1. ¿Jastal sjeʼa jun Samaritano wa xyaʼa tsʼakatal yuja aji tojbʼuk yuja Jesús?

JA LAJUNE winik jaw ayiʼoje lepra sok mixani snaʼawe jas oj skʼuluke. Yabʼuneje ja Jesús, ja Niwan Jeʼuman, wani xchʼak bʼobʼ stojbʼes chikan jas chamel sok wani skʼuʼane ja yeʼnle ojni bʼobʼ ajuk tojbʼuke. Ja yuj, yajni jun kʼakʼu yilawe ti jakuma, yalawe yabʼ tsats lek: «Maestro Jesús, talna jyaujulalticon ja quenticoni». Ja yeʼn smaklay ja jas wane skʼanjeli sok chʼak stojbʼeskan. Seguro spetsanile jelni yaʼawe tsʼakatal * yuja jas kʼulajiyile bʼa yeʼnle. Pe kechan june sjeʼa sok yaljelik yaʼani tsʼakatal. Ja winik jaw, bʼa juni samaritano, yabʼ tʼilani oj yayi stoyjel ja Dyos tsats lek (Luc. 17:12-19).

2, 3. a) ¿Jasa wa xbʼobʼ yiʼotik bʼa oj jetik mi xkaʼatik tsʼakatal? b) ¿Jasa oj kiltik ja bʼa artikulo it?

² Jastalni ja winik jaw, wani xkʼanatik yajelyi tsʼakatal ja matik wa skʼulane jastik lek bʼa keʼntik. Pe chomajkil, bʼobʼta ayni ekʼele oj chʼay jkʼujoltik yajel tsʼakatal ma bʼa jas skʼulajel.

³ Ja bʼa artikulo it, oj kiltik jas yuj jel tʼilan ja oj katik tsʼakatal. Chomajkil oj jpaklaytik jitsan sjejelik bʼa Biblia bʼa yaʼawe tsʼakatal sok bʼa miyuk. Tsaʼan, oj jtatik tiʼal jastik modo wa xbʼobʼ jetik wa xkaʼatik tsʼakatal.

4, 5. ¿Jas yuj tʼilan oj jetik wa xkaʼatik tsʼakatal?

⁴ Ja Jyoba wa xyakitik ja sjejel bʼa yajel tsʼakatal. Wa skʼulan  bʼa tuktukil modo, yajel koʼ yi slekilal ja matik wa xyawe gustoʼaxuki (2 Sam. 22:21; Sal. 13:6; Mat. 10:40, 41). Sok ja Biblia wa xyakitik ja mandar it: «Nochowik ja dyosi jastal ja yuntikili wa skʼana» (Efes. 5:1, Ja yajkʼachil sju‘unil ja dyosi). Ja yuj, jun rason jel tʼilan bʼa yajel tsʼakatal jani wa xkʼanatik oj kʼotkotik jastal ja Jyoba.

⁵ La kiltik pilan rason yuja wa xkaʼatik tsʼakatali. Ja yajel tsʼakatal jach jastal jun lekil waʼelal, bʼa masni wa x-abʼxi stsamalil ja yajni wa xkʼebʼatik. Ja yabʼjel wa xyaʼawe tsʼakatal ja tuki wa xya gustoʼaxukotik. Pe sjejel wa xkaʼatik tsʼakatal wa xya gustoʼaxuk ja tuk. ¿Jas yuj? Yujni wa xyilawe wa xmakunikujtik ja jas wa skʼulane bʼa oj skoltayotik ma bʼa yajelkitik ja bʼa jas wa skʼulan kujtik palta. Sok ja slekilal wa x-ilxi, ja jastal wa xkila jbʼajtiki mas wa stsatsbʼi.

6. ¿Jastal wa slaja sbʼaj ja yaljelik bʼa yajel tsʼakatal sok manzanaʼik bʼa oro?

⁶ Ja jas wa xkalatik bʼa yajel tsʼakatal jelni xkoltani. Ja Biblia wa xyala: «Jastal manzanaʼik bʼa oro wa x-aji bʼa jun yeʼtal kʼulubʼalsok plata jachuk ja yaljel wa alxi bʼa mero styempoʼili» (Prov. 25:11). ¿Anke meran jun manzana bʼa oro bʼa tey bʼa jun yeʼtal kʼulubʼalsok plata jelni tsamal skʼeljel? Sok yuja jaw, jelni chaʼan stsʼakol. ¿Jastal oj kiltik ja lek xkʼebʼjikitik jun majtanal jastal jaw? Pes ja jas wa xkalatik bʼa yajelyi tsʼakatal june jachni jel chaʼanyabʼalil. Chomajkil, jastalni ja keʼntik oj jnoltik jun manzana bʼa oro bʼa jitsan tyempo, bʼobʼta ja kristyano maʼ oj katikyi tsʼakatali tini oj ajyuk tʼabʼan skʼujol ja bʼa sakʼanili.

