Ankan kxpulakni

Ankan kliputsan

CAPÍTULO 25

«Wa César kalakkaxtlawalh» kintaʼakglhuwit

«Wa César kalakkaxtlawalh» kintaʼakglhuwit

Pablo wililh lu tlan liʼakxilhtit xlakata la nakgalhmakgtayakan xalaktlan tamakatsinin

Takilhtinit kʼHechos 25:1–26:32

1, 2. 1) ¿Tuku akgspulama Pablo? 2) ¿Tuku lakpuwanaw xlakata Pablo skilh pi wa César xlakputsananilh?

 PABLO chuntiya wi anta kCesarea chu liwana kuentajtlawamaka. Titaxtunita akgtiy kata lata titaspitli kJudea, chu makgtututa judíos tlawaniputunkgonit tuku nitlan (Hech. 21:27-36; 23:10, 12-15, 27). Xla lakgtaxtunit, pero xlakata akxilha pi chuntiya tlawaniputunkgo tuku nitlan, pixlanka wan kxlakatin Festo: «¡Klakaskin pi wa César kalakkaxtlawalh uma taʼakglhuwit!» (Hech. 25:11).

2 ¿Tlan akxilhli Jehová tuku laksakli Pablo? Kstalaninanin Cristo tiku liwana lichuwinanaw xTamapakgsin Dios lu katsiputunaw. ¿Tuku xlakata? Xlakata Jehová tlan akxilhli pi Pablo xlakgamputun tlakg xalanka mapakgsina xalak Roma, akinin na tlan chuna natlawayaw chu namaklakaskinaw «limapakgsin xlakata nakgalhmakgtayayaw xatlan tamakatsinin» kʼuma xaʼawatiya kilhtamaku (Filip. 1:7).

Kxlakatin niku lakputsanankan (Hechos 25:1-12)

3, 4. 1) ¿Tuku xlakata judíos xlakaskinkgo pi Pablo xʼalh kJerusalén, chu la lakgtaxtulh? 2) ¿La kamatliwakglha Jehová xlakskujnin la uku chuna la matliwakglhli Pablo?

3 Akgtutu kilhtamaku alistalh lata gobernador litaxtulh, Festo a alh kJerusalén, niku kgaxmatli tuku lu nitlan xlimawakamakgo apóstol Pablo xanapuxkun sacerdotes chu amakgapitsi judíos tiku lu xlakaskinka xlitaxtukgo. Tiku xliyawamakgolh tuku nitlan Pablo xkatsikgo pi Festo xlimapakgsikanit pi xkatakgalhilh takaksni umakgolh lakchixkuwin tiku lu xlakaskinka xlitaxtukgo chu judíos. Wa xlakata, ni lakamaxanankgolh chu skinikgolh pi xatachin xmalakgachalh Pablo lata kCesarea asta kJerusalén xlakata anta xlakputsananika, pero chuna skinkgolh xlakata xmakgniputunkgo ktiji. Pero xla kawanilh pi nichuna xʼama tlawa, kawanilh: «Tiku pulalinankgo kmilakgstipankan akxtum kakintaʼankgolh [kCesarea] chu kamalakgsiyakgolh komo xlikana tlawanit tuku nitlan uma chixku» (Hech. 25:5). Amakgtum, xlakgmaxtuparakanit Pablo.

4 ¿La xtayaninit lhuwa talakgaputsit? Jehová limaklakaskilh Jesucristo xlakata xmatliwakglhli Pablo. Akgtum liʼakxilhtit, Cristo xtasiyaninit chu xwaninit: «¡Katatliwakglhti!» (Hech. 23:11). La uku, xlakskujnin Dios na titaxtuyaw taʼakglhuwit chu taputsastalanit. Xlikana, Jehová ni putum kilhtamaku kinkamakglhtiyan uma taʼakglhuwit. Pero xapaxkina kinTlatkan ankgalhin nakinkamaxkiyan liskgalala chu «litliwakga tuku latamanin nila kgalhikgo» (2 Cor. 4:7).

5. ¿La likatsilh Festo akxni tachuwinalh Pablo?

