Ankan kxpulakni

Ankan kliputsan

CAPÍTULO 7

Lichuwinalh «xatlan tamakatsinin xpalakata Jesús»

Lichuwinalh «xatlan tamakatsinin xpalakata Jesús»

Felipe, lu tlan liʼakxilhtit xlakata la lichuwinalh Dios

Takilhtinit kʼHechos 8:4-40

1, 2. ¿Tuku kitaxtulh akxni xmalakgachokgoputunkan la xlichuwinamaka Dios?

 LU LIPEKUA tsuku taputsastalanit. Saulo «katlawani lhuwa tuku nitlan tiku xalak congregación» (Hech. 8:3). Kstalaninanin Cristo tsalataxtukgo kJerusalén, chu max lhuwa lakpuwankgo pi Saulo namasputu xaxlikana takaknin. Pero xlakata kstalaninanin Cristo tsalataxtukgolh lu tlan tuku kitaxtulh. ¿Tuku uma?

2 Tuku lalh wa pi ni makgas kilhtamaku alistalh, «tiku xkamaʼakgawanikanit xlichuwinantilhakgo xtachuwin Dios» anta niku xtatsekgkgonit (Hech. 8:4). ¡Kalilakpuwanti! Taputsastalanit ni kajwatiya ni tlawanit pi xkachikin Dios nialh nalichuwinankgo xalaktlan tamakatsinin, wata makgtayananit tlakg natalichuwinan. Xlakata tlawakgolh pi kstalaninanin Cristo namakgxtakgkgo xchikkan, talamakgasitsin tlawakgonit pi tlakg makgat niku natalichuwinan xalaktlan tamakatsinin. Chuna la naʼakxilhaw, nachuna titaxtunitaw kkinkilhtamakujkan.

«Tiku xkamaʼakgawanikanit» (Hechos 8:4-8)

3. 1) ¿Tiku xwanit Felipe? 2) ¿Tuku xlakata kSamaria nina xlichuwinankan xatlan tamakatsin? ¿Tuku xlichuwinanit Jesús pi x’ama la kSamaria?

3 Chatum tiku xtsalanit wa Felipe, a xla alh kSamaria (Hech. 8:4; kaʼakxilhti recuadro « Felipe, “tiku xlichuwinan xatlan tamakatsinin”»). Latamanin xala anta nina xkgaxmatkgonit tamakatsinin xla Tamapakgsin, xlakata Jesús xkamaxkinit uma tastakyaw xʼapóstoles: «Nipara natanuyatit kxkachikinin samaritanos; wata chuntiya, kakalakgpitit xaʼakgtsankgan borregos xalak kxchik Israel» (Mat. 10:5, 6). Pero Cristo liwana xkatsi pi chuna la xtitaxtulh kilhtamaku, anta kSamaria xʼamaka makgamakglhtinankan xalaktlan tamakatsinin. Wa xlakata, akxni nina xʼan kʼakgapun wa: «Nalichuwinanatit kimpalakata kJerusalén, kputum Judea chu kSamaria, chu kxlikalanka katiyatni» (Hech. 1:8).

4. ¿La makgamakglhtinanka kSamaria xalaktlan tamakatsinin nema xlichuwinama Felipe, chu tuku makgtayanalh xlakata tlan xmakgamakglhtinanka?

4 Felipe akxilhli pi anta kSamaria tlantiya xmakikan tachanan, “pi snapapa xtasiya” (Juan 4:35). Latamanin xalak ama kachikin lu tlan limakgkatsikgolh tamakatsinin xla Tamapakgsin nema xkalitachuwinamaka. ¿Tuku xlakata? Kalakapastakwi pi judíos ni xkatalalinkgo samaritanos, asta xkalakgmakgankgo. Nachuna, fariseos lu xlaksakpaxkinankgo. Pero Felipe nichuna xlikatsi: xla xatapaxuwan kalitachuwinalh xalaktlan tamakatsinin chu ni kalaksakpaxkilh. Wa xlakata, ni kaks lilakawanaw pi lhuwa samaritanos «kuentajxtlawakgo tuku Felipe xwan» (Hech. 8:6).

