Ja jastal yajelyi stikʼanil ja yujeli

JUN winik sbʼiʼil Tony jelni ekʼ sbʼaj wokol ja bʼa sakʼanil yuja mi xyala ke jel xyuʼaj. Pe yuja wa spensaraʼan ke mi xjomjiyuj ama jel jitsan xyuʼaj, kʼotni skʼuʼuk kʼe mi jas oj ekʼuk. ¿Jastal bʼobʼ sloʼla sbʼaj jachuk?

Yujni ja trago wa xjomjiyuj bʼa snajel ke jelxelxa wa xyuʼaj. Ama ja yeʼn wa xyaʼa sbʼaj kuenta ma miyuk, ja yolomi mini snaʼa jastal wa xtax ja skuerpo, ja spensari sok ja jastal wa xyabʼ ay ja yajni wan yujeli. Sok yajni mas wa xyuʼaj, masto mi xyaʼa sbʼaj kuenta.

Cha tini ay yuja jel sgana oj yuʼi sok mi skʼana oj yakan. Sok cha jachni wa x-ekʼ sbʼaj ja Alberto. Ja bʼajtanto mini skʼuʼan ke jel xyuʼaj. Ja yeʼn wa xyala: «Nakʼul wa xkuʼaj, sok yajni wa xjelxikuji, wa xleʼa jun manya ma mi xkayi stʼilanil. Ja jas wa xkʼana jani mi oj kakan yujel». Ja yuj, ama ay jas wa x-aljiyabʼye yuja tuki, ja Tony sok ja Alberto wani skʼuʼane ke mi xjelxiye yujel. Pe ja smeranili, tʼilani oj skom sbʼaje soka yujeli. ¿Jasa wa xbʼobʼ skʼuluke ja matik jach wa xtaxyeʼi?

Ayi stikʼanil

Jitsan matik bʼobʼel yaʼunejkan ja bisio it jani skisuneje ja rason it bʼa Jesús: «Yujkʼa ja stojola sat wan slokjela wok, bʼoyo ele sok jipa-el najat. Masni lek oja chʼay jun parte ja bʼa wa kuerpo yuj yibʼanal ti oj jipjuk bʼa yoj Gehena» (Mateo 5:29).

Ja smeranili, ja Jesús kechan wan yajel jun slajelal. Wani skʼana oj kan lek jkʼujoltik ja stʼilanil bʼa yajel eluk ja jas wa xbʼobʼ sjom ja jastal wala taxtik soka Dyosi. Sok ama ja it ayni jel yaj yabʼjel, ojni stalnay ja jpensartik sok ja bʼa ekʼeleʼik wa xbʼobʼ yiʼotik och bʼa oj paxkotik jun mero ukʼa trago. Ja yuj, ta ay maʼ yalata wabʼ ke wa xcham skʼujol yuja wala jelxi yujeli, ayi stikʼanil. * Sok ta waxa wabʼ ke mi xbʼobʼa komabʼaj, akan yujel. Ama jel wokol xa wabʼi, mastoni peor ta waj sjom jawa sakʼanili.

Pe ¿jaxa ta jelxa la jelxi yujel ama mito jaʼuk jawa bisio? ¿Jasa oja kʼuluk bʼa oja wayi stikʼanil?

Bʼa oja taʼ akoltajel

1. Ayi orasyon tikʼan. Yibʼanal ja matik wa skʼuʼane bʼa Dyos sok wa skʼanawe yajel gustoʼaxuk, ja Biblia wa xyaʼa ja rason it: «Chikan jastal wala taxyex, sok orasyonik sok spatjel kʼujolal sok yajel tsʼakatal, awik snaʼ ja Dyos ja jastik waxa kʼanawexi, sok jaxa slamanil ja Dyos, bʼa masto ekʼxel lek yuja janekʼ wa xbʼobʼ yabʼ stojol jun kristyano, oj stalnay jawa kʼujolexi sok jawa pensarex yuja Kristo Jesús» (Filipenses 4:6, 7). Pe ¿jasa oj bʼobʼa wal ja bʼa wa worasyon bʼa oj yawi lamanil ja Dyosi?

