁷ Jitsan estudioʼik bʼa Biblia wane yijel jaʼ. Pe ay jujuntik wantoni skʼulane dudar ta oj paxuke nebʼumanik bʼa Kristo. Jel tsamal xyabʼye ja jas wane snebʼjeli, pe mito skʼanawe oj yiʼe jaʼ. Wa xkʼuʼantikon ja matik wanex yajel estudio waxa kʼanawex oja koltayex jawa estudioʼik bʼa oj skʼuluke ja jas wane snebʼjeli sok oj kʼotuke nebʼumanik bʼa Kristo. Ja artikulo it, oj sjekitik jastal oj jkoltaytik ja kestudiotik bʼa oj kʼot syajtaye ja Jyoba. ¿Jas yuj jel tʼilan skʼulajel ja it? Yujni bʼobʼta oj kʼotuk ja tyempo bʼa oj kiltik ta ojto katikyi estudio ma mixa.

8. ¿Jastik oj ya wokolanukotik kʼotel man skʼujol ja kestudiotik?

⁸ Ja Jyoba wa skʼana ja matik wa xyaʼteltaye a-skʼuluke yuja wa syajtaye. Ja yuj, ja jas wa xkʼanatiki jani skoltajel ja kestudiotik bʼa oj kʼot snaʼe ja Jyoba meran wa xcham skʼujol smoke sok wa xkʼanjiye. Wa xkʼanatik oj kʼot yile jastal «jun tatal sbʼaja matik mebʼa sok jun talnanum sbʼaja matik biguda» (Sal. 68:5). Yajni ja kestudiotik wa xkʼot yile chaʼanyabʼal ja syajal skʼujol ja Dyos, bʼobʼta oj nikjuke sok oj kʼot syajtaye mas. Pe ayni kestudiotik bʼa wokolni xyabʼye yiljel ja Jyoba jastal jun Tatal jel xyajtani, bʼobʼta jani yuja mi yajtajiye yuja state (2 Tim. 3:1, 3). Ja yuj la jchiktestik ja lekil smodoʼik yiʼoj ja Jyoba yajni wa xkaʼatik estudio. La jkoltaytik ja kestudiotik a-kʼot snaʼe ja jTatik Dyos  bʼa jel xyajtani wani skʼana a-staʼe jun sakʼanil bʼa tolabida sok pwesto ay bʼa oj koltanuk bʼa oj kʼot staʼe. ¿Jasa mas oj bʼobʼ jkʼuluktik?

9, 10. ¿Jastik juʼunik oj bʼobʼ katik makunuk bʼa yajel estudioʼik bʼa Biblia, sok jas yuj jaʼ it jumasaʼ?

⁹ La katik makunuk ja libroʼik ¿Jasa wa sjeʼakitik ja Biblia? sok La ajyukotik ja bʼa syajal skʼujol ja Dyosi. Ja libroʼik it chapubʼal bʼa oj skoltayotik kʼotel man skʼujol ja kestudiotik. Jun sjejel, ja bʼa kapitulo 1 ja bʼa libro Jasa wa sjeʼa ja Biblia wa x-axi sjakʼjel ja sjobʼjelik it: ¿Wan maʼ xcham skʼujol jmoktik ja Dyosi? ¿Jastal wa xyabʼ ja Dyos yajni wa xyila wantik yijel wokol? ¿Oj maʼ bʼobʼa wamigoʼuk ja Jyoba? Ja libro Ja syajal skʼujol ja Dyosi oj skoltay ja kestudiotik bʼa oj kʼot snaʼ skʼuʼajel ja jas yaʼunejkan kulan ja Dyos masni gusto oj ajyuk sok mas kʼubʼan oj ajyuk soka Jyoba. Ama kaʼunejtikxa estudio soka libroʼik it, jel tʼilan oj jchap jbʼajtik lek sok spensarajel ja snesesida jujune ja kestudiotik.

 ¹⁰ Pe la jpensaraʼuktik ja kestudiotik wa skʼana oj snaʼ jun jasunuk bʼa mi teyuk ja bʼa jyamkʼabʼtik bʼa sjejeli. Ta jachkʼa, oj bʼobʼ kaltik yabʼ a-skʼumuk stuchʼil sok snochjelyi ja estudio sok june ja bʼa libroʼik alxita.

