Anima jujuntik matik jel chapan wa xyalawe sbʼaja janekʼ tyempo wa x-albʼi ja syajali, tuktukilni ja janekʼ wa x-albʼi bʼa kada june. ¿Wan maʼ stojolan ja jaw ay jujuntik kristyano mas mi x-och stristeʼile ma wa xbʼobʼ skom-e ja jastal ay xyabʼye? Mini tolabidaʼuk. Yajelkan a-ekabʼaj sok xcholjel ja syajala wiʼoj ayni ekʼele jel oj bʼobʼ koltanuk, pe mini kechan ay jun modo bʼa oj bʼobʼ kuchukawuj ja syajali. Ja jas wa xbʼobʼ koltanuki jani ti chʼikan jastal ja skostumbre, ja jastal kʼoteli, ja jas ekʼel ja bʼa sakʼanil sok ja jastal cham ja kristyano.

Ja matik aye bʼa syajal bʼobʼta mini snaʼawe ja jas oj ijukjan yile yajni wa xcham jun spamilyaʼe. Pe ayni jastik wa xbʼobʼ abʼxuk sok wokolik bʼa tolabida kʼajyel wa x-ekʼi. La kiltik jujuntik:

Yabʼjel syajalil bʼa jelxelxa. Ja matik aye bʼa syajal ojni oke, oj snaʼe ja maʼ chamelyujile sok ayni junta chʼaykʼujol oj tukbʼuk ja jastal jel lek ay xyabʼye. Ja jastik wa xbʼobʼ juluka kʼujol sbʼaja maʼ chameli wani xbʼobʼ ya jelxuk ja syajal wa x-abʼxi. Ja jas bʼajtan oj ekʼuki bʼobʼta jelni cham oja wabʼ ma mixa jel oja jipakʼujol bʼa weʼna. Ja Tina wa xcholo jastal yabʼ yajni junta chʼaykʼujol cham ja statami: «Tsatsbʼiyon ele. Ja bʼajtanto mini xbʼobʼ okon. Jelni yaj kabʼi bʼa ya wokolanukon yijel ikʼ. Mini xbʼobʼ jkʼuʼuk ja jas wan ekʼel jbʼaji».

Wa xyaʼa chamkʼujol, tajkel sok yabʼjel mulal aya. Ja Iván wa xcholo: «Tsaʼan yajni cham ja jkeremtikon Eric, bʼa 24 jabʼil, ja keʼn soka jcheʼum Yolanda jelni tajkel ajyitikon bʼa jun tyempo. Ja it jelni cham kabʼtikon, pes yujni mi bʼa jpensaraʼunejtikon ta oj ajyukujtikon ja modoʼal it mi lekuki. Cha wani xkabʼtikon mulal aytikon sok wa xjobʼo jbʼajtikon ta ayto jas oj bʼobʼ jkʼuluktikon ajyi yuja jkeremtikoni». Ja Alejandro, bʼa cham ja xcheʼum yuj jun chamel jel albʼi, cha yabʼni wa smulin sbʼaj. Ja yeʼn wa xyala: «Bʼajtan jpensaran, ta ja Dyos jel wan yajel kiʼ wokol, ja keʼn cha ojni kʼotkon jun kristyano mi lekuk. Tsaʼan jelni tuk kabʼ ajyiyon, lajansok yeʼnani wa xkaʼ smuluk ja Dyos ja jas ekʼeli». Sok ja Kostas, bʼa jtaʼatik tiʼal ja bʼa artikulo ekʼta, wa xyala: «Ay ekʼele wala tajkiyon soka Sofía yuja chami. Anto wa xkabʼ mulal ayon yuja jach wa xpensarani. Tsaʼan wa xnaʼa ke mini yeʼn smuluk ja chami».

Wokol bʼa spensarajel jaman lek. Bʼobʼta ay ekʼele ja pensarik oj tukbʼuk ma mi stojol oj ajyuk. Jun sjejel, june maʼ yaj ay xyabʼi bʼobʼta lajansok wanto xyabʼ ja skʼumal sok wa xyila ja maʼ chameli. Cha bʼobʼta wa xwokolani bʼa ay jas oj waj skʼujol ma oj julskʼujol jastik. Ja Tina wa xyala: «Ay ekʼele ay maʼ wanon loʼilsok, pe wa xkabʼ pilan lado ay ja jpensari. Jani wan ekʼel bʼa jpensar ja xchamelal ja Timo. Mixato xwaj jkʼujol bʼa jastik, soka jaw wa xya cham jkʼujol».

Skʼanjel ajyela tuchʼil. Ja matik chamel jun spamilya bʼobʼta tukni wa xyabʼ ma mi skʼana smojtajel ja tuki. Ja Kostas wa xyala: «Yajni teyon soka matik nupanelxa, wa xkabʼ lajansok mi teyukon ja keʼn. Pe cha jachni wa xkabʼ yajni teyon soka solteroʼiki». Ja Yolanda, ja xcheʼum ja Iván, wa xjul skʼujol ja it: «Jelni wokol ajyelsok kristyanoʼik wa staʼawe tiʼal wokolik bʼa lajansok mey stʼilanil ke yuja jbʼajtikoni. Jaxa tuk wa xcholokabʼtikon ja jastal jel lek wan wajelyujile soka yuntikile. Jelni la gustoʼaxiyon yuj yeʼnle, pe cha jelni wokol xkabʼ smaklajele. Ja keʼn soka jtatami, wa xnaʼatikon ke ja sakʼanili mi ti wa xkʼot tikʼana, pe mini ay kiptikon sok pasensya bʼa kuchelkujtikon ja jastik it».