5 Makgapitsi kilhtamaku alistalh, Festo tawi niku lakkaxtlawakan taʼakglhuwit xalak Cesarea. b Xlakatin xya apóstol chu tiku xlimawakamakgo tuku nitlan. Xlakata nalikgalhtinan tuku nitlan xlimawakamaka, Pablo wa: «Nitu klakatsalama xLimapakgsinkan judíos chu nitu ktlawama tuku ni xlilat ktemplo o xlakata César». Ni xtlawanit tuku nitlan chu xlakgchan xtamakxtuka kpulachin. Pero ¿tuku xʼama laksaka mapakgsina? Xlakata xlakaskin pi judíos tlan xʼakxilhkgolh, kgalhskilh Pablo: «¿Pimputuna kJerusalén chu kkilakatin anta nalakputsananikana xlakata uma?» (Hech. 25:6-9). ¡Ni liwana xlakapastaknama Festo! Komo xmalakgachalh kJerusalén, tiku xmalakgsiyamakgolh xʼama lakputsananikgo, chu maski anta xtawi uma mapakgsina akxni xlakputsananika, nila tuku xʼama tlawakan xlakata ni xmakgnika. Festo tlakg xlakaskinka xʼakxilha nakamakgapaxuwa judíos nixawa natlawa tuku xaʼakgstitum. Chuna xtlawanit gobernador Poncio Pilato akxni lakputsananilh Jesús (Juan 19:12-16). Kkinkilhtamakujkan na wilakgolh jueces tiku kamatlawikan tuku ni tlawaputunkgo kaj xlakata política. Wa xlakata, ni kalilakgaputsaw komo namin kilhtamaku anta niku nakinkalakputsananikanan nalakkaxwilikan pi xkachikin Dios tlawanit tuku nitlan, maski tuku nalaksakkgo jueces ni natatalakxtumi tuku xlikana lanit.

6, 7. ¿Tuku xlakata Pablo skilh pi wa César xlakputsananilh, chu tuku kinkamasiyaniyan xliʼakxilhtit?

6 Pablo akxilhli pi xlatamat kalipekua xwi xlakata Festo xkamakgapaxuwaputun judíos. Wa xlakata, Pablo limaklakaskilh akgtum limapakgsin nema xkamakgtaya tiku romanos xwankgonit. Wanilh Festo: «Kya kxlakatin niku lakputsanan César, anta unu xlilat nakilakputsananikan. Xlakata nitu kkatlawaninit judíos tuku nitlan chuna la wix liwana katsipat. [...] ¡Klakaskin pi wa César kalakkaxtlawalh uma taʼakglhuwit!». Akxni wi tiku kskin uma, nialhla xtalakgpali tuku kskinit. Gobernador liwana xkatsi uma, wa xlakata wanilh: «Komo lakaskina pi wa César nalakputsananiyan, wa kalakputsananin César» (Hech. 25:10-12). Akxni skilh pi atanu tiku tlakg xlakaskinka mapakgsina xlitaxtu xlakputsananilh, apóstol lakkaxwililh tuku na tlan nastalaniyaw putum kstalaninanin Cristo la uku. Komo kintalatlawaninkan «limaklakaskinkgo limapakgsin xlakata nawilikgo taʼakglhuwit» chu laktlawaputunkgo chuna la lichuwinankan xalaktlan tamakatsinin, akinin na limaklakaskinaw limapakgsin xlakata chuntiya tlan nalichuwinanaw chu nakakninaniyaw Dios (Sal. 94:20). c

7 Akxni xtitaxtunita akgtiy kata lata Pablo xtanuma kpulachin maski ni xtlawanit tuku nitlan, maxkika talakaskin nalichuwinan xtaʼakglhuwit anta kRoma. Pero akxni nina xʼan anta, matasaninalh atanu mapakgsina.

Akxni lakkaxwilikan tuku nitlan kimpalakatakan, putsayaw xtamakgtay tiku tlakg kgalhikgo limapakgsin.

«Kkgalhakgaxmatli» (Hechos 25:13–26:23)

8, 9. ¿Tuku xlakata mapakgsina Agripa alh kCesarea?

8 Makgapitsi kilhtamaku lata Pablo kskinit pi wa César xlakputsananilh, mapakgsina Agripa chu xtala Berenice lakgapaxialhnankgolh gobernador Festo. d Ktamapakgsin xalak Roma xlismanikan pi akxni wi tiku xlakgayawakan xasasti gobernador, amakgapitsin mapakgsinanin xlakgminkgo xlakata xmakgachipakgolh. Akxni milh xlakata namakgachipa Festo, Agripa xputsama la tlan xlatalalinkgolh xlakata tlan xlamakgtayakgolh kpolítica (Hech. 25:13).

