1. Cholo jastal wa xyila ja Jyoba ja matik chʼin wa xyaʼa sbʼaji.

JA Jyoba jel syajtay ja matik chʼin wa xyaʼa sbʼaji. Kechan ja matik meran chʼin wa xyaʼa sbʼaj wa xyamigoʼan sok jel syajtay. Pe ja matik «niwan wa xyaʼa sbʼaj najat ita wa snaʼa sbʼaj» (Sal. 138:6). Jpetsaniltik wa xkʼana oj katik gustoʼaxuk ja Jyoba sok yabʼjel ja tsamal syajtanel, ja yuj sbʼejni lek ja yajel jbʼajtik chʼini.

2. ¿Jasa oj jpaklaytik ja bʼa artikulo it?

² Ja bʼa artikulo it, oj jpaklaytik ja sjakʼjel bʼa oxe sjobʼjelik. 1) ¿Jas wa stojolan ja yajel abʼaj chʼinil? 2) ¿Jas yuj tʼilan oj ajyukujtik ja modoʼal it? 3) ¿Jastik oj ya och probar? Jastalni oj kiltik, ja yajel jbʼajtik chʼini wa xya gustoʼaxuk ja Jyoba sok bʼa jlekilaltik (Prov. 27:11; Is. 48:17).

3. ¿Jas wa stojolan ja yajelabʼaj chʼin?

³ Ja yajelabʼaj chʼini jun modoʼal bʼa mi niwanuk waxa waʼabʼaj sok mixa toyo abʼaj. Ja Biblia wa sjeʼa ja maʼ chʼin wa xyaʼa sbʼaji wa xkʼot snaʼ masni niwan ja Jyoba yuja yeʼn sok wa snaʼa ja tuk masni wa snaʼawe bʼa jun jasunuk yuja yeʼn (Filip. 2:3, 4).

4, 5. ¿Jas yuj ja jplantatik mi wa sjeʼa ta meran chʼinotik?

⁴ Jujuntik kristyano lajansok oja wil chʼine, pe miyuk. Bʼobʼta ja smodo jel xkʼixwi ma jel skisa ja tuk sok jel lek ja  smodo soka tuk yuja skostumbre ma yuja jastal kʼiʼeli. Pe bʼobʼta ja bʼa yojoli wa spensaraʼan kechan yeʼn jel tʼilan. Mas tsaʼan, wa xchiktese jas lame kristyanoʼile (Luc. 6:45).

⁵ Bʼa pilan modo, ja kristyano bʼa lajansok junxta kulanyuji ma lajansok jel snaʼa mi wa stojolan ja jaw yuj jel chaʼan xyaʼa sbʼaj (Juan 1:46, 47). Anima jachuk, ja maʼ mi xkʼixwi tʼilan oj stalnay sbʼaj soka jas wa xyala. Chikan jastal ja jmodotiki, jpetsaniltik tʼilan oj jkʼujoluktik bʼa chʼin oj kaʼ jbʼajtik.

6. Jastalni wa xyala ja 1 Corintios 15:10, ¿jas wa xnebʼatik ja sjejel bʼa jekabʼanum Pablo?

⁶ La kiltik ja sjejel ja bʼa jekabʼanum Pablo. Ja Jyoba ya makunuk bʼa oj ya kujlajuk kongregasyonik bʼa tuktukil lugar. Bʼobʼta mini ajyi pilan sjekabʼanum ja Jesús jastal ja yeʼn bʼa jel skʼujolan yaʼteltajel ja Dyos. Anima yuja jaw, ja Pablo mini spensaraʼan mas jel snaʼa ja yeʼn yuja tuk smoj-aljelik, jaʼukto maʼ, ja yeʼn yala: «Ja ba spetzanil ja jmoj jecabanumili, quena ni mero mas chʼinon ja ba spetzanil. Mi ni sbejuc oj aljuc cab jecabanumila porque quena ni huax quixtalaan ja yuntiquil ja Dios ajyi» (1 Cor. 15:9). Tsaʼan, yala ja stojolil yuja kʼotel jun lekil yamigo ja Jyoba ja yuja slekil skʼujol mi xbʼajixi, mi jaʼuk yuja jel tʼilan ma yuja jastik lek bʼobʼelyuji (kʼuman ja 1 Corintios 15:10). Chikani lek, yaʼa jun lekil sjejel bʼa yajel sbʼaj chʼin ja yajni stsʼijbʼanyi ja karta sbʼaja corintio jumasaʼ, anima wa snaʼa bʼa jujuntik bʼa yeʼnle wani x-abʼaltajiyuj (2 Cor. 10:10).

7. ¿Jastal sjeʼa chʼin yaʼa sbʼaj jun jmoj-aljeltik jel naʼubʼal sbʼaj ja bʼa jtyempotik?

