Ankan kxpulakni

Ankan kliputsan

CAPÍTULO 1

“Maski makgan ninit Abel, chuwinanku”

“Maski makgan ninit Abel, chuwinanku”

1. ¿Tuku xlakata xfamilia Adán chu Eva nila xtanukgo kjardín xaʼEdén, chu tuku lu xlakaskin Abel?

ABEL akxilhli xborregos la kaks xputswayamakgolh ksipi kakgotanun. Chu tlakg lakgamakgat akxilhli la akgtum xkgakganat. Xla xkatsi pi anta xtakgalhswitiwaka kgantum espada kjardín xaʼEdén xlakata niti xtanulh. Xnatlatni anta xlamakgolh, pero la uku Adán, Eva chu xkamanan nila tanukgo. Kalakpuwanti la tasiya Abel, un laklhtimpunima xchixit, talakayawa talhman chu lilakpuwan xMalakatsukina. ¡Lu xlakaskin pi latamanin xtalalimparakgolh Dios!

2-4. ¿La kinkatachuwinanan Abel la uku?

2 Abel xlichatiy xkgawasa Adán, kinkatachuwinanan la uku. ¿Kgaxmataw tuku wan? Max nawana pi nila xlakata makgasa ninit. Chu xlikana xmakni pokgxni lalh max akgchaxan milh kata. Nachuna, Biblia kinkawaniyan pi tiku nikgonita «nialh tuku katsikgo» (Ecl. 9:5, 10). Anta kBiblia ni min xtachuwin Abel. Pero ¿la tlan nakinkatachuwinanan?

3 Dios malakpuwanilh apóstol Pablo xlichuwinalh Abel: «Maski makgan ninit Abel, wampi chunaku lichiwinama tlan xtatlaw» (kalikgalhtawakga Hebreos 11:4, Hua Xasasti Talaccaxlan, 1999). ¿La kinkatachuwinanan? Xlakata xtakanajla. Abel wa xapulana tiku limasiyalh lu tlan takanajla. Lu xkanajlani Dios wa xlakata lu tlan liʼakxilhtit kinkawilinin wa xlakata asta la uku talakapastaka. Komo nalikgalhtawakgayaw xlakata xtakanajla chu natlawayaw la Abel, nakitaxtu pi kinkatachuwinaman.

4 ¿La nakatsiniyaw xlakata Abel chu xtakanajla maski ni lu lichuwinankan kBiblia? Kaʼakxilhwi.

Stakli «kxkilhtsukut katuxawat»

5. ¿Tuku xwamputun Jesús akxni wa pi Abel latamalh «kxkilhtsukut katuxawat» o Kaʼkilhtamakun? (Kaʼakxilhti nota.)

5 Abel lakachilh akxni aku xlakatsukumakgolh latamanin. Alistalh, Jesús lichuwinalh pi Abel latamalh «kxkilhtsukut katuxawat» o kakilhtamaku (kalikgalhtawakga Lucas 11:50, 51). Akxni Jesús lichuwinalh katuxawat xkilhchanima tiku nakalakgmaxtukan ktalakgalhin. Maski Abel kajku xlikgalhtati lataman xwanit, Dios akxilhli pi tlan xlakgmaxtuka ktalakgalhin. * Stakli niku ni xkakninanikan Jehová.

6. ¿Tuku katsiyaw xlakata xnatlatni Abel?

6 Maski aku xtsukunit kakilhtamaku lu lilakgaputsa la xwilakgo latamanin. Adán chu Eva max lu stlan xtasiyakgo chu lu lakskulujwan xwankgonit; ni xkgalhikgo talakgalhin chu tlan xlatamakgolh putum kilhtamaku. Pero nitlan tuku xtlawakgonit chu xlakan xkatsikgo: ni kgalhakgaxmatkgolh Jehová Dios chu wa xlakata xkatamakxtukanit kjardín xaʼEdén. Xlakata tlakg xlakaskinka akxilhkgolh tuku xlakaskinkgo, chu ni wa tuku xmaklakaskinkgo xkamanankan, makglakgalhinanin wankgolh chu nialhla latamakgolh putum kilhtamaku (Gén. 2:15–3:24).