7. Jastalni wa xyala ja Salmo 27:4, ¿jastal sjeʼa ja David sok ja yintil ja Asaf wa xyaʼawe tsʼakatal?

⁷ Ja David yeʼnani waj june ja bʼa jitsan yaʼtijumik Dyos ja bʼa najate bʼa sjeʼawe  yaʼawe tsʼakatal (kʼuman ja Salmo 27:4). Sjeʼa soka jas skʼulani chaʼanyabʼal yila sok spetsanil skʼujol ja cholal bʼa yaʼteltajel ja Jyoba. Jun sjejel, yaʼa jitsan takʼin bʼa yajel kʼeʼuk ja templo. Pilan sjejel ja sbʼaja yintil ja Asaf. Sjeʼawe wa xyaʼawe tsʼakatal bʼa stsʼijbʼajel salmoʼik, wa xkʼan kaltik, tsʼebʼojik bʼa stoyjel ja Dyos. June ja bʼa tsʼebʼojik jaw, yaweyi tsʼakatal ja Jyoba sok xchiktese ja jel cham yilawe ‹ja tsamal skʼulbʼenik› (Sal. 75:1). Chikani lek ja David soka yintil ja Asaf wani skʼana oj sjeʼeyi ja Jyoba janekʼto wa xyaʼawe tsʼakatal spetsanil ja slekilal akʼubʼalyile. ¿Jastik modo wa xbʼobʼ jnochtik ja keʼntiki?

8, 9. a) ¿Jastal sjeʼa ja jekabʼanum Pablo bʼa chaʼanyabʼal yila ja smoj-aljelik? b) ¿Sok jasa slekilal yila?

⁸ Ja jekabʼanum Pablo jelni chaʼanyabʼalil yila ja smoj-aljeliki sok jani sjeʼa soka jas yala bʼa yeʼnle. Jun sjejel, tolabida yayi tsʼakatal ja Dyos yuj yeʼnle ja bʼa yorasyon skʼulan. Sok ja bʼa skartaʼik sjeka yile, stsʼijbʼan ja janekʼto chaʼanyabʼalil wa xyila ja smoj-aljelik. La kiltik ja jas skʼulani. Ja bʼa Romanos 16:1-15 (TNM) yalani ja sbʼiʼil 27 nebʼumanik bʼa Kristo. Julskʼujol sbʼaja Prisca soka Áquila bʼa pwestoni ajyiye ‹bʼa oj chamuke› yuja yeʼn sok yala sbʼaja Febe bʼa ‹skoltay jitsan› bʼa tini wa xtax ja Pablo. Ja yeʼn yala yaljelik bʼa stoyjel ja smoj-aljelik jel skʼana bʼa jelni skʼujolane.

⁹ Ja yeʼn wani snaʼa ja smoj-aljeliki mulanume. Anima jachuk, ja bʼa xchʼakulabʼil ja karta jek yile ja nebʼumanik bʼa Roma jani staʼa tiʼal ja bʼa lekil smodoʼe. Ja yuj, yajni kʼumaji ja skarta ja bʼa kongregasyon, ja smoj-aljelik jelni maʼ gustoʼaxiye ja yabʼye ja jas stsʼijbʼan ja Pablo sbʼaja yeʼnle. Jelni maʼ tsatsbʼi ja jastal wa xyila sbʼaje. ¿Jachukotik maʼ jastal Pablo sok tolabida maʼ wa xkatikyi tsʼakatal ja jmoj-aljeltik bʼa kongregasyon yuja jas wa xyalawe ma jas wa skʼulane?

10. ¿Jasa wa xbʼobʼ jnebʼtik sbʼaja Jesús ja jastal chaʼanyabʼal yila ja snochumaniki?

