Ankan kxpulakni

Ankan kliputsan

CAPÍTULO 10

Tamakgaxtokgat: xtamaskiwin xapaxkina Dios

Tamakgaxtokgat: xtamaskiwin xapaxkina Dios

«Kgantum tasiw nema lakgakgantutu litatlawanit nila lakapala talakpucha.» (ECLESIASTÉS 4:12.)

1, 2. 1) Akxni anaw niku tamakgaxtokgmaka, ¿tukuya takgalhskinin max tlawayaw chu tuku xlakata? 2) ¿Tukuya takgalhskinin naʼakxilhaw kʼuma capítulo?

¿LAKGATIYA pina niku tamakgaxtokgmaka? Lhuwa lakgatikgo, xlakata kʼuma paskua lu lipaxuwakan. Tiku tamakgaxtokgkgo wilikgo tlakg xalakstlan xlhakgatkan chu tasiya pi lu paxuwakgo. Lu paxuwakgo akxni lakpuwankgo pi lu lipaxuw natawilakgo kilhtamaku nema aku mima.

2 Pero katsiyaw pi la uku nitlan tuku kaʼakgspulama tamakgaxtokgat. Wa xlakata, akxni anaw niku tamakgaxtokgmaka maski lakaskinaw pi tlan kakakitaxtunilh, tlawayaw uma takgalhskinin: «¿Xatapaxuwan natawilakgo? ¿Nikxni katilamakgxtakgli?». Xatapaxuwan natawilakgo komo nalipawankgo xlimapakgsin Dios chu namakgantaxtikgo (kalikgalhtawakga Proverbios 3:5, 6). Akxni chuna natlawakgo, nakamakgtaya tlan nakitaxtukgo chu natamakgxtakgkgo kxtapaxkit Dios. Pero maski tamakgaxtokgnitaw o nina, kaʼakxilhwi la kakgalhti Biblia uma akgtati takgalhskinin: ¿Tuku xlakata tlan tamakgaxtokgkgan? ¿Tuku nakinkamakgtayayan liwana nalaksakaw tiku natatamakgaxtokgaw? ¿Tuku kilitlawatkan pulana xlakata tlan natamakgaxtokgaw? ¿Tuku nakamakgtaya tiku tamakgaxtokgkgonita xatapaxuwan natawilakgo chu nikxni nalamakgxtakga?

TUKU XLAKATA TLAN TAMAKGAXTOKGKAN

3. ¿Tuku xlakata nitlan xwa kaj lakapala xtamakgxtokgwi?

3 Makgapitsi wankgo pi xlakata xatapaxuwan nalatamayaw talakaskin natamakgaxtokgaw, chu wankgo pi ni napaxuwakgo komo ni natekgsa tiku natatamakgaxtokga. ¡Uma nixlikana! Kalilakapastakwi Jesús. Ni kaj nikxni tamakgaxtokgli, na wa pi akstu latamakan akgtum tasikulunalin chu kawanilh pi tiku tlan chuna xlatamalh, xtlawalh (Mateo 19:11, 12). Apóstol Pablo na lichuwinalh tuku tlan kitaxtu akxni ni tamakgaxtokgkan (1 Corintios 7:32-38). Pero, nipara Pablo chu Jesús wankgolh xafuerza chuna xlitatlawat; asta Biblia wan pi tiku masiya pi nitlan tamakgaxtokgkan uma «xtamasiyunkan akgskgawinanin» (1 Timoteo 4:1-3). Wa xlakata tiku tlakg skujnaniputunkgo Jehová chu nina tamakgaxtokga lhuwa tuku tlan tlawa. Wa xlakata nitlan xwa kaj lakapala xtamakgaxtokgwi xlakata tiku kalakgapasaw nakinkawanikgoyan.

4. ¿Tuku xlakata ktamakgaxtokgat nema tlan wi tlan kamakgastakkan kamanan?

4 Pero, ¿tuku xlakata tlan natamakgaxtokgaw? Tamakgaxtokgat wa tuku kinkamaxkinitan Dios chu lhuwa tuku tlan limin, tlawa pi latamanin lu xatapaxuwan natawilakgo (kalikgalhtawakga Génesis 2:18). Pulana, xlakata ktamakgaxtokgat nema tlan wi, tlan kamakgastakkan kamanan, tiku lakaskinkgo nakapaxkikan, nakawanikan tuku natlawakgo chu nakastakyawakan (Salmo 127:3; Efesios 6:1-4). Pero wi atanu tuku xlakata tlan tamakgaxtokgkan.

