CAPÍTULO 111
Apóstoles katsiputunkgo tuku nala
MATEO 24:3-51 MARCOS 13:3-37 LUCAS 21:7-38
-
KGALHTATI TAMAKGALHTAWAKGEN SKINKGO PI WI TUKU KAKALIMASIYANIKA TUKU AKU AMA LAY
-
TUKU KALITACHUWINANKA KGANTAXTU KXAPULANA SIGLO CHU LHUWA KILHTAMAKU ALISTALH
-
TALAKASKIN SKGALALH NATAWILAYAW
La uku martes 11 xla nisán, chu amaja sputa. Lhuwa tuku Jesús tlawanit kilhtamaku nema titaxtukgonit, chu na amaja masputu xtaskujut kKatiyatni. Kakuwani masiyanit ktemplo chu katsisni anit lakgtunkuwi kʼatanu kachikin. Lhuwa tiku lakgatikgonit tuku masiyama chu tsisa minkgo ktemplo xlakata nakgaxmatnikgo (Lucas 21:37, 38). Pero la uku nialh chuna tlawama, la uku Jesús katawi kgalhtati xʼapóstoles: Pedro, Andrés, Santiago chu Juan anta ksipi xla Olivos.
Xkgalhtatikan tsekg talakatsuwinikgonit Jesús. Lilakgaputsamakgo templo xlakata Jesús wanit pi amaka laktilhkan akgatunu xchiwix. Pero anan atanu tuku na lilakgaputsamakgo. Nina makgas Jesús kawanilh: «Skgalalh katawilatit, xlakata kilhtamaku akxni max ni lakpuwanatit, mima xKgawasa chixku» (Lucas 12:40). Na lichuwinalh «kilhtamaku akxni xKgawasa chixku nakatasiyani latamanin» (Lucas 17:30). Uma tuku lichuwinama Jesús, ¿tatalakxtumi tuku wa pi naʼakgspula templo? Apóstoles katsiputunkgo chu wa xlakata kgalhskinkgo: «Kakilawaniw: ¿Tukuya kilhtamaku chuna nala, chu tuku nalitasiya pi kinkatawila nawan chu akxni talakatsuwinita xlisputni kakilhtamaku?» (Mateo 24:3).
Max lilakpuwamakgo akxni namasputukan templo nema ni makgat wi chu akxilhmakgo. Na kgalhskimakgo tuku nalitasiya pi xKgawasa chixku katawi nawan. Max lakapastakkgo pi Jesús wililh xliʼakxilhtit «chatum xkgawasa mapakgsina» nema alh «kʼakgtum makgat kachikin xlakata namakglhtinan limapakgsin chu alistalh xʼama taspita» (Lucas 19:11, 12). Chu max na lilakpuwamakgo tuku kilhchanima xlisputni kakilhtamaku.
Jesús liwana kakgalhti chu wi tuku kalimasiyani xlakata naʼakgatekgskgo tuku kilhtamaku amaka masputukan xkakilhtamakujkan judíos chu templo. Pero ni kajwatiya uma. Uma xlimasiyakan na xʼama kamakgtaya xtamakgalhtawakgen Cristo nema xlatamakgolh alistalh xlakata xkatsikgolh pi Jesús xkatawija chu xtalakatsuwinita lisputni.
Chuna la natitaxtu kilhtamaku, apóstoles naʼakxilhkgo la nakgantaxtu tuku Jesús lichuwinama. Chuna, lhuwa tuku Jesús wa tsukulh kgantaxtu akxni apóstoles xlamakgojku. Titaxtulh puxamakutujun kata, kkata 70, xtamakgalhtawakgen Cristo tiku skgalalh xwilakgo ni kaks lilakawankgolh akxni masputuka Jerusalén chu xkakilhtamakujkan judíos. Pero ni putum tuku xlichuwinanit kgantaxtulh kkata 70. Wa xlakata, ¿tuku xʼama litasiya pi Jesús Mapakgsina xlimaxtukanita? Xla kawani xʼapóstoles tuku xʼama litasiya.
Jesús kawani pi naʼanan «guerras lakatsu chu lakgamakgat» chu nalatalatlawa «laklanka kachikinin» chu «tamapakgsin» (Mateo 24:6, 7). Na kawani pi «lu natachiki tiyat, chu lakatum lakatum naʼanan tatsinksni chu laklixkajni tajatat» (Lucas 21:11). Kawani xtamakgalhtawakgen tuku nakaʼakgspula: «Nakachipakanatit chu nakaputsastalanikanatit» (Lucas 21:12). Na natawilakgo nixaxlikana palakachuwinanin nema naʼakgskgawinankgo, tuku nitlan natalhuwi chu lhuwa tiku nialh katipaxkinankgolh. Alistalh wan pi «xatlan tamakatsinin xla Tamapakgsin natalichuwinan kxlilakgatum katiyatni xlakata natamakatsininan kputum laklanka kachikinin, chu alistalh namin lisputni» (Mateo 24:14).
