CAPÍTULO 35
Taʼakgchuwin xalak Sipi nema lu lakgapaskan
-
TAʼAKGCHUWIN XALAK SIPI
Jesús wijku ksipi xla Galilea, max lakatsu kCapernaúm, kachikin niku tamakgxtakga. Lu tlakgwanit xlakata tantaskaka tlawalh oración chu kalaksakli 12 x’apóstoles. Pero kgalhijku litliwakga chu kamakgtayaputun latamanin.
Lhuwa tiku lakgamakgat minkgonit xlakata na’akxilhkgo. Makgapitsi xalak Jerusalén chu makgapitsi xalak Judea. Makgapitsi minkgonit xalak kxkilhtun pupunu xalak Tiro chu Sidón. ¿Tuku xlakata lakgminkgo Jesús? «Minkgolh kgaxmatnikgo chu xlakata xkamapaksaka xtajatatkan». ¡Kalilakpuwanti tuku tlawalh! Kamapaksa putum tatatlanin. Jesús na kamakgtaya tiku «xkamakgapatima xalaklixkajni espíritus», uma wamputun tiku xwilakgo kxlimakgatliwakga x’ángeles Satanás (Lucas 6:17-19).
Alistalh, Jesús tawila kxakgalhpuskan ksipi chu latamanin litastilikgo. Max tiku tlakg lakatsu wilanikgo wa xtamakgalhtawakgen, liwaka 12 apóstoles. Putum lu kgaxmatniputunkgo makgalhtawakgena tiku tlan tlawa tuku nila kanajlakan, chu Jesús masta akgtum taʼakgchuwin nema lu nakamakgtaya. Maklakaskilh nixatuwa tachuwin xlakata nakamasiyani tuku xaxlikana. Lata ama kilhtamaku, lhuwa tiku litamakgtayakgonit tuku masiyalh chu akinin na tlan nalitamakgtayayaw. Jesús na kalitachuwinan li’akxilhtit nema xlakan lakgapaskgo. Tiku lakaskinkgo xatlan latamat chu tlawaputunkgo xtalakaskin Dios tlan na’akgatekgskgo xtamasiy. ¿Tuku xlakata lu xlakaskinka uma taʼakgchuwin?
¿TIKU XLIKANA PAXUWAKGO?
Putum latamanin paxuwaputunkgo, chu Jesús katsi. Wa xlakata, akxni matsuki xtaʼakgchuwin kalichuwinan tiku xlikana paxuwakgo. Uma tlawa pi latamanin nakgaxmatputunkgo tuku lichuwinama, pero Jesús na lichuwinan makgapitsi tuku max lu kaks kamalakawani.
Kawani: «Paxuwakgo tiku lakaskinkgo pi Dios kakapulalilh, xlakata xlakan wa nakalakgchan Tamapakgsin xalak akgapun. Paxuwakgo tiku talipuwanimakgo, xlakata xlakan tlan nakamamakgkatsinikan. [...] Paxuwakgo tiku lu lakaskinkgo katlawaka tuku xaʼakgstitum, xlakata xlakan nakamaxkikan tuku lakaskinkgo. [...] Paxuwakgo tiku kaputsastalanikanit xlakata tlawakgo tuku xaʼakgstitum, xlakata xlakan wa nakalakgchan Tamapakgsin xalak akgapun. Paxuwayatit akxni kamamaxanikanatit chu kaputsastalanikanatit chu tipalhuwa tuku lixkajni kawanikanatit kimpalakata. Lu kapaxuwatit» (Mateo 5:3-12).
¿Tuku wamputun pi umakgolh latamanin «paxuwakgo»? Jesús ni lichuwinama tapaxuwan nema tamakgkatsi akxni wi tuku tlawakan, la akxni lakgastanankan. Lichuwinama tuku tlakg xlakaskinka: tapaxuwan xlakata wi tuku makgantaxtikan klatamat.
Jesús wan pi xlikana paxuwakgo tiku lakaskinkgo pi Dios kakapulalilh, tiku lilipuwankgo xlakata lakgalhinanin chu lakgapaskgo Jehová chu skujnikgo. Paxuwakgo maski kasitsinikan o kaputsastalanikan xlakata tlawakgo xtalakaskin Dios, xlakata katsikgo pi makgapaxuwamakgo Dios chu xla nakamaxki latamat nema ni kgalhi xlisputni.
