Ankan kxpulakni

Ankan kliputsan

CAPÍTULO 2

«Nalichuwinanatit kimpalakata»

«Nalichuwinanatit kimpalakata»

Jesús kamasiyani xʼapóstoles xlakata napulalinkgo la nalichuwinankgo Dios

Takilhtinit kʼHechos 1:1-26

1-3. ¿Tuku tlawalh Jesús akxni xʼamaja kʼakgapun, chu tuku takgalhskinin nalilakpuwanaw?

 APÓSTOLES lhuwa tuku titaxtukgonit. Pulana, lu lilakgaputsakgolh xlakata nilh Jesús; pero alistalh lu lipaxuwakgolh akxni akxilhkgolh pi Jesús lakastakwanalh. Xaʼawatiya 40 kilhtamaku makglhuwa katasiyanilh xlakata nakamakgpuwantini chu nakamasiyani. Xlakan ni lakaskinkgo kasputli umakgolh kilhtamaku. Pero Jesús nialh xʼama katasiyani.

2 Akxni tamakxtumikgonit ksipi Olivos, apóstoles kaks kgaxmatnimakgo putum tuku Jesús kawanima. ¡Lu lakapala titaxtulh kilhtamaku! Akxni chuwinankgo, akxilhkgo la kasikulunatlawa chu tsuku an kʼakgapun. Kaks akxilhkgo la ama kʼakgapun asta akxni tatsekga kpuklhni. Maski nialhla akxilhkgo, chuntiyaku lakaʼankgonit kʼakgapun (Luc. 24:50; Hech. 1:9, 10).

3 Uma tuku titaxtukgo lakgpali xlatamatkan. Xlakata xmakgalhtawakgenakan taspitli kʼakgapun, ¿tuku natlawakgo? La uku, natlawakgo taskujut nema xmakgalhtawakgenakan matsukilh, chu takaxkgonit xlakata namakgantaxtikgo. ¿La kamakaxka? ¿La makgamakglhtinankgolh? Chu akinin, ¿litamakgtayayaw uma? Akxni lakputsananiyaw capítulo 1 xla Hechos tekgsaw xatakgalhtin nema kinkamakgtayayan.

«Kamasiyanilh tuku xlitasiya pi kstaknama» (Hechos 1:1-5)

4. ¿Tuku limatsuki Lucas libro xla Hechos?

4 Lucas limatsuki libro xla Hechos akxni lichuwinan Teófilo, watiya uma chixku tiku lichuwinalh kxʼEvangelio. a Uma limasiya pi wa tuku stalani tuku xaʼawatiya tatsokgnit klibro xla Lucas, maski tanu tachuwin maklakaskin chu atanu tuku tlakg lichuwinan.

5, 6. 1) ¿Tuku kamatliwakglhnilh xtakanajlakan xtamakgalhtawakgen Jesús? 2) ¿Tuku xlakata katsiyaw pi tuku kanajlayaw xaxlikana?

5 Hechos 1:3 wan pi Jesús katasiyanilh xtamakgalhtawakgen chu «kamasiyanilh tuku xlitasiya pi kstaknama». Kajwatiya Lucas, makuchina «tiku lu paxkikan», maklakaskilh tachuwin nema tamatitaxti kxagriego «kamasiyanilh tuku litasiya» (Col. 4:14). Uma tachuwin lu maklakaskinkgo makuchinanin chu kilhchanima tuku tlan lipawankan chu tlan kanajlakan. ¡Wa uma tuku tlawalh Cristo! Makglhuwa katasiyanilh amakgapitsin: milh kilhtamaku tasiyanilh chatum o chatiy kstalaninanin, atanu kilhtamaku katasiyanilh putum xʼapóstoles, chu alistalh katasiyanilh liwaka 500 latamanin (1 Cor. 15:3-6). Putum uma xlimasiya pi xlikana xlakastakwananit chu xmatliwakglha xtakanajla xtamakgalhtawakgen.

6 La uku, na lhuwa tuku limasiya pi xlikana tuku kanajlayaw. Anan lhuwa tuku limasiya pi Jesús latamalh kkatiyatni, pi nilh xpalakata kintalakgalhinkan chu malakastakwanika. Tlan nalipawanaw tuku lichuwinan Biblia xlakata tuku tatsokgnit lhuwa tiku akxilhkgolh pi chuna lalh. Wa xlakata, akxni skiniyaw Dios pi kakinkamakgtayan nalakputsananiyaw xTachuwin lu tatliwakglha kintakanajlakan. Kalakapastakwi pi xaxlikana takanajla ni kaj akglakgwa tuku kanajlakan, wata anan tuku limasiya pi xlikana tuku kanajlayaw. Chu uma takanajla lu xlakaskinka xlakata nakgalhiyaw latamat nema nikxni sputa (Juan 3:16).

