Ankan kxpulakni

Ankan kliputsan

CAPÍTULO 2

«Xtatlawan xaxlikana Dios»

«Xtatlawan xaxlikana Dios»

1, 2. ¿Tuku makgasa tlawamakgolh Noé chu xfamilia chu tukuya taʼakglhuwit kgalhikgo?

NOÉ jaxma tsinu. Akxni tawila kkgantum tilanka viga taʼakglhchastonkga chu taxtonkga xlakata lu katsanajwan chu na akxilha la xlilanka nawan arca. Lu takgankgawanan xachichi alquitrán chu limakawankan tuku liskujmaka. Niku wi Noé tlan kaʼakxilha pi lu skujmakgo xfamilia xlakata tlawamakgo arca. Xkamanan, xnapuwitin o xnataskinan chu xpuskat akglhuwata kata tlawamakgolh arca. Lhuwata tlawakgonit pero lhuwaku katsankgani.

2 Latamanin wankgo pi akgwitikgo. Chuna la tlakg liwana tasiya pi akgtum arca, tlakg lilitsinkgo Noé xlakata kawani pi namin munkaklat nema nalitatsama putum Katiyatni. Ni kanajlakgo pi nakgantaxtu, wankgo pi ni xlikana. Nila kanajlakgo pi uma chixku kaj lilaktlawamima xlatamat chu xlatamatkan xfamilia. Pero Jehová, xDios Noé nichuna akxilha.

3. ¿Tuku wamputun pi Noé xtatlawan Dios?

3 Biblia kinkawaniyan: «Noé xtatlawan xaxlikana Dios» (kalikgalhtawakga Génesis 6:9).  ¿Tuku wamputun uma? Ni wamputun pi Dios taktalh kKatiyatni, na nipara Noé kilalh kʼakgapun. Wamputun pi Noé xkgalhakgaxmata Dios putum tuku xlimapakgsi chu lu xpaxki, xʼamigo xwanit chu lu tlan xtalalin. Akxni akglhuwa mil kata xtitaxtunita, tsokgka kBiblia xlakata Noé: «Xpalakata kumu Noé lipawa Dios [...] kamalakgtsankgelh xliwakg kristianos» (Heb. 11:7, Xasasti Talaccaxlan, [Coyutla]). ¿La tlawalh? ¿Tuku kinkamasiyaniyan xtakanajla Noé?

Xaʼakgstitum chixku kxalixkajni kakilhtamaku

4, 5. ¿La xwi kakilhtamaku akxni xlama Noé?

4 Noé stakli kkakilhtamaku niku tlakg lixkajni xtawilama. Akxni xlama Enoc, xtata xtlat Noé, atanu tiku ni xmakgxtakga Dios na chuntiya nitlan xwi kakilhtamaku, Enoc na makatsininalh pi xʼamaka kamasputukan tiku lixkajni xlikatsikgo. Pero kxkilhtamaku Noé, tlakg talhuwilh tuku nitlan. Lu lhuwa xʼanan tiku lakatsalakgo limapakgsin asta Jehová wa pi Katiyatni nialh tlan xwi (Gén. 5:22; 6:11; Jud. 14, 15). ¿Tuku xlakata lu nitlan tawi kakilhtamaku?

5 Wi tuku lu nitlan xkaʼakgspulanit ángeles. Chatum tiku ni kgalhakgaxmatli Jehová, xlimawakanit tuku nitlan, chu kamatlawilh talakgalhin Adán chu Eva, wa xlakata litaxtulh Satanás chu Akgskgawini. Kxkilhtamaku Noé, amakgapitsi ángeles na ni kgalhakgaxmatkgolh xaʼakgstitum xtamapakgsin Jehová. Makgxtakgkgolh akgapun niku xkawilinit Dios, minkgolh kKatiyatni la lakchixkuwin chu katatamakgaxtokgkgolh xalakglilakgatit laktsuman. Umakgolh ángeles tiku ni kgaxmatkgolh, tiku laktlankajwa xwankgonit chu kaj xakstukan xkapaxkikan wa tiku xkamatlawikgo tuku lu nitlan amakgapitsin (Gén. 6:1, 2; Jud. 6, 7).

6. ¿Tuku tlawakgolh nefilim kkatiyatni chu tuku lakpuwa Jehová natlawa?

