Ankan kxpulakni

Ankan kliputsan

Notas

Notas
  1.   ¿Tuku xaLanka Babilonia?

  2.   ¿Tuku kilhtamaku xʼama chin Mesías?

  3.   Akxni maklakaskinkan kgalhni xlakata nakuchikana

  4.   Akxni lamakgxtakgkan

  5.   Fiestas

  6.   Tajatat nema lamapasikan

  7.   Akxni tlawayaw negocios chu akxni wi tuku xlilakkaxlat kxlakatin mapakgsinanin

 1. ¿Tuku xaLanka Babilonia?

¿Tuku xlakata wanaw pi «xaLanka Babilonia» kakilhchanima putum nixaxlikana takanajla? (Apocalipsis 17:5). Kaʼakxilhwi pulaktutu tuku xlakata chuna wanaw.

  • Malananit kxlikalanka katiyatni. Biblia wan pi kamapakgsi «lhuwa latamanin» chu «laklanka kachikinin», chu «kamapakgsi mapakgsinanin xalak katiyatni» (Apocalipsis 17:15, 18).

  • Ni wa kakilhchanima mapakgsinanin nipara wa stananin kxlikalanka kakilhtamaku. Biblia wan pi «mapakgsinanin xalak katiyatni» chu «stananin» lamakgojku nawan akxni namalakgsputukan (Apocalipsis 18:9, 15).

  • Tlawa pi nitlan nalichuwinankan Dios. Xlakata lhuwa tuku namaxkikan, kataskuja mapakgsinanin, wa xlakata lilakgapaskan la chatum puskat tiku sta xmakni (Apocalipsis 17:1, 2). Kaʼakgskgawi lhuwa latamanin kxlikalanka katiyatni chu wa lin kuenta xlakata nikgo lhuwa latamanin (Apocalipsis 18:23, 24).

Kataspitpara ktakgalhtawakga 13 punto 6

 2. ¿Tuku kilhtamaku xʼama chin Mesías?

Biblia lichuwinalh pi xʼama titaxtu 69 semanas chu Mesías xʼama chin (kalikgalhtawakga Daniel 9:25).

  • ¿Tuku kilhtamaku tsukulh 69 semanas? Kkata 455 akxni nina xmin Jesús. Ama kata, mapakgsina Nehemías chalh kJerusalén xlakata «nalakkaxtlawakan chu natlawaparakan» kachikin (Daniel 9:25; Nehemías 2:1, 5-8).

  • ¿La xlilhuwa makgapalalh 69 semanas? Kmakgapitsi versículos xalak Biblia, akgtum kilhtamaku kilhchanima akgtum kata (Números 14:34; Ezequiel 4:6). Wa xlakata, akgtum semana kilhchanima akgtujun kata. Uma 69 semanas kilhchanima 483 kata (69 limultiplicarlikan 7).

  • ¿Tuku kilhtamaku sputli 69 semanas? Komo naputlekgeyaw 483 kata lata kkata 455 akxni nina xmin Jesús, lakgchan kata 29 akxni xminita Jesús. a Kʼuma kata Jesús tamunulh chu Mesías litaxtulh (Lucas 3:1, 2, 21, 22).

Kataspitpara ktakgalhtawakga 15 punto 5

 3. Akxni maklakaskinkan kgalhni xlakata nakuchikana

Makuchinanin pulaklhuwa la maklakaskinkgo kgalhni akxni kuchinankgo, pero makgapitsi ni kilimakglhtinatkan. Akgtum liʼakxilhtit, ni mastayaw kinkgalhnikan xlakata wi tiku nawilinikan. Na ni mastayaw talakaskin pi namakikan chu nakinkawilinikanan akxni nakinkachukukanan (Deuteronomio 15:23).

Pero anan amakgapitsi tuku max tlan namakglhtinanaw, chuna la akxni tlawakan análisis xlakata naʼakxilhkan kinkgalhnikan, hemodiálisis, hemodilución o akxni maklakaskinkan akgtum máquina nema saktilha kgalhni o máquina nema limaxtukan kgalhni nema chuntiyaku tlawama chu tamaknuparakan kkimaknikan (xaʼespañol wanikan bomba de derivación cardiopulmonar). Chatunu kstalanina Cristo xlilaksakat la natamaklakaskin xkgalhni akxni nachukukan, akxni nalakputsananikan xkgalhni o namaklakaskinkan xkgalhni akxni nakuchikan. Chatunu makuchinanin tanu tanu la kuchinankgo, wa xlakata, pulana milikatsit la namaklakaskinkan minkgalhni akxni nakuchikana o akxni nachukukana. Kalilakpuwanti umakgolh takgalhskinin:

  • Komo alakatanu xmalakgachaka kinkgalhni chu xtaxtulh kkimakni o maski kaj tsinu xtachokgotayalh, ¿xkimaxkilh talakaskin kintalakapastakni chuntiyaku kila nakakxilha uma kgalhni chu ni talakaskin natamakgan? (Deuteronomio 12:23, 24).

