1, 2. ¿Jastal sjeʼunejkitik ja Jyoba bʼa oj yajtanukotik?

JUN lekil tatal wa sjeʼayi ja yuntikili soka jasa lek wa skʼulan ja yeʼn. Yajni wa sjeʼayi syajal skʼujol ja yuntikili, wa sjeʼayi ayajtanuk. Jani jaw ja jasa wa skʼulan ja Jyoba soka keʼntiki. Mini june maʼ jel wa syajtayotik jastal ja yeʼn. Ja Biblia wa xyala ja yeʼn «syajtayotik bʼajtan» (1 Juan 4:19, YD). Yajni wa sjeʼakitik ja syajal skʼujoli, ja Jyoba wani sjejelkitik bʼa oj cha yajtanukotik.

² ¿Jas yujil ja Biblia wa xyala ja Jyoba syajtayotik bʼajtan? Yujni sjekakon ja Yunini bʼa jak chamuk yuja «ke‘ntiki ja yora mulanumotikto» (Romanos 5:8, YD). Ja Jyoba yaʼa ja majtanal jaw bʼa oj ya elkotik libre ja bʼa mulali soka bʼa chamelchʼakeli. Jachuk yaʼakitik jun lekil sjejel sok sjeʼakitik bʼa oj jeʼ syajal jkʼujoltik sok sjamjel ja jkʼabʼtik bʼa yajelyi ja tuki (1 Juan 4:10). Chomajkil, stsʼakatal yuja koltanel jaw wa xbʼobʼ kamigoʼuktik sok sjejel wa xyajtaytik ja Dyosi.

3, 4. ¿Jastal wa xjeʼatik wa xyajtaytik ja Jyoba?

³ Ja yajtaneli jani ja modoʼal mas tʼilan yiʼoj ja Jyoba. Ja yuj, ja Jesús yala ja mandar mas tʼilani jaʼa it: «Yaj oja huab ja Huajual  Diosi soc spetzanil ja hua cʼujoli soc spetzanil ja hua hualtzili [kenteroʼiltik], soc spetzanil ja hua pensari, soc spetzanil ja hua huipi» (Marcos 12:30). Ja Jyoba wa skʼana oj jyajtaytik sok spetsanil jkʼujoltik. Ta ay maʼ pilan jyajtaytik ma jun jasunuk, ja yeʼn ojni jyajbʼestik. Pe ja yajtanel kiʼojtik bʼa Jyoba mi kechanukta ja jastal wa xkabʼ ayotiki. Ja yeʼn wa skʼana oj cha jyajtaytik sok spetsanil ja jpensartiki soka kiptiki, wa xkʼan yal, spetsanil ja jastik wa xpensarantik sok wa xkʼulantiki (kʼuman ja Miqueas 6:8).

⁴ Ja yuj tʼilani oj jyajtaytik ja Jyoba sok spetsanil ja jastalotiki sok spetsanil ja jastik kiʼojtiki. Ta meran wa xyajtaytik, yeʼnani oj katik mas stʼilanil ja bʼa jsakʼaniltiki. Ja bʼa artikulo ekʼtikta kilatik chane modoʼik bʼa wa sjeʼa wa syajtayotik ja Jyoba. Ja bʼa artikulo it oj cha kiltik jastal oj jyajtaytik mas ja Jyoba sok sjejelyi.

5. Yajni wa xpensarantik bʼa spetsanil ja jasa wa xyakitik ja Jyoba, ¿jasa wa xkʼana oj jkʼuluktiki?

⁵ Yajni ay jas wa xkʼebʼjikitik, wani xkatikyi tsʼakatal ja maʼ skʼebʼakitiki. Jun modo bʼa skʼulajel jani yajel makunuk ja majtanali. Ja jekabʼanum Santiago yala ja Jyoba jel wa xyakitik jastik jun bʼa lek (Santiago 1:17). Ja Jyoba wa xyakitik spetsanil ja jasa wa xmakunikujtik bʼa ajyel sakʼan sok bʼa ajyel gusto. Sok jelni wa xkaʼatik tsʼakatal yuja jaw. Wa xkilatik janekʼto wa syajtayotik ja Dyosi sok wa xkʼanatik oj cha jetikyi ja keʼntiki wa xyajtaytik. ¿Jach maʼ waxa pensaran ja weʼn?

