Ankan kxpulakni

Ankan kliputsan

CAPÍTULO 20

«Kkanajlanit»

«Kkanajlanit»

1. ¿La xmakgkatsi Marta chu tuku xlakata?

MARTA chuntiya lakapastaka niku maknukanit xtala: kʼakgtum lhuku niku lilakgatalakanit lanka chiwix. Lu nitlan limakgkatsi, lu tsinka makgkatsi xtachuna uma lanka chiwix. Nila kanajla pi xtala tiku lu xpaxki ninita. Lata akxni Lázaro nilh, titaxtunita akgtati kilhtamaku, Marta akxilhnit pi lhuwa latamanin lakgminkgo, chu wanikgo pi na lu lilipuwankgo chu matliwakglhkgo.

2, 3. 1) ¿Tuku max makgkatsilh Marta akxni akxilhli Jesús? 2) ¿Tuku limasiya tuku wa Marta?

2 Chu la uku Marta tatanokglha chixku tiku tlakg xpaxki Lázaro. Max akxni akxilha Jesús lipuwampara, xlakata kajwatiya Jesús tiku tlan xlakgmaxtulh. Pero akxni tachuwinama, xkilhpan Betania, tsinu tsinu tapanuni xtalipuwan. Ni lhuwa minutos titaxtu, tlakg tlan limakgkatsi xlakata Jesús limasiyani pi paxki chu lakgalhaman. Jesús tlawani takgalhskinin nema tlawa namalakapastaka la wi xtakanajla chu xlakata talakastakwanat. Chu akxni xkgalhchuwinamakgolh Marta wa uma tachuwin nema talakapastakaku: «Kkanajlanit, [...] mpi wix nCristo, Xkam Dios nti xliminat nkatuxawat» (Juan 11:27).

3 Liwana litasiya pi Marta tliwakga xwi xtakanajla. Chu maski Biblia ni lhuwa lichuwinan, xliʼakxilhtit lhuwa tuku kinkamasiyaniyan nema matliwakglha kintakanajlakan chu la lipawanaw Dios. Pulana kakatsiw niku pulana talichuwinan Marta kBiblia chu alistalh naʼakxilhaw xliʼakxilhtit.

«Lhuwa [...] taskujut liʼakgapinita»

4. ¿Tuku xlakata xfamilia Marta ni xtachuna la amakgapitsi familias, chu la xtalalinkgo Jesús?

4 Kalichuwinaw tuku lalh pulana. Akxni Lázaro tlan xlama, xʼama makgamakglhtinan kxchik nema xwi kBetania tiku tlakg xlakaskina: wa Jesucristo. Takatsi pi Lázaro akxtum xkatawi Marta chu María. Makgapitsi kgalhtawakgananin wankgo pi Marta max xapuxku xwanit, xlakata kBiblia talichuwinan pi xla xkamakgamakglhtinan tiku xlakgapaxialhnankgo chu minkilhtamaku wa pulana lichuwinankan (Juan 11:5). Ni katsiyaw komo uma kgalhtutu linatalan wi tiku tamakgaxtokgli, pero tuku tlakg xlakaskinka wa pi lu tlan talalinkgolh Jesús. Akxni Jesús xlichuwinan Dios kJudea, niku ni xakxilhputunkgo chu xputsastalanikgo, anta xtamakgxtakga kxchikkan. ¡Max lu tlan xlimakgkatsi xlakata tlan xlatalalinkgo anta chu xlapaxki!

5, 6. 1) ¿Tuku xlakata Marta lhuwa tuku xtlawama akxni Jesús xʼama lakgapaxialhnan? 2) ¿Tuku tlawalh María akxni makgamakglhtinalh Jesús kxchik?

5 Marta lu kskuja xlakata uma chiki kastlan xwa chu tlan xtamakgkatsilh. Lu xaskujni xwanit, chu nikaj xtawila, chu akxni kalakgapaxialhnalh Jesús tlakg skujli. Wa xlakata lakkaxwililh natlawa pulaklhuwa lu lakgkgama liwat xlakata xlipaxuwalh Jesús chu tiku xkataʼan. Ama kilhtamaku lu xlakaskinka xʼakxilhkan tlan nakamakgamakglhtinankan amakgapitsin. Akxni wi tiku xchan, xtsukkan o ksputkan, xmatuxtukan xtuxuwa, xkatuchakgakan chu xʼakmawakakan xamuksun aceite (kalikgalhtawakga Lucas 7:44-47). Xkamakaxnikan niku klhtatakgo chu xkamaxkikan liwat.