Maski makgapitsi tuku xlichuwinanit Jesús kgantaxtulh akxni romanos nina xmasputukgo Jerusalén chu akxni masputukgolh, tuku lichuwinalh, ¿na xkilhchanima tuku xʼama lay alistalh kxlikalanka katiyatni? ¿Akxilha wix tuku limasiya pi tuku xlichuwinankanit tlakg xlakaskinka la kgantaxtuma kkinkilhtamakujkan?
Pulaktum tuku Jesús wa pi xʼama limasiya pi xkatawi, wa pi xʼama tasiya «tuku xalixkajni nema masputunan» (Mateo 24:15). Kkata 66 xʼama tasiya tuku xalixkajni akxni «lhuwa soldados» xalak Roma nema kstiliwilikgolh kachikin, xliminkgolh niku talhkatawilanit xʼidoloskan. Romanos xʼamakgo stiliwilikgo Jerusalén chu xtampiwaxkgolh makgapitsi xpatsaps (Lucas 21:20). Chuna uma «tuku xalixkajni», xʼama taya niku ni xlitayat, niku judíos «kxasanto» liʼakxilhkgo.
Jesús chuntiya kawani tuku nala: «Naʼanan lhuwa tapatin chuna la ni makgstum chuna lanit lata kxkilhtsukut kakilhtamaku asta uku, chu nikxni chuna katilapa». Kkata 70, romanos namasputukgo Jerusalén. Akxni naʼakgchipakan chu namasputukan uma xasanto kachikin chu templo, naʼanan lhuwa tapatin, xlakata lhuwa mil tiku nanikgo (Mateo 4:5; 24:21). Uma lisputni ni makgtum chuna titaxtukgonit Jerusalén chu judíos, xlakata uma lisputni nalaktlawa la kakninanikgo Dios lata makgasa. Wa xlakata, tuku aku nala xlikalanka katiyatni nema lichuwinalh Jesús, tlakg lilakgaputsa nawan nixawa akxni masputuka Jerusalén.
NI ANAN TAPEKUA KXAʼAWATIYA KILHTAMAKU
Jesús nina kalitachuwinankgo xʼapóstoles tuku nalimasiya pi xla xMapakgsina Tamapakgsin litaxtu chu pi talakatsuwinita xlisputni kakilhtamaku. Kawani pi naʼanankgo «ni xaxlikana cristos chu ni xaxlikana palakachuwinanin» nema «nakaʼakgskgawiputunkgo asta tiku xatalaksakni» (Mateo 24:24). Pero tiku xatalaksakni ni katimastakgolh talakaskin nakaʼakgskgawikan. Nixaxlikana cristos tlan nakaʼakxilhkan, pero tuku nalimasiya pi Jesús katawi nawan xtamakgalhtawakgen nila katiʼakxilhka.
Alistalh Jesús wan pi naʼanan lhuwa tapatin akxni nachan xlisputni uma kakilhtamaku. Kawani: «Chichini nialh katimakaxkgakgenalh, chu papaʼ ni katimastalh kxkgakganat, chu staku nataktakgo kʼakgapun, chu tuku anankgo kʼakgapun nalakchikikgokan» (Mateo 24:29). Apóstoles tiku kgaxmatmakgo tuku nala, ni liwana katsikgo la nakgantaxtu, pero xlikana pi lu kaks namalakawaninan.
¿Tuku nakakitaxtuni latamanin? Jesús wan: «Nalitakatalakgo kaj xlakata xtapekuakan chu xlakata kgalhkgalhimakgolh nawan tuku nialh makgas nala kkatiyatni, chu tuku anan kʼakgapun nalakchikikgokan» (Lucas 21:26). Akxni Jesús lichuwinan uma, masiya tuku lu nitlan natitaxtukgo latamanin nema nikxni chuna lanit.
Pero Jesús kamatliwakglha xʼapóstoles akxni kawani pi ni putum latamanin katililipuwankgolh akxni xKgawasa chixku «nalimin xlitliwakga chu lhuwa lilanka» (Mateo 24:30). Jesús lichuwinanita pi Dios wi tuku natlawa «kaj xlakata tiku xatalaksakni» (Mateo 24:22). Wa xlakata, ¿tuku xlitlawatkan tamakgalhtawakgen xlakata tuku lichuwinalh Jesús? Xla kalimatliwakglha uma tachuwin: «Akxni natsuku kgantaxtu uma, tliwakga kawantit chu ni kapekuantit xlakata milakgtaxtutkan talakatsuwinit» (Lucas 21:28).