Jesús ni masiyama tuku latamanin lakpuwankgo. Lhuwa lakpuwankgo pi tumin chu lilakgastan limin tapaxuwan. Pero Jesús maklakaskin tachuwin nema kamalakpuwani tiku kgaxmatnimakgo. Kawani: «¡Kgoxotanin wixin tiku lhuwa tuku kgalhiyatit, xlakata wixin lipaxuwapatita putum tuku kalakgchanan! ¡Kgoxotanin wixin tiku uku kgalhkgasnitantit, xlakata natsinksatit! ¡Kgoxotanin wixin tiku uku litsinatit, xlakata alistalh nalipuwanatit chu natasayatit! ¡Kgoxotanin wixin akxni putum latamanin tlan nakalichuwinankgoyan, xlakata wa uma tuku xalakgmakgan xnatlatnikan katlawanikgolh ni xaxlikana palakachuwinanin!» (Lucas 6:24-26).
¿Tuku xlakata nalipuwankgo tiku lhuwa tuku kgalhikgo, tiku litsinkgo chu tiku putsakgo tlan nakalichuwinankan? Xlakata tiku lipaxuwakgo uma chu lu xtapalh akxilhkgo, nialh kuentajtlawakgo la skujnanimakgo Dios, chu nialh paxuwakgo. Jesús
ni xmasiyama pi xlakata napaxuwayaw talakaskin nitu nakgalhiyaw o natsinksaw. Pero tuku xlikana wa pi tiku nitu kgalhikgo makgamakglhtinankgo xtamasiy chu kgalhikgo xaxlikana tapaxuwan.Jesús kawani xtamakgalhtawakgen: «Wixin matsat xalak katiyatni» (Mateo 5:13). Jesús ni lichuwinama pi xlakan xlikana matsat. ¿Tuku wamputun? Matsat makgtayanan pi liwat ni nalakla o natalakgalhi. Ktemplo, lakatsu niku wi xpumakamastan Dios, makikan lhuwa matsat nema mawakanikan tamakamastan. Matsat na kilhchanima pi wi tuku tlan wi, pi ni laklanit (Levítico 2:13; Ezequiel 43:23, 24). Jesús kawani xtamakgalhtawakgen «matsat xalak katiyatni» xlakata kamakgtayakgo latamanin chuntiya natalalinkgo Dios chu nakgalhikgo tlan tayat. Wa xlakata, tiku makglhtinankgo xtamakatsininkan, tlan nakgalhikgo latamat.
Jesús na kawani: «Wixin xkgakganat xalak kakilhtamaku». Akgtum makgskgot ni liʼakgtalakan canasta, wata wilikan niku talhman, xlakata liwana namakaxkgakgenan. Wa xlakata, Jesús kama’akgpuwantini katlawakgolh uma: «Kamakgaxkgakganalh mimakgskgotkan kxlakatin lakchixkuwin, xlakata tlan naʼakxilhkgo xatlan mintaskujutkan chu namaxkikgo kakni minTlatkan xalak akgapun» (Mateo 5:14-16).
MASIYA XLIMAPAKGSIN DIOS
Judíos tiku pulalinkgo takanajla lakpuwankgo pi Jesús ni kgalhakgaxmata xLimapakgsin Dios chu lakkaxwilikgolh namakgnikgo. Wa xlakata, Jesús kawani: «Ni kalakpuwantit pi kmilh malakgsputu Limapakgsin o xtatsokgnikan Palakachuwinanin. Ni kmilh malakgsputu, wata kmilh makgantaxti» (Mateo 5:17).
Liwana tasiya pi Jesús maxki kakni xLimapakgsin Dios chu kama’akgpuwantini amakgapitsin nachuna natlawakgo. Kawani: «Tiku nalakxtlawa maski lu xaʼaktsu limapakgsin chu nakamasiyani amakgapitsin nachuna natlawakgo, nila katitanulh kTamapakgsin xalak akgapun». Wampara: «Pero tiku namakgantaxti chu nakamasiyani amakgapitsin xlakaskinka nalitaxtu kTamapakgsin xalak akgapun» (Mateo 5:19).