⁷ Jitsan Taʼumantiʼik wa stsatsankʼujolajiye skʼumajel ja sakʼanil wa xcholo ja jmoj-aljeltik Karl Klein, bʼa waj june ja bʼa Tsome Tojwanum. Ja bʼa tiw, ja jmoj-aljeltik Klein snaʼa ja smodoʼik mi lekuk aji wokolajuk jitsan  jabʼil yuja wokolik stʼaspuni. La kiltik jujuntik sjejel. Ja bʼa jabʼilikjan 1920, el sbʼajtanil ekʼele ja bʼa xcholjel bʼa naʼits naʼits, sok jelni wokol yila bʼa mixani xcholo junuk chabʼ jabʼil. Tsaʼan yajni tixa ay bʼa Betel, tajki sok jun tyempo jun jmoj-aljeltik yuj ajiyi jujuntik rason. Cha ajiyi jun chamel bʼa mixa x-aji gustoʼaxuk yuja jitsan chamkʼujolik, bʼa mas tsaʼan tojbʼi. Pe chomajkil yabʼunej stsamalil tuk cholalik bʼa jel chaʼanyabʼalil. ¿Anke ja jmoj-aljeltik it jel naʼubʼal sbʼaj chʼin yaʼa sbʼaj bʼa oj bʼobʼ xchol jaman lek jujuntik ja smodoʼik mi lekuki? Jitsan yaʼtijumik ja Jyoba wa xjul lek skʼujole jastal tsamal soka jamanxta wa xcholo ja sakʼanil ja jmoj-aljeltik Klein. *

8. ¿Jastal wa skoltayotik ja 1 Pedro 5:6 yiljel ja chʼinili lek xyila ja Jyoba?

⁸ Ja rason mas tʼilan yuja chʼin oj kaʼ jbʼajtiki yujni lek xyila ja Jyoba, jastal xcholokan jaman lek ja jekabʼanum Pedro (kʼuman ja 1 Pedro 5:6). Soka yaljelik it, ja libro «Ven, sé mi seguidor» yala: «Ja yajel jbʼajtik chaʼan jach jastal jun beneno wa xjomwani. Ja modo it wa sjomo ja kristyano bʼa ama jel chapan mi oj makunuk yuja Dyos. Ama jel chapan june, pe ta ayiʼoj ja modo it mini xmakuni ja bʼi stiʼ sat ja Dyos. Pe yajelabʼaj chʼin wala pax jun lekil syamkʼabʼ ja Jyoba ama jel wala koʼelal». Sok wa snocho yaljel «gusto lek oj stupkitik ta wa xjeʼatik ja modoʼal it» * ja jDyostiki. Wa xnaʼatik mini ay jun jasunuk mas lek yuj yajel gustoʼaxuk ja skʼujol ja Jyoba (Prov. 23:15).

9. ¿Jas yuj ja kristyano gusto wa x-ajiyesok ja matik chʼin wa xyaʼa sbʼaji?

⁹ Mini kechan wa xkatik gustoʼaxuk ja Jyoba, yajel jbʼajtik chʼin jel skoltayotik ja bʼa jsakʼaniltiki. Yajel jbʼajtik chʼin wa xya mojxuk jmoktik ja kristyano. Bʼa yabʼjel stojol jas yuj wa x-ekʼ ja it, la jpensaraʼuktik jas tikʼe kristyano wa xkʼana oj ayukotisok (Mat. 7:12). ¿Anke mi xkʼanatik smojtajel ja maʼ jaʼita wa skʼulan ja jas wa skʼana sok mi skisa ja rasoni? Pe mas jgustotik smojtajel ja jmoj-aljeltik bʼa wa xyabʼ syajal ja tuk, bʼa wa xyajtani, yaʼawxta ja smodo sok chʼin wa xyaʼa sbʼaj (1 Ped. 3:8). Ta jach wa xkabʼtik jastal jaw, stojolni oj jpensaraʼuktik kechantani gusto oj ajyuke jmoktik ja tuk ta chʼin wa xkaʼa jbʼajtik.

10. ¿Jas yuj yajel jbʼajtik chʼin mas mi xya wokolanukotik?