Tʼilani oja naʼ ke wana wokolanel soka yujeli sok weʼnani kuchanabʼaj bʼa yajel eluk. Chomajkil, ta waxa walayabʼ ja Dyos jasa oja kʼuluki, ja yeʼn ojni skoltaya bʼa oja wakan ja bisio jaw sok bʼa mi oja chʼikabʼaj bʼa niwak wokol. Pes ja «maʼ wa snakʼa ja smuli mini lek oj wajyuja, pe ja maʼ wa sjama ja stiʼ bʼa yaljel sok mixa skʼulan ojni najuk syajulal», jach wa xyala ja Proverbios 28:13. Jaxa Jesús slokowotik bʼa oj jkʼantikyi ja Dyos: «Mok wa kokotikon luʼum yajni x-aji ochkotikon probari sok aʼelkotikon libre sbʼaja Maʼ jel malo» (Mateo 6:13). Anto, ¿jasa oj bʼobʼa kʼuluk bʼa sjejel ke meran ja jas wana skʼanjeli? ¿Sok bʼa oja taʼ ja sjakʼjel jawa worasyoni?

2. Leʼa akoltajel bʼa Biblia. «Ja yabʼal ja Dyosi sakʼan ay sok ayni yip. [...] Sok wani xbʼobʼ xchiktes ja [spensarik jun winik] sok ja jas wa skʼana oj skʼuluk ja skʼujoli» (Hebreos 4:12). Ja jas jel koltubʼale bʼa yajelkan ja sbisioʼe jitsan ukʼa trago jani skʼumajel kada kʼakʼu jujuntik bersikuloʼik bʼa Biblia sok spensarajel. Jastalni yala ja tsʼebʼanum, «jel lek xyila ja winik maʼ mi xbʼejyi bʼa sbʼej ja matik mi lekukeʼi, [...] [sok] ja sgusto tey bʼa sley ja Jyoba, sok kʼakʼu akwal wa skʼuman chʼabʼan ja sleyi». Sok wa xcholo jas yuj: «Spetsanil ja jas wa skʼulani lekni oj elkʼota» (Salmo 1:1-3).

Ja Alberto ajyiniyuj ja ipal bʼa skʼulajel ganar ja sbisio yuja wan ajelyi estudio yuja testigoʼik bʼa Jyoba. Ja yeʼn wa xyala: «Jkʼuʼunej lek ke mokxta jaʼuk yuja rasonik bʼa Biblia, mini oj elkuj ajyi ja yujeli sok mixani sakʼanukon ja wego».

3. Nebʼa skomjelabʼaj. Ja Biblia wa xcholo ke jujuntik matik ajyiye ja bʼa kongregasyon bʼa bʼajtan siglo mero yakbʼume ajyi, pe aji asyadoʼaxuke yuja «yip ja jDyostiki» (1 Corintios 6:9-11). ¿Jastal? Jani stsʼakatal yuja yip ja Dyos bʼa snaʼawe jastal skomjel sbʼaje bʼa yajelkan ja yakbʼelal. Ja yuj ja Yabʼal ja Dyos wa xyala: «Mok yakbʼanik sok vino, [...] mas lek, bʼutʼubʼajik soka yip ja Dyosi» (Efesios 5:18; Gálatas 5:21-23). Chomajkil, ja Jesukristo skʼapa ke «jawa Tatex tey bʼa satkʼinal [...] oj yayi ja yip ja matik wa skʼanaweyiʼi». Ja yuj yala: «Moka waʼexkan skʼanjel sok ojni ajukawilex» (Lucas 11:9, 13).

Ja yuj, ja maʼ wa skʼana oj ya gustoʼaxuk ja Dyosi tʼilani oj snebʼ skomjel sbʼaj. Sok jelni oj koltajuk ta wa skʼuman sok wa spaklay ja Biblia sok tikʼan wa xyayi orasyon sok ti wa xya el man skʼujol. Sok ta wa x-el jganatik, la juljkʼujoltik ja skʼapjel it: «Ja maʼ wa stsʼunu spensarajel sbʼaja yip ja Dyosi ojni yil sat ja bʼa yip ja Dyos ja sakʼanil bʼa tolabida. Ja yuj mok katikan skʼulajel ja jas leki, yujni oj kʼot ja styempoʼil oj kiltik sat ta mi la yajtikaxitiki» (Gálatas 6:8, 9).

