Ankan kxpulakni

Ankan kliputsan

Capítulo 9

«Dios ni laksakpaxkinan»

«Dios ni laksakpaxkinan»

Kalitachuwinankan Dios tiku ni kaʼakstilichukunikanit kxuwa xlichixkukan

Takilhtinit kʼHechos 10:1–11:30

1-3. ¿Tuku maʼakxilhnika Pedro chu tuku xlakata lu xlakaskinka kilikatsitkan tuku kilhchanima?

 TITAXTUMA kata 36. Pedro tlawa oración kxʼakgstin chiki, lakatsu kpupunu nema wi kkachikin Jope. Akglhuwata kilhtamaku wi kʼuma chiki, uma masiya pi xla ni laksakpaxkinan. ¿Tuku xlakata chuna wanaw? Xlakata wi kxchik Simón, chatum chixku tiku liskuja xuwa. Xlakata taskujut nema tlawa, makgapitsi judíos nikxni xtamakgxtakgkgolh kxchik. a Maski chuna, Pedro chuntiya wi tuku xlikatsinit xlakata la Jehová ni laksakpaxkinan.

2 Akxni Pedro xtlawama xʼoración maʼakxilhnika tuku chatum judío ni xlakgatilh: akxilha la kʼakgapun taktayacha maktum sábana niku anan tipalhuwa animales nema limapakgsin wan pi ni xaskulunku. Akxni Pedro wanikan pi kakamakgnilh chu kakawalh animales xla wan: «Nikxni kwanit tuku xalixkajni chu tuku limapakgsin wan pi ni xaskulunku». Akxni chuna kgalhtinan, makgtutu wanikan: «Nialh kawanti pi xalixkajni tuku Dios kamaskulunkinit» (Hech. 10:14-16). Uma lu kaks malakawani, pero ni lhuwa kilhtamaku.

3 ¿Tuku kilhchanima uma tuku maʼakxilhnika? Xlakata nakatsiyaw, kilikatsitkan tuku pulana lalh chu tuku lalh alistalh. Lu xlakaskinka naʼakgatekgsaw tuku kilhchanima tuku maʼakxilhnika Pedro, xlakata masiya la Jehová kalikatsini latamanin, chu komo liwana kalitachuwinamputunaw Dios latamanin, na talakaskin nakalikatsiniyaw la xla kalikatsinilh.

«Ankgalhin xtlawani oración Dios» (Hechos 10:1-8)

4, 5. ¿Tiku xwanit Cornelio, chu tuku lalh akxni xtlawama xʼoración?

4 Pedro ni xkatsi pi kCesarea, nema wi 50 kilómetros xlimakgat kxnorte Jope, xlama chatum chixku tiku likgotana na wi tuku maʼakxilhnika. Wa Cornelio, xapuxku soldados xalak Roma b tiku «xkakninani […] Dios». Nachuna, lu tlan la xpulalin xfamilia, xlakata xla chu putum tiku xalak xchik xkgalhinikgo tapekua Dios. Maski uma chixku ni judío xwanit xlakata ni xʼakstilichukunikanit kxuwa xlichixku, tlan xkalikatsini judíos tiku wi tuku xmaklakaskinkgo chu xkamakgtaya. Nachuna, «ankgalhin xtlawani oración Dios» (Hech. 10:2).

5 Max kamakgtutu hora kakgotanun xwanit, Cornelio xtlawama oración akxni wi tuku maʼakxilhnika, chatum ángel wanilh: «Dios kgaxmatnit mioraciones chu xla akxilhnit tuku tlawaya» (Hech. 10:4). Alistalh, wanilh pi xmatasaninalh apóstol Pedro. Cornelio kgalhakgaxmatninan chu maputsinan Pedro. Cornelio xʼama kgalhi akgtum talakgalhaman, xʼama kgaxmata tamakatsinin xla lakgtaxtut.

6, 7. 1) Kalichuwinanti akgtum liʼakxilhtit niku masiya pi Dios kgalhti xʼoracioneskan tiku putsakgo xliputum xnakujkan. 2) ¿Tuku tlan nakatsiniyaw xlakata umakgolh liʼakxilhtit?