5-7. Kalichuwinanti la makgtayananit tlakg natalakgatumi xalaktlan tamakatsinin xlakata kstalaninanin Cristo taʼakgawanikgolh.

5 La uku, chuna la kxapulana siglo, taputsastalanit ni tlawanit pi nialh nalichuwinankan xalaktlan tamakatsinin. Maski katamaknukanit kpulachin o katamakxtukanit kxkachikinkan, tuku kitaxtunit wa pi tlakg talakgatuminit xalaktlan tamakatsinin xla Tamapakgsin. Akgtum liʼakxilhtit, akxni xlama xliʼAkgtiy Guerra kxLikalanka Katiyatni xtatayananin Jehová chuntiya lichuwinankgolh xalaktlan tamakatsinin maski xwilakgolh kcampos de concentración nazis. Chatum judío tiku anta lakgapasli tuku xaxlikana, wa: «Chuna la tayanikgolh xtatayananin Jehová kimalakpuwanilh pi tuku xkanajlakgo anta xtakilhtiyanit kBiblia, wa xlakata xtatayana Jehová klitaxtulh».

6 Min kilhtamaku asta tiku putsastalaninankgo litamakgtayakgo uma xalaktlan tamakatsinin. Akgtum liʼakxilhtit, chatum xtatayana Jehová tiku wanikan Franz, tiku malakgachaka kcampo de concentración xalak Gusen anta kʼAustria, takgalhtawakgalh Biblia chatum policía. Kalilakpuwanti tapaxuwan nema makgkatsilh akxni makgapitsi kata alistalh tatanokglhli kʼakgtum lanka tamakxtumit chu katsilh pi na xlichuwinan xalaktlan tamakatsinin.

7 Nachuna kitaxtu akxni taputsastalanit tlawa pi makgapitsin natsalataxtukgo chu naʼankgo kʼatanu país. Akgtum liʼakxilhtit, kkata 1970, xtatayananin Jehová xalak Malaui ankgolh anta kMozambique chu tlan kalitachuwinankgolh latamanin xalaktlan tamakatsinin. Maski alistalh anta kMozambique analh taputsastalanit, nitila malakgachokgolh xalaktlan tamakatsinin. Francisco Coana lakapastaka uma: «Xlikana pi lhuwa akinin makglhuwa kinkachipakan xlakata xaklichuwinanaw xalaktlan tamakatsinin; pero akxni xakakxilhaw pi lhuwa latamanin lu xlakgatikgo xalaktlan tamakatsinin xla Tamapakgsin, xakmakgkatsiyaw pi Dios xkinkamakgtayaman chuna la kamakgtayalh kstalaninanin Cristo xalak pulana siglo».

8. Xlakata mapakgsinanin chu taskujut talakgpalikgonit, ¿la makgtayananit xlakata tlakg natalichuwinan Dios?

8 Xlikana, ni kajwatiya taputsastalanit tuku tlawanit pi tlakg natalakgatumi xalaktlan tamakatsinin. Kxaʼawatiya kata, lhuwa tsalataxtukgo kxkachikinkan xlakata mapakgsinanin talakgpalikgo, ni anan tumin, anan guerra, chu ankgo kʼatanu kachikinin niku alistalh kalimakgalhtawakgekan Biblia. Xlakata kmakgapitsi kachikinin anankgo tiku tsalataxtukgonit kxkachikinkan, uma tlawanit pi natalichuwinan Dios ktipalhuwa tachuwin. ¿Tuku tlan nawanaw kimpalakatakan? ¿Liskujaw xlakata nakalitachuwinanaw Dios putum latamanin tiku wilakgolh kkinkachikinkan chu minkgoyacha kʼalakatanu? (Apoc. 7:9).

«Na kakimaxkitit uma litliwakga» (Hechos 8:9-25)

«Akxni Simón akxilhli pi kamaxkika espíritu santo akxni apóstoles kaʼakwilikgolh xmakankan, kamalaknunilh tumin» (Hechos 8:18).

9. ¿Tiku xwanit Simón, chu tuku xlakata talakatsuwinilh Felipe?