¹⁰ Chomajkil yajel jbʼajtik chʼin mas mi xya  wokolanukotik ja bʼa jsakʼaniltiki. Bʼobʼta ojni kiltik jastik lajansok mini sbʼejuk. Ja mandaranum Salomón snaʼa ja it: «Kilunej mosoʼik kajane kawuj, pe ja yuninik ja mandaranumik wane bʼejyelsok yoke jastal mosoʼik» (Ecl. 10:7). Mini tolabida wa x-aji stoyjele ja kristyano bʼa jel snaʼawe skʼulajel jastik junuk, sok ayni ekʼele ja mas wa xtoyji ja matik mi jel snaʼawe. Pe ja Salomón yabʼ stojol masni lek jaʼita oj waj jkʼujoltik ja jastal wa xtax ja jsakʼaniltik sok mi jaʼuk ja jastik mi lekuki (Ecl. 6:9). Ta chʼin wa xkaʼa jbʼajtik, masni mi wokoluk oj kabʼtik ja jastik mi lek wa x-ekʼ ja bʼa jsakʼaniltik.

11. ¿Jas yuj tʼilan chʼin oj kaʼ jbʼajtik yajni wa x-ajikitik rason?

¹¹ Spetsanil kʼakʼu wa x-ajyikujtik jitsan ekʼeleʼik bʼa oj bʼobʼ jetik chʼin wa xkaʼa jbʼajtik. La kiltik jujuntik. Ja yajni wa x-ajikitik rason. Tʼilan oj juljkʼujoltik, ta ay maʼ spilunej styempo bʼa oj stojotik, bʼobʼta yujni ja jas wantik skʼulajel wanxta ipaxel ama lajansok bʼa keʼntik mi maloʼuk. Ja bʼa ekʼeleʼik jaw, bʼobʼta mini oj jkʼantik ja koltaneli. Bʼobʼta oj jtatik tiʼ malo ja maʼ skoltayotiki ma ja jastal yala kabʼtiki. Pe yujkʼa chʼin wa xkaʼa jbʼajtik meran ojni jkʼujoluktik stojbʼesjel ja jmodotik.

12. Jastalni wa xyala ja Proverbios 27:5, 6, ¿jas yuj tʼilan oj katik tsʼakatal yajni ay maʼ wa xyakitik rason? Aʼa jun sjejel.

¹² Ja maʼ chʼin wa xyaʼa sbʼaji wa xyaʼa tsʼakatal yuja rasoniki. La jpensaraʼuktik teyotik bʼa Naʼits bʼa Tsomjelal bʼa wanotik loʼil sok jujuntik jmoj-aljeltik. Anto, june ja bʼa yeʼnle spayawotik och bʼa mey jmoj-aljeltik sok chʼabʼanxta yala kabʼtik ayiʼoj stsʼubʼil waʼel ja kejtiki. Meran, oj kʼixwukotik. Pe ojni katikyi tsʼakatal yuja yala kabʼtiki. Sok wani xkʼanatik ayukxta maʼ yala kabʼtik bʼajtan. Jach junxta, tʼilani oj katikyi tsʼakatal ja jmoj-aljeltik yuja mi xiw yajelkitik jun rason ja yajni ay stʼilanili. Mokni kiltik jastal jun jkontratik bʼa lajansok yuj koraja wa xyilawotik, mas lek jastal jun kamigotik bʼa jel skʼanawotik (kʼuman ja Proverbios 27:5, 6; Gál. 4:16).

13. ¿Jastal wa xjeʼa chʼin wa xkaʼa jbʼajtik yajni ja tuk wa x-aji pilan xchole?

¹³ Yajni tuk jmoj-aljeltik wa x-ajiyile tuk cholalik. Jun ansyano sbʼiʼil Jason wa xyala: «Yajni wa xkila ja tuk wa x-ajiyile tuk cholal, ayni wa xjobʼo jbʼaj jas yuj mi keʼn ajiki». ¿Ay maʼ bʼa ekʼel jbʼajtik jachuk ja keʼntiki? Mey  smaloʼil ja oj jkʼujoluktik yaʼteltajel mas ja Jyoba (1 Tim. 3:1). Pe tʼilani oj talna jbʼajtik soka jas wa xpensaraʼantik, yujni ja bʼa jkʼujoltik oj bʼobʼ kʼe kaʼ jbʼajtik niwan. Jun sjejel, jun jmoj-aljeltik oj bʼobʼ spensaraʼuk kechan yeʼn mas lek oj bʼobʼ skʼuluk jun cholal. Ma jun jmoj-aljeltik ixuk oj spensaraʼuk kechan mas chapan ja statam bʼa oj skʼuluk ja aʼtel yuja tuki. Ta meran chʼin wa xkaʼa jbʼajtik, mini jach oj jpensaraʼuktik.

14. ¿Jasa wa xnebʼatik sbʼaja jastal ja Moisés yila ja aji xchole ja tuk?