7. ¿La nastalaniyaw xliʼakxilhtit Jesús akxni nalichuwinanaw Dios?

7 Hechos wan pi Jesús kalitachuwinalh xtamakgalhtawakgen xlakata xTamapakgsin Dios. Akgtum liʼakxilhtit, kamaʼakgatekgsnilh tuku xwankgonit palakachuwinanin xpalakata, pi xʼamaka makgapatinankan chu makgnikan (Luc. 24:13-32, 46, 47). Chu akxni kalitachuwinalh pi xla xʼama makgantaxti tuku xlichuwinankanit xpalakata Mesías, xkamasiyanima xlakata xTamapakgsin Dios, xlakata xla wa Mapakgsina xʼama litaxtu. Jesús tlakg lichuwinalh xlakata Tamapakgsin chu akinin nachuna kilitlawatkan (Mat. 24:14; Luc. 4:43).

«Kxlikalanka katiyatni» (Hechos 1:6-12)

8, 9. 1) ¿Tuku pulaktiy ni liwana xʼakgatekgskgo apóstoles? 2) ¿Tuku wa Jesús xlakata nakamakgtaya xʼapóstoles, chu la litamakgtayayaw tuku wa?

8 Akxni xkatakgalhchuwinama ksipi Olivos, xʼapóstoles wi tuku xkatsiputunkgo. Uma xaʼawatiya kilhtamaku akxni akxtum xkatawi xʼapóstoles kgalhskinkgolh: «Malana, ¿kaxwilipapara xtamapakgsin Israel uma kilhtamaku?» (Hech. 1:6). Akxni tlawanikgolh uma takgalhskinin, limasiyakgolh pi xʼanan pulaktiy tuku ni liwana xʼakgatekgskgo. Pulaktum, xlakpuwankgo pi xTamapakgsin Dios xʼama tawila kʼIsrael. Xlipulaktiy, xkgalhkgalhikgo pi uma tamapakgsin tunkun xmapakgsinalh, chuna wanaw xlakata maklakaskinkgolh tachuwin «uma kilhtamaku». ¿La kamakgtayalh Jesús?

9 Xlakata xla xkatsi pi nialh makgas xʼamakgo akgatekgskgo xapulana tuku xlakpuwankgo, nitu kawanilh. Chu chuna lalh. Akgkaw kilhtamaku alistalh xʼamakgo akxilhkgo la xlakkaxwilika xasasti kachikin: Israel xaʼespiritual. Talakkaxlan nema Dios xtakgalhi xamakgan Israel xʼama sputa. Pero Jesús kalitachuwinalh xlipulaktiy tuku xlakpuwankgo. Xla kamalakapastakalh: «Kajwatiya xaTlat xalak akgapun kgalhi limapakgsin xlakata nalaksaka tuku kilhtamaku chuna nala putum uma, chu ni talakaskin pi wixin nakatsiyatit xlakata tuku kilhtamaku putum chuna nala» (Hech. 1:7). Kajwatiya Jehová xMalana Kilhtamaku. Akxni nina xniy, Jesús wa pi «kajwatiya xaTlat» katsi tuku «kilhtamaku chu tukuya hora» xʼama min lisputni; uma kilhtamaku niti xkatsi, nipara Jesús, xKgawasa Dios (Mat. 24:36). La uku, kstalaninanin Cristo ni lilakgaputsayaw nakatsiyaw tuku kilhtamaku namin lisputni. Komo chuna xtlawaw, xlilakgaputsaw tuku «ni talakaskin» nakatsiyaw, tuku ni kinkalakgchanan.

10. ¿Tuku tayat nema xkgalhikgo apóstoles kilikgalhitkan, chu tuku xlakata?