  • Komo akxni kinkuchimaka, makuchinanin xmaxtukgolh kinkgalhni, xlakgkuchikgolh chu xtamaknuparakgolh kkimakni, ¿tlan xaklimakgkatsilh komo xakmakgamakglhtinalh o xaklilakgaputsalh alistalh?

Kataspitpara ktakgalhtawakga 39 punto 3

 4. Akxni lamakgxtakgkan

Xtachuwin Dios wan pi nitlan lamakgxtakgkan chu na wan pi tiku lamakgxtakgkgo ni xlitatamakgaxtokgatkan atanu (1 Corintios 7:10, 11). Pero minit kilhtamaku, makgapitsi kstalaninanin Cristo max lakpuwankgonit nalamakgxtakgkgo.

  • Akxni ni kuentajtlawakan familia: Xachixku ni maxki tuku maklakaskin xfamilia chu ni lilakgaputsa maski nialhtu kgalhikgo (1 Timoteo 5:8).

  • Akxni wi tiku lu snokga o kgaxi tiku tamakgaxtokga: Uma max natlawa pi namakgatatatla o kalipekua nawili xlatamat tiku tamakgaxtokga (Gálatas 5:19-21).

  • Akxni kalipekua wi xtakanajla: Kstalanina Cristo nila kakninani o nila makgantaxti xlimapakgsin Jehová xlakata xchixku o xpuskat nipara tsinu maxki talakaskin (Hechos 5:29).

Kataspitpara ktakgalhtawakga 42 punto 3

 5. Fiestas

Kstalaninanin Cristo ni makgtlawayaw fiestas nema Jehová ni lakgati. Pero chatunu kstalanina Cristo xlimasiyanit xtalakapastakni tuku wan Biblia xlakata nakatsi tuku natlawa akxni amakgapitsin tlawakgo akgtum fiesta. Kaʼakxilhti makgapitsi liʼakxilhtit.

  • Wi tiku waniyan pi kalipaxuwa akgtum fiesta. Max tlan kajwatiya xwani: «Paxtikatsinilh». Komo xla tlakg katsiputun, wix tlan nawaniya tuku xlakata ni makgtlawaya fiesta.

  • Minchixku o mimpuskat tiku ni xtatayana Jehová, waniyan pi kapit katawayana xfamilia akxni tlawamaka akgtum fies­ta. Komo mintalakapastakni maxkiyan talakaskin napina, max tlan pulana nawaniya pi komo wi tuku natlawakan kfiesta nema makgtanuma knixaxlikana takanajla, wix ni katimakgtlawa.

  • Komo mimalana tlakg namaskgawiyan kaj xlakata akgtum fiesta. ¿Nalakgmakgana? Pulana kalilakpuwanti uma: ¿Lakpu­wan mimalana pi tlakg maskgawiman kaj xlakata uma fiesta? ¿O kaj limasiyaniputunan pi paxtikatsiniyan taskujut nema tlawaya?

  • Wi tiku maxkiyan akgtum tamaskiwin akxni lakgchan akgtum fiesta. Max wi tiku nawaniyan: «Kkatsi pi ni makgtlawaya uma fiesta, pero kmaxkiputunan uma». Max kaj tlan likatsiniputunan. Pero ¿wi tuku limasiya pi kaj liʼakxilhputun mintakanajla o tlawaputun pi kamakgtlawa uma fiesta? Akxni li­lakpu­wanita uma, wix mililaksakat komo namakglhtinana uma tamaskiwin o ni. Akxni wi tuku natlawayaw, lakaskinaw pi kintalakapastaknikan tlan natawila chu nalimasiyaniyaw Jehová pi ni makgxtakgaw (Hechos 23:1).

Kataspitpara ktakgalhtawakga 44 punto 1

 6. Tajatat nema lamapasikan

Xlakata kapaxkiyaw latamanin, lu kuenta tlawayaw ni nalamapasiyaw akgtum tajatat. Chu ni kajwatiya chuna tlawayaw akxni liwana katsiyaw pi kgalhiyaw akgtum tajatat nema lamapasikan, wata nachuna tlawayaw akxni nina liwana katsiyaw pero max lakpuwanaw pi kgalhiyaw uma tajatat. Chuna tlawayaw xlakata kgalhakgaxmataw xlimapakgsin Biblia nema wan: «Milipaxkit mintalataman chuna la miʼakstu paxkikana» (Romanos 13:8-10).