6 Xlikana, Marta chu María lhuwa taskujut xkgalhikgo. María, tiku min kilhtamaku lichuwinankan pi tlakg xkatsiniputun, max xapulana xmakgtayama xtala, pero akxni chilh Jesús nialh makgtayalh. Akxni Jesús kalakgapaxialhnalh tsukulh kamasiyani, ¡chu lu liwana xmasiya! Jesús ni xlikatsi la tiku xpulalinkgo takanajla ama kilhtamaku, xla xkamaxki kakni lakpuskatin chu xatapaxuwan xkalitachuwinan xTamapakgsin Dios, nema tlakg xlichuwinan. María lu paxuwa, tawila lakatsu niku wi Makgalhtawakgana, lu kuenta tlawama putum tuku lichuwinama Jesús.

7, 8. ¿Tuku xlakata Marta tlakg tsuku sitsi chu tuku tlawalh alistalh?

7 Ni tuwa nalakpuwanaw la makgkatsilh Marta akxni María kaj xwi. Xlakata xakstu xtlawama liwat chu putum tuku xtalakaskin xlakata tlan xkamawilh tiku xkalakgapaxialhnamakgolh. Marta lhuwa skujma pero ¡xtala kaj xwi! ¿Limasiyalh Marta pi xsitsima? Max limasiyalh. ¡Xlakata, kaj xakstu nila putum xtlawa!

8 Alistalh Marta nialh maklalh chu chuwinalh. Akxni Jesús xchuwinama wa: «Tlati, ¿tu kuintaj tlawaya nkintala mpi akstu kilimakgaxtakgnit ntaskujut? Chi wampi kawani nakimakgtayay» (Luc. 10:40). ¡Lu lakatanks wanilh! Marta xlakpuwan pi Jesús xʼama kilhni María chu xwanilh pi xmakgtayalh.

9, 10. 1) ¿Tuku kgalhtilh Jesús Marta? 2) ¿Tuku likatsiyaw pi Jesús ni xlakgmakgama xtaskujut Marta?

9 Max kaks lilakawa Marta xlakata la kgalhtilh Jesús, chuna la kaks lilakawankgo tiku likgalhtawakgakgo Biblia asta la uku. Xla lu liwana kgalhtilh: «Marta, Marta, lu wa awan taskujut liʼakgapinita; pus wa xlakata xlilhuwa [...] liʼakglitwananita. Wampi xman ntipatu wa ntu lu wa xlakaskinka; na wa yama wa ntu lu wa xatlan, laksakli María, wa ntu ni katitamakglhtilh» (Luc. 10:41, 42). ¿Tuku xwamputun Jesús? ¿Xwamputun pi Marta tlakg xlakaskinka xakxilha lhuwa tuku nawakan nixawa Dios o xlakgmakgama lhuwa taskujut nema lin akxni tlawakan lu tlan liwat?

Maski “lhuwa taskujut xtlawama”, Marta ni tlankajwa likatsilh chu makgamakglhtinalh tastakyaw

10 Nichuna. Jesús tunkun akxilhli pi Marta kaj tlan xlikatsiputun. Chu liwana tasiya pi Jesús ni xlakpuwan pi nitlan lu lhuwa tuku nakamaxkikan tiku kalakgapaxialhnama, xlakata xatapaxuwan kilalh «pupaskwa» nema Mateo aku xtlawaninit (Luc. 5:29, Xasasti Talaccaxlan, [Coyutla]). Ni wa liwat taʼakglhuwit xwanit, wata wa tuku pulana xwilima Marta: ni pulana xwili tuku tlakg xlakaskinka. ¿Tuku uma?

Jesús lu xlakaskinka xakxilha xlakata Marta tlan makgamakglhtinalh, xkatsi pi tlan tapuwan xkgalhi chu xlikana tuku xmakgkatsi

11, 12. ¿La liwana stakyawalh Jesús Marta?

11 Jesús, xachastum xKgawasa Dios xkalakganit Marta xlakata xkamasiyaniputun tuku xaxlikana. Ni xʼanan tuku tlakg xlakaskinka xwanit, nipara lu xakgama liwat chu lhuwa tuku xlakkaxwilinit natlawa. Jesús lu lilipuwa akxni akxilhli pi xʼamiga xmakgatsankgama tuku tlan xlimatliwakglhli xtakanajla, pero maxkilh talakaskin nalaksaka tuku natlawaputun. * Chu Jesús ni xʼama limapakgsi María pi na ni xkgaxmatli tuku lu xlakaskinka.