10 Pero ni lakapala kakalakpuwaniw tuku nitlan apóstoles. Tliwakga takanajla xkgalhikgo chu limasiyakgolh tataktujut akxni makgamakglhtinankgolh xtastakyaw Jesús. Chu maski wi tuku ni liwana xʼakgatekgskgo xlimasiyakgo pi xkatsiputunkgo. Cristo makglhuwa xkawaninit uma tachuwin: «Skgalalh katawilatit» (Mat. 24:42; 25:13; 26:41). Xlakan skgalalh xwilakgo, xʼakxilhputunkgo tuku Jehová xʼama tlawa. Uma tayat wa tuku na kilikgalhitkan. Chu la uku, tlakg xlakaskinka skgalalh natawilayaw xlakata lamaw «kxaʼawatiya kilhtamaku» (2 Tim. 3:1-5).

11, 12. 1) ¿Tuku taskujut kalakgayawalh Jesús xtamakgalhtawakgen? 2) Akxni Jesús nina xkawani pi xlichuwinankgolh Dios, ¿tuku xlakata limasiyalh liskgalala akxni lichuwinalh espíritu santo?

11 Tachuwin nema Jesús kawanilh xʼapóstoles kamalakapastakalh tuku taskujut tlakg xlakaskinka xʼakxilhkgolh: «Namakglhtinanatit litliwakga akxni espíritu santo nakalakgminan, chu nalichuwinanatit kimpalakata kJerusalén, kputum Judea chu kSamaria, chu kxlikalanka katiyatni» (Hech. 1:8). Chuna la akxilhaw, xʼamakgo lichuwinankgo tlakg lakgamakgat pi Cristo xlakastakwananit: pulana xmatsukikgolh kJerusalén, niku xmakgnikanit Jesús; alistalh, kputum Judea chu kSamaria, chu kxlikalanka katiyatni.

12 Akxni nina xkalakgayawa uma taskujut, Jesús kamalaknunipa pi xʼamakgo makglhtinankgo akgtum tamakgtay: espíritu santo. Tachuwin «espíritu santo» liwaka 40 min klibro xla Hechos. Chu uma libro lichuwinan pi lu xlakaskinka namaklakaskinaw xtamakgtay espíritu santo xlakata natlawayaw xtalakaskin Jehová. La uku tlakg maklakaskinaw naskinaw uma espíritu chali chali (Luc. 11:13).

13. ¿Asta niku nalichuwinanaw Dios, chu tuku xlakata xatapaxuwan chuna kilitlawatkan?

13 Xpalakata xlakskujnin Dios xala uku, tachuwin «kxlikalanka katiyatni» tlakg lakgamakgat kilhchanima nixawa tuku tlawakgolh kstalaninanin Cristo xalak pulana siglo. Maski chuna, chuna la katsiw kxapulana capítulo, xatapaxuwan kaliniyaw tamakatsin xla Tamapakgsin latamanin xalak tanu tanu kachikinin, xlakata katsiyaw pi wa xtalakaskin Dios (1 Tim. 2:3, 4). ¿Xatapaxuwan makgtlawapat uma taskujut? Ni anan atanu tuku tlakg kinkamakgapaxuwayan. Nachuna, Jehová kinkamaxkiyan litliwakga xlakata tlan namakgantaxtiyaw. Chu libro xla Hechos limin lhuwa tastakyaw niku kinkawaniyan la liwana namakgantaxtiyaw kintaskujutkan.

14, 15. 1) ¿Tuku wankgolh ángeles xlakata la xʼamapa mimpara Cristo, chu tuku xwamputunkgo? (Na kaʼakxilhti nota). 2) ¿Tuku kilhchanima pi Jesús mimpa «chuna la akxni alh»?

14 Niku tsuku uma capítulo lichuwinan pi akxni Jesús alh kʼakgapun chu 11 xʼapóstoles nialh akxilhkgolh, chuntiya anta xyakgolh chu xlakaʼankgonit kʼakgapun. Pero chinkgolh chatiy ángeles chu kawanikgolh: «Lakchixkuwin xalak Galilea, ¿tuku xlakata kaks lakapinitantit kʼakgapun? Uma Jesús tiku linka kʼakgapun, namimpara chuna la wixin akxilhtit pi alh kʼakgapun» (Hech. 1:11). ¿Xwamputunkgo pi akxni xmimpa Jesús xʼama kgalhi xmakni, chuna la masiyakgo makgapitsi takanajla? Ni. ¿La katsiyaw uma?