Jesús ni kajwatiya nitlan akxilha tiku ni kgalhakgaxmata Limapakgsin, na nitlan akxilha xtayat lataman nema tlawa ni nakgalhakgaxmata Limapakgsin. Akgtum li’akxilhtit, kamalakapastaka Mateo 5:21, 22). Tasitsi lu nitlan chu max natlawa pi nalamakgnikan. Wa xlakata, Jesús masiya tuku kilitlawatkan xlakata nalakkaxtlawayaw kintaʼakglhuwitkan: «Komo lipimpat mintamaskiwin kpumakamastan chu anta lakapastaka pi mintala wi tuku lisitsiniyan, kamakgxtakgti mintamaskiwin kxlakatin pumakamastan chu kapit. Pulana katalakkaxla mintala chu alistalh kataspitti chu kamakamasta mintamaskiwin» (Mateo 5:23, 24).
pi Limapakgsin ni masta talakaskin namakgninankan, kawani: «Tiku chuntiya sitsini xtala natalakkaxlakan niku lakkaxtlawakan taʼakglhuwit» (Limapakgsin na ni masta talakaskin pi chatum lataman natatalakgxtumi tiku ni tatamakgaxtokgnit. Jesús kawani: «Kgaxpattit pi tiwanka: “Ni militatalakgxtumit tiku ni wa tamakgaxtokga”. Pero akit kkawaniyan pi putum tiku chuntiya akxilhma chatum puskat xlakata lu tatalakgxtumiputun, tatlawanita talakgxtumit kxnaku» (Mateo 5:27, 28). Xla ni lichuwinama akgtum nitlan talakapastakni nema kaj titaxtu. Wata lichuwinama pi akgtum talakgalhin “chuntiya akxilhkan” achatum xlakata tatalakgxtumiputunkan. Komo chatum lataman ni namapanu uma nitlan talakapastakni, namin kilhtamaku natatalakgxtumi tiku ni tamakgaxtokga. ¿La natlawa xlakata nichuna na’akgspula? Xlitlawat putum tuku talakaskin. Jesús wan: «Komo milakgastapu xalak mimpakgastakat maʼakgchakgxniman, kamaxtu chu kamakganti. [...] Nachuna, komo mimpakgastakat maʼakgchakgxniman, kachukukti chu kamakganti» (Mateo 5:29, 30).
Makgapitsi latamanin mastakgonit talakaskin nakachukuktinikan xchaxpan o xmakxpan xlakata ni nanikgo. Jesús wa pi tlakg tlan namakgatsankgaya kaxatukawa tuku kgalhiya, asta tuku max lu maklakaskina, la milakgastapu o mimakan, nixawa namastaya talakaskin pi nixatlan talakapastakni namatlawiyan talakgalhin. Xla wa: «Tlakg tlan namakgatsankgaya tuku litakgatsi mimakni chu ni minchatuminika naʼan kʼGehena», niku klhkuyukan palhma kxtankilhtin Jerusalén chu uma kilhchanima lisputni xliputum kilhtamaku.
Jesús na kinkamaxkiyan uma tastakyaw xlakata tuku natlawayaw akxni wi tiku kinkatlawaniyan o kinkawaniyan tuku nitlan: «Ni katalatlawa tiku lixkajni likatsi, pero tiku nalakgxtilasan kmilakgxtipakgastakat, kalimakapini alakgxtitu» (Mateo 5:39). Uma ni kilhchanima pi nitu natlawayaw akxni kinkatlawanikanan tuku nitlan akinin o kifamiliajkan. Akxni chatum lakgxtilasa achatum, ni wa xlakata makgniputun, wata kaj putsama taʼakglhuwit. Wa xlakata, tuku Jesús xwamputun wa pi komo chatum lataman nakinkalakgxtilasan o nakinkawaniyan tuku nitlan xlakata matsukiputun taʼakglhuwit, ni katamakgapuspitniw.
Uma tastakyaw xtachuna limapakgsin nema wan pi napaxkiyaw kintalatamankan. Wa xlakata Jesús kawani: «Chuntiya kakapaxkitit mintalatlawanakan chu chuntiya katlawatit oración xpalakatakan tiku kaputsastalanikgoyan». Chu kawani Mateo 5:44, 45).
tuku xlakata chuna xlitlawatkan: «Chuna nalimasiyayatit pi wixin xkamanan minTlatkan xalak akgapun, xlakata xla tlawa pi nataxtu chichini xpalakatakan tiku lixkajni likatsikgo, chu tiku tlan likatsikgo chu tlawa pi namin sen xpalakatakan tiku tlawakgo tuku xaʼakgstitum chu tiku ni tlawakgo tuku xaʼakgstitum» (Jesús lichuwinampara tuku masiyanita akxni wan: «Xlilat xatakgatsin nakgalhiyatit mintapaxkitkan, chuna la minTlatkan xalak akgapun, tiku nitu tsankgani» (Mateo 5:48). Xla ni kgalhkgalhi pi xatakgatsin nalimasiyayaw putum xatlan tayat. Pero komo nastalaniyaw xliʼakxilhtit Dios, tlan nakapaxkiyaw asta kintalatlawanakan. Tuku Jesús wamputun wa uma: «Chuntiya kalakgalhamanantit, chuna la minTlatkan xalakgalhamana» (Lucas 6:36).
