¿Wan ma’ xa wabʼ lajansok mixa oj bʼobʼuk awuj mas? Anto, ja artikulo it weʼnani abʼaj.

•  ¿Jasa oj bʼobʼ yiʼa masan ja bʼa jaw?

•  ¿Jas yuj jel tʼilan oja talnay abʼaj?

•  Ja jas oj bʼobʼa kʼuluki

•  Ja jas wa spensarane ja tuk keremtik akʼixuk

•   Ja jelxa tʼenan aya. Jun akʼix sbʼiʼil Julie wa xyala: «Bʼa spetsanil ja jas wa xkʼulantikoni, tolabida wa x-aljikabʼtikon tʼilani masto lek oj jkʼuluktikon, masto oj ekotikon bʼa keʼntikon, yajel ajyuk jkʼelsatikon masto chaʼan sok bʼa masni lek oj elkujtikon ja jas wa xkʼulantikoni. ¡Jelni wokol ajyel soka tʼenwanel jaw!».

•   Ja aparatoʼik. Soka teleponoʼik, ja tabletaʼik soka tuk aparatoʼik tolanibida wa xbʼobʼ kʼumajukotik chikan jas ora ja bʼa kʼakʼu, ja juke kʼakʼu ja bʼa semana. Ja it ojni bʼobʼ yiʼotik bʼa jelxa oj kabʼtik estrés bʼa mixa oj jnatik jas skʼulajel.

•   Wayel tʼusan. Jun akʼix sbʼiʼil Miranda wa xyala: «Ja eskwela, ja aʼteli sok ja tyempo libre wa x-ajyi yuj jitsan kristyano bʼa mito ayuk lek skʼujole wa x-och kʼajyuke kʼeʼel saj sok kʼeta lek akwal wa xwaj wayuke». Ja kostumbre it ojni bʼobʼ ijuke bʼa jelxa kʼumbʼel oj kanuke juntiro.

 Ja Biblia wa snikawotik la aʼtijukotik (Proverbios 6:6-8; Romanos 12:11). Pe mi wa xyala bʼa jelxa oj aʼtijukotik bʼa mi xa oj waj jkʼujoltik ja jastik tuk, jastalni ja jsakʼanili.

 «Jun ekʼele, kʼot jnaʼ mito la waʼyon snajtil kʼakʼu yuja jel latsan ayon skʼulajel ja cholal jkʼulunej aceptari. Jnebʼa mini lekuk yaljel ojo spetsanil ja jastik wa xkʼanjiki skʼulajel, sok mastoni ta wa xyixtalaʼan ja jsakʼanili» (ja Ashley).

 Ja kʼa yuja Biblia wa xyala: «Pes masni lek jun sakʼan tsʼi’ yuj jun chamel choj» (Eclesiastés 9:4). Yajni jel waxa tʼena abʼaj ojni bʼobʼa wabʼ tsatsni aya jastal jun choj, ama bʼa jun tyempo. Pe ta jelxa kʼumbʼel kʼot kanan, jelni oj bʼobʼ sjom jawa sakʼanili.

•  Nebʼa yaljel miyuk. Ja Biblia wa xyala: «Ja bibo’ili tey sbʼaja matik mi xjelxiye’i» (Proverbios 11:2). Jun kristyano mini wa xjelxi yajni wa snaʼa ja janekʼta oj lajxuk yuji sok mini wa skʼulan aceptar mas cholalik bʼa mixa oj bʼobʼyuj skʼulajel.

   «Ja kristyanoʼik bʼa mi snaʼawe yaljel miyuk sok wa sleʼawe modo skʼulajel spetsanil ja jas wa xkʼanji yile wani x-ijiye bʼa jelxa kʼumbʼel oj kanuke juntiro. Skʼulajel ja jaw wanxani xjelxi, sok wego ma miyuk, ojni ijuk bʼa jelxa kʼumbʼel oj kan juntiro» (ja Jordan).

•   Jijlan lek. Ja Biblia wa xyala: «Masni lek jun lubʼe jijlel yuj chabʼ lubʼe tsatsal aʼtel sok yijel spatik ja ikʼi» (Eclesiastés 4:6). Alxel ke ja jijleli jani «smakʼlajel ja chijnakʼi». Ja keremtik akʼixuki tʼilani oj wayuke 8 ma 10 ora ja bʼa akwali, pe jitsani bʼa yeʼnle mini wa skʼulane.

   «Ja ajyi, yajni bʼutʼel ja j-agenda bʼa skʼulajel jastik junuk, mini wala ja jijliyon ja jastalni sbʼeji. Pe ayni ekʼele kechantani oj waykon mas bʼa mi oj kʼumbʼukon sok yabʼjel mas gusto oj ajyukon ja bʼa pilan kʼakʼu» (ja Brooklyn).

•   Chapa ja jas oja kʼuluki. Ja Biblia wa xyala ke bʼa lek oj wajkujtik tʼilani bʼajtan oj jchaptik ja jas oj jkʼuluktiki (Proverbios 21:5). Snebʼjel spiljel jawa tyempo sok stsajel ja janekʼta aʼtel oj bʼobʼa kʼuluki juni jasunuk oj skoltaya bʼa tolabida ja bʼa wa sakʼanili.

   «Tʼusan mi yibʼanaluk ja estrés wa x-ajyi kujtiki wani xbʼobʼ jkomtik bʼa mi jel oj ajyukujtik. Bʼa skomjel, jani yajel makunuk jun agenda. Yajni waxa wila ja horario bʼa jun agenda, masni pasil oja naʼ jasa tʼilan oja tukbʼes bʼa mi kʼumbʼeluk oj kanan» (ja Vanessa).