¿Machunkiluk ja arcángel Miguel?
Ja sjakʼjel wa xyaʼa ja Biblia
Jastalni wa xyala jujuntik relijyon, ja Miguel ma «san Miguel», juni bʼiʼilal wa x-ajiyi ja Jesús yuja Biblia bʼajtanto sok tsaʼan ja yajni jak ja bʼa luʼumi. a Ja Yabʼal ja Dyosi wa xyala ke ja Miguel kʼe kʼumal soka Satanás ja yajni cham ja Moisés, sok skoltay jun anjel bʼa oj bʼobʼ yayi ja aluman Daniel jun rason bʼa Dyos (Daniel 10:13, 21; Judas 9). Ja Miguel wa skoltay ja xchol yiʼoj ja Jyoba sok wa xtiroʼani soka skontraʼik ja Dyosi. Ja yuj wani xkan sbʼaj lek yijel ja bʼiʼilal jaw, bʼa wa stojolan «¿Machun jastal Dyos?» (Daniel 12:1; Apocalipsis 12:7).
La kiltik jas yuj ojni bʼobʼ jkʼuʼuktik ke ja Jesús yeʼn ja arcángel Miguel.
Ja Miguel yeʼn «ja arcángel» (Judas 9). Ja título arcángel wa stojolan «olomal ja bʼa anjelik» sok kechantani bʼa chabʼ bersikulo ja bʼa Biblia wa xtaxi. Ja bʼa chabʼ ekʼele jaw, ja yaljel arcángel singular ay, bʼa wani stojolan ke kechan jun anjel wa xbʼobʼ ajyukyuj ja título jaw. Bʼa jani wan stajel tiʼal ja Jesús ja yajni sakʼwita, june ja bʼa bersikuloʼik jaw wa xyala ke «ja Kajwaltik oj koʼkon ja bʼa satkʼinal sok jun orden, jastal skʼumal jun arcángel» (1 Tesalonicenses 4:16). Ja teksto it, wa xyala ke ja Jesús ay yiʼoj skʼumal jun arcángel. Ja yuj, wani xbʼobʼ kʼuʼaxuk ke ja Jesús yeʼn ja Miguel, ja arcángel.
Ja Miguel yeʼn wan yajel mandar jitsan kʼakʼanumik anjelik. «Ja Miguel soka yanjeliki tiroʼaniye soka dragoni», wa xkʼan alxuk, ja Dyablo (Apocalipsis 12:7). Ay yiʼoj niwan cholal ja bʼa satkʼinali. Ja yuj, ja Biblia wa xya sbʼiʼiluk «june ja olomalik mas jel tʼilan» sok «ja niwan olomal» (Daniel 10:13, 21; 12:1). Ja tituloʼik jaw sjeʼa ke yeʼni kʼotel jastal «comandante ja bʼa anjelik bʼa satkʼinali». Jachni wa xyala ja David Aune ja maʼ jel chapan sbʼaja Nuevo Testamento.
Ja Biblia kechanta wa staʼa tiʼal jun bʼiʼilal mas yajni wan yaljel sbʼaj june ke yeʼn olomal sbʼaja anjelik bʼa satkʼinali. Wa staʼa tiʼal «ja yajni xchijkaji ja Kajwaltik Jesús masan bʼa satkʼinal soka yanjelik jel yipe ja bʼa yoj yajlubʼil kʼakʼi» (2 Tesalonicenses 1:7, 8; Mateo 16:27). Chomajkil, ja 1 Pedro 3:21, 22 wa xyala ke ja Jesús «waj bʼa satkʼinal, sok ajiyi bʼa yibʼ skʼabʼ ja anjelik, ja matik ayiʼoje cholalik sok ipalik». Mini ay stojol ke ja Dyos oj ya ochuk ja Jesús sok ja Miguel jastal comandanteʼik bʼa anjelik bʼa oj skontraʼuk sbʼaje. Masni ay sbʼej spensarajel ke ja bʼiʼilal Jesús sok ja Miguel juneʼitani.
Ja Miguel «oj kʼeʼuk tekʼan» bʼa jun «tyempo bʼa wokolanel» bʼa mini bʼa ekʼel (Daniel 12:1). Ja bʼa libro bʼa Daniel, ja yaljel «oj kʼeʼuk tekʼan» wa x-axi makunuk bʼa yaljel bʼa jun rey bʼa ay jas oj skʼuluk jun jas junuk jel tʼilan (Daniel 11:2-4, 21). Ja Jesukristo, bʼa wa x-aji sbʼiʼiluk «Ja Yabʼal ja Dyos», ayni jas oj skʼuluk jastal «Rey sbʼaja reyiki» bʼa oj chʼaysnajel spetsanil ja skontraʼik ja Dyos sok stalnajel ja xchonabʼi (Apocalipsis 19:11-16). Oj skʼuluk bʼa jun tyempo bʼa «niwan wokol [maʼ cham kʼujol]. Man kʼejan ja luʼumkʼinali sok man wego, mini bʼa ajyel jun wokol jastal jaw» (Mateo 24:21, 42).
a Ja bʼa Biblia ay tuk kristyanoʼik bʼa ay yiʼoje tuk sbʼiʼile jun sjejel, ja Jacob wax aji sbʼiʼiluk Israel; ja Pedro, Simón, sok ja Tadeo, Judas (Génesis 49:1, 2; Mateo 10:2, 3; Marcos 3:18; Hechos 1:13).