11. ¿Jas mero tyempo oj kʼekotik sok orasyon soka kestudiotik, sok jastal oj bʼobʼ kaltik yabʼ?

¹¹ La kʼekotik yajel ja estudio sok orasyon. Masni lek ja tixta oj kʼekotik sok xchʼakjel sok jun orasyon yajni wa xkʼulantik jun estudio. Tʼilan oj jkoltaytik ja kestudiotik bʼa oj yil kechantani soka skoltanel ja yip ja Dyos oj bʼobʼ kabʼtik stojol ja Yabʼali. Jujuntik jeʼumanik bʼa Biblia wanxa xkʼe yal-e sbʼaja stʼilanil yajel orasyon yajel makunuk ja Santiago 1:5, bʼa wa xyala: «Ta ay cʼa maʼ mi ni tʼun jas huas snaa jas oj scʼuluc, mi huas snaa jasuncʼa mas lequi, pues a scʼumuc ja Diosi». Tsaʼan, tixa wa sjobʼoweyi ja estudio: «¿Jastal oj bʼobʼ jkʼantikyi biboʼil ja Dyos?». Bʼobʼta ja yeʼn oj yal jani soka orasyon.

12. ¿Jastal oj katik makunuk ja Salmo 139:2-4 bʼa skoltajel ja estudio bʼa snajel skʼulajel ja yorasyone?

¹² La jetikyile bʼa oj yaweyi orasyon. La jcholtik yabʼ ja Jyoba wa skʼana smaklajel ja yorasyone. La kaltik ayal-e yabʼ ja Jyoba ja jastal wa xtaxye sok ja jastik bʼa mini maʼ yalunej yabʼ, pes ja Jyoba wanxani snaʼa spetsanil ja jas ay ja bʼa jpensartiki (kʼuman ja Salmo 139:2-4). Cha ojni bʼobʼ kaltik yabʼ ja kestudiotik bʼa oj skʼan ja skoltanel ja Dyos bʼa stukbʼesel ja jastal wa spensarani sok yajelkan ja modoʼalik bʼa mi lekuk. Jun sjejel, la kaltik bʼa jun kestudiotik bʼa ayxa jun tyempo wan snebʼjel, pe wa skʼulan gusto jujuntik kʼinik bʼa mi lekuk. Wa snaʼa mi lekuk, pe ja smeranili jel xyiʼaj gusto jujuntik jasunuk yiʼoj ja kʼin jaw. La kaltik yabʼ ayal yabʼ ja Jyoba ja jastal mero wa xyabʼ ayi sok a-spatyi skʼujol bʼa oj koltajuk bʼa syajtajel ja jas wa syajtay ja yeʼn (Sal. 97:10).

13. a) ¿Ja yuj mi oj katik ekʼ tyempo bʼa slokjel ja kestudiotik bʼa oj wajuke ja bʼa tsomjeli? b) ¿Jasa oj bʼobʼ jkʼuluktik bʼa oj ajyuke gusto ja kestudiotik ja bʼa tsomjeli?

¹³ Mok katik ekʼ tyempo bʼa slokjele wajel ja bʼa tsomjeli. ¿Jas yuj? Yujni ja jas oj smaklay sok oj skʼel ja bʼa tsomjeli bʼobʼta oj kʼot man skʼujol sok oj koltajuk bʼa oj mojxuk mas soka Dyosi. Ja yuj la jetikyi ja bideo ¿Jastal wa xkʼulaxi ja jtsomjeltikoni? sok slokjele bʼa wajel ja bʼa naʼits bʼa tsomjeli. Ta wankʼa xbʼobʼkujtik, la jkʼap jbʼajtik bʼa oj waj jtatik jani. Jun jasunuk oj bʼobʼ kʼulaxuk jani slokjel tuktukil cholumanik yajni wa xwaj katikyi estudio. Jachuk, takal takal oj kʼajyuk soka kongregasyon sok masni gusto oj ajyuk ja yajni xwaji.

14. ¿Jasa oj nikjuk ja estudioʼik bʼa oj mojxuke mas soka Dyosi?