5, 6. 1) Chuna la wan Eclesiastés 4:9-12, ¿tuku tlan kitaxtu akxni tlan latalalinkan? 2) ¿La tlan nawan tamakgaxtokgat la kgantum tasiw nema lakgakgantutu litatlawanit?

5 Xlakata nakatsiyaw, xlakaskinka nalikgalhtawakgayaw versículos nema wilakgolh kcapítulo akgtati xla Eclesiastés, anta wan: «Tlakg tlan chatiy nixawa kaj chatum, xlakata lhuwa tuku makglhtinankgo xlakata lhuwa skujkgo. Xlakata komo chatum lhtuja, achatum tlan namaki xsocio. Pero ¿la nakitaxtuni tiku lhtuja chu ni anan tiku namakgtaya nataki? Nachuna, akxni chatiy akxtum lhtatakgo, tlan nalamatsitsijwi; pero ¿la tlan tsitsi natama kaj chatum? Chu komo kaj chatum max tlan xmakgatlajaka, pero chatiy tiku akxtum wilakgo tlan tliwakglh tayakgo. Chu kgantum tasiw nema lakgakgantutu litatlawanit nila lakapala talakpucha» (Eclesiastés 4:9-12).

6 Uma versículos lichuwinankgo la xlilakaskinka tlan latalalinkan. Pero ¿tlan nalimaklakaskinaw uma tastakyaw ktamakgaxtokgat? Tlan, xlakata tiku latatamakgaxtokgnit tlakg tlan latalalinkgo nixawa amakgapitsin, wa xlakata tlan lamakgtaya, nalamakgapaxuwa akxni lipuwankgo chu nalakuentajtlawa, chuna la lichuwinankgo uma versículos. Pero, xlakata chatum chixku chu chatum puskat tlan nalatalalin talakaskin atanu tiku nakamakgtaya, xlikgalhtutu. Chuna nawan la kgantum tasiw nema lakgakgantutu litatlawanit chuna la wan Eclesiastés, tlakg palha nixawa tasiw nema lakgakgantiy tatlawanit. ¿Tuku uma xlilakgakgantutu «tasiw» nema tlawa pi tlakg palha nawan? Wa Jehová. Akxni kamakgtaya xchatiykan chu tlakg xlakaskinka akxilhkgo namakgapaxuwakgo Dios, tlakg tliwakga natawila xtamakgaxtokgatkan.

7, 8. 1) ¿Tuku tastakyaw kamaxkilh Pablo lakgkgawasan chu laktsuman tiku makgkatsikgo pi nila tayanikgo? 2) ¿Tuku lakatanks wan Biblia xlakata tamakgaxtokgat?

7 Atanu tuku xlakata tlan tamakgaxtokgkgan, xlakata kaj tiku tamakgaxtokgkgonit tlan latatalakgxtumi. Kaj tiku latatamakgaxtokgnit xlilat nalipaxuwakgo akxni nalatatalakgxtumi (Proverbios 5:18). Wa xlakata, ¿tuku tlan natlawakgo lakgkgawasan chu laktsuman tiku nina tamakgaxtokgkgo chu titaxtukgonita kilhtamaku akxni lu lhuwa makgkatsikgo pi talakgxtumiputunkgo? Akxni makgkatsikgo pi nialh tayanikgo chu max wi tuku nitlan natlawakgo, Pablo kamaxki uma tastakyaw nema Dios malakpuwanilh: «Wa mpala pi nila ntalakgoy [o tayanikgo], pus xatlan nkatapuchuwakgolh, xampi xaliwaka ntlan natapuchuwakgoy, ni xawa wa ntaji naʼakchichixwanankgoy» (1 Corintios 7:9, 36; Santiago 1:15).

8 Nachuna tiku tamakgaxtokgputunkgo xlikatsitkan tuku nakalakgmin. Pablo wa pi «ntapatin nakgalhikgo» tiku natamakgaxtokgkgo (1 Corintios 7:28). Xlakata nakalakgmin taʼakglhuwit nema ni kgalhikgo tiku nina tamakgaxtokgkgo. Wa xlakata, komo wi tiku lakapastakma natamakgaxtokga, ¿la natlawa xlakata ni lu nakgalhi taʼakglhuwit chu tlakg nakgalhi tasikulunalin? Pulaktum wa, liwana nalaksaka wantiku natatawila.