LIPAWANKAN DIOS CHU TLAWANIKAN ORACIÓN
Jesús mastamajku xtaʼakgchuwin chu wan: «Kuentajkatlawatit akxni tlawayatit tuku tlan, ni kxlakatin amakgapitsin chuna natlawayatit kaj xlakata nakaʼakxilhkgoyan». Alistalh wan pi nitlan tlawakan tuku tlan kaj xlakata amakgapitsin na’akxilhkgo: «Akxni wi tuku tlawapat xpalakatakan tiku nitu kgalhikgo, ni katlakgti trompeta kmilakatin chuna la tlawakgo [...] tiku [lakgaputiyunankgo]» (Mateo 6:1, 2). Akxni namakgtayayaw tiku nitu kgalhi, tlakg tlan komo amakgapitsin ni nakinkaʼakxilhkgoyan.
Alistalh Jesús wan: «Akxni natlawayatit oración, ni katlawatit chuna la tiku [lakgaputiyunankgo], xlakata xlakan lakgatikgo tayakgo akxni tlawakgo xʼoracionkan ksinagogas chu kxchastunin xatilanka tiji xlakata lakchixkuwin nakaʼakxilhkgo. [...] Akxni wix natlawaya oración, katanu kmincuarto, chu akxni malakchuwanitata mimalakcha, katlawani oración minTlat tiku putum akxilha» (Mateo 6:5, 6). Jesús ni wan pi nitlan tlawakan oración niku lhuwa wilakgoka, xla chuna tlawanit. Tuku ni lakgati wa pi chatum lataman natlawa oración kaj xlakata naʼakxilhkan chu tlan nalichuwinankan.
Alistalh, masta tastakyaw: «Akxni natlawaya oración, ni watiya watiya tachuwin kawanti chuna la tlawakgo latamanin xala atanu kachikinin» (Mateo 6: 7). Uma ni wamputun pi nitlan makglhuwa nalichuwinanaw pulaktum tuku lakaskinaw. Wata wamputun pi nitlan kaj nakatsiniyaw akgtum oración chu «watiya watiya tachuwin» nawanaw. Alistalh, wili li’akxilhtit xlakata la tlawakan oración chu masiya pulaktujun tuku tlan naskiniyaw Dios. Pulaktutu tuku pulana kiliskinitkan wa pi: xtukuwani katasantujlilh, kamilh xTamapakgsin chu kalalh xtalakaskin; xlakata Dios lakgchan namapakgsinan chu natatlawa xtalakaskin. Akxni natlawayaw oración wa uma tuku pulana naskinaw, alistalh naskinaw kakinkamaxkin tuku nawayaw uma kilhtamaku, kakinkatapatin kintalakgalhinkan, ni kamastalh talakaskin nakinkaputsananikanan asta niku nialhla natayaniyaw chu kakinkakuentajtlawan xlakata Satanás nitu nakinkatlawaniyan.
Xlakata na’akgatekgskgo tuku kalitachuwinama, Jesús wili uma li’akxilhtit: «Lakgastapu wa xmakgskgot makni. Wa xlakata, komo milakgastapu kaj pulaktum tuku kuentajtlawa, putum mimakni nakgalhi xkgakganat. Pero komo milakgastapu kuentajtlawa tuku lu nixatlan, putum mimakni nalitatsama tuku kapukswa» (Mateo 6:22, 23). Akxni kilakgastapukan liwana skujma, xtachuna makgskgot. Pero xlakata chuna nala, kilakgastapukan kaj pulaktum tuku xlikuentajtlawat. Komo pulaklhuwa tuku nakuentajtlawa, nialh katikatsiw tuku tlakg xlakaskinka. Komo naliskujaw lhuwa nakgalhiyaw chu ni wa naskujnaniyaw Dios, putum kimaknikan kapukswa natawila, uma wamputun, pi max naʼakgsaninanaw o natlawayaw tuku nitlan.
