1, 2. ¿Tuku xlakata wanaw pi Biblia akgtum xtamaskiwin Dios?

¿LA MAKGKATSIYA akxni mi’amigo wi tuku maskiwiyan? Xlikana pi lu lipaxuwaya. Paxuwaya xlakata mi’amigo lakapastakni, chu paxtikatsiniya.

² Biblia akgtum xtamaskiwin Dios. Kinkawaniyan tuku ni katitekgswi alakatanu. Kinkawaniyan pi Dios malakatsukilh akgapun chu Katiyatni, chu katlawalh xapulana chixku chu xapulana puskat. Biblia kgalhi tastakyaw nema kinkamakgtayayan akxni kgalhiyaw taʼakglhuwit. Nachuna, kinkawaniyan tuku natlawa Dios xlakata namakgantaxti xtalakaskin kKatiyatni.

3. ¿Tuku nakatsiniya akxni nalikgalhtawakgaya Biblia?

³ Akxni nalikgalhtawakgaya Biblia nakatsiniya pi Dios lakaskin x’amigo nawana. Akxni tlakg nalakgapasa, tlakg natalakatsuwiniya.

4. ¿Tuku kaks malakawaniyan xlakata Biblia?

⁴ Biblia tamatitaxtinit kliwaka 3,000 tachuwin, chu lhuwa mil millones tamakgpitsinit. Lhuwa latamanin tlan likgalhtawakgakgo Biblia kxtachuwinkan. Chu akgatunu semana tamakgpitsi liwaka akgtum millón biblias. Ni anan atanu libro chuna la Biblia.

5. ¿Tuku kilhchanima pi Dios «masta putum tuku tatsokgnit» kBiblia?

⁵ Wa Dios tiku «masta putum tuku tatsokgnit» kBiblia (kalikgalhtawakga 2 Timoteo 3:16). Pero max wi tiku nawan: «Lakchixkuwin tsokgwilikgolh Biblia, ¿tuku xlakata wankan pi wa xTachuwin Dios?». Biblia kgalhtinan: «Lakchixkuwin palakachuwinankgolh Dios akxni kapulalilh xʼespíritu santo» (2 Pedro 1:21). Wa Dios tiku kapulalilh. Tlan natamalakxtumiyaw chatum  mapakgsina tiku skini ksecretario natsokgwili maktum carta. ¿Tiku xla uma carta? Wa xla mapakgsina, ni wa xla secretario. Nachuna, Biblia wa xtachuwin Dios, ni wa xla lakchixkuwin tiku tsokgwilikgolh. Dios kapulalilh xlakata natsokgwilikgo xtalakapastakni. Wa xlakata, Biblia xlikana wa «xtachuwin Dios» (1 Tesalonicenses 2:13). (Kaʼakxilhti nota 2, niku wan «Biblia wa “xTachuwin Dios”»).

6, 7. ¿Tuku xlakata tlan wanaw pi Biblia watiya tuku masiya?

⁶ Biblia litsokgwilika 1,600 kata. Tiku tsokgwilikgolh Biblia tanu tanu kilhtamaku latamakgolh. Makgapitsi xkgalhtawakgakgonit chu makgapitsi ni. Akgtum li’akxilhtit,  chatum makuchina xwanit. Amakgapitsin kskujkgo kkakiwin, kskitinankgo, mapuchwayanina xwankgonit, palakachuwinanin, jueces o mapakgsinanin xwankgonit. Maski tanu tanu tiku tsokgkgolh, Biblia watiya tuku masiya, lata niku tsuku asta niku sputa. *

⁷ Xapulana capítulos xalak Biblia masiyakgo la lakatsukulh taʼakglhuwit kkakilhtamaku. Chu xa’awatiya capítulos lichuwinan la nalakkaxtlawa Dios taʼakglhuwit chu natlawa pi uma Katiyatni akgtum paraíso nawan. Biblia lichuwinan tuku titaxtukgonit latamanin chu masiya pi Dios putum kilhtamaku makgantaxti tuku malaknu.

8. ¿Tuku li’akxilhtit masiya pi Biblia ni akgtsankga akxni lichuwinan xlakata ciencia?