LA TLAN LIWANA NALAKSAKA TIKU NATATAMAKGAXTOKGA

9, 10. 1) ¿Tuku tlan natamalakxtumiyaw tuku nitlan kitaxtu akxni wi tiku tatamakgaxtokga tiku ni kanajla? 2) ¿Tuku kaʼakgspula tiku ni makgantaxtikgo xtastakyaw Biblia chu tatamakgaxtokgkgo tiku ni kanajla?

9 Dios malakpuwanilh Pablo uma tastakyaw nema lu xlakaskinka namakgantaxtikgo tiku putsamakgolh tiku natatawilakgo. Xla wa: «Ni watiya mukiwi kamaklakaskintit nema maklakaskin chatum tiku ni kanajla» (2 Corintios 6:14TNM). Chu uma tlan natamalakxtumiyaw tuku tlawakan akxni lakgwaxkan tiyat xlakata nachananankan: ¿Tuku xlalh komo akxtum xkayawaka tantiy wakax xlakata nalhtankgo arado? Komo tantum tlakg lanka chu tlakg tliwakga nixawa a tantum, xtantiykan napatinankgo chu ni xatapaxuwan naskujkgo. Nachuna la akxni kstalanina Cristo tatamakgaxtokga tiku ni kanajla. Lhuwa taʼakglhuwit kgalhikgo kxtamakgaxtokgatkan, xlakata tuku lu xlakaskinka akxilha chatum, achatum ni xlakaskinka akxilha: chatum lu xlakaskinka akxilha natamakgxtakga kxtapaxkit Dios pero achatum ni lu xlakaskinka akxilha o max nipara tsinu chuna lakapastaka. Chu max xchatiykan ni xatapaxuwan natawilakgo. Wa xlakata Pablo mastalh tastakyaw pi kstalaninanin Cristo kaj natatawilakgo tiku nachuna “kanajlakgo” (1 Corintios 7:39).

10 Pero wilakgolh tiku lakpuwankgo pi tlakg tlan natatamakgaxtokgkgo “tiku ni kanajla” nixawa xakstukan natawilakgo. Min kilhtamaku ni makgantaxtikgo uma xtastakyaw Biblia chu tatamakgaxtokgkgo tiku ni skujni Jehová. Pero alistalh katsikgo pi nitlan tuku laksakkgolh. Chu chan kilhtamaku katsikgo pi tiku tatawilakgolh nila litachuwinan tuku tlakg xlakaskinka akxilha kxlatamat, chu wa xlakata alistalh makgkatsikgo pi tlakg xakstukan wilakgolh nixawa xapulana. Pero wilakgolh lhuwa mil kstalaninanin Cristo tiku ni chuna tlawakgo, xlakata lipawankgo Jehová chu liwana kgalhakgaxmatkgo uma limapakgsin (kalikgalhtawakga Salmo 32:8). Maski tamakgaxtokgputunkgo, kgalhimakgolh asta akxni natekgskgo tiku natatawilakgo kxkachikin Dios.

11. ¿Tuku tamakgtay kgalhiyaw xlakata liwana nalaksakaw tiku natatamakgaxtokgaw? (Na kaʼakxilhti recuadro nema litapakuwi « Tuku talakaskin xlakata liwana nalaksaka».)

11 Xlakata liwana nalaksakaw tiku natatawilayaw ni kaj talakaskin naputsayaw tiku skujnani Jehová. Na talakaskin nalikatsi la akinin, lakapastaknit naskujnani Dios la akinin chu na kapaxkilh Dios. Skujni xatalipaw chu xaskgalala mastanit lhuwa tastakyaw xalak Biblia xlakata uma tuku lu xlakaskinka, wa xlakata tlan xwa akxni xlikgalhtawakgaw xtlawaw oración chu alistalh namastayaw talakaskin nakinkapulalinan (kalikgalhtawakga Salmo 119:105). *

12. ¿La putsakan tiku natatawila chatum kgawasa kmakgapitsi kachikinin, chu tuku liʼakxilhtit xalak Biblia tlan namakgtayanan akxni chuna tlawakan?