7, 8. ¿Tuku wa Eva akxni Caín lakachilh chu tuku max xlakpuwama?

7 Xlakata nialh kjardín xaʼEdén xwilakgolh lu tuwa xwanit xlatamatkan. Maski chuna, akxni lakachilh xapulana xkgawasakan mapakuwikgolh Caín, nema wamputun «Tuku Kgalhikan» chu Eva wa: «Kkgalhilh chatum kgawasa xlakata xtamakgtay Jehová». Max xlakapastakma tuku wa Jehová kjardín xaʼEdén. Xlichuwinanit pi «xkamanan puskat» xʼama masputu tiku kamatlawilh Adán chu Eva tuku nitlan (Gén. 3:15; 4:1). ¿Lakpuwa Eva pi wa puskat nema xlichuwinankanit chu Caín wa xlitaxtu «xkamanan puskat»?

8 Komo chuna, kaj xtaʼakgskgawinit. Tuku tlakg nitlan, komo Eva chu Adán masiyanikgolh Caín chuna nalakpuwan, xtlawamakgolh pi tlakg lanka xmakgkatsika. Alistalh, Eva kgalhilh xlichatiy xkgawasa pero ni wa laktlan tachuwin la xapulana. Limapakuwikgolh Abel chu kilhchanima «Jaxanat» o «Nitu litaxtu» (Gén. 4:2). Xlakata Eva chuna wilinilh xtukuwani Abel, ¿xwamputun pi ni xlipawan chuna la Caín? Max, pero ni liwana katsiyaw.

9. ¿Tuku ni xlitlawatkan natlatni xala uku tuku ni tlawakgolh xapulana natlatni?

9 Natlatni xala uku lhuwa tuku kamasiyani tuku tlawakgolh Adán chu Eva. Xlakata tuku tlawakgo chu wankgo natlatni, ¿natlawa pi kamanan tlanka nakamakgkatsikan, lhuwa tuku nakgalhiputunkgo chu kaj xakstu nakapaxkikan? ¿O nakamasiyanikgo napaxkikgo Jehová Dios chu tlan natalalimputunkgo? Lu nitlan, pero Adán chu Eva ni chuna tlawakgolh. Maski chuna, xkamanankan xkgalhikgoyku takgalhkgalhin.

¿Tuku tlawalh pi Abel xkanajlanilh Dios?

10, 11. ¿Tuku liskujkgolh Caín chu Abel? ¿Tuku lu tlan tayat kgalhilh Abel?

10 Akxni kstakmakgolh chatiy xlakgkgawasan, Adán max kamasiyanilh taskujut tuku tlan xkalikuentajtlawakgolh xfamiliajkan. Caín chanana wa chu Abel xkuentajtlawana borregos.

11 Pero Abel tlawalh tuku tlakg xlakaskinka: chuna la xtitaxtutilhama kata tlakg kgalhilh takanajla, uma xastlan tayat nema alistalh lichuwinalh Pablo. ¿La kgalhilh takanajla Abel xlakata niti xkanajlani Jehová ama kilhtamaku? Max pulaktutu tuku makgtayalh Abel lu xkanajlanilh Jehová. Kakaʼakxilhwi.

12, 13. ¿La makgtayalh Abel tuku tlawanit Jehová xlakata xtatliwakglhli xtakanajla?

12 Wantuku tlawanit Jehová. Xlikana pi Jehová wa pi nialh lu tlan xʼama makgalanan katiyatni chu wata xʼama staka lhtukun chu atanu nixatlan tuwan. Maski chuna, katiyatni xmakgala tuku xmaklakaskinkgo xfamilia Abel. Pero Dios nitu wa xlakata animales nema kgoskgo, skiti o tamakgnin chu amakgapitsi; nipara kasipijni, kgalhtuchokgo chu pupunu; nipara akgapun, puklhni, Chichini, Papaʼ chu staku. Kaniwa niku xlakaʼan Abel xakxilha tuku litasiya pi Jehová Dios lu paxkinan, skgalala chu pi tlan likatsi, tiku Malakatsukilh putum tuku anan (kalikgalhtawakga Romanos 1:20). Akxni xlilakapastaka tuku xtlawanit Dios chu la xlikatsi, tlakg xtatliwakglha xtakanajla.