6 Nachuna, xlakata umakgolh ángeles katatamakgaxtokgkgolh laktsuman, kgalhikgolh kamanan tiku lu laklanka chu lu lakgtliwakga wankgolh. Biblia kalimapakuwi nefilim, uma tachuwin wamputun «likatalananin». Umakgolh laklixkajni lakchixkuwin lu nitlan wilikgolh kakilhtamaku. Wa xlakata, Malakatsukina akxilhli pi «tuku nitlan xtlawakgo lakchixkuwin xtalhuwinit kkatiyatni, chu putum xtalakapastakni xnakujkan putum kilhtamaku nitlan xwanit». Jehová lakpuwa nakamasputu xalaklixkajnit latamanin chu akgtum ciento akgpuxam kata xʼama titaxtu xlakata chuna xtlawalh (kalikgalhtawakga Génesis 6:3-5).

7. ¿Tuku tlawakgolh Noé chu xpuskat xlakata xkamanan ni xkapasalh tuku nitlan xʼanan kkatiyatni?

7 ¡Max lu tuwa kitaxtunilh xlakata kamakgastakli xkamanan kxalixkajni kakilhtamaku! Pero Noé tekgsli chatum puskat tiku lu tlan xlikatsi chu akxni xmakgatsinita 500 kata kgalhikgolh kgalhtutu kamanan: Sem, Cam chu Jafet. * Noé chu xpuskat lu kuenta katlawakgolh xlakata ni xkapasalh tuku nitlan. Putum kamanan lu tlan kaʼakxilhkgo tiku «lakgtliwakgan» chu «lakchixkuwin tiku lu kalakgapaskan» chu chuna xwankgonit nefilim. Noé chu xpuskat nila tuku xtlawakgo xlakata xkamanankan ni xkatsikgolh putum tuku nitlan xtlawakgo umakgolh laklanka lakchixkuwin pero tlan xkamasiyanikgo tuku xaxlikana xlakata Jehová Dios, tiku xkajni putum tuku lixkajni. Xtalakaskin xkamasiyanikgolh pi Jehová xmakgalipuwan putum tuku nitlan xʼanan chu xlakata ni xkgalhakgaxmatkan kkatiyatni (Gén. 6:6).

Noé chu xpuskat lu kuenta katlawakgolh xkamanan xlakata ni xkapasalh tuku nitlan xʼanan

8. ¿La tlan natlawakgo natlatni chuna la Noé chu xpuskat?

8 Natlatni xala uku tlan kaʼakgatekgsnikgo tuku tuwa titaxtukgolh Noé chu xpuskat. La uku na lakatsalakgokan limapakgsin chu ni kgalhakgaxmatnankan. Klhuwa kachikinin wilakgolh bandas xla lakgkgawasan tiku nitlan likatsikgo. Asta tuku lilakgastanankgo kamanan na kgalhikgo lamakgnit. Pero natlatni tiku kamakgtayaputunkgo xkamanankan putsakgo xlakata ni nakapasa tuku nitlan anan kkakilhtamaku akxni kamasiyanikgo xlakata Jehová Dios tiku wili takaksni chu namasputu putum tuku nitlan (Sal. 11:5; 37:10, 11). Tlan nakamakgastakkan kamanan tiku tlan likatsikgo maski lixkajni wi kakilhtamaku. Noé chu xpuskat chuna tlawakgolh. Xkamanan tlan likatsikgolh akxni stakkgolh chu katatamakgaxtokgkgolh lakpuskatin tiku na xkgalhakgaxmatputunkgo Dios, maski xtitaxtukgolh tuku nitlan.

«Kalitlawa akgtum arca»

9, 10. 1) ¿Tuku wanilh Jehová Noé nema lakgpalinilh xlatamat? 2) ¿La wanilh Jehová Noé pi natlawa arca chu tuku xlakata?

9 Lakgchalh kilhtamaku akxni talakgpalilh xlatamat Noé putum kilhtamaku. Jehová tachuwinalh xlakskujni tiku xpaxki chu wanilh pi xlakpuwanit namasputu kakilhtamaku chu limapakgsilh: «Kalitlawa akgtum arca kiwi nema kgalhi resina» (Gén. 6:14).