4. Tsaʼa lek ja maʼ oja mojtayi. Ja Proverbios 13:20 wa xyala ke «ja maʼ wan bʼejyel soka bibo cha ojni kʼot bibo, pe ja maʼ wa smojtay ja matik sonso mini lek oj elkʼota». Ja yuj, masni lek oja walyabʼ jawa wamigoʼik ke apensaraʼanta yajelyi stikʼanil ja yujeli. Sok mok chama wabʼ ta jujuntik oj skʼenaya sok oj smona yujel. Ja Biblia yalunejxakan ke jitsan ‹jel cham oj yil-e sok mini tʼun lek oj staʼe tiʼal› ja matik oj sleʼe modo yajelkan ja «jelxelxa yujel, kʼinik bʼa jelxelxa [sok] kʼinik bʼa yujel» (1 Pedro 4:3, 4). Ja bʼa ekʼeleʼik jaw, masni lek yajelkan smojtajele.

5. Bʼisa janekʼ oja wuʼe. Ja Romanos 12:2 wa xyaʼa ja rason it: «Awikxakan ja jastal wa sjomowex ja luʼumkʼinal it; mas lek tukbʼesa bʼajex yajel tojbʼuk jawa pensarexi, bʼa jachuk weʼn mismo oja wilex jasa lek wa skʼana ja Dyosi, jasa lek wa xyila sok jasa tsʼikan wa skʼana». ¿Wan maʼ xa kʼana oj wa gustoʼaxuk ja Dyosi? Anto amakunuk ja rasonik bʼa Biblia bʼa oja naʼ janekʼ oja wuʼe, sok mi jaʼuk ja jas wa xyalawe ja kristyano. Pe ¿jastal oja naʼ janekʼ oja wuʼe?

Jelni pasil: ta sjomota wa wolom sok mixa xa naʼa jastal aya xa wabʼi, yujni jelxitawuj. Ja yuj, ta waxa kʼana oj wuʼ, tʼilani oj bʼis lek janekʼ oja wuʼe bʼa mok ekabʼaj ja jaw sok mi oj yakbʼan. Ja yuj bʼisa lek ja janekʼ oja wuʼi bʼa jachuk mi oj jelxan sok mi oj yiʼa och bʼa oj yakbʼan.

6. Nebʼa yaljel miyuk. Bʼa pilan yaljel, ta «awala ‹ojo›, yujni ojoʼa, sok ta awala ‹miyuk›, pes yujni miyuka» (Mateo 5:37). Yajni june maʼ tarega wa skʼapawi oja wuʼ tʼunuk, ama sok lekil skʼujol, nebʼa yaljel miyuk. Pe mokni chʼayuka kʼujol oja wal bʼa jun modo tsamal, jastal wa xyala ja Colosenses 4:6: «Ja jas oja walexi tolabida tsamal aʼabʼxuk, bʼa lajansok akʼubʼal och yatsʼmil, bʼa jachuk oja naʼex jastal oja jakʼexyi kada kristyano».

7. Leʼa koltajel. Kʼanayi jawa lekil wamigoʼik bʼa a-skoltaya ja bʼa jastal wala tax soka Dyosi sok bʼa oja wayi stikʼanil ja yujeli. Ja Biblia wa xyala: «Mas lek ja chawane yuja juneʼi, pes yujni oja taʼ lekil atsʼakolex yuja tsatsal awaʼtelexi. Yujni ta june bʼa yeʼnle xmokʼi, ja juni ojni bʼobʼ stul ja smoji» (Eclesiastés 4:9, 10; Santiago 5:14, 16.) Ja junxta pensar it, cha jachni wa xyaʼa rason ja Instituto Nacional sbʼaja maʼ wa xjelxi yujel sok ayxa yiʼoj jun bisio, bʼa Estados Unidos: «Ja bʼa ekʼeleʼik jel wokol xa wabʼ ja mi oja wuʼi, kʼanayi ja skoltanel jawa pamilya ma jawa wamigoʼik».

8. Chapa bʼa oja wayi stikʼanil. Ja Santiago 1:22, 25 wa xyaʼa ja rason it: «Awik makunuk ja yabʼal ja Dyosi sok mi kechanuk oja maklayex, pes ta mikʼa, weʼnta waxa loʼlabʼajex sok pensarik mi meranuk. Pe ja maʼ wa skʼela jaʼankʼujol lek ja ley bʼa tsʼikan lek bʼa wa xyiʼajan libreʼil sok mi xyaʼakani, ja yeʼn mini kechan wa xyabʼi sok wa xchʼay-el skʼujol, wani skʼulan ja aʼteli; jaxa yeʼn gustoni oj ajyuk ja bʼa jas oj skʼuluki».