12 Klhuwa kachikinin, talismani pi natlatni kaputsanikgo tiku natatawilakgo xkamanan. Chuna tatlawa xlakata talakpuwan pi natlatni tlakg lakgskgalalan chu tlakg katsikgo, xlakan tlakg tlan nakalaksaknikgo tiku natatawilakgo xkamanankan. Chu xlikana, chuna la makgasa, akxni chuna tlawakan tlan kitaxtukgo. Natlatni tiku chuna tlawakgo la uku lhuwa tuku tlan nakamasiyani chuna la tlawalh Abrahán. Akxni lakpuwa naputsani xpuskat xkgawasa Isaac, ni xlakaskinka akxilhli komo xkgalhi tumin o ni, na ni xlakaskinka akxilhli tukuya familia xminacha. Wata malakgachalh kskujni chu alh maputsi tiku xkakninani Jehová (Génesis 24:3, 67). *

TUKU PULANA KILITLAWATKAN XLAKATA TLAN NATAMAKGAXTOKGAW

13-15. 1) ¿La makgtaya Proverbios 24:27 kgawasa tiku tamakgaxtokgputun? 2) ¿Tuku pulana xlikatsinit tsumat xlakata tlan natamakgaxtokga?

13 Komo tamakgaxtokgputunaw, tlan natlawayaw uma takgalhskinin: «¿Xlikana kkgalhi putum tuku tamaklakaskin xlakata tlan naktamakgaxtokga?». Nila nawanaw pi tlan natamakgaxtokgaw kaj xlakata tlan lakapastakaw xlakata tapaxkit, talakgxtumit, kiakstukan wilaw o xlakata kamanan. Pulana talakaskin, nalakpuwanaw tuku natlawayaw.

14 Chatum kgawasa tiku putsama tiku natatawila talakaskin nalilakpuwan uma tastakyaw: «Kamakaxti mintaskujut kilhtin, chu kalakkaxwili kkakiwin. Alistalh natlawaya minchik» (Proverbios 24:27). ¿Tuku kinkamasiniyan uma? Makgasa akxni wi tiku xtamakgaxtokgputun, xtalakaskin xkgalhskinka: «¿Tlan nakkuentajtlawa chu nakmaxki tuku maklakaskin chatum puskat chu lakkamanan nema naminkgo?». Akxni nina xtamakgaxtokga, xliskujat xwanit kxkakiwin. Uma tastakyaw, na xlitlawatkan lakgkgawasan tiku tamakgaxtokgputunkgo. Komo tamakgaxtokgputunkgo, nalismanikgo namakgantaxtikgo tuku lakgayakgo. Komo ni tatatla o tliwakga natalakaskin naskuja. Biblia wan pi chixku tiku ni maxki xfamilia tuku maklakaskin, ni kuentajtlawa la makgkatsikgo chu ni kuentajtlawa xtakanajlakan, tlakg nitlan nixawa tiku ni kanajla (kalikgalhtawakga 1 Timoteo 5:8).

15 Tsumat na wi tuku xlikatsinit xlakata nalakgataya lanka taskujut. Chu Biblia lichuwinan makgapitsi tayat chu tuku xlikatsinit xlakata namakgtaya xchixku chu nakuentajtlawa xchik (Proverbios 31:10-31). Putum tiku kaj lakapala tamakgaxtokga, kgawasa o tsumat, limasiya pi kaj xakstu paxkikan. ¿Tuku xlakata? Xlakata ni pulana lakapastaka tuku tlan namaxki tiku natatawila. Pero tuku tlakg xlakaskinka, tiku tamakgaxtokgputun pulana tlakg tliwakga xlikgalhit xtakanajla. Kaʼakxilhwi tuku kilhchanima uma.

16, 17. ¿Tukuya tastakyaw xalak Biblia nalilakapastakkgo tiku lakpuwamakgolh natamakgaxtokgkgo?

16 Pulana, wamputun pi chixku chu xapuskat, nalilakapastakkgo tuku lakaskin Dios namakgantaxtikgo kxtamakgaxtokgatkan. Chixku liwana xlikatsit tuku lakgchan natlawa xlakata xla napulalin familia. Ni kaj putum kilhtamaku namapakgsinan, wata xlitlawat la Jesús (Efesios 5:23). Nachuna, tsumat xlikatsit tuku xlitlawat ktamakgaxtokgat. Wa xlakata talakaskin nakgalhskinkan: «¿Tlan “naktapakgsini chatum chixku”?» (Romanos 7:2). Tsumat tiku nina tamakgaxtokga tapakgsini Jehová chu Cristo (Gálatas 6:2). Chu akxni tamakgaxtokga na nakgalhakgaxmata atanu limapakgsin: nakgalhakgaxmata xchixku. Na katlawapa uma takgalhskinin: «¿Tlan nakkgalhakgaxmata chatum chixku tiku kgalhi talakgalhin chu nakmakgtaya putum tuku natlawa?». Komo tuku lichuwinaw ni lu lakgati, limasiya pi nina xlitamakgaxtokgat.