12 Xlakata Marta nialh xsitsilh, Jesús makgtiy wa xtukuwani xlakata xmakgoxomixilh chu wanilh pi “lhuwa taskujut xtlawama; chu wa xlakata lhuwa katuwa tuku xlitaʼakglhuwima”. Tlan xwa maski ni pulaklhuwa liwat xtlawalh, chu chuna xlitlawat xlakata xʼamaka masiyanikan lhuwa tuku xla Dios. Pero Jesús ni xʼama makglhti María «yama wa ntu lu wa xatlan» nema xlaksaknit: pi tlan xkgaxmatnilh chu lhuwa tuku xkatsinilh.

13. ¿Tuku kinkamasiyaniyan tuku Jesús wanilh Marta?

13 Uma tuku lalh kchiki lhuwa tuku kamasiyani kstalaninanin Cristo xala uku. Kinkamasiyaniyan pi ni namastayaw talakaskin wi tuku natlawa ni nakatsiniyaw «tuku xla Dios» (Mat. 5:3). Nachuna, akxni wi tiku namakgamakglhtinanaw kkinchikkan, na tlawaputunaw la Marta tiku lhuwa tuku mastalh chu lu xaskujni xwanit; pero ni lu nalilakgaputsayaw xlakata natlawayaw nema natlawa pi namakgatsankgayaw tuku xlakaskinka. Akxni katawilaw kinatalankan, ni wa lipaxuwaputunaw lhuwa liwat, wata lamatliwakglhniputunaw kintakanajlakan chu nalichuwinanaw tuku xla Dios (kalikgalhtawakga Romanos 1:11, 12). Maski ni lu lhuwa tuku natlawakan max natlawa pi lu nalamatliwakglhkan.

Lakastakwanan xtalakan tiku lu xpaxkikgo

14. ¿La katsiyaw pi Marta xatapaxuwan makgamakglhtinalh tastakyaw nema Jesús maxkilh?

14 ¿Makgamakglhtinalh Marta xtastakyaw Jesús? Katsiyaw pi chuna tlawalh. Akxni apóstol Juan tsukulh lichuwinan Lázaro, kaks lilakawanaw, chuna wan: «Lhuwa xpaxkiy Jesús Marta, chu xtala, chu Lázaro» (Juan 11:5). Xtitaxtunita akglhuwa papaʼ lata Jesús titaxtulh xchik Marta kBetania, pero Marta ni ksitsini Jesús. Wata xatapaxuwan xmakgamakglhtinanit xtastakyaw. Uma tuku tlawalh Marta na kinkamaxkiyan akgtum lu tlan liʼakxilhtit xlakata xtakanajla, kimputumkan minkilhtamaku talakaskin nakinkastakyawakanan.

15, 16. 1) ¿Tuku tlawalh Marta akxni Lázaro tatatlalh? 2) ¿Tuku xlakata Marta chu María lakpuwankgolh pi nialh la tuku xtatlawa?

15 Akxni Lázaro tatatlalh, Marta kuentajtlawalh. Tlawalh putum tuku talakaskilh xlakata tlakg tlan xmakgkatsilh chu xpaksli; pero tlakg ksnunama. Xtitaxtukgo horas, chu xnatalan tiku liwana xkuentajtlawamakgolh, xakxilhkgo pi nila tuku xmakgtayakgo. ¡Max Marta makglhuwa lakaʼakxilhli xtala chuna la ksputma chu max xlikapastaka akxni xpaxuwakgo chu talipuwan nema xtitaxtukgonit!

16 Akxni akxilhkgolh pi Lázaro ni xʼama paksa, xnatalan ankgolh makatsinikgo Jesús, chu akgtiy kilhtamaku xlichankan niku xlichuwinama Dios. Liwana wanikgolh tuku xlama: «Kkamakatsiniyan mpi wa nti mpaxkiya, tatatlaj» (Juan 11:1, 3). Xkatsikgo pi Jesús lu xpaxki Lázaro chu na xkanajlakgo pi tlan xtlawalh tuku xtalakaskilh xlakata xmakgtayalh. Pero, ¿tunkun xʼama makgtaya? Komo chuna xlakpuwankgonit Marta chu María, ni makgas kilhtamaku akxilhkgolh pi nialh la tuku xtatlawalh: Lázaro nilh.

17. ¿Tuku xlakata Marta lu lipuwan, chu tuku tlawalh akxni katsilh pi Jesús xtalakatsuwima?