10 Arca ni akgtum barco xwanit chuna la lakpuwankgo makgapitsin. Ni xkgalhi putum tuku kgalhikgo barcos la uku. Kaj akgtum lanka caja xwanit. Jehová wanilh Noé la xlilanka xʼama wan, la xʼama tlawa chu wanilh pi kxpulakni chu kxmakni xʼama mawakani alquitrán. Na wanilh: «Nakmakamin akgtum munkaklat kxakgspun katiyatni [...]. Putum tuku anan kkatiyatni nanikgo». Limapakgsilh: «Militanut kʼarca, wix chu minkamanan chu mimpuskat chu xlakpuskatin minkamanan». Na wanika pi xkatamaknulh tantiyun pulakatunu animales. Kaj wa xlakgtaxtukgolh tiku xtanukgolh kʼarca (Gén. 6:17-20).

Noé chu xfamilia akxtum skujkgolh xlakata xmakgantaxtikgolh tuku Dios xkalakgayawanit

11, 12. ¿Tukuya lanka taskujut lakgayawaka Noé chu tuku tlawalh?

11 Lu lanka taskujut xlakgaya Noé. Arca lu lanka xʼama wan. Xlilhman 133 metros, 22 metros xlitilanka chu 13 metros xlitalhman. Tlakg lanka xʼama wan ni xtachuna la barcos nema kalitlawakan kiwi la uku. ¡Tlakg lanka xʼama wan nixawa akgtum campo xla fútbol! ¿Wa Noé pi ni xʼama tlawa? ¿Wa pi lu tuwa xʼama kitaxtuni? ¿O lakgpalilh la xlitlawat xwanit xlakata tlakg ni tuwa xwa? Biblia kinkawaniyan: «Noé tsukulh tlawa chuna la xwaninit Dios. Tlawalh chuna la xwanikanit» (Gén. 6:22).

12 Lhuwa kilhtamaku litlawalh arca, max tipuxam o tipuxamakaw kata. Xlitankamit xwanit kganlhuwa kiwi, xlixwatalit chu xlichukut xlakata xmaxtukgolh vigas, pakglhat o lhtakala chu tuku xmaklakaskinkgolh. Chu xmalakgnukgolh. Kilhmaktutu xʼama wan, lhuwa cuartos xʼama kgalhi chu akgtum malakcha. Talhman na xʼama kgalhi ventanas chu xakgstin kxitat tsinu tlakg xmatalhmanika xlakata tlan xʼakgstitlawalh chuchut (Gén. 6:14-16).

13. ¿Tukuya taskujut tlakg tuwa makgkatsilh Noé nixawa arca chu tuku tlawakgolh latamanin?

13 Titaxtulh kata tsukulh tasiya la xʼama wan arca. ¡Lu paxuwalh Noé xlakata makgtayakgolh xfamilia! Pero xkgalhi atanu taskujut nema max tlakg tuwa xwanit. Biblia kinkawaniyan pi Noé «ntiliakgchuwinalh lantla Dios natlaway ntalulokgtat» o tuku xaʼakgstitum (kalikgalhtawakga 2 Pedro 2:5). Uma wamputun pi ni pekualh chu kawanilh tiku lixkajnit xlikatsikgo pi xʼamaka kamalakgsputukan. ¿Tuku tlawakgolh? Jesucristo wa pi «ni kgaxmatkgolh», xlakata kaj xwayamakgolh, xkgotnamakgolh chu xtamakgaxtokgmakgolh chu ni kuenta tlawanikgolh Noé (Mat. 24:37-39TNM). Max likgalhkgamananka Noé chu xfamilia; chu wanika pi xʼamaka makgnikan chu max asta tlawanika tuku nitlan. Max asta xlakxtlawaputunkgo tuku xtlawama.

Maski liwana xtasiya pi Jehová ksikulunatlawama Noé, chuntiya xlikgalhkgamanamakgolh chu ni xkgaxmatkgo xtamakatsin

14. ¿Tuku tlan katsinikgo familias xla kstalaninanin Cristo xlakata Noé chu xfamilia?