¹⁴ Ja jas wa xkʼanatik sbʼaja kestudiotik jani oj mojxuke soka Dyos (Efes. 4:13). Yajni ay maʼ wa skʼana oj ajukyi estudio bʼa Biblia, bʼobʼta kechanta wa skʼana oj ya el slekilal yeʼna. Pe yajni wa xkʼot syajtay mas ja Jyoba, bʼobʼta jaxani wa spensaraʼan jastal oj skoltay ja tuki, bʼa ti chʼikane ja matik teye bʼa kongregasyon (Mat. 22:37-39). Yajni wa xbʼobʼi, la kaltik yabʼye ja tsamal cholal kiʼojtik bʼa yajel donasyon.

15. ¿Jastal oj bʼobʼ jkoltaytik ja kestudiotik bʼa snajel jasa skʼulajel yajni wa stʼaspun wokolik?

¹⁵ La jetikyi ja kestudiotik jasa oj skʼuluke yajni wa stʼaspune wokolik. La katik jun  sjejel. Jun kestudiotik bʼa Biblia cholumanxa pe mito yiʼojuk jaʼ wa xyala kabʼtik yajbʼesji yuj jun kermanotik. ¿Jasa oj jkʼuluktik? Mok jleʼ jmojtik, jani oj jpaklaytik lajan soka jas wa xyala ja Biblia. Oj bʼobʼ kaltik yabʼ ay chabʼ jasunuk oj bʼobʼ skʼuluk: yajel perdon ja kermanotiki ma ta mi xchʼay skʼujol ja jas ekʼi, stajel loʼil bʼa jun modo kʼun ja kermanotik (kʼela ja Mateo 18:15). La jkoltaytik ja kestudiotik bʼa xchapjel ja jas oj yale. La jetikyi jastal yajel makunuk ja JW Library^®, ja Juʼun bʼa koltanel spaklajel sok ja sitio jw.org^® bʼa snajel jastal stojbʼesel ja wokolik. Yajni mas wanxa snaʼa jastal stojbʼesel ja wokolik bʼajtanto oj yiʼ jaʼ, masni tsamal oj ajyuk soka kermanotiki.

16. ¿Jastik slekil wa x-ilxi yajni wa xlokotik tuk cholumanik bʼa yajel jun estudio?

¹⁶ La jloktik ja bʼa kestudiotik tuk kermanotik sok ja biajante yajni wa xyulatay ja kongregasyon. ¿Jas yuj? Jastalni kalatikta ja bʼa parrapo 13, yujni ja tuk cholumaniki oj bʼobʼ skoltaye bʼa pilan modoʼik mi xnaʼatik ja keʼntiki. Pensaraʼan bʼa jun kestudiotik bʼa jitsanxa ekʼele wa skʼana oj yakan snukʼjel may, pe mitoni bʼobʼelyuj. Sbʼaja jaw, oj bʼobʼ jloktik jun kermanotik bʼa yaʼatakan ja mayi, pe bʼobʼta wokol yaʼakani. Bʼobʼta ja yeʼn oj bʼobʼ yayi jujuntik lekil rasonik. Ta mi gusto wala ajyitik yajni wantik yajel jun estudio bʼa stiʼ sat june bʼa mas wanxa snaʼa, la kaltikyabʼ a-skʼuluk yeʼna. Chikan jastal, la katik makunuk ja snajel yiʼoj ja tuki. La jul jkʼujoltik ja jas wa xkʼanatik jani skoltajel ja kestudiotik bʼa oj mojxuke soka Jyoba.

17, 18. ¿Jasa tʼilan oj kiltik ta oj jkʼutstik ma miyuk jun estudio?

¹⁷ Ta ja maʼ wa xkatikyi estudio mi stukbʼes ja sakʼanili, anto tʼilan oj jobʼ jbʼajtik ta ojto nochtikyi ja estudio soka yeʼn. Jun jasunuk jel tʼilan oj kiltik, jani ta wan skʼujolajel ja janekʼ wa xbʼobʼyuji. Jujuntik masni wokol xyabʼye snebʼjel yuja tuki. Ja yuj, la jobʼ jbʼajtik: «¿Wan maʼ skʼujolan ja janekʼ wa xbʼobʼyuji? ¿Wanxa skʼulajel ja jas wan snebʼjeli?» (Mat. 28:20). Ama jun kestudiotik jel takal wan snebʼjel, ojni chiknajuk wan stukbʼesel ja sakʼanili.