9 Akxni Festo wanilh mapakgsina Agripa tuku xtitaxtunit Pablo, tlawalh pi tlakg xlakgapasputulh chu xtachuwinamputulh. Lichali, umakgolh chatiy mapakgsinanin tiku laktlankajwa xwankgonit tawilakgolh niku xlakkaxtlawakan taʼakglhuwit. Pero tuku tlakg kaks malakawaninan wa tuku Pablo xʼama kawani (Hech. 25:22-27).

10, 11. ¿La limasiyalh Pablo pi xmaxki kakni Agripa, chu tuku litachuwinalh xlakata xlatamat?

10 Apóstol mastalh kakni chu paxtikatsinilh mapakgsina pi xmaxkikanit talakaskin tlan xtakgalhmakgtayalh kxlakatin, wanilh pi xla xʼakgatekgsa xtalismaninkan chu tuku xlitaʼakglhuwikgo judíos. Alistalh, tsukulh lichuwinan xlatamat: «Chatum fariseo xakwanit. Fariseos tlakg liwana kuentajtlawakgo chuna la xmakgantaxtika limapakgsin» (Hech. 26:5). Akxni fariseo xwanit, Pablo xkgalhkgalhi pi xmilh Mesías. Pero la uku, xlakata kstalanina Cristo xlitaxtunit, ni xkilhpuwan nawan pi Jesús wa Mesías tiku akglhuwa ciento kata xkgalhkgalhikanit. Wanilh Agripa pi xlakputsananimaka xlakata xlichuwinama la xkgantaxtunit tamalaknun xpalakata Mesías, akgtum tamalaknun nema na xkanajlakgo tiku xmalakgsiyamakgo. Uma tuku wanika Agripa tlawalh pi tlakg xkatsiputulh. e

11 Pablo alistalh lichuwinalh la lu xkatlawaninit tuku nitlan kstalaninanin Cristo chu wa: «Xaklakpuwanit nakmaklakaskin putum tuku xʼanan xlakata naklakataki xtukuwani Jesús xalak Nazaret. [...] Xlakata lu xakkasitsininit, kmalakatsalilh chuna la xakkaputsastalani asta kxalakgmakgatni kachikinin» (Hech. 26:9-11). Chu lhuwa tiku tlan xwankgolh pi apóstol ni xmalakatsalima tuku xkilhwama (Gál. 1:13, 23). Max Agripa lilakpuwa: «¿Tuku xlakata chatum chixku la uma lu talakgpalilh?».

12, 13. 1) ¿La lichuwinalh Pablo xlakata la xlakgpalinit xlatamat? 2) ¿La xʼakstu xtlawanimaka tuku nitlan Pablo?

12 Pablo wanilh tuku xlakata xtalakgpalinit: «Akit xakama kDamasco xlakata xanapuxkun sacerdotes xkimalakgachakgonit nachuna naktlawa anta, tastunut akxni xaktlawamaw ktiji, kakxilhli akgtum xkgakganat xalak akgapun nema kilitamakgstililh chu tiku akxtum xkintaʼankgo, tlakg tliwakga xmakaxkgakgenan nixawa chichini. Chu akxni kimputumkan katutsu ktamachaw, kkgaxmatli akgtum tachuwin nema xkiwani ktachuwin xahebreo: “Saulo, Saulo, ¿tuku xlakata kimputsastalanipat? Miʼakstu tlawanipaka tuku nitlan akxni kintalalakatawakapat”. Pero akit kwa: “¿Tiku wix Malana?”. Chu Malana wa: “Akit Jesús, tiku wix putsastalanipat”» (Hech. 26:12-15). f

13 Akxni nina xtasiyani Jesús, Pablo “xʼakstu xtlawanimaka tuku nitlan”. ¿Tuku xlakata chuna wanilh? Xlakata Pablo xtalatlawama xtalakaskin Dios, chu uma kaj xtlawa pi xtamakgatlinilh Dios. Pero akxni xʼama kDamasco, Jesús tasiyanilh uma chixku tiku xlakpuwan pi xtlawama tuku xatlan, chu makgtayalh nalakgpali xtapuwan chu xtayat (Juan 16:1, 2).