17 Nachuna, tiku natamakgaxtokga namaxki tuku maklakaskin tiku tawi, chu tanu tuku maklakaskin tiku tawi (kalikgalhtawakga Filipenses 2:4). Pablo tsokgnalh: «Minchatunukan milipaxkitkan mimpuskatkan chuna la miʼakstukan kapaxkikanatit; nachuna, xapuskat lu xlimaxkit kakni xchixku». Chuna la akxilhaw, Dios maʼakgatekgsnilh apóstol Pablo pi xachixku lakaskin nakgalhakgaxmatkan chu xapuskat lakaskin napaxkikan (Efesios 5:21-33TNM).

Lu tlan pi tiku kgalhikgo tiku natatawilakgo naskinikgo achatum nakataʼan niku naʼankgo

18. ¿Tuku xlakata lu xlakaskinka nakatsinikan namachokgokan tuku nitlan akxni wi tiku kajku laskinit?

18 Wa xlakata akxni kajku laskinit, ni nalakpuwankgo pi kaj nalipaxuwakgo uma kilhtamaku. Tiku laskinit nalimaklaskinkgo uma kilhtamaku xlakata nalalakgapasa chu naʼakxilhkgo komo tlan nalatatamakgaxtokga o ni. Nachuna ama kilhtamaku xlikatsinitkan ni namalakatsalikgo chu ni natlawakgo tuku nitlan. ¿Tuku xlakata? Xlakata lu lhuwa lalakgati, uma natlawa max namalakatsalikgo la nalalimasiyani pi lapaxki. Pero, komo xlikana lapaxki ni natlawakgo tuku nalakxtlawa xtakanajlakan (1 Tesalonicenses 4:6). Wa xlakata, tiku kgalhikgo tiku natatawilakgo nakatsinikgo namachokgokgo tuku nitlan tlawaputunkgo, uma nakamakgtaya komo tlan nalatatawila o ni.

TUKU XLITATLAWAT XLAKATA NAMAKGAPALA TAMAKGAXTOKGAT

19, 20. Kawanti la akxilhkgo lhuwa latamanin tamakgaxtokgat chu la xliʼakxilhatkan kstalaninanin Cristo.

19 Xlakata tiku latawi ni nalamakgxtakga maski lu tuwa tuku natitaxtukgo, talakaskin namakgantaxtikgo tuku lawanilh akxni tamakgaxtokgkgolh. Kpelículas chu klibros wankgo pi akxni wi tiku tamakgaxtokga xatapaxuwan lisputli. Pero ni xlikana, ni anta lisputa, wata aku tsukuma. Anta tsuku tuku Jehová malakatsukinit xlakata lhuwa kilhtamaku namakgapala (Génesis 2:24). Lu nitlan, pero tiku xala uku ni chuna akxilhkgo tamakgaxtokgat. Kmakgapitsi kachikin wankan tachuwin, «tachitawilakan». Chu max latamanin chuna akxilhkgo, lakaskinkgo pi kamakgapalalh kaj akxni kaminini pero na lakaskinkgo tlan lakapala nalakxtlawakgo.

20 Lhuwa akxilhkgo tamakgaxtokgat la talakkaxlan nema ni lu namakgapala. Wa xlakata xatapaxuwan tamakgaxtokgkgo, xlakata katsikgo pi tlan lakapala nalakxtlawakgo komo ni nakitaxtu la xlakpuwankgo o akxni natsuku taʼakglhuwit. Pero kalakapastakwi pi Biblia tamalakxtumi kgantum tasiw tiku lu tlan latalalin chu na kilhchani tamakgaxtokgat. Lhuwa tasiw kalilakgapaskan xlakata lu lakpalha. Akgtum liʼakxilhtit, tasiw nema limaklaskinkan kbarcos ni tapuchkgo maski lhuwa unan o senan chu ni tachaxtimpu. Tamakgaxtokgat nachuna: Jehová makilhtsukilh xlakata lhuwa kilhtamaku namakgapala. Kalakapastakwi pi Jesús wa: «Ntu Dios makxtum tlawalh, ni kamapapitsilh nchixku» (Mateo 19:6). Chu akinin kstalaninanin Cristo nachuna kiliʼakxilhatkan. Pero uma, tuku lawaninitaw nema lu xlakaskinka, ¿tlawa pi tsinka takuka namakgkatsiyaw? Nichuna.

21. ¿Tuku xlikatsinitkan tiku tamakgaxtokgkgonit chu tuku liʼakxilhtit kgalhikgo?