Chamelik ja bʼa sakʼanili. Cha mini tuk yiljeluk ja wa xtukbʼi ja bʼa wa waʼeli, jawa walali sok ja bʼa wa wayeli. Ja Aarón wa xcholo ja jas ekʼ sbʼaj ja bʼajtan jabʼil chamelxa ja stati: «Jelni la wokolaniyon wayel.  Kada akwal wani la kʼeyon bʼa junxta ora bʼa spensarajel ja xchamelal ja jtati».

Ja Alejandro wa xjul skʼujol ke ayiʼoj chamelik jach mi xchiknaji. Ja yeʼn wa xcholo: «Jitsan ekʼele wajyon bʼa loktor bʼa oj skʼulukon chekar sok tolabida yalkabʼ ke lek ayon. Kʼot jnaʼ jani yuja syajal ja wa xya kabʼ mi lek ayukoni». Ama ekʼ ja tyempo chʼay ja jastal mi lek ay xyabʼ ja Alejandro, pe jelni lek ja waj bʼa loktori. Ja syajali ojni bʼobʼ ya yopijuk ja kiptiki, oj ya ipaxuk jun chamel ma oj ya ajyuk jun yajkʼachil.

Wokol bʼa skʼulajel aʼtelik jel tʼilan. Ja Iván wa xcholo: «Yajni cham ja Eric, mini kechan kaltikon yabʼ ja jpamilyatikon sok ja kamigotikon, cha jachni ja tuk kristyanoʼik, jastalni ja yajwal sok ja swinkil ja naʼits bʼa ajyiʼi. Jtojbʼes jitsan juʼun. Chomajkil, chʼak jkʼeltikon ja jastik yiʼoj ja Eric. Spetsanil ja it skʼanani oj waj lek jkʼujoltikon, pes yujni jel yajtik ay ja jkuerpotikon, ja jpensartikon sok ja jastal ay xkabʼtikoni».

Pe bʼa jujuntik kristyano, ja meran wokoli jatoni wa xjaki yajni yeʼnxa oj skʼuluke jastik bʼa yeʼn wa skʼulan ajyi ja maʼ chamta. Jani jaw ja jas ekʼ sbʼaj ja Tina. Ja yeʼn wa xcholokabʼtik: «Ja jtatami tolabida yeʼn wa xyila ja kuentaʼik ja bʼa banco sok tuk jastik bʼa negosyoʼanel. Ja wego tʼilan keʼnxa oj kʼuluk sok ja jaw wa xya jelxuki mas ja estresi. Wa xjobʼo jbʼaj ta oj lajxukuj skʼulajel yibʼanal».

Yajel tʼabʼan jkʼujoltik ja wokolik bʼa wanto jtaʼatik tiʼali, ja bʼa jastal ay wa xkabʼtik, bʼa jkuerpotik sok ja bʼa jpensartik, bʼobʼta jel wokol yiljel kuchelkujtik ja xchamelal jun jpamilyatik. Meran ama ja syajali bʼobʼta jel oj jelxuk, pe snajel bʼajtanxa ja wokoliki, ojni bʼobʼ koltajuk ja matik ajkʼachto chamel jun spamilya. Ajuluka jkʼujol mi yibʼanaluk ja kristyano wa x-ekʼ sbʼaje ja jastik wa xyijan ja syajali. Chomajkil, ja matik chamel jun spamilya, ojni ajuk kʼulan skʼujol snajel ke ja jastal ay xyabʼye kʼajyelni wa x-ekʼi.

Ja jas wa xbʼobʼa majlay. Ja syajal waxa wabʼ ja wego mini oj albʼuk bʼa tolabida; x-ekʼ ja tyempo oj tsʼujuk. Pe ja it mi wa xkʼan yal ke ojni tojbʼan ma oj chʼayuka kʼujol jawa pamilya. Chomajkil, ja syajal jaw takal takal oj tsʼujuk, ama bʼobʼta junta chʼaykʼujol oj ajyuk, yuja jas oj juluka kʼujol ma bʼa jun ekʼele jel chaʼanyabʼalil. Yajni x-ekʼ ja tyempo, tʼusan mi yibʼanaluk ja kristyano wa staʼawe ja jastal ay xyabʼye ajyi sok wanxani xbʼobʼ waj skʼujole ja bʼa yaʼteleʼi. Bʼa oj bʼobʼuk ja it, jelni xmakuni ja skoltanel ja pamilyaʼik sok ja amigoʼik, sok skʼulajel ja jas mas tʼilan wa skʼana bʼa oj kuchukawuj.

¿Janekʼto tyempo oj albʼuk? Bʼa jujuntik ja jel ja syajali wa x-ekʼ bʼa jujuntik ixaw. Pe bʼa jitsan tito wa xkʼe yabʼye mas lekxa aye, yajni ekʼta june ma chabʼ jabʼil. Sok jaxa tuk wantoni x-ekʼ lek tyempo. a Ja Alejandro wa xcholo, «bʼa keʼna ja jel ja syajali albʼini junuk oxe jabʼil».

Aʼajyuka pasensya. Iʼaj juna sakʼanil jastalni kʼajyel waxa kʼulan. Ajuluka kʼujol ja syajal waxa wabʼi mi oj albʼuk bʼa tolabida. Anto, ¿ay maʼ jas oj bʼobʼa kʼuluk bʼa oj lamxuk ja syajal sok bʼa mi oj ipaxuk ele?