15 Ángeles wankgolh pi Jesús xʼamapa min chuna la alh. b Wa xlakata, ¿la alh Jesús? Akxni ángeles wankgolh umakgolh tachuwin, xla nialh xtasiya. Kaj makgapitsi lakchixkuwin katsikgolh pi Jesús xtaspitnit kʼakgapun, niku wi xTlat. Chuna xʼamapa mimpara, chu chuna lanit. Kajwatiya tiku akgatekgskgo tuku wan Biblia katsikgo pi Cristo Mapakgsina litaxtuya kxTamapakgsin Dios (Luc. 17:20). Wa xlakata, kiliʼakgatekgsatkan tuku limasiya pi Cristo kinkatawilan chu kakamakgtayaw latamanin naʼakgatekgskgo pi xlakaskinka naskujnanikgo Dios, xlakata kilhtamaku sputma.

«Kakilamasiyaniw tiku laksaknita» (Hechos 1:13-26)

16-18. 1) ¿Tuku kinkamasiyaniyan Hechos 1:13, 14 xlakata tamakxtumit? 2) ¿Tuku katsiniyaw xlakata xliʼakxilhtit xtse Jesús? 3) ¿Tuku xlakata lu xlakaskinka kintamakxtumitkan?

16 Akxni apóstoles “taspitkgolh kJerusalén lu xpaxuwamakgo” (Luc. 24:52). Jesús liwana xkawaninit tuku natlawakgo. Pero ¿xʼamakgo makgantaxtikgo? Hechos 1:13, 14 wan pi xtamakxtumikgonit «kxlikilhmaktiy chiki». Anta kPalestina xtalismani pi chiki kilhmaktiy xtlawakan, chu kxkilhtin xkgalhi akgtum escalera xlakata tlan xchanka xlikilhmaktiy chiki. Max uma chiki xtapakgsini xtse Marcos, nema talichuwinan kHechos 12:12. Komo chuna, max ni lhuwa tuku xkgalhi, pero tlan xmaklakaskinkan. Pero ¿tiku kilakgolh anta chu tuku tlawakgolh?

17 Ni kajwatiya apóstoles chu amakgapitsi lakchixkuwin xtamakxtumikgonit. Na anta xwilakgo «makgapitsi lakpuskatin», chuna la xtse Jesús. Uma xaʼawatiya kilhtamaku akxni María mapakuwikan kBiblia. Uma kilhtamaku, akxtum xkatatamakxtuminit amakgapitsi xnatalan xlakata akxtum xkakninanikgolh Dios, chu ni xlakpuwan pi tlakg xlakaskinka xlitaxtu. ¡Chu max lu tlan mamakgkatsinilh xlakata na anta xwilakgolh kgalhtati xlakgkgawasan! Akxni Jesús xlama kKatiyatni, xnatalan ni xkanajlanikgo, pero akxni xninita chu xlakastakwananita lakgpalikgolh xtapuwankan (Mat. 13:55; Juan 7:5; 1 Cor. 15:7).

18 ¿Tuku xlakata xtamakxtumikgonit? Hechos 1:14 wan: «Xputumkan kajwatiya pulaktum tuku chuntiya kskimakgolh kʼoración». Tamakxtumit ankgalhin xlakaskinka litaxtunit xlakata nakakninanikan Dios. Anta lamakgpuwantiniyaw, makglhtinanaw tastakyaw, chu tuku tlakg xlakaskinka, maxkiyaw kakni Jehová. Akxni tlawaniyaw oración chu kilhtliniyaw, makgapaxuwayaw chu na litamakgtayayaw. Wa xlakata, ¡ankgalhin katamakxtumiw! (Heb. 10:24, 25).

19-21. 1) ¿Tuku kinkamasiyaniyan xlakata Jehová chuntiya maklakaskilh Pedro? 2) ¿Tuku xlakata xtalakaskin xputsaka xlakgxokgo Judas, chu tuku kinkamasiyaniyan chuna la tlawaka?

19 Ama kilhtamaku, kstalaninanin Cristo wi tuku lu xlakaskinka xlakkaxwilikgolh, chu Pedro wa tiku akxilhli pi xlakaskinka xlakkaxtlawaka uma (Hech. 1:15-26). Kalilakpuwanti: maski nina makgas xlakgmakganit xMalana, Jehová chuntiya xmaklakaskima (Mar. 14:72). Xlakata kimputumkan kgalhiyaw talakgalhin, talakaskin nalakapastakaw pi Jehová tlan likatsi chu xatapaxuwan kinkatapatiputunan komo nitlan nalimakgkatsiyaw kintalakgalhinkan (Sal. 86:5).

