Ja yaljel lekil samaritano wa x-axi makunuk bʼa yaljel bʼa jun kristyano ke wa skoltay ja matik wa xmakuniyujile. Ja yaljel it ti eleljan bʼa jun loʼil xcholo ja Jesús bʼa sjejel ke jun lekil jmojtik wa sjeʼa yajulal kʼujol sok wa skoltay ja tuk ama chikan bʼa sbʼajeʼa.

Ja bʼa artikulo it oj kiltik ja jas ti nochani:

•  ¿Jasa wa staʼa tiʼal ja loʼil bʼa lekil samaritano?

•  ¿Jas yuj ja Jesús xcholo ja loʼil it?

•  ¿Jasa wa sjeʼakitik?

•  ¿Matik kʼotele ajyi ja samaritanoʼik?

•  ¿Meran maʼ ekʼ ja loʼil bʼa lekil samaritano?

Ja loʼil xcholo ja Jesús wa xbʼobʼ cholxuk bʼa tʼusanta jachuk: jun judío ti elkoʼ bʼa Jerusalén sok ti koʼumkoʼ bʼa Jericó, japjiyi ja sjastik sbʼaji, makʼjikani sok pabor mi miljikani.

Ja bʼa stsʼeʼel ja winik yajbʼeli ti ekʼ jun sacerdote judío, pe mini jas skʼulan. Tsaʼan, cha ti ekʼ pilan olomal judío, pe cha mini kʼot tekʼan. Ja yuj mini june ja bʼa chawane jaw skoltaye, ama junxta xchonabʼe.

Mas tsaʼan, jun winik bʼa pilan chonabʼ ti ekʼ tiw. Ja yeʼn juni samaritano (Lucas 10:33; 17:16-18). Yajni yila ja winiki, ja samaritano jelni snaʼa syajulal sok spotsoyi ja syajbʼeli. Tsaʼan yiʼaj och bʼa jun lugar oj jijluke sok stalnay snajtil akwal. Jaxa pilan kʼakʼu, stupu ja swinkil ja lugar bʼa jijliye bʼa oj stalnay ja winiki sok skʼapa sbʼaj oj stup ta xchʼakato mas (Lucas 10:30-35).

Ja Jesús xcholoyabʼ ja loʼil it jun winik bʼa skʼuʼunej lek ke kechanta jaʼ smojik ja kristyanoʼik bʼa junta srasa sok srelijyon. Xcholoyabʼ bʼa sjejelyi jun jasunuk jel tʼilan: tʼilani oj yabʼ stojol sok skʼuʼajel ke mi kechan jaʼuk kʼotel smoj ja judíoʼiki (Lucas 10:36, 37). Ja loʼil jaw axi ochkan ja bʼa Biblia bʼa oj yawe el slekilal ja matik wa skʼana oj yawe gustoʼaxuk ja Dyos (2 Timoteo 3:16, 17).

Ja loʼil it wa sjeʼakitik ke jun lekil jmojtik jani ja maʼ wa sjeʼa yajulal kʼujol soka jastik wa skʼulani. June maʼ ay jas wa skʼulan sbʼaja matik wa xyiʼaje wokoli, ama chikan jas kultura, rasa ma chonabʼ. Jun lekil jmojtik jani wa skʼulanyi ja tuk ja jas wa skʼana oj kʼulajukyi ja yeʼn (Mateo 7:12).

Ja samaritanoʼik tini ajyiye bʼa norte bʼa Judea. Ja bʼa yeʼnle tini ay ja yintil ja judíoʼik bʼa nupaniyesok matik mi judíoʼuk.

Ja bʼa bʼajtan siglo bʼa jtyempotik, ja samaritanoʼik yawetani kujlajuk jun srelijyone. Wa skisawe ja bʼajtan joʼe libroʼik ja bʼa Yabʼal ja Dyos bʼa Hebreo, pe ja tuk libroʼik miyuk.

Jitsan judíoʼik ja bʼa styempo ja Jesús mi skisawe ja samaritanoʼik sok mi lek xyilawe (Juan 4:9). Chomajkil, ayni judíoʼik bʼa wa xyawe makunuk ja yaljel samaritano bʼa yajbʼesnel (Juan 8:48).

Ja Biblia mi wa xyala ta ja loʼil bʼa lekil samaritano meran ekʼi. Pe yajni wa sjeʼa ja Jesús ja yeʼn tikʼanxta staʼa tiʼal lugarik sok jastik junuk wa x-ekʼi bʼa jachuk ja kristyano mas oj yabʼye stojol ja jas wa skʼana oj sjeʼi.

Jitsan ja bʼa jastik junuk ti chʼikan ja bʼa loʼil it wa xchiktes jaman lek jastal ja bʼa tyempo jaw. La kiltik jujuntik sjejel:

• Elel bʼa Jerusalén bʼa wajel bʼa Jericó ayni yiʼoj mas ja 20 kilometro snajtil ja bʼejyeli. Pes ja xchaʼanili jun kilometro yiʼoj ja stukil bʼa xchabʼil ja chonabʼ jaw. Ja yuj ja Jesús mini lomuk yala ja yajni yala ke ay maʼ «elkoʼ bʼa Jerusalén sok ti koʼumkoʼ bʼa Jericó» (Lucas 10:30).

• Ja sacerdoteʼik sok ja levitaʼik teye bʼa Jericó tikʼanxta ti wa skʼulane biajar bʼa bʼej jaw bʼa wajel bʼa Jerusalén.

• Yuja jun bʼej bʼa jel chʼabʼan, ja yuj mini tukuk yabʼjel yuja wa x-elkʼajiye ja matik wa x-ekʼye ja tiw, pe mastoni ja matik stuchʼil wa xwajye.