6 ¿Kakgaxmatni Dios xʼoracioneskan tiku xliputum xnakujkan putsakgo? Chuna. Wa uma tuku akgspulalh chatum puskat xalak Albania. Akxni chatum tala chalh kxchik chu malaknunilh maktum revista La Atalaya nema xlichuwinan la kamakgastakkan kamanan, c puskat wa: «Ni katikanajla, pero aku kskinilh Dios pi kakimakgtayalh nakkatsi la nakkamakgastaka kilaktsuman. Tuku kilitachuwinampat wa tuku kmaklakaskima, ¡Dios malakgachan!». Uma puskat chu xlaktsuman makgamakglhtinankgolh akgtum takgalhtawakga xalak Biblia chu alistalh xchixku na tsukulh kgalhtawakga.

7 ¿Kaj makgtum chuna lanit? Nichuna. Uma makglhuwa chuna lanit kxlikalanka katiyatni. Wa xlakata, ¿tuku kinkamasiyaniyan uma? Pulana, pi Jehová kakgalhti xʼoracioneskan tiku putsakgo xliputum xnakujkan (1 Rey. 8:41-43; Sal. 65:2). Chu xlipulaktiy, pi ángeles kinkapulalinkgoyan akxni lichuwinanaw Dios (Apoc. 14:6, 7).

Pedro “kaks lilakawa” (Hechos 10:9-23a)

8, 9. ¿La maklakaskilh Dios xʼespíritu santo xlakata wi tuku namakatsini Pedro, chu la makgamakglhtinalh?

8 Akxni Pedro xwijku kxʼakgstin chiki chu «kaks xlilakawanitku» tuku makxilhnika, chinkgolh kxchik tiku kamalakgachalh Cornelio (Hech. 10:17). Xlakata makgtutu xwanit pi ni xʼama wa tuku ni xaskulunku, ¿xʼama kastalani umakgolh lakchixkuwin chu xʼama tanu kxchik chatum chixku tiku ni xʼakstilichukunikanit kxuwa xlichixku? Pero espíritu santo maʼakxilhnilh tuku xtalakaskin Dios. Chu Pedro kgaxmatli umakgolh tachuwin: «¡Kaʼakxilhti! Kgalhtutu lakchixkuwin putsamakgon. Wa xlakata katakaxti, chu katakta chu kakatapi, nitu kapuwanti, xlakata akit kkamalakgachanit» (Hech. 10:19, 20). Liwana tasiya pi sábana nema maʼakxilhnika Pedro chu tuku xwi anta, tlawalh pi tlan kstalanilh xtapulalit espíritu santo.

9 Akxni Pedro katsilh pi Cornelio xkamalakgachanit umakgolh lakchixkuwin xlakata chatum ángel xwaninit, katamaknulh kxchik chu «tlawalh pi na anta xmakglhtatakgolh» (Hech. 10:23a). Apóstol Pedro akgatekgsli tuku xtalakaskin Dios xwanit, lakgpalilh xtapuwan chu tlawalh tuku wanika.

10. ¿La pulalin Jehová xkachikin, chu tuku takgalhskinin kililakpuwanatkan?

10 La uku Jehová na tsinu tsinu kinkamasiyaniyan tuku xtalalaskin (Prov. 4:18). Chu maklakaskin xʼespíritu santo xlakata napulalin «skujni xatalipaw chu xaskgalala» (Mat. 24:45). Wa xlakata, min kilhtamaku talakgpali la akgatekgsaw tuku kilhchanima makgapitsi textos xalak Biblia o lakgpalikan chuna la xtlawakan makgapitsi taskujut kxkachikin Jehová. Kalilakpuwaw: «¿Tuku ktlawa akxni anan uma talakgpalit? ¿Kstalani xtapulalit espíritu santo?».

Pedro «limapakgsinalh pi xkamunuka» (Hechos 10:23b-48)

11, 12. ¿Tuku tlawalh Pedro akxni chalh kCesarea, chu tuku xkatsininit?