Xlakata Abel xakxilha tuku tlawanit Dios makgtayalh lu tliwakga nakanajlani xapaxkina xMalakatsukina

13 Abel max xlimaxtu kilhtamaku xlakata xlilakapastaka Jehová. Max chuna xtlawa akxni xkuentajtlawama xborregos. Xkuentajtlawana borregos lhuwa tlawan. Xkalin niku kaxtum, kkgalhtuchokgo..., putum kilhtamaku xputsa xaxtakni sakgat, tlakg xatlan niku xkgotnankgolh chu niku tlan klhtatakgolh chu nitu xlanikgolh. Xliputum animales nema katlawalh Dios, borregos wa tlakg xlitakuentajtlawat chu talakaskin nakapulalinkan. ¿Xakxilha Abel pi xlakaskin pi chatum Tiku tlakg skgalala xpulalilh, xmakgtayalh chu xkuentajtlawalh chu tlakg tliwakga nixawa latamanin? Max chuna kskin akxni xtlawa xʼoración chu chuna tatliwakglhli xtakanajla.

14, 15. ¿Tuku xwanit Jehová natlawa nema max Abel xlilakapastaka?

14 Tuku Jehová malaknulh. Adán chu Eva max xkawani xkamanan tuku xlanit kjardín xaʼEdén chu tuku xlakata katamakxtuka. Abel lhuwa tuku xlilakapastakat xwanit.

15 Jehová wa pi tiyat nialh lu tlan xʼama makgalanan, chu Abel xʼakxilha pi chuna xlama xlakata lakaxtum kstakma lhtukun chu nitlan tuwan. Jehová na wa pi Eva xʼama patinan akxni xpanku xtawi kskgata chu akxni xlakachilh xkamanan. Xlikana akxni xlakachinkgo xkamanan Eva, Abel xakxilha pi xlikana xwanit uma tachuwin. Jehová na wa pi Eva lu xʼama maklakaskin pi xchixku lu xkuentajtlawalh chu xpaxkilh chu Adán xʼama mapakgsi. Abel akxilhli la xlalikatsini xtlat chu xtse. Putum kilhtamaku akxilhli pi tuku xwan Jehová xlikana xkgantaxtu. Wa xlakata, Abel lu xkanajla tuku Jehová xlichuwinanit pi «xkamanan puskat» xʼama lakkaxtlawa tuku nitlan tilalh kjardín xaʼEdén (Gén. 3:15-19).

16, 17. ¿Tuku max katsinilh Abel xlakata xquerubines Jehová?

16 Xlakskujnin Jehová. Kxfamilia Abel nitiku tlan liʼakxilhtit xwanit. Pero ni xakstukan xwilakgolh kKatiyatni ama kilhtamaku. Akxni katamakxtuka Adán chu Eva, Jehová wi tuku tlawalh xlakata nialhla xtanukgolh kparaíso nipara xkamanan. Xlakata niti xtanulh, niku xlaktanukan kayawalh querubines, ángeles tiku tlakg lakgtliwakga, chu «kgantum espada nema xlakgpasawaka chu xtakgalhspitwaka» (kalikgalhtawakga Génesis 3:24).

17 Kalakpuwanti pi akxilhpat Abel akxni aktsinajku xwanit chu kaʼakxilhma querubines. Xlikana pi lu lakgtliwakgan xtasiyakgo. Chu na lu xmakgapekuanan espada nema xlakgpasawaka chu xtakgalhspitwaka. ¿Kaʼakxilhli pi querubines xlakgachanikgonita chu xmakgxtakgkgonita niku xkayawakanit? Ni chuna. Tantaku chu tantaskaka, kata kata, chu putum kilhtamaku, umakgolh ángeles antiya xyakgolh. Abel katsinilh pi Jehová xkgalhi xlakskujnin tiku ni xmakgxtakgkgo tuku xkalakgayawakan chu xaʼakgstitum xwankgonit. Abel akxilhli pi querubines ni xmakgxtakgkgo Dios chu xkgalhakgaxmatkgo, chu uma ni akxilhli kxfamilia. Xliʼakxilhtitkan umakgolh ángeles matliwakglhli xtakanajla Abel.