Alistalh, Jesús kawani atanu tuku lu xlakaskinka: «Nila tiku skujni chatiy malana; xlakata nasitsini chatum chu napaxki achatum, o namaxki kakni chatum chu nalakgmakgan achatum. Nila nalitaxtuyatit xlakskujnin Dios chu xlakskujnin Tumin» (Mateo 6:24).
Akxni kgaxmatkgo uma, max makgapitsin katsiputunkgo la xliʼakxilhatkan tuku maklakaskinkgo. Wa xlakata Jesús kawani pi komo pulana nawilikgo tuku xla Dios, ni xlilakgaputsatkan tuku namaklakaskinkgo. Kawani: «Liwana kakaʼakxilhtit tsiktsi Mateo 6:26).
xalak akgapun; xlakan ni chananankgo, ni makgalanankgo chu ni maʼakgstokgwilikgo tachanan anta niku makikan, pero minTlatkan xalak akgapun kamawi» (¿Chu tuku tlan nakatsinikgo xlakata xanat nema akxilhmakgo ksipi? Jesús wan pi «nipara Salomón tiku lhuwa tuku xkgalhi lhakganalh chuna la xlakan». Alistalh wan: «Komo Dios chuna kamalhakgani tuwan xalak kapukuxtun nema uku wilakgolh chu lichali kalhkuyukan, ¡tlakg liwaka nakamalhakganiyan wixin!» (Mateo 6:29, 30). Wa xlakata, kamaxki uma tastakyaw: «Nikxni kalilakgaputsatit chu nawanatit: “¿Tuku nawayaw?”, o “¿Tuku nalikgotnanaw?”, o “¿Tuku nalilhakgananaw?”. [...] MinTlatkan xalak akgapun katsi pi wixin maklakaskinatit putum umakgolh. Chuntiya, pulana kaputsatit xTamapakgsin chu tuku xaʼakgstitum akxilha Dios, chu putum uma tuku maklakaskinatit na nakamaxkikanatit» (Mateo 6:31-33).
¿LA TLAN NAMAKGLHTINANAW LATAMAT NEMA NI KGALHI XLISPUTNI?
Apóstoles chu amakgapitsi tiku xtapalh akxilhkgo tuku xla takanajla, tlawaputunkgo xtalakaskin Dios, pero tuwa makgkatsikgo. Akgtum li’akxilhtit, lhuwa fariseos lismanikgonit nitlan kalichuwinankgo chu kalakputsananikgo amakgapitsin. Wa xlakata Jesús kawani: «Nialh kalakputsanantit, xlakata na ni nakalakputsananikanatit; chuna la wixin lakputsananatit, nachuna nakalakputsananikanatit» (Mateo 7:1, 2).
Xlakata nakamasiyani pi nitlan kitaxtu stalanikan xliʼakxilhtit fariseos, Jesús kawani: «Chatum lakgaxokgo nila pulalin atanu lakgaxokgo, ¿ni xlikana? Xchatiykan akxtum natajukgoyacha niku kapulhman, ¿ni xlikana?». Chuna kamasiyaniputun pi ni nawankgo tuku nitlan xpalakata amakgapitsin, xlakata uma ni lakgati Dios. Alistalh, kakgalhskin: «¿La tlan nawaniya mintala: “Tala, kimaxki talakaskin nakmaxtuniyan paja kmilakgastapu”, pero wix ni akxilha viga nema wi kmilakgastapu? ¡Wix tiku lakpuwana pi xasanto! Pulana kamaxtu viga kmilakgastapu, chu chuna liwana naʼakxilha la namaxtuniya paja nema wi kxlakgastapu mintala» (Lucas 6:39-42).
Uma ni kilhchanima pi tamakgalhtawakgen nila nalilakpuwankgo pi nitlan tuku tlawamakgo amakgapitsin. Jesús kawani: «Ni kakamaxkitit chichi tuku xasanto chu ni kamakgantit mimperlaskan kxlakatinkan paxni» (Mateo 7:6). Xaxlikana nema min kxTachuwin Dios xtachuna perlas nema lhuwa xtapalh. Wa xlakata, komo tamakgalhtawakgen natatanokglhkgo tiku ni xtapalh akxilha, tlakg tlan na’ankgo chu naputsakgo tiku xtapalh na’akxilha.