11 Lichali, Pedro alh kCesarea chu kataʼalh kgalhnajatsa latamanin: kgalhtutu lakchixkuwin tiku xkamalakgachanit Cornelio chu «kgalhchaxan natalan» xalak Jope (Hech. 11:12). Xlakata Cornelio xʼakxilhputuna Pedro, «xkamastokgnit tiku xalak xfamilia chu tiku tlakg tlan xkatalalin», xlakan max na ni judíos xwankgonit (Hech. 10:24). Akxni xwija kCesarea, apóstol tlawalh tuku nikxni xlakpuwanit pi chuna natlawa: naʼan kxchik chatum chixku tiku ni xʼakstilichukunikanit kxuwa xlichixku. Wa xlakata wa: «Liwana katsiyatit pi judío ni xlilat natalalin chatum chixku xalak alakatanu kachikin o namin lakgapaxialhnan, pero Dios kimasiyaninit ni nakwani pi xalixkajni o ni xaskulunku chatum chixku» (Hech. 10:28). Uma kilhtamaku, xʼakgatekgsnita pi Dios ni kajwatiya xmasiyaniputun tuku liwat tlan xwalh, na xmasiyaniputun pi ni xlilat nawani chatum chixku pi ni xaskulunku, nipara chatum tiku ni judío xwanit.

«Cornelio xkakgalhkgalhima, chu xkamastokgnit tiku xalak xfamilia chu tiku tlakg tlan xkatalalin» (Hechos 10:24).

12 Xkgalhkgalhimakaja Pedro kxchik Cornelio. Cornelio wanilh: «Ktamakxtuminitaw kxlakatin Dios xlakata nakkgaxmataw putum tuku Jehová limapakgsinitan nawana» (Hech. 10:33). ¿Lilakpuwanaw la xmakgkatsiw komo xtekgswi chatum lataman tiku lu katsiputun? Pedro tsukulh chuwinan chu wa tuku lu kaks malakawaninan: «Uku liwana kʼakgatekgsa pi Dios ni laksakpaxkinan, wata kputum kachikinin, tiku pekuani chu tlawa tuku xaʼakgstitum xla makgamakglhtinan» (Hech. 10:34, 35). Xʼakgatekgsnita pi Dios ni kalaksakpaxki latamanin kaj xlakata xcolorkan, xkachikinkan o la tasiyakgo. Uma kilhtamaku, apóstol tsukulh lichuwinan la Jesucristo lichuwinalh Dios, la makgnika chu la lakastakwanalh.

13, 14. 1) ¿Tuku xlakata lu xlakaskinka wa pi Cornelio chu amakgapitsi tiku ni judíos xwankgonit kstalanina Cristo litaxtukgolh kkata 36? 2) ¿Tuku xlakata ni kililaksakpaxkitkan chatum lataman kaj xlakata la tasiya?

13 «Akxni Pedro chuntiya xlichuwinama xlakata uma», kaj xalan lalh tuku kaks malakawaninan: espíritu santo kalakgmilh «tiku ni judíos xwankgonit» (Hech. 10:44, 45). Kajwatiya uma kilhtamaku akxni Tatsokgni lichuwinan pi kamaxkika espíritu santo tiku nina xtamunukgo. Xlakata apóstol katsilh pi wa Dios tiku xtlawama uma, «limapakgsinalh pi xkamunuka» umakgolh lakchixkuwin tiku ni judíos xwankgonit (Hech. 10:48). Uma tuku lalh kkata 36, limasiyalh pi Jehová ni kajwatiya judíos xʼama kalaksaka (Dan. 9:24-27). Akxni Pedro pulalilh uma, maklakaskilh xliʼakgtutu chu xaʼawatiya llave «xla Tamapakgsin xalak akgapun» nema kamaxkilh talakaskin tiku ni xkaʼakstilichukunikanit kxuwa xlichixkukan xlakata xatalaksakni kstalaninanin Cristo xlitaxtukgolh (Mat. 16:19).