17 Xchatiykan lakgtasakgolh xtalakan, lakkaxwilikgolh xlakata namaknukan chu kamakgamakglhtinankgolh lhuwa tiku xkalakgapaxialhnankgo xalak Betania chu kachikinin nema lakatsu xwilakgo. Pero Jesús ni xchin. Max Marta tlakg xlipuwan. Alistalh akxni xtitaxtunita akgtati kilhtamaku lata xninit Lázaro, katsilh pi xmimaja Jesús chu talakatsuwima kkachikin. Xlakata xaskujni xwanit chu maski lu tuwa tuku titaxtuma, tayalh chu nitu wani María, lakapala alh lakgapaxtokga Jesús (kalikgalhtawakga Juan 11:18-20).

18, 19. ¿Tuku lu xkanajla Marta chu tuku xlakata kaks lilakawanaw xtakanajla?

18 Akxni Marta akxilha xMakgalhtawakgana, pixlanka wani tuku xmakgkatsimakgolh xchatiykan: «Lapi uwit kawa xtawila, ni xtinilh nkintala». Maski chuna, xtakanajla chuntiya tliwakga wi chu kanajla pi xtala nalakastakwanan xlakata wan: «Kkatsiyku mpi xlipaks wa ntu kskini Dios, namaxkiyan». Jesús tunkun wani tuku nalimatliwakglhni xtakanajla: «Mintala Lázaro nalatamapalay» (Juan 11:21-23).

19 Xla lakpuwan pi Jesús lichuwinama kilhtamaku nema aku mima, wa xlakata kgalhti: «Kkatsiy mpi nalakastakwanan ktalakastakwan, akxni awatiya kilhtamaku» (Juan 11:24). ¡Lu tliwakga xkgalhi xtakanajla! Maski lhuwa makgalhtawakgananin xla takanajla tiku kalilakgapaskan saduceos ni xkanajlakgo pi anan talakastakwanat, Marta liwana kanajla tamasiy nema Biblia liwana lichuwinan (Dan. 12:13; Mar. 12:18). Xkatsi pi Jesús xmasiya pi naʼanan talakastakwanat chu pi xkamalakastakwaninit makgapitsi latamanin, pero ni a malakastakwani tiku akglhuwata kilhtamaku ninit chuna la Lázaro. Pero Marta, ¡ni katsi tuku nala...!

20. Kawanti tuku wamputun xtachuwin Jesús chu tuku kgalhtinalh Marta nema tatsokgtawilanit kJuan 11:25-27.

20 Alistalh Jesús wi tuku wanilh Marta nema limasiya pi xTlat maxkinit limapakgsin xlakata kilhtamaku nema aku mima nakamalakastakwani lhuwa latamanin. Wan: «Kit wa ntalakastakwan, chu latamat». Chu alistalh kgalhskilh Marta: «[¿]Kanajlaya yuma?». Chu xla kgalhtinan chuna la akxilhwi niku tsuku capítulo. Marta xkanajla pi Jesús Cristo xwanit, o Mesías, pi xKgawasa Dios xwanit chu wa tiku xwankanit namin kKatiyatni, chuna la xwankgonit palakachuwinanin xala makgasa (Juan 5:28, 29; kalikgalhtawakga Juan 11:25-27).

21, 22. 1) ¿La limasiyalh Jesús pi xkatsi la tamakgkatsi akxni wi tiku ni? 2) ¿La malakastakwanika Lázaro?

21 ¿Lu xlakaskinka akxilhkgo Jehová chu Jesucristo takanajla nema masiyalh Marta? Tuku lalh alistalh kinkamasiyaniyan pi chuna. Kaʼakxilhwi tuku lalh: pulana, Marta lakapala an putsa xtala. Alistalh akxilha pi Jesús lu lipuwan akxni tachuwinan María, tiku katawi lhuwa latamanin nema lakgminkgonit xlakata namatliwakglhkgo. Alistalh Marta akxilha la Jesús tsuku lakgpixtaja; tasiya pi ni limaxanan nalilipuwan xlakata kaʼakxilha la patinamakgolh xlakata wi tiku niy. Chu xaʼawatiya, kgaxmata akxni Jesús limapakgsinan pi kamapanuka chiwix nema lilakgatalakanit niku maknukanit xtala (Juan 11:28-39).