21 Tamakgaxtokgat, limin lhuwa tuku tlan chu tapaxuwan. Pero talakaskin nakatsiniyaw naʼakxilhaw chuna la xlilat tiku tawilaw, kaj naʼakxilhaw lakwan tayat chu la skuja, chu ni kaj tuku nitlan tlawa. Pero ¿wamputun uma pi kaj ni akxilhputunaw tuku xaxlikana? Ni. Jehová putum kilhtamaku akxilha tuku xaxlikana, pero lakaskinaw kaj kaʼakxilhli tuku tlan tlawayaw. Na lakapastakaw la salmista tiku wa: «Komo kaj talakgalhin xakxilhti, oh Jah, ¿tiku tlan xtayalh kmilakatin, oh Jehová?» (Salmo 130:3). Chuna, tiku tamakgaxtokgkgonit talakasknin nalaʼakgatekgsni chu nalatapati (kalikgalhtawakga Colosenses 3:13).

22, 23. ¿Tukuya liʼakxilhtit kawilinikgolh Abrahán chu Sara tiku tamakgaxtokgkgonit?

22 Tapaxuwan nema kgalhikgo tiku tamakgaxtokgkgonit tlan nastaka chuna la titaxtutilha kata. Kaʼakxilhwi xlakata Abrahán chu Sara, akxtum titaxtukgolh lhuwa taʼakglhuwit akxni lhuwata kata xkgalhikgo. Xlakata Sara xlina lhuwa kata, max 60 kata, max tuwa makgkatsilh namakgxtakga xchik niku putum xkgalhi tuku xmaklakaskin, xkachikin Ur niku lhuwa tuku tlan xʼanan chu kaj xlatamalh klaktsu chiki nema xlitlawakan xuwa. Pero, makgxtakgli xkachikin chu kgalhakgaxmatli xchixku. Chu putum kilhtamaku makgtayalh xlakata tlan xmakgantaxtilh tuku xlakapastaknit natlawa. Xmakgtaya chu ni xmakgxtakga xchixku. Chu ni kaj xlakata nalimasiya, xlakata kxtalakapastakni xwani «kinchixku» (Génesis 18:12; 1 Pedro 3:6). Xliputum xnaku xmaxki kakni.

23 Xlikana, ni putum kilhtamaku akxtum lakapastakkgolh. Makgtum, Sara, wi tuku wanilh Abrahán tuku xla «lu nitlan akxilhli». Pero Jehová wanilh pi kakgaxmatnilh, tataktujulh chu tlawalh tuku wanilh xpuskat chu tlan kitaxtunilh putum xfamilia (Génesis 21:9-13). La uku, tiku makgaxtokgkgo, maski lhuwa kata akxtum wilakgolh o nina, lhuwa tuku tlan kamasiyani tuku tlawakgolh Abrahán chu Sara tiku liwana skujnanikgolh Dios.

24. ¿Tukuya tamakgaxtokgat malanki Jehová, chu tuku xlakata?

24 Anta kcongregación xla kstalaninanin Cristo wilakgolh lhuwa mil tamakgaxtokgat niku xachixku maxkikan kakni, xapuskat lu paxkikan chu pulana wilikgo xtaskujut Dios. Tlan xatapaxuwan tawilakan ktamakgaxtokgat. Chuna la akxilhnitawa, xlakata chuna natawilaya talakaskin liwana nalaksaka tiku natatamakgaxtokga, wi tuku pulana militlawat, kaliskujti xlakata naʼanan takaksni chu tapaxkit kchiki. Akxni chuna tatlawa ni kajwatiya malankikan Jehová, na makgtaya kstalanina Cristo natamakgxtakga kxtapaxkit Dios.

^ párr. 11 Kaʼakxilhti capítulo 2 xla libro Tuku makgtayanan naʼanan tapaxuwan kfamilia, nema tlawakgonit xtatayananin Jehová.

^ párr. 12 Makgapitsi patriarcas tiku ni xmakgatsankgananikgo Dios ni kaj chatum puskat xkgalhikgo. Uma talismanin, nema litalakgapasa poligamia ni Dios makilhtsukilh. Jehová mastalh talakaskin chuna xtlawaka akxni xwilakgolh tiku xpulalinkgo laklanka familia chu akxni tawi kachikin Israel, pero na wililh makgapitsi limapakgsin. Katsiyaw pi akxni lakatsukukgolh kstalaninanin Cristo, Jehová malakgsputulh uma talismanin (Mateo 19:9; 1 Timoteo 3:2).