14 Putum tiku lichuwinanaw xTamapakgsin Dios la uku, katsiyaw pi xla «ni laksakpaxkinan» (Rom. 2:11). «Xtalakaskin wa pi putum latamanin kalakgtaxtukgolh» (1 Tim. 2:4). Wa xlakata, ni kalaksakpaxkiyaw latamanin kaj xlakata la tasiyakgo. Kintaskujutkan wa nakalitachuwinanaw xTamapakgsin Dios putum latamanin, maski tanu tanu la tasiyakgo, xcolorkan, xkachikinkan o xtakanajlakan.

«Nialhtu wankgolh [chu] malankikgolh Dios» (Hechos 11:1-18)

15, 16. ¿Tuku xlakata makgapitsi judíos tiku na kstalaninanin Cristo xwankgonit tsukukgolh talatlawakgo Pedro, chu tuku kawanilh xlakata uma?

15 Xlakata Pedro lu xpaxuwama chu xlichuwinamputun pi makgapitsi lakchixkuwin tiku ni xkaʼakstilichukunikanit kxuwa xlichixkukan «xmakglhtinankgonit xtachuwin Dios», alh kJerusalén. Pero wi tiku xlichuwinanita. Chu akxni chalh kkachikin, «tiku tatayakgo naʼakstilichukunikan kxuwa xlichixku chatum lataman nitlan tsukukgolh lichuwinankgo». Lu ksitsikgonit xlakata “tanulh kxchikkan lakchixkuwin tiku ni xkaʼakstilichukunikanit kxuwa xlichixkukan chu akxtum katawayalh” (Hech. 11:1-3). Umakgolh tamakgalhtawakgen ni wa xlitaʼakglhuwimakgo pi tiku ni judíos kstalaninanin Cristo xlitaxtumakgo, wata xwankgo pi xlakata Jehová tlan xkamakgamakglhtinalh, xlikgalhakgaxmatatkan xwanit tuku wan Limapakgsin nema Moisés xmastanit, chuna la kaʼakstilichukunikan kxuwa xlichixkukan. Liwana tasiya pi lhuwa kstalaninanin Cristo tiku xchuwinankgo hebreo tuwa xmakgkatsikgo nialh nastalanikgo Limapakgsin nema xmaxkikanit Moisés.

16 ¿La limasiyalh Pedro pi tlan tuku xtlawama? Chuna la wan Hechos 11:4-16, lichuwinalh pulaktati nema limasiyalh pi wa Jehová tiku xpulalinit. Xlipulaktum, Dios wi tuku maʼakxilhnilh (versículos 4-10). Xlipulaktiy, Jehová limaklakaskilh xʼespíritu santo xlakata nawani tuku xlitlawat (versículos 11, 12). Xlipulaktutu, chatum ángel xlakgapaxialhnanit Cornelio (versículos 13, 14). Chu xlipulaktati, tiku ni judíos xwankgonit na xmakgamakglhtinankgonit espíritu santo (versículos 15, 16). Alistalh kawanilh: «Komo Dios kamaxkilh ama tamaskiwin nema kaj xachunata nema na kinkamaxkin akinin, tiku kanajlaninitaw Malana Jesucristo, ¿tiku xaklitaxtu akit xlakata naklakgapaxtokga Dios?» (Hech. 11:17).

17, 18. 1) ¿Tuku kamatlawilh kstalaninanin Cristo tiku judíos xwankgonit tuku Pedro kalitachuwinalh? 2) ¿Tuku xlakata lakgachunin tuwa makxtum natawila congregación, chu tuku takgalhskinin kilitlawatkan?

17 Tuku lichuwinalh Pedro tlawalh pi amakgapitsi kstalaninanin Cristo tiku judíos xwankgonit wi tuku xlaksakkgolh: ¿xʼamakgo lakgmakgankgo chuna la xlaksakpaxkinankgo chu xkamakgamakglhtinankgolh tiku aku xtamunukgonit chuna la xnatalankan? Tuku lalh kinkamaxkiyan xatakgalhtin: «Akxni kgaxmatkgolh putum uma, nialhtu wankgolh, malankikgolh Dios chu wankgolh: “¡Liwana tasiya pi Dios na kamaxkinit talakaskin tiku ni judíos namakgxtakgkgo xtalakgalhinkan xlakata nakgalhikgo latamat!”» (Hech. 11:18). Tuku tlawakgolh makgtayanalh pi makxtum xtawilalh congregación.