Alistalh, Jesús lichuwinampara oración chu masiya pi xlakaskinka makglhuwa natlawayaw. Kawani: «Chuntiya kaskintit, chu nakamaxkikanatit». Xlakata nakamasiyani pi Jehová kakgalhtiputun x’oracioneskan, kakgalhskin: «Komo wi tiku kgalhi xkgawasa chu xla naskini kaxtalanchu, ¿wata chiwix namaxki? [...] Wa xlakata, maski wixin lixkajni likatsiyatit, katsiniyatit kamaxkiyatit xatlan tamaskiwin minkamanankan, ¡tlakg xaliwaka minTlatkan tiku wi kʼakgapun nakamaxki tuku xatlan tiku skinikgo!» (Mateo 7:7-11).
Jesús masta akgtum tastakyaw nema lu lakgapaskan: «Chuna la lakaskinatit nakalikatsinikgoyan Mateo 7:12-14).
latamanin, nachuna wixin kakalikatsinikgotit». Talakaskin nakgalhakgaxmataw uma tastakyaw xlakata tlan nakatalalinaw amakgapitsin. Pero Jesús masiya pi tlawakan uma tastakyaw lakgachunin tuwa: «Kalaktanutit kxatitsu malakcha, xlakata xapakglanka malakcha chu xatilanka tiji wa nema linan kpulakgsputni, chu lhuwa tiku anta laktanukgo; pero xatitsu malakcha chu xatitsu tiji wa nema linan klatamat, chu ni chalhuwa tiku tekgskgo» (Jesús na kawani xtamakgalhtawakgen pi kuentajkatlawakgolh xlakata makgapitsi latamanin x’amakgo tlawakgo pi kamakgxtakgkgolh tiji nema linan klatamat: «Kuentajkatlawatit xpalakatakan ni xaxlikana palakachuwinanin tiku kalakgminkgoyan chu tasiyakgo chuna la borregos pero kxpulaknikan xtachuna la xalaktsinksnin lobos» (Mateo 7:15). Kamasiyani pi chuna la xtawakat kiwi likatsikan komo akgatum kiwi tlan o ni, nachuna, xtatlawkan chu xtamasiykan tlan nakalilakgapaskan nixaxlikana palakachuwinanin. Chuna, tlan nalimasiyayaw pi akinin xtamakgalhtawakgen Jesús ni kaj xlakata tuku wanaw, wata nalimasiyayaw tuku tlawayaw. Makgapitsi wankgo pi Jesús wa xMalanakan, pero ¿tuku nakaʼakgspula komo ni natlawakgo xtalakaskin Dios? Jesús nakawani: «¡Nikxni kkalakgapasni! ¡Kakintapanunitit, xtlawananin tuku nitlan!» (Mateo 7:23).
Akxni xmakgalhsputuma xtaʼakgchuwin, Jesús wan: «Putum tiku kgaxmata kintachuwin chu makgantaxti nalitaxtu chuna la chatum skgalala chixku tiku tlawalh xchik kxkgalhni lanka chiwix. Chu milh sen chu stakli chuchut chu tliwakga unalh chu tliwakga makgsnokgli ama chiki, pero ni lakgtsankgalh xlakata xmatijukanit kxkgalhni lanka chiwix» (Mateo 7:24, 25). ¿Tuku xlakata ni lakgtsankgalh chiki? Xlakata chixku «kawaxli chu kapulhman tlawalh chu anta kxkgalhni lanka chiwix matijulh» (Lucas 6:48). Uma kinkamasiyaniyan pi ni kaj talakaskin nakgaxmataw tuku wan Jesús, wata kiliskujatkan natlawayaw tuku limapakgsinan.
¿Chu tuku nawanaw xpalakata tiku kgaxmata pero ni tlawa tuku wanikan? Xtachuna «chatum xatonto chixku tiku tlawalh xchik kxkgalhni muntsaya» (Mateo 7:26). Akxni nasenan, nastaka chuchut chu namin tliwakga un, uma chiki nalakla.
Tiku kgaxmatkgo uma taʼakgchuwin kaks lilakawankgo la masiya Jesús, xlakata masiya la tiku kgalhi limapakgsin, ni xtachuna la masiyakgo xpulalinanin takanajla. Max lhuwa tiku anta wilakgo, xtamakgalhtawakgen litaxtukgo.