¿Jas wa stojolan ja ley «satal sok satal»?
Ja sjakʼjel wa xyaʼa ja Biblia
Ja ley bʼa «satal sok satal» tini chʼikan ja leyik yayi ja israʼelenyo ja Dyos yuja Moisés. Chomajkil, ja Jesús staʼa tiʼal ja bʼa Loʼil bʼa Yaxkʼul (Mateo 5:38; Éxodo 21:24, 25; Deuteronomio 19:21). Jastalni wa xyala ja leyi, ja kastigo wa x-ajiyi jun mulanum jani junxta xchaʼanil oj stup ja mulal skʼuluneji. a
Ja ley it wa x-axi makunuk sbʼaja matik gana wa yixtalaʼan ja tuki. Yajni jach wa x-ekʼi, ja ley aji ekʼyi ja Moisés wa xyala: «Kʼokʼel sok kʼokel, satal sok satal, ejal sok ejal; jachni junxta oja kʼulukexyi ja maʼ jach skʼuluneji (Levítico 24:20).
¿Jas xchol ja ley bʼa «satal sok satal?
Ja ley bʼa «satal sok satal» mi wa xyaʼa permiso bʼa yajel stup ja maʼ ay jas skʼuluneji. Jaʼukto maʼ, ja ley jaw wa skoltay ja jwesik tʼojubʼale bʼa yajel kastigoʼik bʼa stojol, bʼa mini jel tsatsuk sok cha mini jel kʼunuk.
Ja ley it wa xcha koltani bʼa snikjel oj stukbʼes bʼaj ja matik gana wa syajbʼes ja tuk ma spensaraʼane bʼa oj skʼuluke. Jastalni wa xcholo ja leyi, ja matik oj yile jastal wa xkʼulaxi ja stojolil bʼa Dyos ojni xiwuke sok mixani nunka oj «skʼuluke jun jasunuk bʼa jel malo jastal it» (Deuteronomio 19:20).
¿Tʼilan maʼ oj snoch-e ja yaʼtijumik Dyos ja ley bʼa «satal sok satal»?
Miyuk, ja yaʼtijumik Dyosi mixa obligadoʼayuke bʼa oj snoch-e ja ley it. Tini chʼikan ja bʼa Ley ajiyi ja Moisés, bʼa aji chʼay snajel soka xchamelal ja Jesús (Romanos 10:4).
Pe ja ley it wantoni skoltayotik bʼa yabʼjel stojol ja jastal wa spensaraʼan ja Dyosi. Jun sjejel, wa sjeʼa chaʼanyabʼalil wa xyila ja Dyos ja stojolil (Salmo 89:14). Cha wa sjeʼakitik ja yeʼn stojolni xyila ja oj axukyi kastigo «ja jastalni stojolili» ja matik wa skʼulane jastik mi lekuk (Jeremías 30:11).
Pensarik mi stojoluk sbʼaja ley bʼa «satal sok satal»
Ja jas wa skʼuʼane jujuntik: Ja ley bʼa «satal sok satal» jelxani x-jelxi.
Ja smeranil: Ja ley it mi wa xyala oj axuk ja kastigo bʼa jun modo tsats ma bʼa jelxelxa. Yajni wa x-axi makunuk stojolil lek, ja jwesik tʼojubʼale kechan wa xbʼobʼ stsaʼe jas kastigo oj axuk tsaʼan ja yajni spaklayeta ja jas ekʼel sok jas yuj ja skʼulan ja mulanumi (Éxodo 21:28-30; Números 35:22-25). Ja yuj, ja ley bʼa «satal sok satal» wani stima bʼa mi oj axuk kastigoʼik bʼa jelxelxa.
Ja jas wa skʼuʼane jujuntik: Ja ley bʼa «satal sok satal» wani xnikwani b’a tolabida yajel stup ja tuki.
Ja smeranil: Ja Ley bʼa Moisés wa xyala: «Moka wa stup ja yuntikil jawa chonabʼi sok moka nol tajel soka yeʼnle» (Levítico 19:18). Jaʼukto maʼ ja ley wa snika bʼa yajel stup ja tuk, wani xnikwani bʼa sjipjel kʼujolal bʼa Dyos sok ja bʼa jastal yaʼunej kujlajuk ja ley bʼa stojel chikan jas mi lekuk (Deuteronomio 32:35).
a Ja jastal kujlajel ja leyik bʼa tuk lugarik ja bʼa najate tini cha xchʼikuneje ja ley it, bʼa ayni ekʼele wa sbʼiʼilan ja ley bʼa talión (ja bʼa latín lex talionis).
Bʼobʼta cha ojni akʼul gusto
JA JUʼUN CHOLUMANI
Jastal yajelkan smakʼlajel ja ilkʼujoli: Mok wa stupe
Jipa akʼujol ke ja Dyos oj stojbʼes yibʼanal ja bʼa mi tojuki.
JA BIBLIA STUKBʼES JA SAKʼANILE
Wanon lucha ajyi soka jastik b’a mi tojuk
Ja Rafika xchʼika sbʼaj bʼa jun kʼole ixuk winik bʼa xchʼayjel snajel ja jastik mi tojuki. Tsaʼan kʼot snaʼ ja kʼapjelal wa xyaʼa ja Biblia bʼa wa xyala ja sGobyerno ja Dyos oj yijan lamanil sok bʼa akʼulaxuk ja bʼa toji.
SBʼAJA KEʼNTIKONI
Kʼana maʼ oj yulataya
Naʼa ja sjakʼjel bʼa jun sjobʼjel bʼa Biblia ma naʼa sbʼaj mas ja testigoʼik bʼa Jyoba.