¹⁸ Pe ¿jas oj jkʼuluktik ta wa xkilatik mi jel chaʼanyabʼal xyila ja estudio ma mini tʼun chaʼanyabʼal xyila? La jpensaraʼuktik sbʼaja it. Chʼakta jpaklaytik soka Jasa wa sjeʼa ja Biblia sok bʼobʼta kʼetikta sok spaklajel ja libro Ja syajal skʼujol ja Dyosi, pe mini bʼa wajel bʼa jun tsomjelal, sok mini ja bʼa Conmemoración. Chomajkil, kʼajyel mi skʼulan estudiar yuj chikan jasa. Sbʼaja it, jel tʼilan oj loʼilanukotisok jaman lek. *

19. ¿Jastal oj bʼobʼ jobʼtikyi jun kestudiotik bʼa mi chaʼanyabʼal xyila ja jas wan snebʼjeli, sok jasa tʼilan oj kiltiki?

 ¹⁹ Oj bʼobʼ kʼekotik sjobʼjelyi jachuk: «¿Jasunkiluk wa stimawa bʼa mi oj ochan jun taʼumantiʼ bʼa Jyoba?». Ta ayxa jun tyempo ja kestudiotik wan snebʼjel sok xyala kabʼtik jel xyiʼaj gusto ja estudio, pe mi oj och taʼumantiʼ bʼa Jyoba, ¿ayto maʼ sbʼej yajel ja estudio? Pe chomajkil bʼobʼta oj yalkabʼtik jas yuj wokol xyabʼ skʼuʼajel ja jas wan snebʼjeli. Jun sjejel, bʼobʼta wa spensaraʼan mi oj lajxukyuj ja xcholjel bʼa naʼits naʼits. Yajni jnaʼatikta jastal ay xyabʼ ja kestudiotik, masni pasil skoltajel.

20. ¿Jastal wa skoltayotik ja Hechos 13:48 bʼa snajel ta oj jnochtikyi ma miyuk ja estudio?

²⁰ Pe ja stukili, jujuntik estudioʼik bʼa Biblia jach jastale ja israʼelenyoʼik ja bʼa styempo ja Ezequiel. Ja Jyoba yala yabʼ ja aluman sbʼaja yeʼnle: «Kʼela, ja weʼn kʼotela bʼa yeʼnle jastal jun tsʼebʼoj bʼa kʼanwanel sok jun tsamal snujkʼil bʼa wa x-aji okʼuk sok jun yamkʼabʼal bʼa kʼinanel bʼa ay yakʼilik. Oj smaklaye ja jas waxa wala, pe mini oj skʼuʼuke» (Ezeq. 33:32). Bʼobʼta wokol oj kabʼtik yaljel yabʼ oj katik kʼot tekʼan ja yestudio, pe «jel tusan ja tiempo» (1 Cor. 7:29). Masni lek mok jchʼaytik tyempo sok june maʼ mi sjeʼa wa skʼana oj snebʼe, sok la jletik «spetzanil ja maʼ tʼujpinubal nii ba oj sbajuque ja sacʼanil jau mi ni nunca huax chʼaqui» (kʼuman ja Hechos 13:48).

21. ¿Jas tekstoʼil ja bʼa jabʼil 2020, sok jas yuj ay lek sbʼej?

²¹ Ja bʼa jabʼil 2020, ja teksto bʼa jabʼili oj skoltayotik bʼa oj jnebʼtik mas sbʼaja jastal skʼulajel mas lek ja aʼtel bʼa yajel och nebʼuman. Ja teksto ayiʼojan jujuntik ja bʼa jastik yala ja Jesús ja bʼa tsomjelal jel chaʼanyabʼal skʼulan ja bʼa wits Galilea: «Caaxic, [...] ba jachuc oj och jnebumanil ja cristiano jumasa. Ti xa c’ulanex bautizara» (Mat. 28:19).