Ja Edén: ¿ja maʼ waj ja snaj ja kristyano?

PENSARAʼAN jutsʼin ke ti aya bʼa jun jaman lugar sok teya bʼa jun tsamal lugar xyaxalanixta, najat lek aya ja bʼa chonabʼi. Mixa jas xchamakʼujol, jawa kuerpo mixa xkoʼ chamel sok mixa xyabʼ syajal. Ja stsamalil ja lugari jelni wa xya gustoʼaxan.

Mixa taʼa yaljel bʼa xcholjel ja stsamalil ja jas sjoybʼuneja: ja kʼuliki tsamalxta wa x-ijlabʼani yuja xojobʼil ja kʼaʼuji, ja tsamalik spowil ja nichimiki, ja xjaxaxixta ja spowilik yuja ikʼi, ja tsamalik yokʼel ja yal chaniki, ja wanxta rrononuk ja yal nux chanik bʼa wa sleʼawe ja xchiʼil ja nichimiki sok ja jastal chikan najat wan bʼejyel ja yok jaʼ ja bʼa yoj toniki... ¿Anke wani xkʼanatik oj ajyukotik tiw?

Jitsan kristyano wa spensarane ke ja snaje ja bʼajtan kristyanoʼik juntikxtani soka jastal jcholotikta. Bʼa jitsanxa siglo, ja judíoʼik, ja matik wa xyalawe snochumane Kristo sok ja musulmaniki wani skʼuʼane ke ja bʼajtan jnantatiki ti ajyiye ja bʼa tsamal lugar bʼa Edén. Jastalni wa xyala ja Biblia, jelni gusto ajyiye, ajyiye laman sok cha jachuk soka chanteʼiki. Chomajkil, cha lek wa xyila sbʼaje soka sKʼulumane jel jaman skʼujoli, bʼa ajiyile ja sakʼanile bʼa oj bʼobʼ ajyuke tolabida ja bʼa tsamal lugar jaw (Génesis 2:15-24).

Bʼa juntikxta, ja hindúʼik cha wa sjeʼawe ke jitsanxa jabʼil ajyi jun tsamal lugar. Jitsan budistaʼik, cha wa skʼuʼane ke ja smaestroʼe, ke jaʼa budaʼik, wa sjeʼawe ke ti ajyiye bʼa jun tyempo ke ja luʼumkʼinali jel tsamal. Cha jitsan relijyonik bʼa África wa xcholowe loʼilik bʼa wantikni slaja sbʼaj ja bʼa Adán soka Eva.

Ja smeranili, tʼusan mi yibʼanaluk ja relijyoniki soka kulturaʼiki ayiʼoje ja skʼuʼajel bʼa jun tikʼe tsamal lugar ke ajyi. Jastalni wa xcholo jun paklanum bʼa jel naʼubʼal sbʼaj sbʼiʼil Jean Delumeau, ke «jitsan kristyano skʼuʼane ke ajyini jun tsamal lugar bʼa mini ajyi chamel, ajyi libreʼil, lamanil, gustoʼil, jitsan jastik, mi ajyi spekʼjel chikʼ, chamkʼujolik sok mini tiroʼanel. [...] Yuja skʼuʼajel jaw kʼe kʼankʼunukyuj ja kristyano ja tsamal lugar chʼayi sok wani skʼanawe ke oj cha staʼe».

¿Jas yuj jel jitsan ja skʼuʼajel jaw? ¿Yujni maʼ meran ajyi yuja «wa xjul skʼujole» ja kristyano? ¿Meran maʼ ajyi sakʼan ja Adán, ja Eva soka tsamal lugar bʼa Edén?

Ayni jujuntik wa skʼulane burlar ja pensar jaw. Ja bʼa tyempo it bʼa jelxa chapan ja ciencia, jelni jitsan ja matik wa skʼuʼane ke ja Tsamal Lugari kechanta jun lom loʼil. Sok ja mas chamyabʼjeli eske jujuntik olomalik bʼa relijyon mi skʼuʼane ta meran ajyi ja tsamal lugar bʼa Edén yuja wa xyalawe kechanta waj jastal jun sjejel.

Meran, ja Biblia ayni yiʼoj jitsan sjejelik. Ja mas naʼubʼal sbʼaji jani ja loʼilik xcholo ja Jesús bʼa sjejelyi jastik ja snebʼumaniki. Pe ja Yabʼal ja Dyos mi kechanta wa xcholo ja tsamal lugar bʼa Edén jastal jun lom loʼil, juni jasunuk bʼa meran ekʼi. Lek mi meranuk, ¿jastal oj bʼobʼ jipjkʼujoltik ja bʼa tuk jastik yiʼoj ja Biblia? Ja yuj la jpaklaytik jas yuj jujuntik kristyano wa skʼulane dudar sbʼaja loʼil jaw. Tsaʼan oj kiltik jitsan rason jas yuj jel tʼilan ja loʼil jaw bʼa kada jujune ja keʼntik.