Ja jastal oja kʼul ganar ja yujeli

Ja smeranili, mi spetsaniluk ja maʼ wa xjelxi yujeli wa xkoʼ ja bʼa bisioʼi. Pe ja matik jel tikʼan xyuʼaji ma wa xjelxi yujeli wani xkʼankʼuniyuj ja skuerpo ma ja spensari. Sok bʼa skʼulajel ganar ja it, mini malanukta soka skʼanjel yajelkan yujel ma soka spaklajel ja Biblia. Ja Alberto wa xjul skʼujol: «Yajni wanon slejel modo yajelkan ja yujeli, mini xkuchkuj ja syatsʼatsʼel bʼa mi oj kuʼi. Anto kabʼ stojol ke mi malanukta soka spaklajel ja Biblia, cha tʼilani oj wajkonsok jun loktor».

Jitsan matik koyeta ja bʼa bisio it cha jachni wa xyalawe. * Bʼa oj yawe gustoʼaxuk ja Dyosi, jujuntik tʼilani wajele bʼa hospital bʼa oj tekʼxukyujile ja mi oj yuʼeʼi ma ajiyile an bʼa skomjel ja kʼankʼunel yujeli. Asta ja Yunin ja Dyos, bʼa bʼobʼ skʼuluk milagroʼik, yala: «Ja maʼ yij ayeʼi mi xmakuniyujile jun loktor, pe ja matik maloʼayi waniʼa» (Marcos 2:17).

Ja slekilal wa xyijan skisjel ja Dyosi

Ja lekil rasonik wa xtax ja bʼa Biblia tini jakel bʼa Dyos smeranil. Ja yeʼn wa skʼana ke lek oj wajkujtik, sok mi bʼa tʼusanta tyempoʼuk, sbʼajni tolabida. Ja Alberto, bʼa ayxa 24 jabʼil yaʼunejkan yujel, wantoni xjul lek skʼujol ja jasa ekʼ sbʼaji: «Jelni snikawon ja jnebʼa ke wa xbʼobʼ jtojbʼes ja jsakʼanili, ke wa skʼana oj skoltayon ja Jyoba, ke... ke ja yeʼn...». Ja yeʼn wa xkʼot tekʼan malan wa skomo ja yokʼeli. «Ke wa xyabʼyon stojol, ke wa xcham skʼujol bʼa keʼna sok wa skoltayon ja yajni wa xmakunikuji. Nunka oj chʼak kayi tsʼakatal ja jastik skʼulunej bʼa keʼna».

Ja yuj ta wala jelxi yujel ma aya wiʼoj ja bisio it, mok eluka gana. Ja Alberto sok tuk jitsan bʼa jach wa xtaxye ajyi jastal weʼna, lajxelyujile yajelyi stikʼanil ja yujeli ma elelyujile juntiro. Ja yeʼnleʼi mini snaʼawe malaya yuja jas skʼulane, sok cha mini oja naʼ ja weʼn.

Sea ta atsaʼunej oja wayi stikʼanil ma atsaʼunej mixa tʼun oja wuʼe, ajuluka kʼujol tolabida ja yaljelik it bʼa Jyoba Dyos: «¡Ah, wanukxta xa maklay ja jmandariki! Anto jawa lamanili ojni kʼot ajyuk jastal jun yok jaʼ, sok ja stojolil waxa kʼulani oj slaj jastal ja spukʼtsinel ja mari» (Isaías 48:18).

[Notaʼik]

[Recuadro sok dibujo]

 ¿Wanonxa maʼ jelxel yujel?

Jobo abʼaj:

• «¿Masxa maʼ jel xkuʼaj yuja ajyi?»

• «¿Masxa maʼ tikʼan wa xkuʼaj?»

• «¿Masxa maʼ jel yip ja tikʼe trago wa xkuʼaji?»

• «¿Kechan maʼ wa xkuʼaj bʼa yajel ekʼuk ja estrés ma bʼa oj chʼay jkʼujol ja jwokoliki?»

• «¿Yalta maʼ kabʼ jun kamigo ma jun pamilya ke wanxa la jelxiyon yujel?»