⁸ Biblia ni tsokgwilika xlakata nalichuwinan xlakata ciencia o xlakata namaklakaskinkan k’escuela. Pero ni akgtsankga akxni lichuwinan xlakata ciencia. Ni akgtsankga xlakata uma libro wa xla Dios. Akgtum li’akxilhtit, libro xla Levítico lichuwinan tuku kawanilh Dios israelitas xlakata ni natalakgatumi xtajatatkan. Akxni tsokgwilika uma, latamanin ni xkatsikgo tuku xlitlawatkan xwanit xlakata ni natalakgatumi akgtum tajatat. Biblia na ni akgtsankga akxni wan pi Katiyatni kaj lawaka chu «ni niku chipaxnanit» (Job 26:7). Chu akxni latamanin xlakpuwankgo pi Katiyatni xakaxtum xwanit, Biblia xlichuwinanita pi Katiyatni kgololo (Isaías 40:22).

9. ¿Tuku kinkamasiyaniyan pi tiku tsokgwilikgolh Biblia ankgalhin wankgolh tuku xaxlikana?

⁹ Akxni Biblia lichuwinan tuku lanita, nikxni akgtsankga. Pero lhuwa libros nema lichuwinankgo tuku lanita  akgtsankgakgo, xlakata tiku tsokgwilikgolh ni wankgolh tuku xaxlikana. Akgtum li’akxilhtit, ni ankgalhin lichuwinankgolh akxni xkachikinkan tatlajikgolh kʼguerra. Pero, tiku tsokgwilikgolh Biblia lichuwinankgolh asta akxni kachikin xalak Israel tatlajikgolh k’guerra. Na tsokgwilikgolh tuku nitlan tlawakgolh. Akgtum li’akxilhtit, anta kSalmo 51, mapakgsina David lichuwinalh pi xla xtlawanit laklanka talakgalhin. Xlakata tiku tsokgwilikgolh Biblia ankgalhin wankgolh xaxlikana, litasiya pi Dios matsokgninalh chu tlan lipawanaw.

10. ¿Tuku xlakata chuntiya kinkamakgtayayan xtastakyaw Biblia?

¹⁰ Biblia wa xtachuwin Dios, «makgtayanan xlakata nakamasiyanikan latamanin, xlakata nakinkawaniyan tuku nitlan tlawamaw, xlakata putum lakatitum nawilikan» (2 Timoteo 3:16). Chuna, Biblia chuntiya kinkamakgtayayan la uku. Xlakata Jehová kinkalakgapasan, liwana akgatekgsa tuku lakpuwanaw chu tuku makgkatsiyaw. Liwana kinkalakgapasan nixawa akinin chu lakaskin kapaxuwaw. Xla katsi tuku nakinkamakgtayayan chu tuku ni nakinkamakgtayayan.

11, 12. 1) ¿Tuku tastakyaw xla Jesús tekgsaw klibro xla Mateo 5 asta 7? 2) ¿Tuku atanu tekgsaw kBiblia?

¹¹ Anta kMateo 5 asta 7 tekgsaw laktlan tastakyaw. Anta Jesús kinkawaniyan la tlan napaxuwayaw, la tlan nakatalalinaw amakgapitsin, la natlawayaw oración chu la nali’akxilhaw tumin. Maski titaxtunita 2,000 kata lata Jesús mastalh umakgolh tastakyaw, chuntiya kinkamakgtayayan la uku.

¹² Biblia, na limin tastakyaw nema kinkamakgtayayan napaxuwayaw kfamilia, tlan skujnin nawanaw, chu  ni nakatakgalhiyaw taʼakglhuwit amakgapitsin. Tastakyaw nema wi kBiblia putum kilhtamaku nakinkamakgtayayan, maski xanikuta lamaw o tukuya taʼakglhuwit nakgalhiyaw (kalikgalhtawakga Isaías 48:17). (Kaʼakxilhti nota 3, niku wan «Tastakyaw»).

13. ¿Tuku lichuwinalh Isaías xlakata kachikin Babilonia?

¹³ Lhuwa tuku lichuwinanit Biblia kgantaxtunita. Akgtum li’akxilhtit, palakachuwina Isaías lichuwinalh pi kachikin Babilonia x’amaka masputukan chu lichuwinalh la x’amaka akgchipakan (Isaías 13:19). Uma kachikin liwana xlitalakchuwanit laklanka malakcha chu kstiliwili akgtum kgalhtuchokgo. Isaías lichuwinalh pi kgalhtuchokgo x’ama skaka chu pi malakcha xʼamakgo talakkitayakgo. Chu tiku x’amakgo akgchipakgo uma kachikin nipara x’amakgo katalachipakgo babilonios. Isaías lichuwinalh pi tiku x’ama akgchipa uma kachikin wa Ciro (kalikgalhtawakga Isaías 44:27-45:2). (Kaʼakxilhti nota 4, niku wan «Tuku xwankanit pi xʼama la»).