6. Bʼa mi oj kʼot tekʼan ajel yile jastik jun lek yuja Jyoba, ¿jasa tʼilan oj skʼuluke ja israʼelenyoʼiki?

⁶ Ja Jyoba yayi jitsan jastik bʼa lek ja israʼelenyoʼiki. Bʼa jitsan jabʼilik yayile spetsanil ja jasa wa xmakuni yujile ja bʼa sakʼanileʼi. Chomajkil, yayile leyik bʼa oj snaʼe jasa oj skʼulukeʼi (Deuteronomio 4:7, 8). Jun sjejel, ja Leyi wa xyala tʼilan oj yaʼeyi majtanal ja Dyosi ‹ja jasa mas lek ja bʼa sbʼajtanil sat› ja luʼumi (Éxodo 23:19). Ta wa skʼanawe mi oj kʼot tekʼan ajel yile jastik jun lek yuja Jyoba, tʼilani oj ajyuke kʼuʼabʼal sok oj yaweyi ja jastik mas leki. Jachuk oj sjeʼeyi ja Jyoba wa xyaweyi tsʼakatal (kʼuman ja Deuteronomio 8:7-11).

7. ¿Jastal wa xbʼobʼ katik makunuk ja «jastik chaʼanik stsʼakol» kiʼojtiki bʼa sjejelyi wa xyajtaytik ja Jyoba?

⁷ Ja keʼntiki ojni cha bʼobʼ jetikyi wa xyajtaytik ja Jyoba yajelyi ja «jastik chaʼanik stsʼakol» kiʼojtiki (Proverbios 3:9). ¿Jastal oj bʼobʼ jkʼuluktik ja jaw? Jun modo jani yajel ja yal sat jtakʼintik bʼa oj koltanukotik ja bʼa kongregasyoni sok bʼa spetsanil ja luʼumi. Anima jujuntik bʼa keʼntik mey kiʼojtik jitsan jastik junuk, pe jpetsaniltik wani xbʼobʼ katik makunuk ja jastik kiʼojtiki bʼa sjejelyi wa xyajtaytik ja Jyoba (2 Corintios 8:12). Pe mi kechanuk soka modoʼal it wa xbʼobʼ jetik wa xyajtaytik. La kiltik tuk.

8, 9. a) ¿Jas pilan modo wa xbʼobʼ jetikyi ja Jyoba wa xyajtaytik? b) ¿Jasa skʼulan ja Mike soka spamilya?

⁸ Pilan modo bʼa sjejelyi wa xyajtaytik ja Jyoba jani sjipjel jkʼujoltik bʼa yeʼna. ¿Jas yuj wa xkalatik ja it? Ajuluka kʼujol ja Jesús sjeʼakitik bʼa mok jel chamjkʼujoltik bʼa stajel ja jastik tʼilan wa xmakunikujtiki. Ja Jyoba wa skʼapa oj yakitik ja jastik junuk jaw ta katik ja jsakʼaniltik bʼa yaʼteltajel ja yeʼn (Mateo 6:31-33). Ja keʼntiki wa xjipa jkʼujoltik ojni ya kʼotuk ja jasa wa skʼapa. Ja it meraniʼa, pes yajni wa xyajtaytik jun ixuk winik, wani xjipa jkʼujoltik bʼa yeʼna. Yajni mas wa xjipa jkʼujoltik bʼa Jyoba, masni wa xjeʼatik wa xyajtaytik ja yeʼn (Salmo 143:8). Ja yuj, tʼilani oj jobʼ jbʼajtik: «¿Wan maʼ  xjeʼayi ja Jyoba wa xyajtay soka jastal wa xka makunuk ja jtyempo soka kipi? ¿Wan maʼ xjeʼa spetsanil ja kʼakʼuʼiki wa xjipa jkʼujol oj yaki ja jasa mas tʼilan wa xmakunikuji?».