14, 15. ¿Tuku wa Pablo xlakata tuku xlakgpalinit kxlatamat?

14 Pablo lichuwinalh la xlilhuwa xtalakgpalinit xlatamat. Wanilh Agripa: «Kkgalhakgaxmatli tamalakawanin xalak akgapun, chu kalh lichuwinan xatlan tamakatsinin. Pulana kkalakgalh tiku xwilakgolh kDamasco, chu alistalh kJerusalén, chu na kkalakgalh latamanin xalak atanu kachikinin, xaklichuwinama xtachuna la uma: “Kamakgxtakgtit mintalakgalhinkan chu kalakgtaspittit Dios, katlawatit tuku nalitasiya pi makgxtakgpatit mintalakgalhinkan”» (Hech. 26:19, 20). Akglhuwa kata xtitaxtunit chuna la Pablo xmakgantaxtima taskujut nema Cristo maxkilh ama tastunut akxni xʼama kDamasco. ¿Tuku lu tlan xkitaxtunit chuna la xlichuwinan Dios? Lhuwa tiku xmakgamakglhtinankgonit xaxlikana, nialh tlawakgolh tuku nitlan, chu tsukukgolh tlawakgo xtalakaskin Dios. Chuna, litaxtukgolh latamanin tiku tlan xlikatsikgo, xmakgtayanankgo pi xkgalhakgaxmatka limapakgsin chu ni xwilikgo taʼakglhuwit.

15 Pero xtalamakgasitsin Pablo nipara xlipaxuwakgo pi tamakatsinin nema xlichuwinama xkamakgtayama latamanin. Pablo wa: «Wa xlakata judíos kinchipakgolh ktemplo chu xkimakgniputunkgo. Pero kakxilhnit xtamakgtay Dios, wa xlakata asta uku, chuntiya kkatachuwinama tiku ni xlakaskinka litaxtukgo chu tiku xlakaskinka litaxtukgo» (Hech. 26:21, 22).

16. ¿La nastalaniyaw xliʼakxilhtit Pablo akxni nalichuwinanaw tuku kanajlayaw kxlakatinkan tiku kgalhikgo limapakgsin?

16 Kstalaninanin Cristo putum kilhtamaku skgalalh kilitawilatkan xlakata tlan nakgalhtiyaw tiku nakinkakgalhskinan xlakata kintakgalhkgalhinkan (1 Ped. 3:15). Komo nalichuwinanaw kintakanajlakan kxlakatinkan jueces chu mapakgsinanin tlan nastalaniyaw xliʼakxilhtit Pablo akxni tachuwinalh Agripa chu Festo. Max tlan nakalakgchaniyaw kxnakujkan komo nakalimasiyaniyaw kakni akxni nakawaniyaw pi Biblia lakgpalinit kilatamatkan chu na kalakgpalininit xlatamatkan amakgapitsin.

«Kaj ni makgas xkimakanajli kstalanina Cristo nakwan» (Hechos 26:24-32)

17. ¿Tuku wa Festo xlakata la takgalhmakgtayalh Pablo, chu la limasiyakgo uma tayat latamanin xalak kinkilhtamakujkan?

17 Festo chu Agripa lu kuentajtlawakgolh tuku lichuwinalh Pablo. Kaʼakxilhwi tuku lalh: «Akxni Pablo xkilhwama uma xlakata xlitamakgtayama, Festo pixlanka wanilh: “¡Akgwitipat Pablo! ¡Xlakata lu kgalhtawakganita tlawama pi naʼakgwitiya!”» (Hech. 26:24). Chuna la kgalhtinalh Festo, limasiyalh tayat nema lu tasiya kkinkilhtamakujkan. Lhuwa latamanin lakpuwankgo pi tiku kamasiyanikgo amakgapitsin tuku xlikana masiya Biblia xalaktontos. Chu lhuwa latamanin tiku lakgskgalalan kʼuma kakilhtamaku ni makgamakglhtinamputunkgo tamasiy xlakata talakastakwanat.

18. ¿Tuku wanilh Pablo Festo, chu tuku wa mapakgsina Agripa alistalh?