14, 15. ¿La kgantaxtulh tuku lichuwinalh Isaías?

¹⁴ Xtitaxtunita 200 kata lata Isaías lichuwinalh uma, chinkgolh lhuwa soldados xlakata na’akgchipakgo Babilonia. ¿Tiku xkapulalimakgo soldados? Chuna la xlichuwinankanit, wa mapakgsina xalak Persia, tiku xwanikan Ciro. Liwana xtasiya pi x’ama kgantaxtu tuku xlichuwinankanit.

¹⁵ Katsisni akxni akgchipaka uma kachikin, babilonios xtlawamakgo akgtum paskua. Xlakpuwankgo pi nitu x’amaka katlawanikan xlakata kgalhtuchokgo chu lanka patsaps xmakgtaya kachikin. Pero lakatsu kkachikin,  Ciro chu ksoldados tlawakgolh akgtum tiji xlakata chuchut alakatanu x’alh. Akxni kgalhtuchokgo taputsuwilh, soldados xalak Persia tlan patakutkgolh. Pero, ¿la x’amakgo laktanukgo lanka patsaps? Chuna la lichuwinalh Isaías, xmalakcha kachikin xtalakkikgonit. Chu soldados nipara katalatlawakgolh babilonios.

16. 1) ¿Tuku lichuwinalh Isaías xlakata Babilonia? 2) ¿Tuku likatsiyaw pi tuku lichuwinalh Isaías kgantaxtulh?

 ¹⁶ Isaías lichuwinalh pi nialhti x’ama latama kBabilonia. Tsokgli: «Nikxni katilatamaka anta, chu xliputum kilhtamaku niti katitawilalh anta» (Isaías 13:20). ¿Kgantaxtulh umakgolh tachuwin? Chuna. Babilonia xwi 80 kilometros xlilakgamakgat lata wi kachikin Bagdad (Irak). Pero la uku nialhti lama anta. Chuna la wan Biblia, Jehová lipalhmakgalh Babilonia «lipalhna nema limasputunankan» (Isaías 14:22, 23). *

17. ¿Tuku xlakata tlan nalipawanaw putum tuku Dios malaknunit?

¹⁷ Lhuwa tuku lichuwinan Biblia kgantaxtunita. Wa xlakata tlan nalipawanaw pi nakgantaxtu tuku lichuwinan. Tlan nalipawanaw pi Jehová akgtum paraíso natlawa uma Katiyatni chuna la malaknunit (kalikgalhtawakga Números 23:19). Dios kinkamaxkiyan  takgalhkgalhitin nalatamayaw putum kilhtamaku, chu xla «nila akgsaninan» (Tito 1:2). *

18. ¿Tuku wa Pablo xlakata «xtachuwin Dios»?

¹⁸ K’uma takgalhtawakga wix akxilhnita pi ni anan atanu libro chuna la Biblia. Niku tsuku asta niku sputa watiya tuku masiya chu ni akgtsankga akxni lichuwinan xlakata ciencia o tuku lanita. Nachuna kinkamaxkiyan lhuwa tastakyaw chu limin lhuwa tuku kgantaxtunita. Pero ni kajwatiya uma. Apóstol Pablo tsokgli: «Xtachuwin Dios xastakna chu lhuwa litliwakga kgalhi». ¿Tuku kilhchanima uma? (Kalikgalhtawakga Hebreos 4:12).

19, 20. 1) ¿La namakgtayayan Biblia xlakata mi’akstu nalakgapaskana? 2) ¿La nalimasiyaya pi paxtikatsiniya Jehová xlakata uma tamaskiwin?

¹⁹ Biblia tlan nalakgpali milatamat. Tlan namakgtayayan mi’akstu nalakgapaskana. Namakgtayayan nalakgapasa tuku lakpuwana chu tuku makgkatsiya. Akgtum li’akxilhtit, max lakpuwanaw pi paxkiyawa Dios. Pero akxni likgalhtawakgayaw Biblia katsiyaw pi talakaskin nakgalhakgaxmataw xlakata nalimasiyayaw ama tapaxkit nema kgalhiniyaw.

²⁰ Xlikana pi Biblia akgtum xtamaskiwin Dios. Xla lakaskin pi wix nalikgalhtawakgaya, nalakputsananiya chu napaxkiya. Kapaxtikatsini Dios xlakata uma tamaskiwin. ¿La natlawaya? Chuntiya kalikgalhtawakga. Chuna na’akgatekgsa tuku lakaskin Dios kimpalakatakan. Kcapítulo nema aku na’akxilhaw, tlakg nakatsiyaw xlakata uma.