⁹ La kiltik sbʼaja jmoj-aljeltik sbʼiʼil Mike soka spamilya. Yajni keremto, ja yeʼn wa spensaran oj waj bʼa pilan país bʼa oj waj xchole. Tsaʼan yajni nupani sok ajyi chabʼ yuntikil, aytoni yiʼoj ja skʼanjel jaw. Ja Mike soka spamilya skʼumane jitsan artikulo sbʼa jmoj-aljeltik bʼa wajye tuk lugarik bʼa koltanel ja bʼa xcholjeli. Ja yuj spensarane oj yiʼe jun sakʼanile bʼa mi jel chaʼanyabʼaliluk. Xchono ja snajeʼi sok wajye bʼa jun mas chʼin. Ja Mike spensaran mixa jel oj aʼtijuk jitsan ja bʼa yaʼteli. Ja wego, ja yeʼn soka spamilya gusto lek wane yaʼteltajel ja Dyos bʼa pilan país. Ja Mike wa xyala yilunej jastal wa xkʼot meran ja jasa skʼapa ja Jesús wa xtax bʼa Mateo 6:33.

10. ¿Jas yuj tʼilan oj jnochtik ja jasa skʼulan ja David sok spensarajel ja jasa wa sjeʼakitik ja Jyoba?

¹⁰ Ja mandaranum David spila styempoʼil bʼa spensarajel ja sleyik soka skʼulbʼen ja Jyoba. Ja yuj yala ‹ja satkʼinaliki wane yaljel jastal ja Dyosi›. Chomajkil, yala ja sleyik ja «Jyoba tsʼikan lek» sok wa xbʼobʼ jipjkʼujoltik, wa xyaʼa kiptik sok wa skoltayotik bʼa oj ajyukotik bibo. Spensarajel sbʼaja jastik junuk it koltaji ja David bʼa sjeʼa wa syajtay ja Jyoba. Ja yuj yala skʼanani ja jasa spensarani soka jasa skʼulani lek ayil ja Jyoba (Salmo 19:1, 7, 14). Junxta jastal ja David, ja keʼntiki tʼilani oj cha jpensaraʼuktik sbʼaja jastik skʼuluneji soka jastik wa sjeʼakitik ja Jyoba ja bʼa Biblia. Jachuk oj kʼot kamigoʼuktik lek ja Jyoba sok sjejelyi wa xyajtaytik.

11. ¿Jastal oj bʼobʼ katik makunuk ja jasa wa sjeʼakitik ja Jyoba bʼa sjejelyi wa xyajtaytik? (Kʼela ja potoʼik bʼa skʼeʼulabʼil ja artikulo.)

¹¹ Ja bʼa jkʼakʼutiki, ja Jyoba wa sjeʼakitik jitsan jastik junuk sbʼaja yeʼn, ja skʼulbʼeni, ja jastik wa skʼapa soka Biblia. Ja luʼumkʼinal it wa snika skʼujol ja ixuk winiki a-snebʼ-e jitsan jastik junuk ja bʼa eskwelaʼik jel chapaniki, pe ja jaw wa xya chʼayuk ja yajtanel yiʼoje ja ixuk winik sbʼaja Dyosi. Pe ja Jyoba mi kechanta wa skʼana oj jnebʼtik bʼa jitsan jastik junuk. Wa xcha skʼana oj jnebʼtik stsajel skʼulajel ja bʼa leki. Ja yeʼn wa skʼana oj katik makunuk ja jasa wa sjeʼakitiki bʼa jlekilaltik sok bʼa slekil ja tuki (Proverbios 4:5-7). ¿Jastal oj bʼobʼ jkʼuluktik? Jun modo bʼa skʼulajel jani skoltajel ja ixuk winik akʼot yabʼye «ja smeranil ja sbaj Diosi» bʼa oj bʼobʼ staʼ sakʼanile (1 Timoteo  2:4). Ta jeʼatikyi jitsan ixuk winik ja janekʼ wa xbʼobʼ kujtik sbʼaja jas oj skʼuluk bʼa keʼntik ja sgobyerno ja Dyosi, wa xjeʼatik wa xyajtaytik ja Jyoba soka ixuk winiki (kʼuman ja Salmo 66:16, 17).

12. ¿Jasa yala jun jmoj-aljeltik yuj jun majtanal ajiyi yuja Jyoba?