¹⁰ Ja bʼa rasonik sjeka ja Jesús bʼa jujuntik kongregasyon bʼa Asia Menor, ja yeʼn yala janekʼto chaʼanyabʼalil yila ja aʼtel wa skʼulan ja snochumaniki. Jun sjejel, ya kʼeʼuk ja rason yayi ja kongregasyon Tiatira soka yaljelik it: «Huax naa ja hua modoexi soc huax naa que jel ja syajal ja hua cʼujolexi. Huan ni xa cʼuanex ja Dios merani. Gusto huaxa colta bajex y jel huaxa huaa ja hua pasensiaexi. Cada cʼacʼu mas con gana ayex» (Apoc. 2:19). Mi kechan yala yabʼ jel kongana wane yaʼteltajel ja Dyos, cha stoyoni yuja jas wa xnikjiye bʼa skʼulajel. Meran, ayni stojo jujuntik snebʼumanik ja bʼa kongregasyon jaw, pe jachni ya kʼeʼuk sok xchʼakakan sok yaljelik bʼa wa stsatsankʼujolani (Apoc. 2:25-28). Ja Jesús yeʼn ja olomal bʼa spetsanil ja kongregasyon, ja yuj ayni yiʼoj chaʼan cholal sbʼaja kongregasyonik. Ja yuj, mini tʼenubʼaluk bʼa oj yakitik tsʼakatal yuja jas wa xkʼulantik yuj yeʼna. Anima jachuk, wani xyala jastal wa xyilawotik. Mini ay duda juni lekil sjejel sbʼaja ansyanoʼik.

11. Jastalni wa xyala ja Hebreos 12:16, ¿jas modoʼal sjeʼa ja Esaú soka jastik bʼa Dyos?

¹¹ Jelni triste yabʼjel, jujuntik kristyano wa xyala ja bʼa Biblia mini yaʼawe tsʼakatal. La kiltik ja sjejel bʼa Esaú. Anima ja snantat wani syajtaye sok wa skisawe ja Jyoba, ja yeʼn mini chaʼanyabʼalil yila ja jastik bʼa Dyos (kʼuman ja Hebreos 12:16). ¿Jastal sjeʼa mi chaʼanyabʼal xyila? Wegoxta xchonoyi ja Jacob ja sderecho bʼa bʼajtan  uninal, kechanta yuj jun plato lenteja (Gén. 25:30-34). Mas tsaʼan, cha snaʼato malaya ja jas skʼulan sok jeltoni tajki yaljel yuja mi ajiyi ja derecho bʼa bʼajtan uninal. Pe mixani ayiʼoj rason bʼa oj tajkuk, yujni sjeʼata mi chaʼanyabʼalil xyila ja jas yiʼoji.

12, 13. ¿Jastal sjeʼawe ja israʼelenyo mi yaʼawe tsʼakatal sok jasa ijijanyile?

¹² Ja israʼelenyoʼik ayni yiʼoje jitsan rason bʼa a-sjeʼe wa xyaʼawe tsʼakatal. Ja Jyoba yani koʼ lajune desgrasya ja bʼa Egipto bʼa aji eluke libre ja israʼelenyo. Sok tʼusan tsaʼan, ja Jyoba xchʼaya snajel ja egipcioʼik ja bʼa mar Rojo bʼa skoltajele. Ja yeʼnleʼi jelni yaʼawe tsʼakatal bʼa stsʼebʼantaye ja Dyos jun tsʼebʼoj bʼa skʼulajel ganar. ¿Pe janekʼto albʼi yujile ja yajel tsʼakatal jaw?

¹³ Yajni stʼaspune pilan wokolik, xchʼaya skʼujole ja jasa skʼulunej ja Dyos yuj yeʼnle sok sjeʼawe mini xyaʼawe tsʼakatal (Sal. 106:7). Ja Biblia wa xyala «ja chonabʼ Israel kʼe kʼumanuke sbʼaj mi lekuk ja Moisés soka Aarón», bʼa jani wa stojolan kʼumanel mi lekuk sbʼaja Jyoba (Éx. 16:2, 8). Ja yeʼn jelni triste kan yuja smodoʼe bʼa yala ja lame ixuk winik jaw tini oj chamuke bʼa takin kʼinal, bʼa kechani oj kan sakʼan ja Josué soka Caleb (Núm. 14:22-24; 26:65). ¿Jastal oj bʼobʼ jkʼuluktik bʼa mi oj jnochtik ja sjejelik mi lekuk sok snochjel ja bʼa lek? La kiltik.

14, 15. a) ¿Jastal wa xbʼobʼ sjeʼe ja matik nupaneli wa xyaʼa sbʼaje tsʼakatal? b) ¿Jastal wa xbʼobʼ sjeʼeyi ja tatalik ja yuntikile ayaʼe tsʼakatal?