20 Pedro akgatekgsli pi xtalakaskin xputsaka xlakgxokgo Judas, tiku kstamakganit Jesús. Pero ¿tiku xʼama tawila xlakgxokgo? Xasasti apóstol xliwanat xwanit tiku stalanilh Cristo akxni xlama kKatiyatni chu tiku akxilhli akxni lakastakwanalh (Hech. 1:21, 22). Uma liwana xtatalakxtumi tuku wa Jesús: «Wixin natawilayatit kʼakgkutiy laktawilh chu nakalakputsananiyatit akgkutiy laklanka xfamiliajkan Israel, xlakata kistalanitit» (Mat. 19:28). Chuna la akxilhaw, Jehová xlakaskin pi 12 apóstoles tiku kstalanikgonit Jesús akxni xlama kKatiyatni, wa xlitaxtukgolh «akgkutiy chiwix» niku xmakilhtsukika xaSasti Jerusalén (Apoc. 21:2, 14). Jehová makgtayalh Pedro naʼakgatekgsa pi tuku lichuwinan Salmo 109:8 wa Judas xkilhchanima. Anta wan: «Atanu tiku kalakgayawaka tuku lakgaya».

21 ¿La laksakka? Makankgolh suerte (Prov. 16:33). Maski makgasa akxni wi tuku xlaksakkan xmakankan suerte, uma xaʼawatiya akxni Biblia lichuwinan pi tamaklakaskilh. Chu nialh tamaklakaskilh akxni mastaka espíritu santo. Kaʼakxilhwi tuku xlakata limaklakaskinka suerte uma kilhtamaku. Apóstoles skinikgolh Dios: «Oh Jehová, tiku putum lakgapasa xnakujkan, kakilamasiyaniw tiku laksaknita xlichatiy umakgolh lakchixkuwin» (Hech. 1:23, 24). Xlakaskinkgo pi Jehová xlaksakli tiku xʼama tawila kxlakgxokgo Judas. ¿Tiku laksakka xlakata namakgtapakgsi «kgalhkutiy» apóstoles? c Matías, tiku max na anta xʼan akxni Jesús kamalakgachalh 70 xtamakgalhtawakgen nalichuwinankgo Dios (Hech. 6:2).

22, 23. ¿Tuku xlakata nakakgalhakgaxmataw natalan tiku pulalinkgo congregaciones?

22 Uma tuku lalh masiya pi xkachikin Dios lu xlakaskinka xlitalakkaxtawilat. La uku tlakg talakaskin tiku napulalinkgo congregaciones. Pero akxni lakgkgolotsin nina laksakkgo wi tiku nalakgataya akgtum taskujut kcongregación skinikgo xtapulalit Dios chu akxilhkgo komo makgatsi tuku skin Biblia. Wa xlakata, akxni akgatekgsaw pi lakgkgolotsin kalilaksakkanit espíritu santo, tlawayaw tuku kinkawanikgoyan. Chuna makgtayananaw pi congregación makxtum naskuja (Heb. 13:17).

Kakgalhakgaxmataw tiku pulalinkgo congregaciones.

23 Apóstoles lu tatliwakglhkgolh xlakata Jesús katasiyanilh akxni xlakastakwananita, chu xlakata laksakkgolh la natalakkaxtawila congregaciones. Liwana xtakaxkgonit xlakata tuku aku xʼama min, chuna la naʼakxilhaw kcapítulo nema stala.

a Evangelio nema tsokgli Lucas, xla wani uma chixku: «Teófilo tiku lu xlakaskinka litaxtuya», uma limasiya pi uma chixku lu xlakaskinka xlitaxtu chu nina kstalanina Cristo xwanit (Luc. 1:3). Pero klibro xla Hechos kajwatiya limapakuwikan «Teófilo». Makgapitsi tiku lakputsanankgo, wankgo pi akxni Teófilo likgalhtawakgakgolh Evangelio kstalanina Cristo litaxtulh, wa xlakata Lucas tachuwinan la chatum tala.

b Unu Biblia maklakaskin tachuwin xagriego trópos nema kilhchanima («la xʼama taspita»), chu ni maklakaskin tachuwin xagriego morfé nema kilhchanima («chuna la tasiya»).

c Chuna la titaxtulh kilhtamaku, Pablo “apóstol litaxtulh tiku malakgachaka nakalitachuwinan Dios tiku ni judíos”, pero xla ni kataputlakgeka kgalhkutiy apóstoles (Rom. 11:13; 1 Cor. 15:4-8). Xla ni kgalhilh uma talakgalhaman xlakata ni kstalaninit Jesús akxni xlama kKatiyatni.