¹² Ja untiki wa xcha bʼobʼ spensaraʼuke bʼa spetsanil ja jasa wa x-ajiyile sok wa xjejiyile yuja Jyoba. Jun sjejel, jun jmoj-aljeltik ixuk sbʼiʼil Shannon wanto xjulskʼujol jastal yabʼ ja bʼa jun niwan tsomjel bʼa sbʼiʼilan «Devoción piadosa». Ja yeʼn kechanto 11 jabʼil yiʼoj ja tyempo jaw, jaxa yijtsʼini 10. Ja bʼa jun loʼil ekʼ ja bʼa niwan tsomjeli alji yabʼye spetsanil ja keremtik sok akʼixuk awajuke kulan bʼa jun lugar tsaʼubʼal. Ja Shannon ti kulani tiw. Ja bʼajtani xiweltikni ay, pe jel gustoʼaxi yajni ajiyile jujune bʼa yeʼnle ja libro Los jóvenes preguntan. Ja yeʼn wa xyala ja majtanal jaw jejiyi ja Jyoba juni meran Dyos bʼa jel wa xkʼanji yuj. Sok wani xyayi tsʼakatal ja Dyosi yuja wa xyakitik jastik junuk bʼa jel tsamalik.

13, 14. ¿Jastal oj jeʼ ja jmodotik yajni wa stojowotik ja Jyoba?

¹³ Ja Biblia wa xyala ja Jyoba wa stojo ja matik wa syajta, ‹jastal wa skʼulan jun tatal soka yunini› (Proverbios 3:12). ¿Jastal oj jeʼ ja jmodotik yajni wa stojowotik ja Jyoba? Bʼobʼta mini oj jkʼultik gusto sok triste oj ajyukotik. Pe tʼilani oj jkistik tolabida ja tojelal wa xyaʼa ja Jyoba. Jachuk oj jnebʼtik skʼulajel ja bʼa leki sok oj kabʼtik ajyel laman (Hebreos 12:11). La jkistik ja tojelali sok mokni tajkukotik ta mi jkʼulantik gusto ja jasa wa x-alji kabʼtiki. Ta wa xmaklaytik ja Jyoba sok wego wa xtukbʼes ja jmodotiki, jachuk wa xjeʼatikyi wa xyajtaytik.

¹⁴ Ja bʼa styempo ja aluman Malaquías, ja judíoʼiki wa xyaweyi majtanal ja Jyoba bʼa ayiʼoj sjomelal. Ja yuj ja yeʼn tsatsni stojo ja judíoʼiki (kʼuman ja Malaquías 1:12, 13). Skʼulan jitsan ekʼele, pe ja yeʼnleʼi mini skisawe. Ja yuj, ja Jyoba tʼilani skʼulan kastigar (Malaquías 2:1, 2). ¿Jasa wa sjeʼakitik ja it? Pes ta mi jkisatik ja tojelal wa xyaʼa ja Jyoba ma mi xkilatik stʼilanil, ja yeʼn mixa oj yamigoʼukotik.

15. ¿Jas modoʼalik tʼilan oj katik eluk?

¹⁵ Tʼusan mi spetsaniluk ja ixuk winiki, jel niwan wa xyaʼa sbʼaje sok kechanta wa xwaj skʼujol bʼa yeʼnle. Sok jitsan mini lek xyilawe ja yajni wa xtojiyeʼi ma wa x-alji yabʼye ja jas oj skʼulukeʼi. Sok yajni jujuntik wa skisawe ja rasoniki, wa skʼulane sok  mini jun sganaʼe. Pe ja Biblia wa xyala ja keʼntiki tʼilani oj katik eluk ja modoʼalik jaw. Tʼilani oj jnebʼtik ja jasa wa skʼana ja Jyoba oj jkʼuluktiki sok skisjel (Romanos 12:2). Ja yeʼn wa xya makunuk ja xchonabʼi bʼa oj yakitik rasonik ja yajni wa xmakunikujtiki. Pes wa xyalakabʼtik jastal oj kiltik ja maʼ mi jmojuktik winikil ma ixukil, jastal stsajel lekil kamigotik sok jastal stsajel ja jasa oj jkʼuluktik bʼa yajel ekʼuk gusto jutsʼin. Yajni wa xkisatik ja tojelal wa xyaʼa ja Jyoba sok wa xtukbʼes ja jmodotik bʼa lek ayile, wa xjeʼatik wa xkatikyi tsʼakatal ja rasonik wa xyaʼakitiki sok wa xyajtaytik (Juan 14:31; Romanos 6:17).