Xliputum xlatamat, Abel tlan xkaʼakxilha querubines pi ni xmakgxtakgkgo chu xkgalhakgaxmatkgo Dios

18. ¿Tuku tlan namatliwakglha kintakanajlakan la uku?

18 Akxni Abel xlilakapastaka tuku xtlawanit Jehová, tuku xwanit pi natlawa chu xliʼakxilhtitkan xlakskujnin, tlakg matliwakglhli xtakanajla. ¡Lhuwa tuku kinkamasiyaniyan Abel! La kaj kinkatachuwinaman. Abel lu tlan liʼakxilhtit kawilinilh kamanan pi na tlan nakanajlanikgo Jehová, maski xfamilia ni chuna natlawakgo. Xlakata akxilhaw tuku lu lakstlan tlawanit Jehová, kgalhiyaw maktuminika Biblia chu lhuwa liʼakxilhtit xlakata tiku kanajlanikgolh, matliwakglha kintakanajlakan.

Tuku xlakata tlakg tlan xtamakamastan Abel

19. ¿Tuku lu xlakaskinka akgatekgsli Abel?

19 Akxni kstaktilhama xtakanajla Abel lu xlimasiyaniputun Jehová. Pero ¿tuku tlan xmaxkilh chatum lataman tiku Malakatsukilh putum tuku anan? Dios ni xmaklakaskin pi xmakgtayakgolh latamanin o wi tuku xmaxkikgolh. Pero, Abel wi tuku lu xlakaskinka akgatekgsli: komo xmaxkilh Jehová tuku tlakg xatlan xkgalhi chu xliputum xnaku, xapaxkina xTlat xalak akgapun xatapaxuwan xmakgamakglhtinalh.

Abel mastalh xtamakamastan xlakata xkgalhi takanajla; Caín ni xkgalhi takanajla

20, 21. ¿Tuku makamastanikgolh Jehová Caín chu Abel, chu la akxilhli Jehová?

20 Abel makamaxkilh Dios makgapitsi xborregos. Laksakli tlakg xatlan nema pulana xlakachinit chu makamaxkilh, chu chuna la wan Biblia mastalh tlakg xatlan uma wamputun «nema xkgalhi xmanteka». Caín na xlakaskin pi ksikulunatlawalh Dios chu tlan xʼakxilhli, wa xlakata na makamaxkilh tuku xmakgalanit. Pero Caín ni xaʼakgstitum xtalakapastakni xkgalhi la Abel chu litasiyalh akxni makamaxkikgolh tamakamastan Dios.

21 Abel chu Caín max maklakaskinkgolh altar chu lhkuyat akxni mastakgolh xtamakamastankan chu max querubines akxilhkgolh, xlakata kaj xlakan xpalakachuwinankgo Dios kKatiyatni. Tatsokgni wan pi «Jehová tlan xakxilha Abel chu xtamakamastan», maski ni wan la limasiyalh (Gén. 4:4).

22, 23. ¿Tuku xlakata Jehová makgamakglhtinalh xtamakamastan Abel?

22 ¿Tuku xlakata tlan xakxilha Abel? ¿Tlakg tlan xwanit xtamakamastan? Abel makamastalh xlatamat xborrego chu tlawalh pi kstajtamakgalh xkgalhni. Pero ¿xkatsi tuku xkilhchanima uma tamakamastan? Akxni xtitaxtunita lhuwa siglos, Dios maklakaskilh tantum borrego nema ni xatatatla xlakata xlimasiyalh xtamakamastan xKgawasa nema ni xkgalhi talakgalhin, «xKgalhnilu [o, xBorrego] Dios» (Juan 1:29; Éx. 12:5-7). Maski Abel ni liwana xʼakgatekgsa tuku xkilhchanima, xʼakgatekgsa pi lu xlakaskinka xwanit kgalhni.

23 Pero liwana katsiyaw uma: Abel makamastalh tuku tlakg xatlan xkgalhi. Jehová ni kajwatiya tlan akxilhli tamakamastan, na tlan akxilhli tiku makamastalh, xlakata Abel limasiyalh pi lu xpaxki chu xkanajlani.