22 Xlakata Marta putum kilhtamaku lakatanks tuku wan, wanilh pi xmakni Lázaro xpuksamaja xlakata akgtatita kilhtamaku xninit. Pero Jesús malakapastakalh: «¿Tu kwaninitan mpi lapi xkanajla, naukxilha lantla xlitlanka Dios?». Marta kanajla, chu akxilha xlilanka Dios: ¡ama kilhtamaku Jehová maxki xKgawasa litliwakga xlakata tlan xmalakastakwanilh Lázaro! Kalilakpuwaw tuku liwana tamakgxtakgli kxakgxekga Marta: akxni Jesús mapakgsinan kataxtulh Lázaro; la makasanalh akxni takilh xlakata xlitamakgsnatnit lhakgat chu tsukulh talakaxtu; akxni Jesús mapakgsinalh pi xmakgxkutka chu xmaxkika talakaskin xʼalh, chu akxni xkgalhtutukan laʼakgpixtilh (kalikgalhtawakga Juan 11:40-44). ¡Sputli lanka talipuwan nema xkgalhi Marta!

Xlakata Marta xkanajlani Jesús, lisikulunatlawaka akxni xla chu María akxilhkgolh pi malakastakwanika xtalakan

23. ¿Tuku tlawaputun Jehová chu Jesús, chu tuku kilitlawatkan xlakata namakglhtinanaw xtasikulunalin?

23 Tuku wan Biblia xlakata Lázaro limasiya pi talakastakwanat ni kaj tamanixnat, akgtum tamasiy nema matliwakglhnan chu wi tuku limasiya pi xlikana (Job 14:14, 15). Jehová chu xKgawasa kasikulunatlawaputun kskujnin xlakata xtakanajlakan, chuna la kasikulunatlawalh Marta, María chu Lázaro. Komo tliwakga nakgalhiyaw kintakanajlakan na namakglhtinanaw lhuwa tasikulunalin.

«Marta xmujunimakgo xliwatkan»

24. ¿Tuku xtlawama Marta akxni xaʼawatiya talichuwinan kBiblia?

24 Biblia kaj amakgtum lichuwinampara Marta. Akxni xtsukuma xaʼawatiya semana nema xʼama latama Jesús kKatiyatni. Xlakata xkatsi taʼakglhuwit nema xʼama titaxtu, Jesús amakgtum tamakgxtakgpa kxchikkan xʼamigos kBetania. Anta tlawan akgtutu kilómetros xlakata nachan kJerusalén. Jesús chu Lázaro xwayamakgolh kxchik Simón tiku xkgalhi lepra, chu anta xaʼawatiya talichuwinan pi Marta: «Xmujunimakgo xliwatkan» (Juan 12:2, Hua Xasasti Talaccaxlan, 1999).

25. ¿Tuku xlakata lakpuskatin tiku likatsikgo la Marta akgtum tasikulunalin kcongregación?

25 Lu xaskujni xlilakgapaskan uma puskat. Akxni Biblia tsuku lichuwinan Marta kskujma, chu xaʼawatiya na skujmapa, lu xliskuja xlakata xkamakgtayalh amakgapitsin. La uku kcongregaciones paxtikatsininankgo xlakata wilakgolh lakpuskatin la Marta, tiku liwana katsikgo tuku natlawakgo chu lhuwa tuku mastakgo, chu xtakanajlakan tlawa pi lu nakamakgtayakgo amakgapitsin. Xlikana, Marta putum kilhtamaku chuna limasiyalh xtakanajla, uma makgtayalh xlakata xtayanilh talakgaputsit nema xʼama titaxtu.

26. ¿La makgtayalh xtakanajla Marta akxni titaxtulh tuku lu tuwa?

26 Akxni ni lhuwa kilhtamaku xtitaxtunit akxni xwayankgonit, Marta titaxtupa lanka talipuwan: tiku ni xaʼakxilhputunkgo makgnikgolh xMakgalhtawakgana. Umakgolh tiku kaj xlimasiyakgo pi xkakninanikgo Dios chu xamakgninanin na xmakgniputunkgo Lázaro, xlakata akxni lakastakwanalh tlawalh pi lhuwa xkanajlanikgolh Jesús (kalikgalhtawakga Juan 12:9-11). Xlikana, atanu tuku tuwa titaxtulh familia wa akxni lamakgxtakgkgolh xlakata wi tiku nilh. Ni katsiyaw tiku pulana nilh chu tukuya kilhtamaku, pero liwana katsiyaw pi xtakanajla Marta makgtayalh xlakata xtayanilh asta xaʼawatiya xkilhtamaku. ¡Lu tlan liʼakxilhtit xtakanajla!

^ párr. 11 Kxapulana siglo judíos ni xkalamakgachakgakgo lakpuskatin kʼescuela. Kaj xkamasiyanikan taskujut nema xtatlawa kchiki. Wa xlakata, max Marta nitlan xakxilha pi chatum puskat xtawi kxtantun makgalhtawakgana xlakata nakgaxmata tuku xmasiyama.