9 Anta kSamaria, Felipe tlawalh lhuwa milagro, kamapaksalh tiku nila xtlawankgo chu katamakxtunilh tiku xkalaktanuma xalaklixkajni espíritus (Hech. 8:6-8). Xwi chatum chixku tiku lu kaks lilakawa akxni akxilhli pi Dios xmaxkinit litliwakga Felipe. Wa Simón, tiku xtlawa magia chu kaks xkamalakawani putum latamanin xalak Samaria. Chu asta latamanin xwankgo xpalakata: «Lanka xlitliwakga Dios kgalhi uma chixku». Pero akxni akxilhli putum milagros nema xtlawama Felipe, chu akxilhli pi tuku xtlawa wa xlitlawa xlimakgatliwakga Dios, wa xlakata kanajlalh (Hech. 8:9-13). Pero alistalh, liwana tasiyalh tuku maʼakgpuwantinilh nakanajla.

10. 1) ¿Tuku tlawakgolh Pedro chu Juan anta kSamaria? 2) ¿Tuku tlawalh Simón akxni akxilhli litliwakga nema xkgalhikgo Pedro chu Juan?

10 Akxni apóstoles katsikgolh pi anta kSamaria xtalhuwima kstalaninanin Cristo, kamalakgachakgolh Pedro chu Juan (kaʼakxilhti recuadro « Pedro limaklakaskin “llaves xla Tamapakgsin”»). Umakgolh chatiy apóstoles kaʼakwilikgolh xmakankan xalaksasti stalaninanin, chu xlakan tunkun makglhtinankgolh espíritu santo. b Akxni akxilhli tuku xlama, Simón kawanilh apóstoles: «Na kakimaxkitit uma litliwakga, xlakata putum tiku akit nakakwili kimakan namakglhtinan espíritu santo». Asta kamalaknunilh tumin xlakata tlan xmaxkika uma xasanto taskujut (Hech. 8:14-19).

11. ¿Tuku liwana wanika Simón, chu tuku tlawalh?

11 Pedro liwana wanilh: «Mimplata katalakgsputti, xlakata lakpuwanti pi tumin tlan nalimakglhtinana tuku kaj xachunata masta Dios. Wix nitu lakgchanan xlakata uma, xlakata ni xaʼakgstitum minaku kxlakatin Dios». Chu alistalh wanilh pi nitlan xlimakgkatsilh tuku nitlan xtlawanit chu pi xtlawalh oración xlakata tlan xtapatika: «Katasaskini kʼoración Jehová, pi komo tlan, natapatikana xalixkajni mintalakapastakni tuku wi kminaku». Chuna la akxilhaw, Simón ni lixkajni xlikatsi; xtlawaputun tuku tlan, pero ni liwana lakapastaknalh. Wa xlakata kawanilh apóstoles: «Lu katasaskinitit Jehová kimpalakata xlakata ni nakilakgchin putum tuku wantit» (Hech. 8:20-24).

12. ¿Tuku kilhchanima tachuwin simonía, chu la litasiya pi tlawakgo uma tiku kaj wankgo pi kstalaninanin Cristo?

12 Tastakyaw nema Pedro maxkilh Simón, na kuenta kilitlawatkan putum akinin xlakata ni natlawayaw uma talakgalhin nema lilakgapaskan simonía. Uma tachuwin kilhtsukulh xlakata tuku tlawalh Simón chu kilhchanima tamawakan o stakan akgtum talakgatay. Akgtum liʼakxilhtit, maktum libro xla 1878 lichuwinalh pi akxni laksakkan chatum papa, tiku laksaknankgo stalanikgo talismanin xla simonía chu makglhuwa nipara matsekgkgonit chu ni lilakamaxanankgonit.

13. ¿La skgalalh natawilakgo kstalaninanin Cristo xlakata ni natamawaputunkgo chu ni nastaputunkgo talakgatay?