16, 17. a) Bʼajtanto oj jpensaraʼuktik ja jasa oj jkʼuluktiki, ¿jas yuj tʼilan oj jkʼujoluktik snajel jasa wa spensaran ja Jyoba? b) Jaʼukto maʼ oj sjip skʼujole bʼa Jyoba, ¿jasa skʼulane ja israʼelenyoʼiki?

¹⁶ Ja yal untiki wa sleʼawe ja snantati bʼa skʼanjelyi ja skoltaneli soka stalnaneli. Cha jachuk ja matik niwakexa ayni ekʼele wa skʼanaweyi skoltajel ja snantateʼi. ¿Jas yuj? Yujni ja yeʼnle, anima wa xbʼobʼ spensaraʼuke yeʼnle jasa oj skʼulukeʼi, wani snaʼawe ja snantateʼi ojni bʼobʼ ajukyile lekil rasonik. Jachni junxta wa xcha ekʼ soka Jyoba. Ja yeʼn wa xyaʼakan bʼa keʼn oj jtsatik ja jasa oj jkʼuluktiki. Pe yuja wa xjipa jkʼujoltik bʼa yeʼn sok wa xyajtaytik, tolabida wa xkʼanatikyi a-skoltayotik. Sok bʼajtanto oj jpensarantik jasa oj jkʼuluktiki, wa xkʼujolantik snajel ja jasa wa spensaran ja yeʼn. Yajni wa xkʼanatikyi skoltajel ja Jyoba, ja yeʼn wa xyakitik ja yipi bʼa oj skoltayotik skʼulajel ja bʼa leki (Filipenses 2:13).

¹⁷ Ja bʼa skʼakʼu ja Samuel, ja israʼelenyoʼiki wane chʼayel bʼa jun kʼakʼanel wane soka filisteoʼiki. Ja yeʼnleʼi mini sjipa skʼujole bʼa Jyoba sok mini sjobʼoweyi jasa oj skʼulukeʼi, sok spensarane yijel och ja kopre bʼa trato ja bʼa wane tiroʼaneli. Spensarane ja jachuki oj koltajuke yuja Jyoba bʼa oj skʼuluke ganar. Pe mini sleʼawe modo snajel jasa wa spensaran ja Dyosi. Kechan skʼulane ja jasa lek yilawe ja yeʼnleʼi. Sok, ¿jasa ekʼi? Pes chamye 30,000 kʼakʼanum israʼelenyo. Pe ja masto jel tuki, ja filisteoʼiki yiʼajekan ja kopre bʼa trato (1 Samuel 4:2-4, 10, 11; kʼuman ja Proverbios 14:12).

18. Jastal wa xyala ja Salmo 42:5, 6 sok Proverbios 3:5, 6, ¿jasa tʼilan oj jkʼuluktiki?

¹⁸ Jun winik bʼa jel syajtay ja Jyoba yala ja yajni ekʼ sbʼaj tsatsal wokoliki, sjipani skʼujol oj koltajuk yuja Dyosi (Salmo 42:5, 6). ¿Jach maʼ waxa kʼulan ja weʼn? Bʼobʼta ja weʼn wanxa xa jipa akʼujol bʼa Jyoba. Anima jachuk, jpetsaniltik wani xbʼobʼ jnebʼtik sjipjel jkʼujoltik mas bʼa yeʼna. Ja Biblia wa xyala: «Jipa spetsanil jawa kʼujol bʼa Jyoba, moka jipa kʼujol ja bʼa jas waxa naʼa. Bʼa spetsanil jawa bʼeji aʼatʼabʼan wa kʼujol, jaxa yeʼn ojni stoj jawa bʼeja» (Proverbios 3:5, 6).

19. ¿Jastal oja jeyi ja weʼn waxa yajtay ja Jyoba?

¹⁹ Jastalni kilatikta, ja Jyoba yeʼn syajtayotik bʼajtan. Jach sjeʼakitik bʼa oj cha jyajtaytik ja yeʼn. Tolabida tʼilan oj jpensaraʼuktik ja jastik jitsan skʼulunej bʼa keʼntik soka janekʼto wa syajtayotiki. La jetikyi wa xyajtaytik sok spetsanil jkʼujoltik, kenteroʼiltik, jpensartik sok kiptik (Marcos 12:30).