24. 1) ¿Tuku xlakata ni wa xtamakamastan Caín nitlan xwanit? 2) ¿La lhuwa latamanin nachuna likatsikgo la Caín?

24 Pero Caín ni chuna xlikatsi. Jehová «nitlan xʼakxilha Caín chu xtamakamastan» (Gén. 4:5). Ni xwamputun pi nitlan xwanit xtamakamastan Caín, xlakata alistalh klimapakgsin nema maxkika Moisés, xwan pi tlan xmakamaxkikgolh Jehová tuku chankan kkatiyatni (Lev. 6:14, 15). Biblia wan xlakata Caín: «Xtatlaw ni lakwan xwanit» (kalikgalhtawakga 1 Juan 3:12). La uku lhuwa tiku nachuna lakpuwankgo la Caín, xla xlakpuwan pi tlan kaj nalimasiya pi xkanajlani Dios. Lakapala litasiyalh pi ni xkanajlani Jehová chu ni xpaxki xlakata tuku tlawalh.

25, 26. ¿Tuku wanilh Jehová Caín pero tuku tlawalh?

25 Akxni Caín katsilh pi Jehová nitlan akxilhli xtamakamastan, ¿nachuna tlawaputulh la Abel? Ni chuna. Wata lu sitsinilh xtala. Jehová akxilhli la xmakgkatsima Caín, lakatanks makgtayaputulh. Wanilh pi komo chuntiya xmakgkatsilh xʼama tlawa lanka talakgalhin, na wanilh pi komo xlakgpalilh xtapuwan «tlan xʼama kitaxtuni», wamputun pi xʼama sikulunatlawa (Gén. 4:6, 7).

26 Caín ni kgalhakgaxmatli Dios. Wata wanilh xtala pi xtaʼalh kkakiwin, chu Abel xatapaxuwan taʼalh. Anta Caín wilinilh chu makgnilh Abel (Gén. 4:8). Abel wa tiku pulana putsastalanika xlakata xtakanajla, xapulana tiku asta limakgnika. Xla nilh pero chuntiyaku lichuwinankan.

27. 1) ¿Tuku xlakata kanajlayaw pi namalakastakwanikan Abel? 2) ¿Tuku xlakata kanajlayaw pi tlan naʼakxilhaw Abel?

27 Xkgalhni Abel kitaxtulh la xtasaskinima Jehová pi xmalakgaxokgeka Caín. Chu Dios xtachuna kgalhtilh, akxni malakgaxokgelh Caín xlakata tuku xtlawanit (Gén. 4:9-12). La uku Abel kinkatachuwinanan xlakata xtakanajla. Maski max kaj akgtum ciento kata latamalh Abel, ni lhuwa komo natamalakxtumiyaw la xlimakgas xlatamakan ama kilhtamaku. Pero tlawalh tuku lu xlakaskinka kxlatamat chu akxni nilh xkatsi pi xTlat xalak akgapun xpaxki chu tlan xakxilha (Heb. 11:4). Liwana katsiyaw, pi Jehová makinit kxtalakapastakni, kgalhima namalakastakwanikan chu nalatama kparaíso (Juan 5:28, 29). ¿Na anta tawilaputuna xlakata namakgamakglhtinana? Na tlan anta natawilaya komo liwana lakapastaknita nakgaxpatniya Abel chu nakanajlaya chuna la xkanajla.

^ párr. 5 Tachuwin xagriego nema matitaxtikan kʼatanu tachuwin «kxkilhtsukut katuxawat» wamputun akxni Adán chu Eva «kgalhikgolh xapulana xkamanan». ¿Tuku xlakata Jesús wa pi Abel «kxkilhtsukut katuxawat» maski wa Caín xapuxku xwanit? Xlakata tuku laksakli natlawa kxlatamat Caín limasiyalh pi ni kgalhakgaxmatputulh Jehová. Wa xlakata tlan nawanaw pi Caín, Adán chu Eva ni katikamalakastakwanika chu na nila katikalakgmaxtuka.