18 Pero Pablo wi tuku lu tlan wanilh uma gobernador: «Nitu kakgwitima, Festo, tiku xlakaskinka litaxtuya, akit kwan tuku xaxlikana chu liwana klakapastaka tuku kwan. Asta mapakgsina tiku ni anan tamakpuwan ktachuwinan, aktanks katsi putum uma». Chu wanilh mapakgsina Agripa: «¿Kanajlaya tuku lichuwinankgolh Palakachuwinanin? Akit kkatsi pi kanajlaya». Mapakgsina kgalhtilh: «Kaj ni makgas xkimakanajli kstalanina Cristo nakwan» (Hech. 26:25-28). Komo tuku wa xlikana xwanit o ni, lu kaks xmalakawaninit tuku litachuwinalh Pablo.

19. ¿Tuku laksakkgolh natlawakgo Festo chu Agripa xlakata Pablo?

19 Alistalh umakgolh chatiy mapakgsinanin tayakgolh chu masputukgolh tamakxtumit. «Pero akxni xʼamakgolha, xlawanitilhakgo: “Uma chixku nitu tlawama tuku lakgchan nalimakgnikan o natamaknukan kpulachin”. Alistalh Agripa wanilh Festo: “Uma chixku tlan xmakgxtakgka komo ni xtiskilh pi wa César xlakputsananilh xtaʼakglhuwit”» (Hech. 26:31, 32). Xchatiykan xkatsikgo pi Pablo nitu xtlawanit, chu la uku max tlan tuku xkalakpuwanikgolh kstalaninanin Cristo.

20. ¿Tuku lu tlan kitaxtulh xlakata Pablo kalitachuwinalh xalaktlan tamakatsinin umakgolh mapakgsinanin?

20 Nitu tatsokgtawilanit komo umakgolh chatiy mapakgsinanin kstalaninanin Cristo litaxtukgolh. Wa xlakata, ¿limasiyalh liskgalala apóstol akxni laksakli nachuwinan kxlakatinkan? Chuna. Xlakata uma kstalanina Cristo linka «kxlakatin mapakgsinanin chu gobernadores» xalak Judea tlawalh pi xalaktlan tamakatsinin tlan xkalakgchalh mapakgsinanin xalak Roma, nema amacha kilhtamaku lu tuwa xwanit xkalakgchanka (Luc. 21:12, 13). Nachuna, tuku titaxtulh chu xlakata ni makgxtakgli Dios maski xtitaxtuma tuku tuwa lu kamatliwakglhli xnatalan (Filip. 1:12-14).

21. ¿Tuku lu tlan nakitaxtu komo chuntiya nalichuwinanaw xTamapakgsin Dios maski natitaxtuyaw tuku tuwa?

21 La uku nachuna la. Komo chuntiya nalichuwinanaw xTamapakgsin Dios maski natitaxtuyaw tuku tuwa chu nakinkalakatakikanan, lhuwa tasikulunalin namakglhtinanaw. Max asta nakalitachuwinanaw xalaktlan tamakatsinin mapakgsinanin tiku tuwa nakatachuwinankan. Chu komo ni namakgxtakgaw Dios chu natayaniyaw, uma tlan nakamakgpuwantini lhuwa kstalaninanin Cristo xlakata na ni napekuankgo chu chuntiya nalichuwinankgo xTamapakgsin Dios.

a Kaʼakxilhti recuadro « Gobernador romano Porcio Festo».

b Tachuwin nema matitaxtikan «tawi niku lakkaxtlawakan taʼakglhuwit» kilhchanima plataforma o anta niku kgalhtalhman niku xwilikan xlaktawilh tiku xlakputsanan. Xlakata kgalhtalhman xwi, xkamasiyani latamanin pi tuku xlaksakkan anta, nila xlakgpalikan. Pilato na tawi niku kgalhtalhman akxni lakputsananilh tuku xlimawakamaka Jesús.

d Kaʼakxilhti recuadro « Herodes Agripa II».

e Xlakata kstalanina Cristo xwanit, apóstol xmakgamakglhtinanita Jesús chuna la Mesías. Pero judíos xlakgmakgankgonit Jesús, wa xlakata xliʼakxilhkgo Pablo chuna la apóstata (Hech. 21:21, 27, 28).

f Lu kaks kinkamalakawaniyan tuku wa chatum tiku lakputsanani Biblia xlakata tachuwin «tastunut»: «Komo chatum lataman tiku xʼama alakatanu ni lu xlakapalama xjaxa tastunut xlakata lu klhkaknan. Unu akxilhaw pi Pablo lu xkaputsastalanima kstalaninanin Cristo».