•  ¿Jas yuj jel tʼilan?

•  Ja jas oj bʼobʼa kʼuluki

•  Ja jas wa spensarane tuk keremtik akʼixuk

•   Ja tyempo jach jastal ja takʼini. Ta lomxta ocha chʼak, mixa oj ajyukawuj ja yajni oj makunukawuji. Pe ta wa makunuk lek jawa tyempo, ojni kanukawuj tyempo bʼa skʼulajel ja jastik waxa kʼulan gusto.

   Rason bʼa Biblia: «Ja maʼ jaragani jel skʼana jitsan jasunuk, pe mini jas yiʼoj. Pe ja maʼ wa x-aʼtiji mini jas oj skʼuluk yuj palta» (Proverbios 13:4).

   Xchʼakulabʼil: Ta apila lek jawa tyempo, masni oj kanukawuj.

•   Snajel yajel makunuk lek jawa tyempo jelni oj skoltaya ja yajni niwanaxa. Jun sjejel, oja wil ja stukil ja mi oj kʼutsjukawi ja waʼteli soka oj kʼutsjukawiʼi. Pensaraʼan lekbʼi aya wiʼoj juna negosyo, ¿ti maʼ oja wa ajyuk juna waʼtijum bʼa tolabida tsaʼanxta wa xjuli?

   Rason bʼa Biblia: «Ja maʼ toj ay soc ja tʼusan yioji, toj ni oj cho ajyuc soc ja ta jitzan cʼa yioji» (Lucas 16:10).

   Xchʼakulabʼil: Spiljel lek jawa tyempo wa xchiknaji jas tikʼe kristyano kʼotela.

 Ja smeranili spiljel ja tyempo mi pasiluk. La kiltik jujuntik jasunuk bʼa wa xbʼobʼ stim-a.

 Ja jas wa xbʼobʼ stim-a 1: Ja amigoʼik

 «Ta ja kamigoʼik slokowone elel paxyal, tʼusan mi tolabida wa xkala oj wajkon ama mey lek jtyempo. Wa xpensaraʼan: ‹Yajni la kumxiyon, ojni bʼobʼ jkʼuluk ja jas wanto skʼulankuj palta›. Pe mini tolabida wa xbʼobʼkuj skʼulajel, sok mini lek wala elyon kʼot› (Cynthia).

 Ja jas wa xbʼobʼ stim-a 2: Ja jastik wa xbʼobʼ sjapawi jawa tyempo

 «Ja telebisyon jach jastal jun aspiradora: wa snukʼu jawa tyempo. Jelni wokol skomjel jbʼajtik bʼa yajelkan skʼeljel ja programaʼik soka pelikulaʼik» (Ivy).

 Jelni xkaʼ ekʼ tyempo soka jtableta. Tsaʼan wa xkabʼ mulal xa ayon yujni kechanta wa xkakan syamjel ta chʼak ja spila (Marie).

 Ja jas wa xbʼobʼ stim-a 3: Skʼulajel tsaʼan ja taregaʼik

 «Tolabida tsaʼanxta wa xkʼulan ja jtaregaʼik bʼa eskwela soka jastik tʼilan oj kʼuluki. Lomxta wa xkaʼ ekʼuk ja jtyempo bʼa mey stʼilanil. Yajni mixa ay jtyempo tixa wa xkʼulan ja jas tʼilani, pe mixani ay jgana. Pe mini lekuk wanon yajel makunuk ja jtyempo» (Beth).

1.   Kʼulan jun lista ja b’a wa taregaʼik tʼilan oja kʼuluki. Ja bʼa wa lista ojni bʼobʼa wa ochuk ja jastik oja kʼuluk ja bʼa wa naji soka bʼa weskwela. Aʼochuk ja janekʼ tyempo oj yi awuj bʼa xchʼakjel bʼa jujune jawa tarega ja bʼa semana.

    Rason bʼa Biblia: «Naʼawik stsajel ja jastik junuk mas tʼilan» (Filipenses 1:10, TNM).

2.   Kʼulan jun lista ja b’a jas waxa kʼana oja kʼuluk ja bʼa wa tyempo libre. Ja bʼa tiw oj bʼobʼa wa ochuk bʼa skʼeljel telebisyon ma yajel ekʼ tyempo loʼilanel bʼa Internet. Cha aʼochuk ja bʼa wa lista ja janekʼ tyempo waxa pila ja bʼa semana.

    Rason bʼa Biblia: «Toj la ajyiyex [...] soc - mi xa chʼayahuex lom ja hua tiempoexi» (Colosenses 4:5).

3.   Chapa jas oja kʼuluk. Ila ja chabʼ lista akʼulani. ¿Apila maʼ mas tyempo bʼa skʼulajel ja jas mas tʼilani? ¿Tʼilan maʼ oja wa kombʼuk ja tyempo bʼa yajel ekʼ gusto?

    Kʼulan ja it: Kʼulan jun lista ja jas ojto akʼuli sok kʼulan markar ja yajni akʼulanta.

    Rason bʼa Biblia: «Ja maʼ wa spensaraʼan lek ja jas oj skʼuluki lekni oj wajyuja» (Proverbios 21:5).

4.   Nocho skʼulajel ja jas achapata. Meran ayni ekʼele mi oj wajan ja yajni wala lokji yuja oja kʼuluk ja jas mas tʼilani. Pe mas tsaʼan, oja wil ja snochjel ja jas achapata oj ajyukawuj mas tyempo sok mas oja wabʼ stsamalil.

    Rason bʼa Biblia: «Aʼtijananik, mok ajyanik jaraganil» (Romanos 12:11, TNM).

5.   Aʼekʼ gusto jutsʼin, yajni chʼakta akʼuluk. Jun akʼix sbʼiʼil Tara wa xcholo kabʼtik: «Ayni ekʼele wa xchʼak jkʼuluk chabʼ tarega ja bʼa jlista sok wa xpensaraʼan: ‹Oj jkʼel telebisyon 15 minuto sok tsaʼan oj jkʼuluk ja jas wanon skʼulajeli›. Pe ja 15 minuto jaw wa xpax 30, sok man wa xkʼot jun ora... Mas tsaʼan, wanto xwaj kile, ekʼta chabʼ ora wanon skʼeljel ja telebisyon».

    ¿Jas oja kʼuluk bʼa mi oj ekʼukabʼaj ja jaw? Ajuluka kʼujol ja yajel ekʼ gusto jutsʼin jani stsʼakol yuja chʼakta akʼuluk jawa tarega, mini jaʼuk oja wayi mas stʼilanil.

    Rason bʼa Biblia: «Mini ay jun jasunuk mas lek [...] yuja lekil tsatsal yaʼteli» (Eclesiastés 2:24).