Jitsan nupanumik jelni wokol xyabʼye loʼilanel. Anima wa xyawe ekʼ tyempo lajan, pe mini pasiluk xyabʼye loʼilanel. ¿Jas yuj jach wa x-ekʼ sbʼaje?

•  Lajan aye pe mi smojtay sbʼaje. ¿Jas yuj?

•  Ja jas oj bʼobʼa kʼuluk

•  Ja jas wa xyalawe tuk nupanumik

•  Jastik bʼa oja paklayex lajan

•   «Jelxani yajtik aytikon»

   «Yajni ay kiʼojtikon tyempo bʼa ajyel lajan sok loʼilanel, ayni keʼn jelxa yajtik ayon ma yeʼna. Sok yajni yajtikxa ayon, mixa jas xkʼana. Ja yuj jani wa x-och jkʼeltikon ja tele» (Anna).

•   «Ja aparatoʼik wa sjapakitikon ja tyempo»

   «Ja internet sok ja jastik wa xpukxi ja tiw wani xbʼobʼ sjapkitik ja tyempo. Wani xbʼobʼ ka ekʼ jitsan ora skʼeljel ja jastik ay ja tiw sok mini tʼun oj loʼilanukonsok ja jtatami. Asta wa xkabʼtikon lajansok mi junta naʼits aytikon» (Katherine).

•   «Tuktukil ja jas wa xkʼanatikon skʼulajel»

   «Ja jtatami wa xjul ja bʼa naʼitsi sok wa x-och skʼuluk ja jastik jel xyiʼaj gusto, sok jelni lek, yujni jel x-aʼtiji. Pe jabʼi lek wanukxta xkatikon ekʼ mas tyempo lajani» (Jane).

•   «Jelni la aʼtijitikon»

   «Yuj smul ja aparatoʼik, mixa xya kiltikon ja ayta stikʼanil ja aʼtel sok ja spiljelyi tyempo ja pamilya. Jitsan ekʼele wanon sjakʼjel mensajeʼik ma korreoʼik bʼa aʼtel yajni wa xbʼobʼ ka makunuk ja tyempo jaw bʼa ajyel soka jcheʼumi» (Mark).

•   Pensaranik ke ja tyempo wa xwawex ekʼ lajani jelni tʼilan, sok mini lomukta.

   Rason bʼa Biblia: Jelni tʼilan «ke oja naʼex lek jastik junuk ja mas tʼilani» (Filipenses 1:10).

   Pensaraʼan sbʼaja it: ¿Wan maʼ sjeʼa ja jas waxa kʼulanex ke waxa pensaraʼanex jani mas tʼilan jawa nupanelex ke yuja wa waʼtelex ma ja jas waxa kʼulanex gusto? ¿Ma malanta maʼ oj yabʼ jawa nup ja tyempo waxa pilayi ja yajni wa xbʼobʼawuji?

   Jun rason: Chapawik bʼa tikʼan oj wawex ekʼ tyempo lajan.

   «Jel xkʼulan gusto yajni ja jtatam wa xchapa ay jas oj kʼuluktikon bʼa kechan jchawaniltikon. Wa xya kabʼ jelni tʼilanon bʼa yeʼna sok wa xya jkʼuʼuk ke wani skʼana oj ajyuk jmok. Ja jaw wani x-och ya jkʼan mas» (Anna).

•   Nebʼawik yajeltʼankan jawa aparatoʼexi.

   Rason bʼa Biblia: «Ay jun styempoʼil bʼa skʼulajel ja jastik junuki» (Eclesiastés 3:1).

   Pensaraʼan sbʼaja it: ¿Janekʼ ekʼele jun mensaje ma pilan jas wa xjul ja bʼa wa telepono wa stimawa bʼa mixa oja maklay jawa tatam ma jawa cheʼum?

   Jun rason: Leʼawik modo waʼel lajan ama jun buelta ja bʼa kʼakʼu, sok aʼawikan jawa teleponoʼex bʼa pilan lugar. Ja bʼa jutsʼinik jaw jani jel lek oj loʼilananik sbʼaja jastik junuk wa x-ekʼabʼajex ja bʼa kʼakʼu.

•   Ta wa xbʼobʼi, kaʼaxik manbʼanel lajan sok kʼulanik lajan ja aʼtelik bʼa naʼitsi.

   Rason bʼa Biblia: «Mas lek ja chawane yuja juneʼi, pes yujni oja taʼ lekil atsʼakolex yuja tsatsal awaʼtelexi» (Eclesiastés 4:9).

   Pensaraʼan sbʼaja it: ¿Janekʼ ekʼele pilpiltik wala wajyex ja manbʼanel ma stojbʼesel jun juʼun?

   Jun rason: Aʼtijananik lajan sok koltabʼajik, cha jachni ja bʼa jastik junuk bʼa mi tʼilan ti oj ajyanika chawanilex.

   «Wajel manbʼanel, sukʼjel ja platoʼik, spakjel ja kʼuʼutsi, stalnajel ja patyo ma ja jardín... jaʼuktoma yiljel ja jastik jaw jastal aʼtelik bʼa naʼits, ilawik jastal modoʼik bʼa ajyel lajan» (Nina).

•    Ochanik rason sok moka majlayex bʼa jas mi xbʼobʼi.

   Rason bʼa Biblia: «A-snaʼe yibʼanale ke ja weʼnlexi kʼotelex kristyanoʼik bʼa wala ochyex rason» (Filipenses 4:5).

   Pensaraʼan sbʼaja it: ¿Jastal oj bʼobʼa naʼ ta mi jel wanuka jelxel ja jas waxa kʼanayi jawa nupi?

   Jun rason: Loʼilananik bʼa snajel ja jas wa xmakuni awujilex. Tsaʼan ochanik akuerdo sok chapa jawa tyempoʼex bʼa jachuk achawanilex gusto oj ajyanik.

   «Ja jtatami jeltoni yip, pe ja keʼn yuja maloʼayon mixa jeluk. Ayni ekʼele wa xkala yabʼ aʼeluk sok a-skʼuluk jastik bʼa oj koltajuk, jaxa keʼn ti wala kanyon bʼa naʼits. Jachuk ja yeʼn wa xyayi ejersisio sok ja keʼn wa xbʼobʼ jijlukon. Jchawaniltikon wa xkatikon el slekilal» (Daniela).

 Bʼajtan, awikyi sjakʼjel ja sjobʼjelik it bʼa kada jujuneʼex. Sok tsaʼan loʼilananik sbʼaja jastal ajakʼawex.

•    ¿Oj maʼ awal-ex ke wa xwawex ekʼ lek tyempo lajan?

•   ¿Bʼa jastik junuk wa skʼulan jawa nup bʼa yajel ekʼ tyempo lajan waxa waʼa tsʼakatal ja weʼn?

•   ¿Bʼa jas waxa wiʼaj gusto oj stojbʼes sbʼaj mas jawa nupi?

•   ¿Janekʼ ekʼele ekʼelabʼaj ke yuj smul ja telepono ma ja tableta, mixa xa maklay lek jawa nup ja yajni wa skʼumana?

•   ¿Jas oj bʼobʼa kʼuluk bʼa sjejel mi wala jelxi ja jas waxa majlay ja bʼa wa nupi?

•   ¿Jasa oj bʼobʼa tukbʼesex ja bʼa semana it bʼa oj wawex ekʼ mas tyempo lajan sok mas oj wajuka kʼujolabʼajex?