¹⁴ Ja bʼa pamilya. Spetsanil ja pamilya wani xya el slekilal yajni jujune bʼa yeʼnle wa xyaʼawe tsʼakatal. Yajni mas tikʼan wa xyaʼa sbʼaje tsʼakatal ja matik nupaneli, masni tsoman oj ajyuke sok masni pasil oj ya sbʼaje perdon soka jas mi lek wa skʼulane. Ja tatamal bʼa wa xyila chaʼanyabʼalil ja xcheʼumi mini kechan wa skʼela ja bʼa jas jel lek wa xyala ma wa skʼulan, wani «xkʼeʼi sok wa stoyo» (Prov. 31:10, 28). Jaxa cheʼumal bʼa bibo wa xyala yabʼ ja statam ja jastik chaʼanyabʼalil xyila bʼa yeʼn.

¹⁵ Nantatalik, ¿jastal oj bʼobʼa jeʼexyi jawa wuntikilex oj yaʼe tsʼakatal? Ajuluka kʼujolex ja yeʼnle jani oj skʼuluke ja jas oja wal-ex soka jas oja kʼulukex. Ja yuj, awikyi jun lekil sjejel yajel yile tsʼakatal ja yajni ay jas wa skʼulane yuj bʼa weʼnlex. Chomajkil, jeʼawikyi jastal oj yaʼe tsʼakatal ja yajni ay  jas wa xkʼulaji yile yuja tuki. Koltayik bʼa a-snaʼe ja yajel tsʼakatal tini wa x-el man bʼa jkʼujoltik soka jas oj yal-e jelni oj bʼobʼ skoltay ja tuk. Jun sjejel, jun jmoj-aljeltik ixuk sbʼiʼil Clary, yala: «Yajni ayiʼoj 32 jabʼil ja jnan, yeʼnxani kʼe smakʼlay stuchʼil ja oxe yuntikil. Yajni jtaʼa ja jabʼil jaw ja keʼn, och jpensaraʼuk ja swokolil yabʼ ja yeʼn. Ja yuj kala yabʼ ja janekʼto chaʼanyabʼalil wa xkila yuja jas skʼulan bʼa oj ya kʼikotikon. Mito jel axa kʼakʼu, yala kabʼ tini tʼabʼan skʼujol ja jas kala yabʼi, sok wanbʼi spensaraʼan tikʼan tikʼan sbʼaja jaw sok wa x-aji gustoʼaxuk».

16. Aʼa jun sjejel jastal wa xbʼobʼ stsatsankʼujolajuk ja jmoj-aljeltik yuja wa xkaʼatik tsʼakatal.

¹⁶ Ja jmoj-aljeltik bʼa kongregasyon. Wani stsatsankʼujolajiye ja yajni wa xkatik yile tsʼakatal. La kiltik ja sjejel bʼa jun ansyano bʼa ayiʼoj 28 jabʼil sbʼiʼil Jorge. Yuja yamji jun tsatsal chamel, mini bʼobʼ wajuk jun ixaw ja bʼa tsomjelik. Yajni bʼobʼ xa wajuk, wani xyabʼ mitoni xbʼobʼ ya ekʼ loʼilik. Ja yeʼn wa xyala: «Wani xkabʼ mila makuniyon yuja mi jas wa xbʼobʼ jkʼuluk sok yuja mi xbʼobʼ jkʼuluk ja jchol kiʼoj bʼa kongregasyon. Pe jun kʼakʼu, jun jmoj-aljeltik yala kabʼ ja yajni chʼak ja tsomjeli: ‹Wa xkʼana oj kawi tsʼakatal yuja lekil sjejel awaʼunejyi ja jpamilya. Mini waxa naʼa janekʼto jkʼulunejtikon gusto ja wa loʼilik awaʼunej ekʼukʼ ja bʼa jabʼilik it. Yaʼunej kʼikotikon soka jastal wala taxtikon soka Dyosi›. Ja bʼa jutsʼin jaw, mini xnaʼa jas oj kale sok jak pamamuk yalel ja jsati. Jani jaw ja jas wa xkʼana oj kabʼi».