13 ¿Tuku kuenta kilitlawatkan kstalaninanin Cristo xlakata ni natlawayaw chuna la Simón? Akgtum liʼakxilhtit, ni kilimaxkitkan lhuwa tamaskiwin o nakamalankiyaw tiku max tlan xkinkalakgayawan akgtum taskujut kcongregación. ¿Chu komo akinin wa tiku kgalhiyaw talakgatay? Ni xlilat kajwatiya tlan nakalikatsiniyaw tiku kgalhikgo lhuwa tumin. Tiku xtlawalh umakgolh tuku lichuwinanitaw, stalanima tuku xtlawaputun Simón. Xlikana, putum xlakskujnin Dios xlikatsitkan chuna la tiku ni xlakaskinka, chu nakgalhkgalhikgo pi wa xʼespíritu Jehová wi tuku nakalakgayawa (Luc. 9:48). Kxkachikin Dios ni xliʼanat tiku «xʼakstu putsa xlilanka» (Prov. 25:27).

«¿Xlikana akgatekgsa tuku likgalhtawakgapat?» (Hechos 8:26-40)

14, 15. 1) ¿Tiku xwanit uma eunuco xalak Etiopía, chu la tekgsli Felipe? 2) ¿La makgamakglhtinalh tamakatsin eunuco xalak Etiopía, chu tuku xlakata katsiyaw pi ni kaj akglakgwa laksakli natamunu? (Kaʼakxilhti nota).

14 Alistalh, xʼángel Jehová wanilh Felipe pi xʼalh ktiji nema xʼan lata kJerusalén asta kʼGaza. ¿Xlilakpuwama tuku xlakata chuna wanika? Komo chuna, tunkun katsilh akxni tatanokglhli chatum eunuco xalak Etiopía, tiku «xwi kxputlaw chu pixlanka xlikgalhtawakgama xtatsokgni palakachuwina Isaías» (kaʼakxilhti recuadro « ¿Tuku xkilhchanima pi eunuco xwanit?»). Espíritu santo malakpuwanilh Felipe natalakatsuwini uma putlaw, kgosnantilhalh kxpaxtun chu kgalhskilh: «¿Xlikana akgatekgsa tuku likgalhtawakgapat?». Chixku xalak Etiopía kgalhtilh: «¿Pero la tlan nakʼakgatekgsa komo niti nakimasiyani?» (Hech. 8:26-31).

15 Uma chixku xalak Etiopía wanilh Felipe pi xtawakalh kxputlaw. ¡Chu lu stlan kgalhchuwinankgolh! Akglhuwa ciento kata, akxni xlikgalhtawakgakan Isaías 53:1-12, ni xtakatsi tiku xkilhchanima «borrego» chu «skujni». Pero akxni xkgalhchuwinantilhamakgo, Felipe wanilh pi wa Jesucristo xwanit. Wa xlakata, xtachuna la amakgolh kstalaninanin Cristo tiku tamunukgolh kPentecostés kata 33, uma etíope, tiku xkanajlaya tuku xkanajlakgo judíos, liwana katsilh tuku xlitlawat xwanit. Wa xlakata wanilh: «¡Kaʼakxilhti! Unu wi chuchut; ¿tuku tlawa pi nila naktamunu?». Ni tamakgapalikgolh, wata Felipe makgtsilh kchuchut (kaʼakxilhti recuadro « Tamunukan niku wi “lhuwa chuchut”»). c Alistalh, espíritu santo malakgachalh Felipe kʼAsdod, niku chuntiya lichuwinalh xalaktlan tamakatsinin (Hech. 8:32-40).

16, 17. ¿La makgtayanankgo la uku ángeles akxni lichuwinanaw Dios?

16 Akinin na kgalhiyaw talakgalhaman namakgtlawayaw watiya taskujut nema tlawalh Felipe. Ni kajwatiya namakgtlawayaw uma taskujut akxni lu liwana lakkaxwilikanit. Xlakata tlan nalichuwinanaw xalaktlan tamakatsinin, tlan nalimaklakaskinaw atanu kilhtamaku, max akxni paxialhnanaw o max akxni wi niku anaw. Makglhuwa, katekgsaw latamanin tiku kgalhikgo tlan naku, ni lakpuwanaw pi kaj xalan katekgswi, xlakata Biblia wan pi ángeles pulalinkgo la lichuwinankan Dios xlakata «xatlan tamakatsinin nema putum kilhtamaku namakgapala» nakalakgchan «xliputum laklanka kachikinin, laklanka familias, tiku chuwinankgo tipalhuwa tachuwin chu kachikinin» (Apoc. 14:6). Nachuna, Jesús wa pi xlakan na xʼamakgo makgtlawakgo uma taskujut. Akxni lichuwinalh liʼakxilhtit xlakata trigo chu ni xatlan tuwan, wa pi akxni xʼamaka makikan tachanan, uma wamputun, xlisputni uma kakilhtamaku, «wa ángeles tiku xʼama makikgo tachanan». Xlakata namakgantaxtikgo xtaskujutkan, nakatamakxtukgo kTamapakgsin «putum tiku tlawakgo pi amakgapitsin naʼakgchakgxkgo chu tiku tlawakgo tuku nitlan» (Mat. 13:37-41). Pero nachuna xʼamakgo kamamakxtumikgo putum tiku xmakgtapakgsikgolh ktamapakgsin xalak akgapun chu «lhuwa latamanin» xla «amakgapitsi borregos» nema Jehová xʼama kalimin kxkachikin (Apoc. 7:9; Juan 6:44, 65; 10:16).