¹⁴ La kiltik jastal yila ja Moisés yajni ja tuk ajiyile xchole sok jasa wa xnebʼatik. Bʼa yeʼna, ja xchol jastal olomal bʼa chonabʼ Israel jel chaʼanyabʼalil yila. Pe yajni ja Jyoba yayi ja yip ja tuk israʼelenyoʼik bʼa oj koltajuk, ¿jastal yila ja Moisés? Mini tajki (Núm. 11:24-29). Sok cha sjeʼa chʼin yaʼa sbʼaj yajni yaʼakan akoltajuk yuja tuk bʼa stojel ja chonabʼi (Éx. 18:13-24). Yuja ayxa mas jwesik, masni wegoxa wa xkʼelxi ja wokoli, soka israʼelenyoʼiki mixa jel x-albʼiye smajlajel. Ja Moisés jani mas tʼilan yila ja slekilal ja chonabʼi sok mi jaʼuk ja xcholi. ¿Mi maʼ meranuk juni lekil sjejel bʼa keʼntik? La ka juljkʼujoltik, ta meran wa xkʼana oj ya makunukotik ja Jyoba, mas tʼilan chʼin oj kaʼ jbʼajtik yuja jchapjelaltiki. Jastal wa xyala ja Salmo 138:6, «ja Jyoba chaʼan ay, wani xyaʼa sat ja maʼ chʼin wa xyaʼa sbʼaj».

15. ¿Jastik junuk tukbʼel ja bʼa sakʼanile jitsan jmoj-aljeltik?

¹⁵ Yajni wa xtukbʼi ja jsakʼaniltiki. Ja jabʼilik ajkʼachto, jitsan jmoj-aljeltik bʼa aʼtele jitsan tyempo ja bʼa xchonabʼil ja Jyoba tukbʼesnubʼal ja xcholeʼi. Jun sjejel, ja bʼa 2014, ja biajanteʼik bʼa distrito soka xcheʼume lokjiye oj aʼtijuke bʼa pilan modo bʼa tyempo tsʼikan. Masan ja bʼa jabʼil jaw ja biajanteʼik bʼa circuito wa xyawekan ja xchole yajni xkʼotye ja 70 sjabʼile. Bʼa pilan, ja jmoj-aljeltik bʼa ayxa  yiʼoje 80 jabʼil ma mas mixa oj bʼobʼ aʼtijuke jastal june maʼ wa xkoltani skʼeljel ja yaʼtel ja kʼole ansyanoʼik. Chomajkil, ja jabʼilik ekʼeli, jitsan ja matik wane aʼtel bʼa Betel lokubʼale oj aʼtijuke jastal precursor. Jaxa tuki yaʼunejekan ja xchole bʼa tyempo tsʼikan yuj yamjiye chamel, yuj stalnajel ja spamilyaʼe, ma yuj tuk pilan jasunuk.

16. ¿Jastal yaʼunej sbʼaje chʼin jujuntik jmoj-aljeltik?

¹⁶ Ja jmoj-aljeltike it mini pasiluk yabʼye ja jastik it. Yujni jel kʼot syajtaye ja yaʼtele wa skʼulane ajyi. Jitsan bʼa yeʼnle jitsanxa jabʼil wane aʼtel ja bʼa jaw. Jujuntik jelni och stristeʼile, pe yajni ekʼ ja tyempo kʼajyiye. ¿Jas yuj? Jani yuj ja syajtanel yiʼoje soka Jyoba. Wa snaʼawe lek jani yaʼunejeyi ja sakʼanile ja Dyosi, sok mini jaʼuk ja xchol yiʼojeʼi (Col. 3:23). Gustoni aye yaʼteltajel ja Jyoba sok jun smodoʼe chʼin bʼa chikan jas cholal. Ja jmoj-aljeltik it wa xyawekan «ja ba scʼab ja Diosi» yujni wa snaʼawe wa xcham skʼujol bʼa yeʼnle (1 Ped. 5:6, 7).

17. ¿Jas yuj wa xkaʼatikyi tsʼakatal ja Yabʼal ja Dyos yuja wa sjeʼakitik chʼin oj kaʼ jbʼajtik?

¹⁷ Janekʼto wa xkatikyi tsʼakatal ja Yabʼal ja Dyos yuja wa sjeʼakitik oj kaʼ jbʼajtik chʼin. Chomajkil, yajel jbʼajtik chʼin wa xyaʼ koʼ jlekilaltik ja keʼntiki soka tuk. Stsʼakatal yuja tsamal modoʼal it, masni wanxa xnaʼatik jastal oj kuchkujtik ja wokolik wa xjak jbʼajtiki sok mas kʼubʼan wala ajyitik soka jTatik tey bʼa satkʼinali. Janekʼto wala gustoʼaxitik snajel, ama ja Jyoba ‹jel Chaʼan ay sok jel Niwan›, jel syajtay sok jel chaʼanyabʼal xyila ja yaʼtijumik chʼin wa xyaʼa sbʼaje (Is. 57:15).