14 Maski chuna, Noé chu xfamilia ni taxlajwanikgolh. Chuntiya tlawakgolh arca maski xlakpuwanka pi kaj xlaktlawamimakgolh xkilhtamakujkan, chu xʼakgwitimakgo. La uku, familias tiku kstalaninanin Cristo lhuwa tuku tlan katsinikgo xlakata xtakanajla xfamilia Noé. Xlakata lamaw «xaʼawatiya kilhtamaku» chuna la wan Biblia (2 Tim. 3:1TNM). Chu Jesús wa pi uma kilhtamaku xʼama wan la akxni Noé tlawalh arca. Akxni latamanin ni kgaxmatkgo tamakatsin xlakata xTamapakgsin Dios, likgalhkgamanankgo o kinkaputsastalanikgoyan, kililakapastakatkan pi Noé na watiya taʼakglhuwit titaxtulh.

«Katanu [...] kʼarca»

15. ¿Tuku lalh kxfamilia akxni Noé xkgalhiya max 600 kata?

15 Chalh kilhtamaku akxni tlawakgoka arca. Max akxni Noé xkgalhiya 600 kata, nilh Lamec, xtlat. * Akgkitsis kata alistalh, nilh xtata xwanikan Matusalén, xlatamanita 969 kata, tiku tlakg lhuwa kata latamalh nema lichuwinan Biblia (Gén. 5:27). Matusalén chu Lamec latamakgolh akxni xlamajku xapulana chixku, Adán.

16, 17. 1) ¿Tuku xasasti tamakatsin maxkika Noé akxni xkgalhi 600 kata? 2) Kawanit tuku lu lilakgatit akxilhkgolh Noé chu xfamilia.

16 Akxni xkgalhi 600 kata, Dios maxkipa Noé uma tamakatsin: «Katanu, wix chu putum mifamilia, kʼarca». Pero na wanilh pi xtamaknukgolh tipalhuwa animales: tantujunan tuku xalakwan o tuku tlan xmakamastaka chu tantiyun xaʼamakgapitsi (Gén. 7:1-3).

17 Max lu stlan xtasiya akxni xmimakgolh lhuwa animales, laktsu, laklanka, tanu tanu xtasiyakgo chu tanu tanu la xlikatsikgo: xtlawamakgo, xkgosmakgo, xtasakgamimakgo, tampaxa tampaxa xlatilhakgo... Pero ni kalakpuwaw pi Noé xkatlakgawilima, xlakata xkatamaknulh putum animales kʼarca. Biblia wan pi xakstukan «tanukgolh [...] kʼarca» (Gén. 7:9).

18, 19. 1) ¿La tlan nakakgalhtiyaw xtakgalhskininkan tiku ni kanajlakgo tuku talichuwinan xlakata Noé? 2) ¿La liʼakxilhaw xliskgalala Jehová xlakata la kalakgmaxtulh animales?

18 Makgapitsi nila kanajlakgo pi chuna lalh. Nila kanajlakgo pi putum amakgolh animales akxtum xwilakgolh chu ni xlatalatlawakgo niku kalakgtsu. Pero liwana kalakpuwaw uma: ¿ni kgalhi xMalakatsukina kakilhtamaku litliwakga xlakata nakamapakgsi chu natlawa pi tlan nalalikatsinikgo? Kalakapastakwi pi Jehová wa tiku katlawalh animales chu tlan kamapakgsi putum tuku malakatsukinit. Alistalh, Dios asta mapapitsilh xaSpinini pupunu chu tlawalh pi Chichini lakatum xtawilalh. ¿Nila xtitlawalh putum tuku lichuwinankan xlakata Noé? Xlikana pi tlan.

19 Dios tlan atanu tuku xkalilakgmaxtulh animales, chu nila xwaw pi nila chuna xtlawalh. Pero xlakata Dios chuna kalakgmaxtulh limasiyalh xliskgalala chu kinkamalakapastakayan pi xkalipawan latamanin akxni kawanilh pi xkakuentajtlawakgolh putum tuku anan kkatiyatni (Gén. 1:28). Lhuwa natlatni kalitachuwinankgo xkamanan tuku titaxtulh Noé xlakata nakamasiyani pi Jehová ni kaj latamanin kapaxki wata na kapaxki animales.

20. ¿Tuku max tlawakgolh Noé chu xfamilia xaʼawatiya semana akxni xʼama min Munkaklat?