17 ¿Tuku atanu limasiya pi ángeles kinkamakgtayakgoyan? Lakgachunin tiku katachuwinanaw xtlawanikgonit oración Dios xlakata xkapulalilh. Wa uma tuku kaʼakgspulalh chatiy xtatayananin Jehová tiku xkataʼan chatum aktsu kgawasa. Akxni xʼamakgolha masputukgo, max tastunut xwanit, aktsu kgawasa makglhuwa kawanilh pi xtitaxtukgolh kchiki nema kstala. Chu asta wa alh lakgatlakga malakcha. Akxni taxtulh puskat, natalan lakpuskatin ankgolh tachuwinankgo chu lu kaks lilakawankgolh akxni kawanilh pi aku xtlawanit oración xlakata xlitachuwinanka Biblia. Chu chuna tsukuka makgalhtawakgekan.

«Dios, ni kkatsi tiku wix, pero ktasaskiniyan pi kakimakgtaya».

18. ¿Tuku xlakata putum kilhtamaku xlakaskinka kiliʼakxilhatkan la lichuwinanaw Dios?

18 Tiku makgtapakgsiyaw kcongregación kgalhiyaw akgtum lanka talakgalhaman: ángeles chu akinin makxtum skujaw xlakata nalichuwinanaw Dios. Ankgalhin lhuwa xtapalh kaliʼakxilhwi uma talakgalhaman chu lu kaliskujwi xlakata nalichuwinanaw «xatlan tamakatsinin xpalakata Jesús» (Hech. 8:35). Komo chuna natlawaya, lu nalipaxuwaya.

a Uma Felipe ni chatum xʼapóstol Jesús xwanit, wata wa tiku xkatatapakgsi “kgalhtujun lakchixkuwin tiku wankan pi akgstitum xlamakgolh” tiku chuna la akxilhwi kcapítulo 5 xla uma libro, na lakgayawaka nakamaxki tuku xmaklakaskinkgo lakpuskatin tiku xninita xchixkukan chu kstalaninanin Cristo xlitaxtukgo, tiku xchuwinankgo hebreo chu griego (Hech. 6:1-6).

b Ama kilhtamaku, akxni xtamunukgo xalaksasti kstalaninanin Cristo, xkalilaksakkan espíritu santo nema xkamaxki talakaskin naʼankgo kʼakgapun xlakata nataskujkgo Jesús la mapakgsinanin chu sacerdotes (2 Cor. 1:21, 22; Apoc. 5:9, 10; 20:6). Pero, uma kilhtamaku, samaritanos ni makgamakglhtinankgolh espíritu santo akxni tamunukgolh, wata makglhtinankgolh espíritu santo chu lhuwa tuku tsukukgolh tlawakgo akxni Pedro chu Juan kaʼakwilikgolh xmakankan.

c Ni kaj akglakgwa laksakli natamunu. Uma chixku xkanajla tuku xkanajlakgo judíos chu, wa xlakata, lhuwata tuku xkatsi xlakata xaSanto Tatsokgni, chu nachuna xpalakata tuku xlichuwinankanit pi xʼama la xpalakata Mesías. Akxni liwana katsinilh tuku taskujut lakgaya Jesús kxtalakaskin Dios, ni tamakgapalilh chu tamunulh.