17. Jastalni wa xyala ja Colosenses 3:15, ¿jastal wa xbʼobʼ katikyi tsʼakatal ja Jyoba yuja jel jaman skʼujoli?

¹⁷ Ja jDyostik jel jaman skʼujoli. Ja Jyoba wani xyakitik jitsan waʼelal bʼa oj jnebʼtik bʼa yeʼna. Jun sjejel, wani x-ajikitik rason jel xmakuni ja bʼa tsomjeliki, ja bʼa rebistaʼik soka sitio bʼa Internet. ¿Anke ayni ekʼele kaʼunejtik el slekilal jun loʼil, jun artikulo ma ja bʼa JW Broadcasting sok kalunejtik jani jaw ja jas wa xmakunikujtik? Anto, ¿jastal wa xbʼobʼ jetikyi ja Jyoba wa xkatikyi tsʼakatal yuja majtanalik jaw? (Kʼuman ja Colosenses 3:15). Jun modo jani yajelyi tsʼakatal tikʼan tikʼan ja bʼa korasyontik (Sant. 1:17).

18. ¿Jastik modo wa xjeʼatik chaʼanyabʼal wa xkilatik ja Naʼits bʼa Tsomjelal?

¹⁸ Pilan modo wa xbʼobʼ katikyi tsʼakatal ja Jyoba jani yajel ajyuk asyado sok tulan jachan ja lugar bʼa wa stsomo jbʼajtik bʼa wa  xkatikyi stoyjel. Ja yuj, wala koltanitik tikʼan bʼa yajel ajyuk asyado sok stalnajel ja Naʼits bʼa Tsomjel. Chomajkil, ja matik wa xyawe makunuk ja aparato bʼa sonido ja bʼa kongregasyon wani stalnaye lek. Ja stalnajel leki wa xkoltani bʼa mi jel wego oj jomuk ja naʼitsik bʼa tsomjel sok bʼa mi tikʼanxta wa xtojbʼesxi. Jachuk, masni wa x-ajyi nolan takʼin bʼa yajel kʼeʼuk sok stojbʼesjel tuk naʼitsik bʼa tsomjel bʼa sutanal ja luʼumi.

19. ¿Jasa wa xbʼobʼ jnebʼtik ja jas ekʼ sbʼaj jun biajante soka xcheʼumi?

¹⁹ Ja matik jel tsats wa x-aʼtijiye yuj keʼntik. Ja yajel tsʼakatal wa skoltay ja tuk bʼa oj yil-e pilan modo ja wokolik wa stʼaspune. La kiltik ja jas ekʼ sbʼaj jun biajante sok ja xcheʼumi. Yajni jun kʼakʼu jel ja cheʼe wajye ja bʼa xcholjeli, jelni yajtik kumxiye. Jelni ja cheʼeji bʼa mixani sopokan ja xchompa ja waj wayuki. Ja bʼa pilan kʼakʼu, ja yeʼn yala yabʼ ja statam mixani oj bʼobʼyuj mas ja aʼtel bʼa biajante. Ja bʼa saʼan sakbʼel jaw, kʼot sbʼaj jun karta tini jakel bʼa Betel. Ja jas wa xyala ja karta jani wa stoyo ja yaʼteli soka jastal wan kuchelyuj, sok wani xyala mini pasiluk ja wajel tuktukil lugar ja bʼa semanaʼik. Ja statami wa xcholo: «Ja yaljelik jaw kʼotni man bʼa skʼujol bʼa mixani staʼa tiʼal oj yakan ja aʼtel bʼa biajante. Yajni ay ekʼele ja keʼn jpensaraʼan oj kakan, yeʼnani stsatsankʼujolanon bʼa oj kuchkuj». Ja nupanum jaw ajyi mojan junuk 40 jabʼil ja bʼa aʼtel bʼa biajante.

20. ¿Jasa tʼilan oj jkʼujoluktik kʼakʼu kʼakʼu sok jas yuj?

²⁰ La jkʼujoluktik spetsanil ja kʼakʼu bʼa sjejel yajel tsʼakatal. Ja jas oj kaltiki soka jas oj jkʼuluktiki bʼobʼta jani oj makunuk yuj june bʼa mini oj kʼulajuk ganar yuja luʼumkʼinal it mi xyaʼa tsʼakatal. Chomajkil, ja yajni wa xkaʼatik tsʼakatal, wani xbʼobʼ katik ajyuk kamigotik bʼa oj albʼuk bʼa tolabida. Sok ja mas tʼilani, jani wantik snochjel ja jTatik Jyoba, ja maʼ jel jaman skʼujol sok wa xyaʼa tsʼakatal.