¿Tuku kilhchanima kgalhakgaxmatkan uma limapakgsin? Tiku kgalhi akgtum tajatat nema lamapasikan, ni xlitalakatsuwinit amakgapitsin, chu ni xlilat nakalakatsuka, nakaʼakgapixtiya o nakapakgachipa. Chu ni xlisitsit komo amakgapitsin ni wanikgo pi kaʼalh kxchikkan xlakata kuentajtlawaputunkgo xfamiliajkan. Akxni nina tamunu, xlitachuwinat kgolotsin tiku lakkaxwili xtaskujutkan amakgapitsi lakgkgolotsin chu xliwanit pi kgalhi akgtum tajatat nema lamapasikan. Uma namakgtayanan pi tlan namunukan chu ni kalipekua nawilikan xlatamatkan amakgapitsin. Chu komo chatum lataman max lakpuwan pi pasanit akgtum tajatat, xlitlawat akgtum análisis xlakata nalakputsananikan xkgalhni akxni nina kgalhi tiku natatamakgaxtokga. Akxni chuna tlawayaw, limasiyayaw pi kalilakgaputsayaw kintalatamankan chu ni kajwatiya putsayaw “tuku tlakg tlan kitaxtu kimpalakatakan, wata na lilakpuwanaw tuku tlakg tlan xpalakatakan amakgapitsin” (Filipenses 2:4).

Kataspitpara ktakgalhtawakga 56 punto 2

 7. Akxni tlawayaw negocios chu akxni wi tuku xlilakkaxlat kxlakatin mapakgsinanin

Tlakg tlan kitaxtu akxni tsokgwiliyaw kaxatukawa tuku natlawayaw niku namaklakaskinaw tumin, maski max uma talakkaxlan amaw tatlawayaw chatum tala (Jeremías 32:9-12). Maski chuna, max namin kilhtamaku kstalaninanin Cristo nalitaʼakglhuwikgo tumin o atanu. Komo chuna nala, talakaskin pi xʼakstukan lakapala nalakkaxtlawakgo chu ni kaj nalatalatlawa.

Pero ¿tuku xlitatlawat komo wi tiku makgkgalhanka lhuwa tumin o limawakamaka tuku ni xlikana? (Kalikgalhtawakga Mateo 18:15-17). Jesús wa pi pulaktutu tuku xlitatlawat:

  1. Tiku latataʼakglhuwima xʼakstukan xliputsatkan la nalakkaxtlawakgo (kaʼakxilhti versículo 15).

  2. Komo nila lakkaxtlawakgo, tlan nawanikgo chatum o chatiy natalan xalak congregación nema tliwakga kgalhikgo xtakanajlakan pi na anta katawilakgolh akxni nalatachuwinan (kaʼakxilhti versículo 16).

  3. Komo tlawakgonita uma pero nila lakkaxtlawakgo xtaʼakglhuwitkan, tlan nakatachuwinankgo lakgkgolotsin xalak congregación (kaʼakxilhti versículo 17).

Ni xlilat pi nakalinaw kinatalankan kxlakatin mapakgsinanin, xlakata uma tlawa pi nitlan nalichuwinankan Jehová chu congregación (1 Corintios 6:1-⁠8). Pero namin kilhtamaku max natalakaskin wi tuku nalakkaxtlawakan kxlakatin mapakgsinanin: la akxni lakxtlawakan tamakgaxtokgat, akxni lakkaxwilikan tiku nakatatamakgxtakga kamanan, akxni lakkaxwilikan la xlilhuwa tumin namasta xatlat xlakata nakalikuentajtlawakan xkamanan, namatajinankan akgtum seguro, akxni wi tiku makgasputa xtumin chu xlixokgonit tuku lakgchan tiku xtaskujma o akxni xlitalakkaxtlawat escritura. Komo chatum kstalanina Cristo lakkaxtlawa uma kxlakatin mapakgsinanin, pero ni chuna tlawama kaj xlakata natalatlawanan, nitu lakatsalama xtastakyaw Biblia.

Nachuna, chatum kstalanina Cristo nitu lakatsalama xtastakyaw Biblia komo namalakgsiya kxlakatin mapakgsinanin tiku tlawanit tuku lu nitlan: la akxni wi tiku xafuerza tatalakgxtumikan, katatalakgxtumikan laktsu kamanan, talachipanankanit, kgalhankanit tuku lu lhuwa xtapalh o makgninankanit.

Kataspitpara ktakgalhtawakga 56 punto 3

a Lata kkata 455 a.n.J. asta kkata 1 a.n.J. titaxtu 454 kata. Lata kkata 1 a.n.J. asta kkata 1 a.x.J. titaxtu akgtum kata. Chu lata kkata 1 a.x.J. asta kkata 29 a.x.J. titaxtu 28 kata. Komo nasumarliyaw umakgolh kata, 454, 1 chu 28, taxtuyacha 483 kata.