18 Xlakskujnin Jehová tanu tanu kinkachikinkan, tanu tanu kifamiliajkan chu tipalhuwa tachuwin chuwinanaw, wa xlakata, putum uma tlawa pi lakgachunin congregaciones tuwa makxtum natawilakgo, chuna la makgasa (Apoc. 7:9). Tlan nawan komo nalilakpuwanaw umakgolh takgalhskinin: «¿Nialh para tsinu klimasiya talaksakpaxkit? ¿Kliskujma xlakata ni naklaksakpaxkinan chu ni nakwili tapapitsin kcongregación kaj xlakata amakgapitsin tanu xtachuwinkan, xtalismaninkan o xkachikinkan?». Kalakapastakwi pi makgapitsi kata alistalh akxni tiku ni judíos xwankgonit kstalaninanin Cristo litaxtukgolh, Pablo stakyawalh Cefas (uma wamputun, Pedro) xlakata limasiyalh talaksakpaxkit chu «katamakgatlinilh» kstalaninanin Cristo tiku ni xkaʼakstilichukunikanit kxuwa xlichixkukan (Gál. 2:11-14). Wa xlakata, kuenta kilitlawatkan pi ni nalaksakpaxkinanaw.

«Lhuwa latamanin kanajlakgolh chu stalanikgolh Malana» (Hechos 11:19-26a)

19. ¿Tiku tsukukgolh kalitachuwinankgo Dios kstalaninanin Cristo anta kʼAntioquía, chu tuku kitaxtulh alistalh?

19 ¿Tsukukgolh kstalaninanin Cristo kalitachuwinankgo Dios tiku ni xkaʼakstilichukunikanit kxuwa xlichixkukan? Chuna. Kaʼakxilhwi tuku lalh alistalh kʼAntioquía xla Siria. d Xlakata kʼuma kachikin xʼanan lhuwa tiku xchuwinankgo hebreo chu tlan xkatalalinkgo xtalilakatsukan, uma xkamakgtaya xlakata tlan xkalitachuwinankgolh Dios tiku ni judíos xwankgonit. Wa xlakata kʼuma kachikin, tamakgalhtawakgen judíos tsukukgolh kalitachuwinankgo xalaktlan tamakatsinin «tiku xchuwinankgo griego», kilhchanima tiku xkaʼakstilichukunikanit kxuwa xlichixkukan chu tiku ni (Hech. 11:20). Xlakata Jehová xkasikulunatlawama, «lhuwa latamanin kanajlakgolh chu stalanikgolh Malana» (Hech. 11:21).

20, 21. ¿La limasiyalh Bernabé pi xtaktuju, chu la tlan nastalaniyaw xliʼakxilhtit akxni lichuwinanaw Dios?

20 Xlakata tlan xkalitachuwinanka xalaktlan tamakatsinin latamanin xalak Antioquía, congregación xalak Jerusalén malakgachalh Bernabé. Pero xla akxilhli pi nila xʼakstu xʼama makgantaxti. Saulo wa tiku tlan xʼama makgtaya, apóstol tiku xʼama kalitachuwinan Dios kachikinin (Hech. 9:15; Rom. 1:5). Bernabé ni liʼakxilhli Saulo chuna la tiku xtalatlajalh, wata limasiyalh pi xtaktuju chu pi xmaklakaskin xtamakgtay. Wa xlakata alh putsa Saulo anta kTarso. Akxtum taspitkgolh chu akgtum kata kamakgpuwantinikgolh natalan xalak Antioquía (Hech. 11:22-26a).

21 ¿La tlan nalimasiyayaw pi taktujuyaw akxni lichuwinanaw Dios? Akxni putsayaw tamakgtay. Kimputumkan wi tuku tlan tlawayaw chu wi tuku nila tlawayaw. Makgapitsi ni tuwa makgkatsikgo nalichuwinankgo Dios kʼakgatunu chiki o niku katekgskgo latamanin, pero max tuwa makgkatsikgo nakalakgtaspitparakgo tiku tlakg katsiputunkgo o namatsukikgo akgtum takgalhtawakga xalak Biblia. Komo wi tuku tlakg tlan tlawaputunaw, tlan nawan komo naskinaw tamakgtay. Uma nakinkamakgtayayan tlakg lhuwa taskujut natlawayaw chu tlakg napaxuwayaw (1 Cor. 9:26).