• «¿Xchʼikawonta maʼ wokol ja bʼa jnaj, bʼa kaʼtel ma ja yajni elelon paxyal yuja yujeli?»

• «¿Jel maʼ wokol x-ekuj jun semana ta mi kuʼaji?»

• «¿Jel maʼ piero xkila ta ja tuk mi xyuʼaje?»

• «¿Wan maʼ xnakʼayi ja tuk ja janekʼ wa xkuʼaji?»

Ta jach wan ekʼelabʼaj june ma mas ja bʼa sjobʼjelik it, bʼobʼta tʼilani oja komabʼaj soka yujeli.

[Recuadro sok dibujo]

Bʼa mi oja naʼ malaya tsaʼan

Bʼajtanto oja wuʼe, pensaraʼan:

• «¿Lek maʼ oj kuʼe, ma mas lek miyuk?»

Rason: Ta waxa naʼa mi oj bʼobʼa komabʼaj, mas lek moka wuʼe.

• «¿Janekʼ oj kuʼe?»

Rason: Ala janekʼ oja wuʼe bʼajtanto oj jelxan.

• «¿Jas tyempo oj kuʼe?»

Rason: Moka wuʼ ja yajni wana skʼulajel manejar, mini ja yajni ay jas wana skʼulajel bʼa wa skʼana oj ajyan kʼelan jakan sok mini ja yajni wana skʼulajel jun aʼtel bʼa Dyos. Cha mini ja yajni embarazada aya sok mini ja yajni wana yijel an.

• «¿Bʼa lugar oj kuʼe?»

Rason: Moka wuʼ bʼa lugarik wa xjelxiye yujel, mini nakʼul sok mini bʼa stiʼ sate ja matik mi lek xyilawe ja yujeli.

• «¿Machun oj kuʼsok?»

Rason: Soka wamigoʼik ma wa pamilya mi xjelxiye; moka wuʼsok ja matik mi skomo sbʼaje.

[Recuadro sok dibujo]

Ja Yabʼal ja Dyos skoltay june maʼ jel xyuʼaj ajyi

Ja Supot, bʼa tey bʼa Tailandia, jani mero sbisio ajyi ja yujeli. Ja bʼajtanto kechan wa xyuʼaj bʼa akwal, pe takal takal kʼe yuʼ ja bʼa saʼan sakbʼeli sok tsaʼan bʼa kulan kʼakʼu. Tikʼani wa xyuʼaj bʼa kechan oj yakbʼuk. Pe kʼe skʼul estudiar ja Biblia soka testigoʼik bʼa Jyoba sok snebʼa ke ja Dyos mi lek xyila ja yakbʼeli. Ja yuj, yaʼakan yujel, pe mi albʼi. Yajni cha kʼe yuʼi, ja spamilya jelni tuk yilawe.

Ama jachuk, ja yeʼn kʼotani syajtay ja Jyoba sok wani skʼana oj stoy jastalni sbʼej. Ja yamigoʼik bʼa kʼotele kʼuʼumanik Dyos mini yawekan skoltajel, asta stsatsankʼujolane ja spamilya bʼa ayawe ekʼ mas tyempo soka yeʼn sok mok yaʼekan skoltajel. Ja bʼa tyempo jaw, ja rason jaman lek wa xtax ja bʼa 1 Corintios 6:10 bʼa wa xyala, ke ja matik wa xyakbʼi mini oj sbʼajuke ja sGobyerno ja Dyosi, jelni koltaji ja Supot sok aji snaʼ kʼinal ja jastal wa xtaxi. Ja yeʼn yaʼa sbʼaj kuenta ke tʼilan oj yakan ja bisio jaw.

Ja yeʼn yala ja bʼa skʼujol oj ya eluk juntiro ja yujeli. Sok stsʼakatal ja yip ja Dyos, ja stojelal ja Yabʼali sok ja skoltanel ja spamilya sok ja kongregasyon, ajiyi yip bʼa oj lajxukyuj sok yaʼakan ja yujeli. Jelni gustoʼaxiye ja spamilya yajni yilawe yiʼaj jaʼ jastal jun Testigo. Ja wego, ja Supot jelni lek wa xtax soka Dyos bʼa jachni wa skʼana ajyi sok wan skoltajel ja tuk bʼa oj snaʼe sbʼaj.