20 Jehová wanilh Noé pi xtsankga akgtum semana xlakata xtsukulh Munkaklat. Max lu lhuwa taskujut xkgalhikgo. Kalakpuwanti la xlilhuwa taskujut xlakata xkakaxwilikgolh animales, tuku xwakgolh, chu xtamaknukgolh putum tuku xmaklakaskinkgolh xfamilia. Xlikana pi xpuskat Noé chu xlakpuskatinkan Sem, Cam chu Jafet lu skujkgolh xlakata lu tlan xtawilakgolh kʼarca.

21, 22. 1) ¿Tuku xlakata ni kaks lilakawanaw xlakata latamanin ni kuenta xtlawakgo tuku xlichuwinama Noé? 2) ¿Tukuya kilhtamaku latamanin nialh kalikgalhkgamanankgolh Noé chu xfamilia?

21 ¿Tuku tlawakgolh latamanin akxni akxilhkgolh uma? Chuntiya ni kgaxmatkgolh maski liwana xtasiya pi Jehová ksikulunatlawama Noé chu xtaskujut. Chu maski akxilhkgolh pi animales xtanumakgolh kʼarca ni kuentajtlawakgolh. Pero kaks lilakawanaw xlakata la uku nachuna lamaw. Latamanin na ni kuentajtlawakgo tuku liwana masiya pi lamaw kxaʼawatiya kilhtamaku. Chuna la wa apóstol Pedro, lhuwa kalikgalhkgamanankgo tiku kgaxmatnikgo Dios (kalikgalhtawakga 2 Pedro 3:3-6). Xlikana pi Noé chu xfamilia max nachuna titaxtukgolh.

22 ¿Tukuya kilhtamaku nialh kalikgalhkgamananka? Biblia kinkawaniyan pi akxni Noé tamaknukgolh animales chu xfamilia kʼarca, «Jehová malakchuwalh malakcha». Komo lakatsu xyakgo tiku xkalikgalhkgamanamakgo uma tuku Dios, tlawalh max kaks kamalakawanikgolh. Chu max komo uma ni kaks kamalakawanilh, sen max chuna tlawalh, xlakata tlakg senalh chu paks Katiyatni litatsamalh chuchut, chuna la xwanit Dios (Gén. 7:16-21).

23. 1) ¿La likatsiyaw pi Jehová ni lipaxuwalh akxni nikgolh tiku nitlan xlikatsikgo kxkilhtamaku Noé? 2) ¿Tuku xlakata nachuna natlawayaw la tlawalh Noé?

23 ¿Paxuwalh Jehová xlakata nikgolh tiku lixkajnit xlikatsikgo? Ni paxuwalh (Ezeq. 33:11). Kamaxkilh kilhtamaku xlakata xlakgpalikgolh xtayatkan. ¿Tlan xtikgalhakgaxmatkgolh Dios chu nikgolh kMunkaklat? Tlan, Noé chuna tlawalh. Noé lakgtaxtulh xlakata ni xmakgxtakga Dios, wamputun pi putum xtlawa tuku xlimapakgsi. Chu Biblia wan pi «xpalakata kumu Noé lipawa Dios [...] kamalakgtsankgelh xliwakg kristianos» xala kxkilhtamaku. Xtakanajla liwana masiyalh pi ni chuna xlikatsi la amakgapitsi tiku lixkajni xlikatsikgo. Chu ni kajwatiya uma: xtakanajla Noé lakgmaxtulh chu nachuna xfamilia. Komo nakgalhiya takanajla la Noé, tlan nalakgtaxtuya chu tiku kapaxkiya. Chuna la Noé na tlan natalalipina Jehová Dios, uku chu putum kilhtamaku.

^ párr. 7 Ama kilhtamaku, latamanin makgas xlatamakgo nixawa la uku xlakata aku xtitaxtunit akxni latamakgolh Adán chu Eva tiku lakgtliwakgan xwankgonit chu tlanku xwilakgolh.

^ párr. 15 Lamec limapakuwilh xkgawasa, Noé, max wamputun «Tajaxni» o «Makgapaxuwanan», chu wa pi, Noé xʼama kamajaxa putum tiku palha kskujkgo kkatiyatni, xlakata Jehová nitlan xlichuwinanit tiyat (Gén. 5:28, 29). Pero Lamec ni akxilhli la kgantaxtulh xlakata chuna lalh akxni xtitaxtunita munkaklat (Gén. 8:21). Xtse chu xnatalan Noé max nikgolh kMunkaklat.