«Lakpuwankgolh nakamalakgachanikgo tamakgtay» (Hechos 11:26b-30)

22, 23. ¿La limasiyakgolh tapaxkit kstalaninanin Cristo xalak Antioquía, chu la tlan nastalaniyaw xliʼakxilhtitkan?

22 «Anta kʼAntioquía niku tamakgalhtawakgen xapulana kalimapakuwika “cristianos”» (Hech. 11:26b). Uma tukuwani nema Jehová lakskli, limasiya la likatsikgo kstalaninanin Cristo. Pero ¿xʼamakgo lapaxkikgo kstalaninanin Cristo tiku judíos xwankgonit chu tiku ni judíos? Chuna. Kaʼakxilhti tuku lalh akxni analh tatsinkstat kkata 46. e Makgasa, akxni xʼanan uma taʼakglhuwit, lakglimaxkgenin lu nitlan xkakitaxtuni xlakata ni xkgalhikgo tumin o tuku xwakgo. Wa uma tuku xkaʼakgspula kstalaninanin Cristo xalak Judea tiku ni lhuwa tuku xkgalhikgo. Akxni natalan xalak Antioquía, tiku judíos chu tiku ni judíos xwankgonit, katsikgolh uma, kalimasiyanikgolh tapaxkit akxni wi tuku kamalakgachanikgolh (Hech. 11:29).

23 La uku, xlakskujnin Dios nachuna tlawayaw. Akxni katsiyaw pi kinatalankan tuwa tuku titaxtumakgolh, lakputsayaw la nakamakgtayayaw, maski lamakgolh kʼalakatanu países. Comités de sucursales lakapala wi tuku lakkaxwilikgo xlakata nakamakgtayakan tiku patinankgo akxni anan huracán, tachiki tiyat, tsunami o atanu tuku masputunan. Chuna limasiyayaw pi lapaxkiyaw (Juan 13:34, 35; 1 Juan 3:17).

24. ¿La nalimasiyayaw pi xlakaskinka akxilhaw tuku maʼakxilhnika Pedro?

24 Xaxlikana kstalaninanin Cristo lu xlakaskinka akxilhaw tuku maʼakxilhnika Pedro kxʼakgstin chiki anta kJope. Xlakata Jehová ni laksakpaxkinan chu lakaskin pi liwana kalichuwinanka xTamapakgsin, lu liskujaw xlakata putum latamanin nakgaxmatkgo chu namakgamakglhtinankgo xalaktlan tamakatsinin maski tanu tanu xkachikinkan, xcolorkan chu maski kgalhikgo tumin o ni (Rom. 10:11-13).

Akxni kinatalankan tuwa tuku titaxtukgo, lakputsayaw la tlan nakamakgtayayaw.

a Makgapitsi judíos xkalakgmakgankgo tiku xliskujkgo xuwa xlakata kxamakgo xanin animales chu tuku nitlan. Ni xkamaxkikan talakaskin naʼankgo ktemplo, chu niku kskujkgo liwaka 20 metros xlimakgat xlitawilat xwanit lata niku xwi kachikin. Max wa uma tuku xlakata xchik Simón xwi «lakatsu kpupunu» (Hech. 10:6).

b Kaʼakxilhti recuadro « Cornelio chu soldados xalak Roma».

c Artículo xwanikan «Consejos infalibles para la crianza de los hijos», tatekgsa krevista La Atalaya 1 xla noviembre kata 2006, páginas 4 asta 7.

d Kaʼakxilhti recuadro « Antioquía xla Siria».

e Historiador judío Josefo lichuwinan pi uma «lanka tatsinkstat» analh akxni xmapakgsinama emperador Claudio (kata 41-54 akxni xminita Jesús).