Pero ¿la nakatsikgo xtamakgalhtawakgen Jesús tiku amakgo latamakgo uma kilhtamaku pi lisputni talakatsuwinita? Jesús tamalakxtumi uma kgantum xakiwi higo: «Akxni xpakgan akgaskgatan chu taxtu xatuwan, wixin katsiyatit pi talakatsuwinita akxni kiwi namastakgo xtawakatkan. Nachuna, akxni wixin naʼakxilhatit pi kgantaxtumakgolh putum uma, kakatsitit pi xla talakatsuwinita kmalakcha. Xlikana kkawaniyan pi latamanin xalak uma kilhtamaku ni katinikgolh asta akxni nakgantaxtukgo putum uma» (Mateo 24:32-34).
Wa xlakata, akxni xtamakgalhtawakgen naʼakxilhkgo tipalhuwa tuku nalimasiya pi Jesús katawi, nakatsikgo pi xlisputni kakilhtamaku lakatsu wi. Jesús kamaxki uma tastakyaw xtamakgalhtawakgen tiku nalatamakgo uma xlakaskinka kilhtamaku:
Mateo 24:36-39). Jesús kamalakapastaka pi akxni milh Munkaklat, chuna lalh kxlikalanka katiyatni. Nachuna nawan akxni namasputukan uma kakilhtamaku.
«Xlakata ama kilhtamaku chu tukuya hora niti katsi, nipara ángeles xalak akgapun, nipara xaKgawasa, kajwatiya xaTlat. Xlakata chuna la xwanit kxkilhtamaku Noé, nachuna nawan akxni xKgawasa chixku katawilan nawan. Xlakata chuna la ama kilhtamaku akxni nina xmin Munkaklat xwayamakgolh chu xkgotnamakgolh, lakchixkuwin xtamakgaxtokgmakgolh chu lakpuskatin xkamakamastamaka xlakata natamakgaxtokgkgo, asta akxni Noé tanulh kʼarca, chu ni kuentajtlawakgolh asta akxni milh Munkaklat chu putum kamalakgsputulh, chuna nawan akxni xKgawasa chixku katawilan nawan» (Apóstoles tiku tawilakgo Jesús ksipi xla Olivos liwana akxilhkgo pi skgalalh xlitawilatkan. Jesús kawanipara: «Pero kuentajkatlawatit xlakata lhuwa wayankan chu lhuwa kgotkan chu lu lilakgaputsakan tuku maklakaskinkan ni nalaktlawa xatlan mintalakapastaknikan, komo chuna, xalakapala nakalakgchinan ama kilhtamaku xtachuna la akgsiyat. Xlakata nakalakgchin putum tiku wilakgolh kxlilakgatum katiyatni. Wa xlakata skgalalh katawilatit, chu chuntiya kaskinitit Dios xliputum minakujkan, xlakata tlan nalakgtaxtuniyatit putum tuku xlikgantaxtut chu tlan natayayatit kxlakatin xKgawasa chixku» (Lucas 21:34-36).
Amakgtum, Jesús kamaʼakxilhnipara pi tuku lichuwinanit nakgantaxtu kxlikalanka katiyatni. Ni kajwatiya lichuwinama tuku nala nialh makgas kilhtamaku xlakata Jerusalén chu judíos. Wata lichuwinama tuku ama lay nema «nakalakgchin putum tiku wilakgolh kxlilakgatum katiyatni».
Wan pi xtamakgalhtawakgen skgalalh xlitawilatkan. Jesús lichuwinan akgtum liʼakxilhtit xlakata nalimasiya pi xlakaskinka uma: «Pero kakatsitit uma: komo xmalana chiki xkatsilh tukuya hora katsisni xmilh kgalhana, ni klhtatalh chu ni xmastalh talakaskin pi fuerza xtanulh kxchik. Wa xlakata, wixin na kalimasiyatit pi skgalalh wilatit, xlakata xKgawasa chixku namin akxni nipara tsinu lakpuwanatit» (Mateo 24:43, 44).
Maski chuna, Jesús kawani pi anan tuku tlan nalipaxuwakgo. Kawani pi akxni nakgantaxtu uma, naʼanan chatum «skujni» tiku skgalalh natawila chu lu naskuja. Wa xlakata kalitachuwinan tuku ni tuwa nalilakpuwankgo: «¿Tiku xlikana litaxtu skujni xatalipaw chu xaskgalala, uma tiku xmalana kalakgayawalh amakgapitsi kskujnin xlakata nakamaxki xtawaykan akxni xlilat? ¡Paxuwa ama skujni komo akxni nachin xmalana namanokglhu pi chuna tlawama! Xlikana kkawaniyan pi nalakgayawa putum tuku kgalhi». Pero komo uma skujni nitlan tsuku likatsi chu nitlan kalikatsini xtaskujnin, malana «lu palha namalakgaxokge» (Mateo 24:45-51; katamalakxtumi Lucas 12:45, 46).
Jesús ni wamputun pi makgapitsi xtamakgalhtawakgen nitlan katitsukukgolh likatsikgo. Wa xlakata, ¿tuku kamasiyaniputun? Lakaskin pi skgalalh katawilakgolh chu kaskujkgolh, chuna la limasiya liʼakxilhtit nema aku xʼama kalitachuwinan.